Vanda na Kyese na Kisalu ya Kukatula Bambuma!

“Bambuma mingi kele na bilanga, kansi bantu ya kisalu kele mingi ve sambu na kukatula yo. Beno bondila munkwa-bilanga na kutinda bantu ya nkaka ya kisalu sambu na kukatula bambuma na yandi.”​—MATAYO 9:37, 38.

1. Inki kima kesadisaka beto na kukonda kuyambula na kusala luzolo ya Nzambi?

 KANA beto yibuka kilumbu ya beto bakaka mbotika sambu na kukuma nsadi ya Yehowa, ata bamvula fyoti to mingi meluta, beto lenda mona bonso nde yo salamaka mazono. Kupesa Yehowa lukumu kukumaka kima ya kuluta mfunu na luzingu na beto. Mutindu beto sumbaka ntangu ya mbote sambu na kusadisa bantu yankaka na kuwa mpi na kundima nsangu ya Kimfumu, kisalu ya kyese ya beto kesadilaka Yehowa kubakaka kisika ya ntete na luzingu na beto. (Efezo 5:15, 16) Tii bubu yai, beto kemonaka nde ntangu kekwendaka nswalu kana beto kesala mingi, disongidila kana beto ke “kudipesa ntangu yonso na kisalu ya Mfumu Yesu.” (1 Korinto 15:58) Ata beto kekutanaka ti mambu mingi ya mpasi, kyese ya beto kevandaka na yo na kusala luzolo ya Yehowa kepesaka beto ngolo ya kulanda na kusala kisalu yango.​—Nehemia 8:10.

2. Inki kima kesalaka nde beto vanda na kyese na kisalu ya kukatula bambuma ya kifwani?

² Beto Bakristu, beto kesalaka kisalu ya kukatula bambuma ya kifwani. Yezu kufwanisaka kisalu ya kuvukisa bantu sambu na luzingu ya kukonda nsuka na kisalu ya kukatula bambuma. (Yoane 4:35-38) Sambu beto ke na kusala kisalu yai ya kukatula bambuma, yo tavanda mbote nde beto tadila mpi kyese yina Bakristu ya ntete kuvandaka na yo na kusala kisalu yai. Beto tatadila dyaka mambu tatu yina kesadisaka beto na kuvanda na kyese bubu yai na kisalu ya kukatula bambuma. Mambu yango yo yai: (1) nsangu na beto ya kivuvu, (2) beto kezwaka bantu yina lenda yamba beto, mpi (3) ngemba ya beto kele na yo sambu beto kesalaka kisalu ya kukatula bambuma.

Yandi Tindaka Bo na Kusala Kisalu ya Kukatula Bambuma

3. Inki dyambu kusalamaka ya kupesaka balongoki ya Yezu kyese?

³ Luzingu ya bantu ya ntete yina kusalaka kisalu ya kukatula bambuma, mingimingi bantumwa ya kwikama 11 ya Yezu, kubalukaka mpenza ntangu bo kwendaka kukutana ti Kristu na ngumba mosi na Galilea na mvu 33 ya T.B. na nima ya lufutumuku na yandi! (Matayo 28:16) Ziku “bakristo nkama tanu nkutu kuluta ntalu yina” kuvandaka na kisika yina kilumbu yango. (1 Korinto 15:6) Bo vandaka kuyindula mbala na mbala kisalu yina Yezu kupesaka bo. Yandi songaka bo nde: “Beno kwenda kukumisa bantu yonso balonguki na mono: Beno botika bo na zina ya Tata ti ya Mwana ti ya Mpeve-Santu, beno longa bo mpi na kulanda mambu yonso ya mono vandaka kusonga beno na kusala. “ (Matayo 28:19, 20) Ata bantu kumonisaka bo mpasi mingi, bo vandaka na kyese mingi na kisalu ya kukatula bambuma ntangu bo monaka nde mabundu ya balongoki ya Kristu kumaka kukanguka na bisika mingi. Na nsuka, ‘bo zabisaka Nsangu yina ya Mbote na bantu yonso.’​—Kolosai 1:23; Bisalu 1:8; 16:5.

