Bantu Yina Yehowa Mevutulaka Kekembila Yandi na Ntoto ya Mvimba

“Mono tabalula ndinga ya bantu sambu yo kuma ndinga ya kukonda mvindu, na mpila nde bo yonso kusambila na zina ya Yehowa.”​—SOFONIA 3:9, NW.

1. Sambu na nki bansangu ya lufwa kulunganaka na Yuda ti na bansi yankaka?

 YEHOWA kupesaka mpeve na yandi na Sofonia sambu yandi zabisa bantu bansangu ya kusambisa ya ngolo mpenza! Bansangu yina ya lufwa kulunganaka na insi ya Yuda ti na ntu-mbanza na yo, Yeruzalemi, sambu bamfumu ti bantu yonso vandaka kusala ve luzolo ya Yehowa. Makasi ya Yehowa kubwilaka mpi bansi yina vandaka penepene ti bo, mu mbandu, Filistia, Moabi ti Amoni. Sambu na nki? Sambu bo mengaka mpi bo salaka bantu ya Nzambi nku bamvu-nkama mingi. Sambu na kikuma yai mosi, Asiria ya kuvandaka ngolo ya inza ya mvimba, zolaka kufwa kimakulu, bo zolaka kutedimisa yo dyaka ve.

2. Banani mpenza bo zabisaka mambu yina kele na Sofonia 3:8?

² Kansi, mwa ndambu ya bantu ya mbote kuvandaka dyaka na Yuda. Bo vandaka kuvingila ntangu Nzambi takwisa kufwa bantu ya mbi, mpi ntembe kele ve nde bo vandaka bantu yina Nzambi kuzabisaka nde: “Yo yina mono Mfumu Nzambi ke tuba nde, beno vingila mono! Beno vingila tii kilumbu ya mono ta telama na kusambisa beno. Mono me zenga nde mono ta vukisa bantu yonso ti bamfumu na bo kisika mosi sambu bo kumona makasi na mono yina ke pela bonso tiya, ntoto ya mvimba ta fwa na makasi na mono ya ngolo.”​—Sofonia 3:8.

“Ndinga ya kukonda mvindu” sambu na banani?

3. Inki nsangu ya kepesa kivuvu mpeve ya Nzambi kupusaka Sofonia na kuzabisa?

³ Ya kyeleka, Sofonia kuzabisaka bansangu ya Yehowa ya lufwa. Kansi, Nzambi pesaka dyaka profete yai mpeve sambu yandi zabisa nsangu mosi ya kitoko yina vandaka kupesa kivuvu. Nsangu yango zolaka kupesa bantu ya Nzambi yina kubikalaka ya kwikama na Yehowa kikesa mingi. Mutindu Sofonia 3:9 (NW) ketuba, Yehowa  kutubaka nde: “Ebuna mono tabalula ndinga ya bantu sambu yo kuma ndinga ya kukonda mvindu, na mpila nde bo yonso kusambila na zina ya Yehowa, na mpila nde bo sadila yandi dipeka na dipeka.”

4, 5. (a) Inki mambu zolaka kubwila bantu yina vandaka kusala mambu ya mbi? (b) Banani zolaka kubaka mambote yina, mpi sambu na nki?

⁴ Kele ti bantu yankaka ya Nzambi zolaka kupesa ve ndinga yina ya kukonda mvindu. Mbikudulu ketuba mutindu yai sambu na bantu yango: “Mono ta katula na kati na beno konso muntu yina kele lulendo mingi.” (Sofonia 3:11) Yo kele pwelele nde Nzambi zolaka kufwa bantu ya lulendo yina vandaka kuvweza bansiku na yandi, mpi kusala mambu ya mbi. Kansi, banani zolaka kubaka mambote ya mbikudulu yai? Sofonia 3:12, 13 ketuba nde: “Mono ta bika kaka bantu ya [kudikulumusa mpi ya kukonda lulendo, NW] na kati na beno bantu ya Israele, bayina ta kwisaka na mono sambu mono sadisa bo. Bo ta sala diaka muntu mbi ve, to kukusa to kupesa muntu nsoni. Bo ta zinga mbote ti na ngemba, muntu ta pesa bo boma ve.”

