Biblia: Mukanda ya Kusadila na Luzingu
Biblia: Mukanda ya Kusadila na Luzingu
“NSANGU ya Nzambi kele ya moyo, yo ke salaka konso ntangu. Makasi na yo me luta makasi ya mbele ya makasi zole. . . . Nsangu yina yo ke sambisaka nzala ya ntima na beto ti mabanza ya ntima na beto.” (Baebreo 4:12) Ntendula yai ya mambu yina Ndinga ya Nzambi lenda sala kemonisa mpenza nde Biblia kele ve kaka mukanda mosi ya mbote.
Nsoniki ya dibundu mosi kutubaka na nkufi nde: “Nsangu na yo kele mfunu na luzingu na beto kaka mutindu beto kevandaka na mfunu ya mupepe sambu na kupema.” Ebuna yandi yikaka nde: “Kana nge tadila mpusa ya beto kevandaka na yo ya kukatuka na bampasi ya beto kemonaka bubu yai mpi kana nge tanga Biblia ti dibanza yai, nge tabakisa mambu mingi ya kuyituka.” Mutindu mwinda kepesaka nsemo, Biblia kepesaka nsemo na bangyufula mingi ya mpasi mpi na mambu yina ke na kubwa na luzingu bubu yai.—Nkunga 119:105.
Ya kyeleka, mayele yina kele na Biblia kele na ngolo ya kubalula bangindu na beto, ya kusadisa beto na kuyidika mambu, ya kutomisa luzingu na beto, mpi ya kupesa beto mayele ya kuzaba kuzinga ti mambu yina beto lenda balula ve na luzingu. Kima ya kuluta dyaka kele nde, Biblia kesadisaka beto na kuzaba mpi kuzola Nzambi.
Mukanda yina kepesaka lukanu
Muntu yina kusonikisaka Biblia, Yehowa Nzambi, ‘kuzaba mambu yonso ya beto kesalaka.’ Yandi zaba mambu mingi kuluta beto mosi sambu na yina metala nitu, mawi, mpi bampusa na beto ya kimpeve. (Nkunga 139:1-3) Na mayele yonso, yandi metulaka bandilu ya pwelele na mambu yina bantu fwete sala. (Mishe 6:8) Yo kele mfunu na kusosa kubakisa bandilu yango mpi bangindu yina beto fwete landa mpi kulonguka na kuzitisa yo na luzingu na beto. Muyimbi-bankunga ketuba nde kyese na muntu yina kemonaka “kiese na bansiku ya Mfumu Nzambi. . . . Mambu yonso ya yandi ke salaka ke vandaka mbote.” (Nkunga 1:1-3) Luzingu ya mutindu yina kelomba mpenza nde beto tadila yo mbotembote.
Maurice vandaka longi kansi yandi mebakaka pansio. Yandi vandaka kukwikila ntangu yonso nde Biblia kele na mfunu mingi sambu na kulonguka mambu yina melutaka ti mutindu ya kusonika mikanda. Kansi yandi vandaka kundima ve nde bo sonikaka yo na ngolo ya Nzambi. Na nima ya kulanda ntendula yina kumonisaka kikuma ya Nzambi kusonikilaka bantu Ndinga na yandi, Maurice kulongukaka bambikudulu mingi yina kele na Biblia. Ntangu yandi vandaka toko, yandi longukaka histoire ya ntangu ya ntama, literatire, siansi, ti géographie. Yandi kendima nde yandi vandaka kudimona ngangu mingi na mpila nde yandi vandaka kundima ve bambandu yonso yina bo vandaka kupesa yandi sambu na kundimisa yandi nde Biblia ketubaka mambu ya kyeleka. “Mono kudipesaka na kusosa luzingu ya mbote, kimvwama, ti byese ya luzingu na buzoba yonso. Kansi, mono vandaka kuzaba ve mfunu mpi kyeleka ya mukanda ya kuluta nene ya ntangu yonso.”
Ntangu yai ya yandi mekuma na bamvula 70, kana yandi keyindula disolo yina ketubila mutindu Yezu kumonanaka na ntumwa Toma, Maurice ketubaka ti ntonda yonso nde: “Bo sadisaka mono na kutula diboko na mono na ‘mputa ya kebasisa menga.’ Dyambu yai mekatulaka mono kimakulu badute yonso nde Biblia ketubaka mambu ya kyeleka.” (Yoane 20:24-29) Mutindu ntumwa Polo kutubaka yo na masonga yonso, Biblia kesongaka mabanza yina kele na ntima, mpi yo kepesaka ntendula ya mbote na luzingu. Yo kele mpenza mukanda ya kusadila na luzingu.
