Kubelula Bamputa ya Bitumba

ABRAHAM kusalaka bamvula 20 na kimvuka mosi yina vandaka kunwana bitumba. a Kansi yandi kenwanaka dyaka ve mpi yandi takwenda dyaka ve na bitumba. Nkutu, bantu yankaka yina kuvandaka ntete bambeni na yandi mekumaka ntangu yai banduku na yandi ya ngolo. Inki kubalulaka yandi mutindu yina? Biblia. Yo pesaka Abraham kivuvu mpi mayele, yina kusadisaka yandi na kutala mambu ya bantu mutindu Nzambi kemonaka yo. Biblia kukatulaka yandi nzala ya kunwana, mpi yandi yantikaka kubelula kukonda kivuvu yina yandi vandaka na yo, basusi, mpasi, kimbeni, ti ntima mpasi yina yandi vandaka na yo. Yandi bakisaka nde Biblia kele nkisi ya ngolo sambu na ntima.

Inki mutindu Biblia kesadisaka muntu na kubelula bamputa na yandi ya mawi? Kima mosi ve zolaka kubalula mambu yina kubwilaka Abraham. Kansi, kutanga mpi kuyindulula Ndinga ya Nzambi kusadisaka yandi na kukuma ti mabanza bonso yina ya Ngangi. Ntangu yai yandi kele ti kivuvu sambu na luzingu ya bilumbu yina kekwisa, mpi mambu ya mpa mebakaka kisika ya ntete na luzingu na yandi. Mambu yina kele mfunu na meso ya Nzambi mekumaka mpi mfunu na meso na yandi. Ntangu mambu yai yantikaka kulungana, bamputa ya ntima na yandi yantikaka kubeluka. Yai kele mutindu bo sadisaka Abraham na kubalula luzingu na yandi.

Na kati ya bitumba

Abraham kubutukaka na nima ya mvu 1930 na Afrika. Na nima ya mvita ya zole ya inza, insi mosi ya ngolo yina kele penepene vandaka kuyala insi na bo, kansi bantu mingi ya insi ya Abraham vandaka kuzola kubaka kimpwanza. Na mvu 1961, Abraham kukotaka na kimvuka mosi yina vandaka kusosa kimpwanza mpi yandi vandaka na kati ya bantu yina kunwanisaka insi yina ya ngolo.

Abraham ketendula nde: “Bo vandaka bambeni na beto. Bo vandaka kusosa kufwa beto, yo yina beto yantikaka kufwa bo.”

Luzingu ya Abraham vandaka na kigonsa ntangu yonso, yo yina na mvu 1982, na nima ya kunwana ti minduki na maboko bamvula 20, yandi tinaka na Eropa. Na ntangu yina yandi vandaka na bamvula kiteso 40 ti ndambu. Yandi bakaka ntangu ya kuyindula luzingu na yandi. Balukanu na yandi kukumaka nki? Inki mambu zolaka kusalama na nima? Abraham kukutanaka ti Bambangi ya Yehowa mpi yandi yantikaka kukwenda na balukutakanu na bo. Yandi yibukaka nde na Afrika mwa bamvula mingi meluta, yandi tangaka trakiti mosi ya Mbangi mosi kupesaka yandi. Trakiti yango vandaka kutubila paladisu yina  tasalama na ntoto mpi luyalu ya zulu yina tatwadisa bantu. Keti mambu yai tasalama?

Abraham ketuba nde: “Biblia kulongaka mono nde, bamvula yonso yina mono salaka na kunwana mono lutisaka yo mpamba. Kimfumu ya Nzambi kele kima yina tasadila konso muntu mambu na lunungu yonso.”

Ntangu fyoti na nima ya kubotama ya Abraham sambu na kukuma Mbangi ya Yehowa, muntu mosi na zina ya Robert kukatukaka na Afrika sambu na kutina kaka na mbanza yina mosi ya Eropa kisika Abraham vandaka kuzinga. Abraham ti Robert vandaka kunwana na bitumba yina mosi, kansi konso muntu vandaka na kimvuka yankaka ya bambeni. Robert vandaka kudiyula mpenza sambu na yina metala lukanu ya kyeleka ya luzingu. Yandi vandaka kusambila mingi, mpi na nima ya kutanga Biblia mwa mingi, yandi zabaka nde zina ya Nzambi kele Yehowa. Ntangu Bambangi yina vandaka dibundu mosi ti Abraham kusadisaka Robert na kubakisa Biblia mbote, yandi ndimaka kukonda mpasi.