⁵ Ndambu ya bantu ya kwikama yina kubikalaka na Yuda kubakaka mambote yango. Sambu na nki? Sambu bo lemfukaka na bangogo yai: “Beno [sosa Yehowa, NW]. Beno sala mambu yina kele mbote, beno kudikulumusa; mbala ya nkaka beno ta baka ndola ve kilumbu Mfumu Nzambi ta songa makasi na yandi.”​—Sofonia 2:3.

6. Inki mambu kusalamaka na ntangu mbikudulu ya Sofonia kulunganaka na mbala ya ntete?

⁶ Ntangu mbikudulu yai kulunganaka na mbala ya ntete, Nzambi kupesaka ndola na bantu ya Yuda ya kukondaka lukwikilu. Na mvu 607 ya N.T.B., yandi pesaka nswa na Babilone, Ngolo ya Inza ya ntangu yina, na kufwa insi ya Yuda mpi kunata bantu na yo na kimpika. Bantu ndambu kugulukaka, profete Yeremia mpi kuvandaka na kati na bo. Bantu yankaka yina bo nataka na kimpika vandaka kaka ya kwikama na Yehowa. Na mvu 539 ya N.T.B., ntangu Ntotila Sirusi vandaka kuyala, basoda ya Media ti ya Persia kufwaka Babilone. Na nima ya bamvula zole, Sirusi kubasisaka nsiku mosi yina kupesaka Bayuda yina kubikalaka nswa ya kuvutuka na bwala na bo. Ntama mingi ve na nima, bo tungaka dyaka tempelo ya Yeruzalemi, ebuna Yehowa kuvutulaka kimvuka ya banganga-Nzambi sambu bo longa bantu Nsiku na yandi. (Malashi 2:7) Yo yina, ntangu yonso ya bantu yai ya kuvutukaka vandaka kumonisa kwikama na Yehowa, yandi vandaka kusakumuna bo.

7, 8. Na banani mambu yina bo ketuba na Sofonia 3:14-17 kulunganaka, mpi sambu na nki nge mevutula mpidina?

⁷ Sambu na bantu yina zolaka kuvutuka, Sofonia kutubaka mutindu yai: “Bantu ya Israele, beno yimba na kiese, beno tula milolo! Bantu ya Yeruzalemi, beno sepela, beno mona kiese na ntima! Mfumu Nzambi me katula ndola ya yandi zengilaka beno, yandi me panza bambeni na beno. Mfumu Nzambi, ntotila ya Israele, kele na beno; ntangu yai, mfunu ya kuwa boma kele diaka ve. Na kilumbu yango yina bo ta tuba na Yeruzalemi nde: ‘Bwala Sioni, kuwa boma ve! Maboko na nge kulemba ve! Mfumu Nzambi, Nzambi na beno, kele ti nge, ngolo na yandi ta nungisa nge. Mfumu Nzambi ta mona nge kiese; yandi ke zolaka nge, yo yina yandi ta pesa nge luzingu ya mpa. Yandi ta yimba bankunga, yandi ta sepela sambu na nge mutindu bantu ke sepelaka na ntangu ya fete.’”​—Sofonia 3:14-17.

⁸ Mbikudulu yai kulunganaka na mwa ndambu ya bantu ya Izraele yina Nzambi kubasisaka na kimpika na Babilone sambu bo vutuka na insi ya bankaka na bo. Mambu yai kemonana pwelele na Sofonia 3:18-20, kisika beto ketanga nde: “‘Mono me sukisa mpasi na beno, mono me katula beno nsoni. Na ntangu yango yina, mono ta pesa ndola na bantu yina vandaka kumonisa beno mpasi. Mono ta gulusa bantu yina ke tambulaka kifu; bantu yina ya bo kulaka, mono ta vutula bo na babwala na bo. Nsoni na bo mono ta kumisa yo lukumu, ebuna bantu yonso ya nsi-ntoto ta kumisa bo. Na ntangu yango yina, bantu na beno yina panzanaka, mono ta kwisa kuvutula bo; mono ta pesa beno lukumu na nsi-ntoto ya mvimba. Mono ta vutula beno mutindu beno vandaka ntete.’ Mfumu Nzambi muntu me tuba.”

