Nswa na Nge ya Kukwikila

Ziku nge kesepilaka ti nswa ya nge kele na yo ya kukwikila konso mambu yina ya nge mosi mezola. Bantu yonso mpi kesepilaka na nswa yina. Sambu bo kesadilaka nswa na bo yai, bamiliare sambanu ya bantu yina kezingaka na ntoto mebasisaka mambu mingi ya kuswaswana yina bo kekwikilaka. Bonso kuswaswana yina beto kemonaka na mikubu, na nene, na nda, na kitoko, na nsudi, ti na mazu yina kele na lugangu, malongi ya kuswaswana keyikaka kyese, mpi yo kesalaka nde luzingu kuvanda kitoko. Ya kyeleka, luswaswanu yina lenda kumisa luzingu kitoko mpenza.​—Nkunga 104:24.

KANSI yo kelomba kukeba. Mambu yankaka ya bantu kekwikilaka kele ve ya kuswaswana kaka, kansi yo kele mpi kigonsa. Mu mbandu, na luyantiku ya mvu-nkama ya 20, bantu yankaka vandaka kukwikila nde Bayuda ti ba Francs-maçons kuvandaka na bapula ya “kufwa mutindu ya kuzinga ya Bakristu sambu bo yantika kutwadisa ntoto ya mvimba mutindu bo mosi mezola.” Malongi yai kukatukaka na trakiti mosi yina vandaka kontre Bayuda ya kele na ntu-dyambu Mambu Yina Bambuta-Bantu ya Mayele ya Sioni Kekana Kusala. (na Kingelesi) Bapula yai kelanda kuvandaka na kati ya bapula yina trakiti yango kutubilaka: kupesa bikuma ya kufutisa mpaku na ntalu ya kuluta mingi, kusyamisa bantu na kusala minduki, kusala kompani mosi ya nene yina tatalaka mambu yonso ya mumbongo sambu ‘kimvwama ya bantu ya Makanda kubwa nswalu.’ Bapula yango kutubilaka dyaka kuyidika baprograme ya banzo-nkanda na mpila nde ‘bantu ya Makanda kukuma bazoba bonso bambisi,’ mpi nkutu kutunga banzila ya train na nsi ya ntoto yina talutaka na bantu-mbanza na mpila nde bambuta-bantu ya Bayuda kuzwa mpila ya ‘kukanga bambeni mpi kufwa bo.’

Ya kyeleka, mambu yai vandaka luvunu, bo basisaka yo kaka sambu na kupusa bantu na kumenga dyaka ngolo Bayuda. Mark Jones ya kesalaka na musée mosi ya Londres (British Museum) ketuba nde: ‘Mambu yai ya luvunu kukatukaka na Russie,’ kisika disolo yango kubasikaka mbala ya ntete na zulunalu mosi na mvu 1903. Na nima yo basikaka na zulunalu mosi ya Londres (The Times) na Mayi 8, mvu 1920. Na nima ya mvula mosi ti ndambu, zulunalu yai (The Times) kumonisaka nde trakiti yango vandaka kuta ve mambu ya masonga. Ata mpidina, ntangu kyeleka vandaka mezabana ntete ve bantu kufwaka dezia mingi. Jones ketuba nde, ‘mambu ya luvunu ya mutindu yai kevandaka mpasi na kumanisa.’ Kana bantu mendima yo dezia, yo kebutaka kimbeni ya ngolo, bangindu ya mbi mpenza yina kele kigonsa. Mbala mingi yo kenataka mambu ya kuluta mbi, bonso mambu ya meluta na mvu-nkama ya 20 kemonisa yo.​—Bingana 6:16-19.

Lukwikilu ti Kyeleka

Ya kyeleka, malongi ya luvunu kebasikaka ve kaka na luvunu yina bantu mebasisa na luzolo yonso. Mbala mingi, yo kebasikaka sambu beto kebakisa ve mambu mbote. Bantu ikwa mefwaka lufwa ya kukonda kukana sambu bo vandaka kusala kima ya bo vandaka kuyindula nde yo kele ya mbote? Dyaka, mbala mingi beto kekwikilaka kima mosi kaka sambu beto mezola yo. Profesere mosi ketuba nde ata bantu ya  siansi “mbala mingi bo kekwikilaka ngolo na bangindu mingi ya bo mosi.” Kukwikila mambu mutindu yina kekangisaka bo nzila na kutadila dyaka mambu mbote. Yo yina kesalaka nde bo lenda lutisa luzingu na bo ya mvimba mpamba na kumeka kunwanina mambu ya luvunu.​—Yeremia 17:9.

Mambu ya mutindu mosi mesalamaka na malongi ya mabundu, kisika bo kelongaka mambu mingi ya kewakanaka ve. (1 Timoteo 4:1; 2 Timoteo 4:3, 4) Bakala mosi kekwikilaka mpenza na Nzambi. Yankaka ketuba nde bantu kele ve ti kima yina ketindaka bo na kukwikila na Nzambi. Muntu mosi kendima nde muntu kele na moyo mosi ya kelandaka kuzinga kana muntu mefwa. Yankaka kekwikila nde kana nge mefwa nge kezinga dyaka ve, nge mefwa kimakulu. Yo ke pwelele nde, malongi ya mutindu yai ya kewakana ve yonso lenda vanda ve ya kyeleka. Keti yo tavanda ve mayele na kuzikisa kana mambu ya nge kekwikila kele mpenza ya kyeleka mpi nde nge kendima yo ve kaka sambu nge mosi mezola yo? (Bingana 1:5) Inki mutindu nge lenda sala yo? Disolo ya melanda tatadila dyambu yai.

[Kifwanisu ya kele na lutiti 3]

Disolo ya kubasikaka na mvu 1921 yina vandaka kutubila “Mambu Yina Bambuta-Bantu ya Mayele ya Sioni Kekana Kusala”