Robert ketendula nde: “Na luyantiku, kima kusimbaka ntima na mono vandaka mutindu Bambangi kesadilaka zina ya Yehowa ti ya Yezu, mpi mutindu bo kendimaka nde bo kele bantu zole ya kuswaswana. Mambu yai vandaka kuwakana ti yina mono tangaka na Biblia. Bambangi kelwataka mbote mpi bo kevandaka ti bikalulu ya mbote na ntwala ya bampangi na bo, kukonda kutala insi ya bo mekatukaka. Mambu yai kusimbaka mpenza ntima na mono.”

Bambeni mekuma banduku

Robert ti Abraham, ya kuvandaka bambeni, mekumaka banduku ya ngolo. Bo kele bansamuni ya ntangu yonso. Bo yonso zole kele na dibundu mosi ya Bambangi ya Yehowa. Abraham ketendula nde: “Ntangu beto vandaka kunwana, mono vandaka kudiyula nki mutindu bantu yina kezingaka na ba insi yina kele penepene, mingi na kati na bo kesambilaka na mabundu mosi, kezolanaka ve. Robert ti mono vandaka na dibundu mosi, kansi beto vandaka kunwana. Ntangu yai beto kele Bambangi ya Yehowa, mpi lukwikilu na beto mevukisaka beto.”

Robert keyika nde: “Yo yina kima kele luswaswanu. Ntangu yai beto kele na lukwikilu mosi yina mekumisaka beto bampangi ya kyeleka. Beto takwenda dyaka ve na bitumba.” Biblia vandaka na bupusi ya ngolo na ntima ya bantu yina kuvandaka ntete bambeni. Kimbeni ti ntima mpasi kubikaka malembemalembe kisika na kutulana ntima ti kinduku.

Kaka na ntangu yina ya Abraham ti Robert vandaka kunwana na bitumba, batoko zole yankaka ya babakala vandaka na bandambu ya kuswaswana ya mavwanga yankaka na kati ya bansi zole yina kele mfinama. Ntangu fyoti na nima, Biblia kusalaka bonso nkisi ya ngolo sambu na kubelula bantima na bo mpi. Inki mutindu?

Fwa bantu ebuna fwa lufwa ya lukumu

Gabriele kuyelaka na dibuta mosi ya vandaka kusamba mingi. Bo longaka yandi nde insi na yandi vandaka kunwana bitumba ya santu. Yo yina, na ntangu yandi kumaka ti bamvula 19, yandi kotaka na kisalu ya kisoda mpi yandi lombaka nde bo tinda yandi na kisika bitumba vandaka kusalama. Bangonda 13 ya mvimba yandi vandaka kisika bitumba vandaka ngolo. Bantangu yankaka kilometre mosi ti ndambu mpamba vandaka kukabula bambeni ya bandambu yonso zole. Yandi ketuba nde: “Komanda na beto kusongaka beto nde bambeni tanwanisa beto na mpimpa. Yo pesaka beto makasi ebuna mpimpa ya mvimba beto lembaka ve na kubula minduki  na beto ya ngolo.” Yandi vandaka kubaka bantu ya insi yina kuvandaka penepene ti insi na bo bonso bambeni na yandi, yina yandi fwete fwa kaka. “Mpusa na mono vandaka ya kufwa bantu mingi. Na nsuka, mono vandaka kuzola nde mono kufwa lufwa ya lukumu bonso banduku na mono mingi.”

Kansi, na nima bangindu ya Gabriele kubalukaka. Yandi tinaka na bangumba, yandi lutaka na mayele yonso ndilu ya insi na bo mpi kukota na insi yina kuvandaka ve na bitumba. Na nima, yandi kwendaka na Eropa. Yandi vandaka kuyula Nzambi sambu na nki luzingu mefulukaka na mpasi mingi mpidyai. Yandi vandaka sosa kuzaba kana bampasi yango kele ndola ya Nzambi. Yandi kutanaka ti Bambangi ya Yehowa, yina kusongaka yandi na Biblia sambu na nki mpasi mekuma mingi na luzingu bubu yai.​—Matayo 24:3-14; 2 Timoteo 3:1-5.