9. Inki mutindu Yehowa kupesaka zina na yandi lukumu sambu na mambu yina yandi salaka na Yuda?

 ⁹ Yindula nki mutindu bikanda yina vandaka kuzinga penepene ti bantu ya Nzambi mpi yina vandaka kumenga bo kuwaka mpasi na ntima! Babilone insi ya ngolo kunataka bantu ya Yuda na kimpika. Bo vandaka ve ti kivuvu nde kilumbu kele bo takatuka na kimpika. Sambu bwala na bo kukumaka dezia mayumbu. Kansi, na ngolo ya Nzambi, bo vutukaka na bwala na bo na nima ya bamvula 70, na ntangu bansi ya bambeni na bo vandaka penepene na kufwa. Zina ya Yehowa kukwendaka mpenza nsangu mpila yandi vutulaka bantu na yandi ya kwikama na bwala na bo! Yandi “pesaka bo lukumu na nsi-ntoto ya mvimba.” Kuvutuka yina kunataka lukumu mingi kibeni na Yehowa ti na bantu yina vandaka kunata zina na yandi!

Lusambu ya Yehowa mebaka lukumu

10, 11. Inki ntangu mbikudulu ya Sofonia talungana na kiteso mosi ya nene, mpi nki mutindu beto mezaba yo?

¹⁰ Kuvutuka yankaka kusalamaka na mvu-nkama ya ntete ya Ntangu na Beto, ntangu Yezu Kristu kuvukisaka ndambu ya bantu ya Izraele ya kubikalaka na lusambu ya kyeleka. Dyambu yai vandaka kidimbu ya mambu yina zolaka kusalama na nima, sambu kulungana na kiteso mosi ya nene ya kuvutuka zolaka kusalama na bilumbu yina vandaka kukwisa na ntwala. Mbikudulu ya Mishe kutubaka nde: “[Yo fwete salama nde na kitini ya nsuka ya bilumbu, ngumba ya nzo ya Yehowa, NW] ta kuma ngumba mosi ya nda mpenza, yo ta luta bangumba yonso na nda. Bantu mingi ta kwisa kufuluka kuna.”​—Mishe 4:1.

¹¹ Inki ntangu mambu yai zolaka kusalama? Mutindu mbikudulu kutubaka, yo zolaka kusalama “na kitini ya nsuka ya bilumbu,” disongidila, na ‘bilumbu yai ya nsuka.’ (2 Timoteo 3:1) Mambu yango tasalama na ntwala nde inza yai kufwa na ntangu bantu tavanda kesambila kaka banzambi ya luvunu. Mishe 4:5 (NW) ketuba nde: “Bantu yonso, bo, bo tatambulaka na zina ya nzambi na bo.” Ebuna bantu yina kele na lusambu ya kyeleka? Mbikudulu ya Mishe kevutula mvutu nde: “Kansi beto, beto tatambulaka na zina ya Yehowa, Nzambi na beto, tii kuna, nkutu mvula na mvula.”

12. Inki mutindu lusambu ya kyeleka ya Yehowa metombukaka na bilumbu yai ya nsuka?

 ¹² Yo yina, na bilumbu yai ya nsuka, “ngumba ya nzo ya Yehowa mekuma ngumba mosi ya nda mpenza.” Lusambu ya kyeleka ya Yehowa mevutukaka ti ngolo yonso, mpi yo kele bonso ngumba ya kuluta nda, yandi metombusaka yo na zulu ya mabundu yonso mpenza. Ebuna, mutindu mbikudulu ya Mishe kutubaka, “bantu mingi takwisa kufuluka kuna.” Bantu yina kele na lusambu ya kyeleka ta “tambulaka na zina ya Yehowa Nzambi na [bo], tii kuna, nkutu mvula na mvula.”

13, 14. Inki ntangu inza yai kukotaka na “kitini ya nsuka ya bilumbu,” mpi nki mambu meyantikaka kusalama banda ntangu yina sambu na yina metala lusambu ya kyeleka?

¹³ Mambu yina kelungisa mbikudulu yai ya Biblia kemonisa nde banda na mvu 1914, inza yai mekotaka na “kitini ya nsuka ya bilumbu,” disongidila, na bilumbu na yo ya nsuka. (Marko 13:4-10) Mambu ya kusalamaka na ntangu yina kemonisa nde na mvula yina, Yehowa yantikaka na kuvukisa na lusambu ya kyeleka ndambu ya bapakulami ya kubikalaka, yina vandaka na kivuvu ya kuzinga na zulu. Na nima, yandi yantikaka kuvukisa ‘ndonga ya bantu mingi ya makanda yonso, ya bandinga yonso ti ya bansi yonso,’ disongidila bayina kele ti kivuvu ya kuzinga kimakulu na zulu ya ntoto.​—Kusonga 7:9.