Yo kesadisaka bantu na kutula luzingu na bo na ndonga
Biblia kepesaka mpi bandongisila yina kesadisaka bantu na kuyambula bikalulu ya mbi. Yo sadisaka Daniele na kuyambula kikalulu na yandi ya mvindu ya kunwa makaya, mpi ya kuzola bafeti mingi ti kulauka malafu. (Roma 13:13; 2 Korinto 7:1; Galatia 5:19-21) Na kuta masonga, yo kelombaka kikesa ya ngolo sambu na kukatula bikalulu ya mutindu yina mpi kulwata “bikalulu ya mpa.” (Efezo 4:22-24) Daniele ketuba nde, “Yo vandaka mpasi sambu beto kele bantu ya kukonda kukuka.” Ata mpidina, yandi nungaka. Ntangu yai Daniele ketangaka Ndinga ya Nzambi konso kilumbu, mpi yo kesadisaka yandi na kuvanda penepene ti Yehowa.
Ntangu yandi vandaka kuyela, Daniele vandaka kuzitisa Biblia mingi ata yandi vandaka kutanga yo ve. Ebuna yandi vandaka kusamba Nzambi konso mpimpa. Kansi, kima mosi vandaka kukonda yandi. Kyese vandaka kukonda yandi. Mambu kubalukaka ntangu yandi monaka mbala ya ntete zina ya Nzambi na Biblia. (Kubasika 6:3; Nkunga 83:18) Banda ntangu yina, yandi yantikaka kusadila zina ya Yehowa ntangu yandi vandaka kusamba, ebuna yandi zabaka na nani yandi kepesa bisambu na yandi. “Yehowa kukumaka mpenza penepene na mono, mpi yandi kele kaka nduku na mono ya kuluta ngolo.”
Na ntwala yandi yantika na kulonguka Biblia, Daniele vandaka kubakisa mbote ve nki mutindu luzingu tavanda na bilumbu kekwisa. Yandi ketuba nde: “Yo kelomba ve kuvanda na ngangu mingi sambu na kubakisa nde inza kekwenda na kubeba. Yo vandaka kupesa mono boma, ebuna mono vandaka kusala ngolo sambu na kuyindula yo ve mingi.” Na nima, yandi longukaka nde Nzambi tatula lunungu sambu na bantu yonso na ntoto ya kuyobisa mbote, kisika bantu ya bulemfu lenda vanda na ngemba mpi na kyese mvula na mvula. (Nkunga 37:10, 11; Daniele 2:44; Kusonga 21:3, 4) Ntangu yai Daniele kele na kivuvu ya ngolo. Ngolo yai ya Biblia kele na yo kusadisaka yandi na kuvutula luzingu na yandi na ndonga mpi na kuvanda ntangu yonso na mabanza ya mbote sambu na yina metala luzingu.
Lusadisu sambu na kununga mambu yina kesimba mawi
George kuvandaka ti bamvula nsambwadi ntangu mama na yandi kufwaka. Yandi vandaka kuwa boma na kukwenda kulala na mpimpa, sambu yandi vandaka kuzaba ve kana yandi tatelama mbasi. Na nima, yandi tangaka mambu yai ya Yezu tubaka sambu na bafwa mpi sambu na lufutumuku: “Beno yituka ve sambu na mambu yina; na ntangu ke kwisa, bantu yonso yina me fwaka kele na maziamu, bo ta wa ndinga na yandi [ya Yezu]; ebuna bo ta basika na maziamu na bo.” Bangogo yai yankaka ya Yezu kusimbaka mpi ntima na yandi: “[Mono kele lufutumuku mpi luzingu, NW]. Konso muntu yina me ndimaka mono ta vanda na moyo, ata yandi me fwa.” (Yoane 5:28, 29; 11:25) Yandi monaka nde bangindu yango vandaka ya mbote, na ndonga, mpi yo pesaka yandi kikesa. George ketuba nde: “Kyeleka yai kesimbaka mabanza kaka ve, kansi yo kesimbaka mpi ntima.”
Daniele yina beto tubilaka ntete vandaka kuwa mpi boma. Mama na yandi vandaka kukuka ve na kusansa Daniele yandi mosi. Yo yina, yandi tindaka yandi na mabuta yina kendimaka na kusansa bana ya bantu yankaka. Yandi vandaka kudiwa ntangu yonso bonso nzenza mpi yandi vandaka kusosa lutaninu ya kuvanda na dibuta mosi yina kele na zola. Nsukansuka, yandi zwaka kima ya yandi vandaka kusosa na nsadisa ya kulonguka ya Biblia. Daniele yantikaka kuvukana na dibundu ya Bukristu ya Bambangi ya Yehowa mpi yandi kotaka na kati ya dibuta yai ya kimpeve, kisika yandi monaka nde bantu yonso kele na mabanza ya kundima yandi mpi kuzola yandi. Ya kyeleka, Biblia kele mfunu mingi na mutindu yo kepesaka bangindu ya mbote ya kusadila na luzingu mpi yina kesimbaka mawi na beto.