Ntangu Gabriele kulongukaka Biblia, yandi bakisaka nde yo ketubaka kyeleka. “Mono longukaka nde beto lenda zinga kimakulu na ntoto yina takituka paladisu. Na kuyituka yonso yai mambu ya mono vandaka kusosa banda bumwana.” Biblia kupesaka Gabriele kikesa mpi kulembikaka mpasi yina yandi vandaka kuwa na ntima tii na ntangu yina. Bamputa ya nene ya mawi na yandi yantikaka kumana. Yo yina na ntangu yandi kutanaka na Daniele, ya kuvandaka ntete mbeni na yandi, Gabriele kumengaka yandi dyaka ve. Kansi nki kupusaka Daniele na kukwenda na Eropa?

“Kana ya kyeleka nge kele, sadisa mono!”

Daniele kuyelaka na dibuta mosi ya Katolika ebuna ntangu yandi kumaka na mvula 18, bo tindaka yandi na kisalu ya kisoda. Bo tindaka yandi na kunwana na bitumba yina Gabriele mpi vandaka kunwana na ndambu ya bambeni. Ntangu bo kumaka penepene ti kisika ya bitumba, Daniele muntu vandaka kutambusa char ntangu bo losilaka yo bombi. Banduku na yandi kufwaka, ebuna yandi lwalaka ngolo mpi bo kangaka yandi na boloko. Yandi lutisaka bangonda mingi na lupitalu ti na kan na ntwala ya kutinda yandi na insi mosi yina kukotaka ve na bitumba. Yandi vandaka kuzinga yandi mosi mpi maboko mpamba, ebuna yandi vandaka zola kudifwa. Daniele kusambaka Nzambi nde: “Kana ya kyeleka nge kele, sadisa mono!” Kilumbu yina kulandaka, Bambangi ya Yehowa kwendaka kutala yandi mpi bo pesaka bamvutu na bangyufula mingi ya yandi yulaka. Nsukansuka, yandi kwendaka na Eropa bonso refizie. Kuna dyaka, Daniele kuvukanaka na Bambangi mpi yandi longukaka Biblia. Mambu yina yandi longukaka kulembikaka basusi ti ntima mpasi yina yandi vandaka kuwa.

Gabriele ti Daniele mekumaka banduku bubu yai, bo mekumaka bampangi ya kimpeve mpi Bambangi ya Yehowa ya mebakaka mbotika. Gabriele ketuba nde: “Zola na mono na Yehowa ti nzayilu ya Biblia mesadisaka mono na kumona mambu mutindu yandi kemonaka yo. Daniele kele dyaka ve mbeni na mono. Bamvula meluta, mono zolaka kufwa yandi na kyese yonso. Kansi, Biblia melonga mono mambu ya kuswaswana mpenza, kundima na kufwa sambu na yandi.”

Daniele ketuba nde: “Mono monaka bantu ya mabundu ti ya bansi mingi kefwisana. Mpi bantu ya dibundu mosi vandaka kunwana na bandambu yonso zole mpi kufwisana na bitumba. Ntangu mono monaka mambu yai, mono yindulaka nde foti yonso kele na Nzambi.  Ntangu yai mono mebakisa nde Satana muntu kebasisaka bitumba yonso. Gabriele ti mono kele bampangi bubu yai. Beto tanwana dyaka ve!”

“Ndinga ya Nzambi kele ya moyo mpi ya ngolo”

Sambu na nki Abraham, Robert, Gabriel ti Daniel kubalulaka luzingu na bo mutindu yina? Inki kusadisaka bo na kukatula kimbeni ya ngolo ti nku yina bo vandaka na yo na ntima?