¹⁴ Banda na Mvita ya Ntete ya Inza tii bubu yai, lusambu ya Yehowa yina bantu ya kenataka zina na yandi kesalaka, kekwenda kaka na ntwala ti ngolo yonso na lutwadisu na yandi. Na nima ya Mvita ya ntete ya Inza, bantu yina vandaka kusambila Yehowa vandaka kaka mwa mafunda fyoti, kansi bubu yai bo mekumaka bamilio sambanu, ya kevukanaka na mabundu kiteso ya 91000 na bansi 235. Konso mvula, bansamuni yai ya Kimfumu kesalaka bangunga kuluta miliare mosi na kukumisa Yehowa na meso ya bantu yonso. Yo kele pwelele nde Bambangi ya Yehowa yai bantu kelungisa bangogo yai ya Yezu kutubaka na mbikudulu na yandi: “Bo ta longaka Nsangu yai ya Mbote ya Kimfumu na nsi-ntoto ya mvimba, na mpila nde bantu ya makanda yonso kuwa yo. Ebuna na nima, nsuka ya ntoto ta kwisa.”​—Matayo 24:14.

15. Inki mutindu Sofonia 2:3 ke na kulungana ntangu yai?

¹⁵ Sofonia 3:17, ketuba nde: “Mfumu Nzambi, Nzambi na beno, kele ti nge, ngolo na yandi ta [gulusa, NW] nge.” Kimvwama ya kimpeve yina bansadi ya Yehowa kele na yo na bilumbu yai ya nsuka kesonga mpenza nde nkwa-ngolo yonso ‘kele ti bo.’ Mambu yai ya kesalama ntangu yai kele kaka mutindu yo salamaka na insi ya Yuda ya ntama na mvu 537 ya N.T.B. Yo yina, beto kemona mutindu Sofonia 2:3 (NW) kelungana na kiteso mosi ya nene na bilumbu na beto. Yo ketuba nde: ‘Beno sosa Yehowa, beno yonso bantu ya ntoto ya kekudikulumusaka.’ Na mvu 537 ya N.T.B., bantu “yonso” ya bo tubilaka vandaka Bayuda ya kubikalaka yina kukatukaka na kimpika na Babilone. Kansi bubu yai bantu yonso yango kele bantu ya kudikulumusa ya bansi yonso na ntoto ya mvimba, bayina kendima nsangu ya beto kezabisa na ntoto ya mvimba mpi yina kemata na “ngumba ya nzo ya Yehowa.”​—Mishe 4:1.

Lusambu ya kyeleka mekuma ngolo

16. Inki mutindu bambeni na beto kewaka na ntima sambu na kuyela ya kuyituka ya bansadi ya Yehowa na ntangu na beto?

¹⁶ Na nima ya mvu 537 ya N.T.B., bantu mingi ya bansi yina vandaka kuzinga penepene ti Bayuda kuyitukaka na kumona nde bansadi ya Nzambi yina kuvutukaka na insi na bo kuvutulaka mpi lusambu ya kyeleka. Kansi  kuvutuka yai kusalamaka na kiteso mosi ya fyoti. Keti nge kezaba nki bantu yankaka, ata nkutu bambeni ya bantu ya Nzambi, ketuba ntangu yai ya bo kemona kuyela ya kuyituka ya bansadi ya Yehowa ya kekuma kaka mingi, mpi ya kekwenda kaka na ntwala na ntangu na beto? Ntembe kele ve nde mingi na kati ya bambeni yai kekudiwaka mutindu Bafarize vandaka kudiwa na ntangu bo monaka bantu mingi kelanda Yezu. Ntangu bo monaka mpidina, bo vandaka kutuba na ndinga ya ngolo nde: “Beno me mona, . . . bantu yonso me yantika kulanda yandi!”​—Yoane 12:19.