Kuvila ve nde, Yehowa kemonaka mambu yina kele na ntima na beto mpi yandi zaba nki mambu beto kele na yo mfunu. Nzambi “ke talaka ntima,” mpi yandi kepesaka “matabisi na konso muntu mutindu kele luzingu na yandi.”—Bingana 21:2; Yeremia 17:10.
Bandongisila ya kusadila na luzingu ya dibuta
Biblia kepesaka bandongisila ya mefwana na kusadila na yina metala mutindu ya kuzinga ti bantu yankaka na luzingu. George ketuba nde: “Mavanga yina kebasikaka sambu na kimuntu ya kuswaswana na beto to kukonda kuwakana kele na kati ya mambu yina kepesaka mpenza basusi na luzingu.” Inki mutindu yandi kesalaka kana mambu ya mutindu yai mebwila yandi? “Kana mono memona nde muntu mosi ke na makambu ti mono, mbala mosi mono kesadilaka ndongisila yina kele na Matayo 5:23, 24: ‘Kwenda kuwakana na mpangi na nge.’ Kutubila mpamba ya mono lenda tubila dyambu yina kubasisaka mavanga kebutaka bambuma ya mbote. Mono kemonaka ngemba ya Nzambi yina Biblia ketubilaka. Ndongisila yina kesadisaka beto. Yo kele mpenza ndongisila mosi ya mbote ya kusadila na luzingu.”—Filipi 4:6, 7.
Kana bakala ti nkento kewakana ve, bo zole kele na mfunu ya ‘kuyilama na kuwa, bo fwete yindula ntete na ntwala ya kutuba; bo mpi lenda kuwa makasi nswalu ve.’ (Yakobo 1:19) Ndongisila yai kesadisaka bantu na kusolula mbote. George keyika nde: “Kana mono sadila ndongisila ya kuzola mpi kusala nkento na mono mambu yina mono kesalaka sambu na mono mosi, mono kemonaka bambuma yina yo kebutaka na mbala mosi. Yandi kevandaka na mpasi ve na kuzitisa mono.” (Efezo 5:28-33) Ya kyeleka, Biblia kelongaka beto mutindu ya kuzaba mpi ya kunwana ti bifu na beto mosi mpi na kununga kuzinga ti bifu ya bantu yankaka.
Bandongisila yina kezingaka mingi
Ntotila ya mayele Salomo kutubaka nde: “Tula ntima na nge yonso na Mfumu Nzambi; kutula ntima ve na mambu ya nge mosi ke yindulaka nde nge zaba. Yindula Mfumu Nzambi na mambu yonso ya nge ke salaka, yandi ta songa nge nzila ya mbote.” (Bingana 3:5, 6) Bangogo yai kele ya kukonda mpasi, kansi ya mudindu mpenza!
Biblia kepesaka ngolo ya kusala mambu ya mbote. Yo kesadisaka bantu yina kezolaka Nzambi na kunata luzingu na bo na kuwakana ti luzolo na yandi mpi na kuzwa kyese ya ‘kulanda bansiku ya Mfumu Nzambi.’ (Nkunga 119:1) Ata luzingu na beto kuvanda nki mutindu, Biblia kepesaka lutwadisu mpi bandongisila yina beto kele na yo mfunu. (Yezaya 48:17, 18) Tangaka yo konso kilumbu, yindululaka mambu yina nge ketanga, mpi sadilaka yo. Yo tasadisa nge na kuvanda na mabanza ya mbote mpi na kutula bangindu na nge na mambu yina kele ya kukonda mvindu mpi ya mbote. (Filipi 4:8, 9) Nge talonguka na kuzinga mpi na kuyangalala ti luzingu kaka ve kansi nge talonguka mpi nki mutindu kuzola Ngangi ya luzingu.
Kana nge landa luzingu ya mutindu yina, Biblia takuma ya nge, mutindu yo mekumaka sambu na bamilio ya bantu yankaka, nge tamonaka yo ve kaka bonso mukanda mosi ya kitoko. Kansi, nge tamona nde yo kele mpenza mukanda ya kusadila na luzingu!
[Kifwanisu ya kele na lutiti 6]
Biblia lenda pesa nge ngolo ya kuyambula bikalulu ya mbi
[Kifwanisu ya kele na lutiti 7]
Biblia kelonga nge nki mutindu kukwenda penepene na Nzambi