Bantu yai yonso kutangaka, kuyindululaka, mpi kulongukaka kyeleka yina kele na Biblia, yina “kele ya moyo mpi ya ngolo.” (Baebreo 4:12, NW) Munkwa Biblia kele Ngangi ya bantu, yandi mezaba nki mutindu kupusa ntima ya muntu yina kezola na kuwa mpi kulonguka na kusala mambu ya mbote. “Bo sonikaka Masonuku yonso na mpema ya Nzambi mpi yo kele mfunu sambu na kulonga, na kunganina, na kuvutula mambu na ndonga, na kulonga na lunungu.” Kana mutangi mendima na kulanda mambu yina Biblia ketubaka, yandi tazaba mambu ti minsiku ya mfunu mingi ya mpa. Yandi tayantika kulonguka nki mutindu Yehowa kemonaka mambu. Kusala mpidyai kepesaka mambote mingi, mpi yo kebelulaka bamputa ya bitumba.​—2 Timoteo 3:16, NW.

Ndinga ya Nzambi ketendula nde kele ve ti insi, mpusu ya nitu, to kikanda mosi ya kele mbote mingi to mbi mingi kuluta bankaka. “Nzambi ke zolaka bantu yonso mutindu mosi. Na konso dikanda ya bantu yandi ke ndimaka bantu yina ke zitisaka yandi ti ke salaka mambu ya mbote.” (Bisalu 10:34, 35) Mutangi yina mendima mambu yai kebakaka lusadisu ya kununga fyotifyoti mawi ya kumenga bantu ya insi to mpusu ya nitu yankaka.

Bambikudulu ya Biblia kemonisa nde ntama mingi ve Nzambi tayingisa inza yai ya luyalu ya bantu na Kimfumu ya Mesia. Na nsadisa ya luyalu yai, Nzambi ‘tasukisa bitumba na nsi-ntoto yonso.’ Yandi takatula bimvuka yina kekumisaka bitumba mpi kepusaka bantu na kunwana. Bantu yina kefwaka na bitumba tafutumuka mpi bo tazinga na paladisu ya ntoto. Ata muntu mosi ve tavanda na mfunu ya kutina na ntwala ya muntu yina kezola kufwa yandi to kumonisa yandi mpasi.​—Nkunga 46:9; Daniele 2:44; Bisalu 24:15.

Sambu na bantu yina tazinga na ntangu yina, Biblia ketuba nde: “Bo ta tunga banzo, bo ta zinga muna; bo ta kuna bilanga ya vinu, bo ta dia bambuma na yo. Banzo ya bo ta tunga ti bilanga ya bo ta kuna, yo ta vanda sambu na bo mosi kansi sambu na bantu ya nkaka diaka ve. . . . Bisalu ya bo ta sala yo ta vanda ya mpamba ve, bana ya bo ta buta bo ta butuka ve sambu na kufwa.” Mambi ti bamputa yonso tamana. Kutula lukwikilu na kivuvu ya mutindu yai kekatulaka fyotifyoti mpasi ti basusi na ntima ya muntu.​—Yezaya 65:21-23.

Biblia kele mpenza nkisi ya ngolo sambu na ntima. Malongi na yo kebelula dezia bamputa ya bitumba. Bantu yina kuvandaka ntete bambeni ke na kuvukana na dibuta mosi ya inza ya mvimba. Kisalu yai ya kubelula talanda kusalama na inza ya mpa ya Nzambi tii kuna kimbeni ti mpasi yonso ya bantu kewaka na ntima tamana, ntima mpasi ti basusi tavanda dyaka ve na ntima ya bantu. Ngangi kesila nde “makambu ya ntama bantu ta yindula yo diaka ve, yo ta kwisila bo mpi ve na mabanza.”​—Yezaya 65:17.

[Noti na nsi ya lutiti]

[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 3]

“Biblia kulongaka mono nde, bamvula yonso yina mono salaka na kunwana mono lutisaka yo mpamba”

[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 4]

Biblia lenda vanda na bupusi ya ngolo na ntima ya bantu yina kuvandaka ntete bambeni

[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 5]

Kimbeni ti ntima mpasi kubikaka malembemalembe kisika na kutulana ntima ti kinduku

[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 5]

Kana mutangi mendima na kulanda mambu yina Biblia ketubaka, yandi tazaba mambu ti minsiku ya mfunu mingi ya mpa

[Kifwanisu ya kele na lutiti 6]

Bantu yina kuvandaka ntete bambeni mevukana ntangu yai na dibuta ya bampangi ya inza ya mvimba

[Bangogo ya kemonisa kisina ya foto ya kele na lutiti 4]

Kan ya barefizie: UN PHOTO 186811/​J. Isaac