17. Inki mambu nsoniki mosi kutubaka sambu na yina metala Bambangi ya Yehowa, mpi nki kuyela bo mebakaka na kisalu na bo?

¹⁷ Profesere Charles S. Braden kutubaka na mukanda na yandi (These Also Believe) nde: ‘Bambangi ya Yehowa mefulusa mpenza ntoto yonso ti malongi na bo. Beto lenda tuba na masonga yonso nde ata dibundu mosi ve na inza memonisaka kikesa ti kukwamina ya mutindu yina sambu na kupanza nsangu ya mbote ya Kimfumu kuluta Bambangi ya Yehowa. Ntembe kele ve nde kimvuka ya bantu yai takuma ngolo mingi dyaka.’ Muntu yai kutubaka masonga mpenza! Ntangu yandi sonikaka mambu yina bamvula 50 meluta, Bambangi kiteso ya 300 000 mpamba vandaka kusala kisalu ya kusamuna na inza ya mvimba. Inki yandi zolaka kutuba bubu yai, ya ntalu ya bansamuni ya kelonga nsangu ya mbote meyikama mbala kiteso ya 20, bo mekuma kiteso ya bamilio sambanu?

18. Ndinga ya kukonda mvindu kele nki, mpi na banani Nzambi mepesaka yo?

¹⁸ Na munoko ya profete na yandi, Nzambi kupesaka lusilu yai: “Ebuna mono tabalula ndinga ya bantu sambu yo kuma ndinga ya kukonda mvindu, na mpila nde bo yonso kusambila na zina ya Yehowa, na mpila nde bo sadila yandi dipeka na dipeka.” (Sofonia 3:9, NW) Na bilumbu yai ya nsuka, Bambangi ya Yehowa bantu kesambaka na zina ya Yehowa, bo bantu kesadila yandi na bumosi, na zola yina lenda fwa ve, disongidila “dipeka na dipeka.” Bo mpi bantu ya Yehowa mepesaka ndinga ya kukonda mvindu. Kutuba ndinga yai ya kukonda mvindu ketendula kubakisa mbote kyeleka yina ketadila Nzambi ti balukanu na yandi. Yehowa mpamba muntu pesaka mayele yai na nsadisa ya mpeve santu na yandi. (1Korinto 2:10) Yandi mepesaka mpeve na yandi na banani? Kaka ‘na bayina kelemfukilaka yandi nde yandi kele mfumu.’ (Bisalu 5:32) Bambangi ya Yehowa mpamba bantu kelemfukaka na luzolo yonso na Nzambi bonso Ntwadisi na bo na mambu yonso. Yo yina Nzambi kepesaka bo mpeve na yandi mpi bo ketubaka ndinga ya kukonda mvindu, disongidila kyeleka yina metala Yehowa ti balukanu na yandi ya kitoko. Ebuna bo kesadilaka ndinga yai ya kukonda mvindu sambu na kupesa Yehowa lukumu na ntoto ya mvimba mpi na kiteso mosi ya kekuma kaka mingi.

19. Kutuba ndinga ya kukonda mvindu ketendula nki?

 ¹⁹ Kutuba ndinga ya kukonda mvindu ketendula ve kaka kukwikila na kyeleka mpi kulonga yo na bantu yankaka, kansi yo ketendula mpi nde muntu fwete wakanisaka bikalulu na yandi na bansiku mpi minsiku ya Nzambi. Bakristu ya kupakulama kesongaka mbandu na kusosa Yehowa mpi na kutuba ndinga ya kukonda mvindu. Yindula kisalu yina bo mesala dezia! Ata ntalu ya bapakulami mekulumuka na nsi ya 8 700, bantu yankaka kiteso ya bamilio sambanu kelanda mbandu ya lukwikilu na bo na kusosa Yehowa mpi na kutuba ndinga ya kukonda mvindu. Bantu yai ya kekuma kaka mingi kele kibuka mosi ya nene ya bantu yina kekatuka na makanda yonso. Bo kekwikila na nkudulu ya kimenga ya Yezu Kristu, mpi bo kesala kisalu ya santu na kibansala ya tempelo ya kimpeve ya Nzambi awa na ntoto. Bo taguluka na “mpasi ya nene” yina kekwisa ntama mingi ve sambu na kufwa inza yai ya mbi.​—Kusonga 7:9, 14, 15, NW.

20. Inki mambu tasalama na bilumbu kekwisa sambu na bapakulami ya kwikama mpi sambu na bantu yina kele na kibuka ya nene?

²⁰ Kibuka ya nene takota na inza ya mpa mpi ya lunungu ya Nzambi. (2 Piere 3:13) Yezu Kristu ti bapakulami 144 000, yina kefutumukaka sambu na luzingu ya zulu mpi sambu na kukuma bantotila mpi banganga-Nzambi kumosi ti yandi, tasala luyalu ya mpa yina tayala ntoto. (Roma 8:16, 17; Kusonga 7:4; 20:6) Bantu yina taguluka na mpasi ya nene tasala kisalu ya kukumisa ntoto paladisu mpi bo tatubaka ndinga ya kukonda mvindu yina Nzambi mepesaka bo. Na kutuba ya mbote, bangogo yai ketadila bantu yango: “Mono mosi ta longa bana na nge, mono ta pesa bo luzingu ya ngemba ti ya mbote. Nge ta kangama kaka na kieleka ti masonga.”​—Yezaya 54:13, 14.

Kisalu ya kulonga ya kuluta nene yina mesalamaka ntete ve

21, 22 (a) Mutindu Bisalu 24:15 kemonisa yo, banani kele na nzala ya kulonguka ndinga ya kukonda mvindu? (b) Inki kisalu ya kulonga ya kuluta nene tasalama na ntoto na ntangu Kimfumu tayala?

²¹ Kimvuka mosi ya nene ya bantu yina tazwa dibaku ya kulonguka ndinga ya kukonda mvindu na inza ya mpa kele bayina bo ketubila na Bisalu 24:15 nde: “Bantu ya mbote ti bantu ya mbi ta telama na lufwa.” Na ntangu ya ntama, bamiliare ya bantu kuzingaka mpi kufwaka kansi bo zabaka ve Yehowa mbotembote. Yandi tavutula bo na luzingu na mutindu mosi ya ndonga yina yandi meyidikaka. Ebuna, bantu yonso yina tafutumuka tavanda na nzala ya kulonguka ndinga ya kukonda mvindu.

²² Yo tavanda dibaku mosi ya kyese mpenza na kuvanda na kati ya bantu yina tasala kisalu yai ya nene ya kulonga! Yo tavanda kisalu ya kulonga ya kuluta nene na luzingu ya bantu yonso. Mambu yai yonso tasalama na luyalu ya mbote ya Kimfumu ya Yezu Kristu. Mbuma yo tabuta kele nde, nsukansuka bantu tamona mutindu mambu ya bo ketuba na Yezaya 11:9 talungana: “Ntoto ta fulukaka na mambu yai: kuzaba Mfumu Nzambi, mutindu nzadi-mungwa ke fulukaka na masa.”

23. Sambu na nki nge tatuba nde beto bansadi ya Yehowa beto kele na dibaku mosi ya nene?

²³ Beto kele mpenza na dibaku mosi ya nene na bilumbu yai ya nsuka sambu beto keyilama na kuzinga na ntangu yina ya kitoko ya ntoto ya mvimba tazaba Yehowa! Bubu yai beto kele dezia ti dibaku ya mbote mpenza ya kuvanda bantu ya Nzambi, bayina kemona mutindu bangogo ya mbikudulu yina kele na Sofonia 3:20 kelungana na kiteso ya nene! Na verse yai Yehowa kendimisa beto nde: “Mono ta pesa beno lukumu na nsi-ntoto ya mvimba.”

Inki Mutindu Nge Tavutula?

• Na nki mitindu mbikudulu ya kuvutuka yina Sofonia ketubila melunganaka?

• Inki mutindu lusambu ya kyeleka ke na kuyela na bilumbu yai ya nsuka?

• Inki kisalu ya nene ya kulonga tasalama na inza ya mpa?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]

Bantu ya Yehowa kuvutukaka na insi na bo sambu na kuvutula dyaka lusambu ya kukonda mvindu. Keti nge zaba ntendula ya mambu yai bubu yai?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 18]

“Ndinga ya kukonda mvindu” yina Bambangi ya Yehowa ketubaka kesadisaka bo na kuzabisa nsangu ya Biblia ya kepesaka bantu kikesa”