4. Inki mambu kupusaka Kristu na kutinda balongoki na yandi na kusala kisalu ya kukatula bambuma?

⁴ Kilumbu mosi na luyantiku ya kisalu na yandi na Galilea, Yezu kubingaka bantumwa 12 mpi yandi tindaka bo ntetentete sambu na kwenda kulonga nde: “Kimfumu ya Nzambi me kuma penepene!” (Matayo 10:1-7) Yandi mosi vandaka “kwenda kutambula na babwala yonso ya nene ti ya fioti.  Yandi vandaka kwenda kulonga bantu na banzo na bo ya bisambu, yandi vandaka kwenda kuzabisa bo Nsangu ya Mbote sambu na Kimfumu ya Nzambi, yandi vandaka kwenda kubelula bantu yina vandaka na maladi to mpasi ya mutindu na mutindu.” Yezu kuwilaka bantu mawa “sambu bo vandaka me lemba, kikesa ve, bonso mameme me konda ngungudi ya kutala bo.” (Matayo 9:35, 36) Sambu yandi waka mawa mingi, yo yina yandi songaka balongoki na yandi nde: “Bambuma mingi kele na bilanga, kansi bantu ya kisalu kele mingi ve sambu na kukatula yo. Beno bondila munkwa-bilanga [Yehowa Nzambi] na kutinda bantu ya nkaka ya kisalu sambu na kukatula bambuma na yandi.” (Matayo 9:37, 38) Ata ntangu yandi bikalaka kaka ti bangonda sambanu sambu na kusala kisalu na yandi na ntoto, Yezu kutubaka mambu ya mutindu mosi na Yudea sambu na yina metala mfunu ya bantu yina fwete sala kisalu ya kukatula bambuma. (Luka 10:2) Bambala yonso zole, yandi tindaka balongoki na yandi na kusala kisalu ya kukatula bambuma.​—Matayo 10:5; Luka 10:3.

Nsangu na Beto ya Kepesaka Kivuvu

5. Nsangu ya nki mutindu beto kezabisaka?

⁵ Beto bansadi ya Yehowa ya ntangu yai, beto kele na kyese ya kundima kusala kisalu ya kukatula bambuma. Dyambu mosi ya kesadisaka beto na kuvanda na kyese kele nde beto kekwendaka kuzabisa nsangu ya kepesaka kivuvu na bantu yina kele dyaka na kivuvu ve na ntima mpi ya kenyokwama na mabanza. Mutindu balongoki ya Yezu ya mvu-nkama ya ntete kusalaka, beto mpi kele na dibaku mosi ya mbote mpenza ya kuzabisa nsangu ya mbote, nsangu ya kivuvu kibeni, na bantu yina “me lemba, kikesa ve, bonso mameme me konda ngungudi ya kutala bo”!

6. Inki kisalu bantumwa kusalaka na mvu-nkama ya ntete?

⁶ Na katikati ya mvu-nkama ya ntete, ntumwa Polo kusalaka mingi kisalu ya kulonga nsangu ya mbote. Ebuna, ntembe kele ve nde kisalu na yandi ya kukatula bambuma kusalamaka mbote, sambu na mikanda yina yandi sonikilaka Bakristu ya Korinto penepene na mvu 55 ya T.B., yandi tubaka nde: “Bampangi na mono, mono zola zabisa beno diaka Nsangu yina ya Mbote ya mono zabisaka beno ntete, nsangu yina ya beno me ndimaka, ya beno ke landaka kaka.” (1 Korinto 15:1) Bantumwa ti Bakristu yankaka ya ntete vandaka na kikesa mingi na kusala kisalu ya kukatula bambuma. Ata Biblia kesonga beto ve ntalu ya bantumwa yina vandaka dyaka na luzingu ntangu mambu ya nene yina kunataka Yeruzalemi na lufwa na mvu 70 ya T.B., beto kezaba nde ntumwa Yoane landaka na kulonga bamvula 25 na nima.​—Kusonga 1:9.

7, 8. Inki nsangu ya kepesaka kivuvu bansadi ya Yehowa kelongaka nswalunswalu ntangu yai kuluta mutindu yo vandaka kusalamaka ntete?

⁷ Na nima, bamfumu ya mabundu, ba aposta, “Muntu ya Mbi” kumaka kuyala. (2 Tesalonika 2:3) Kansi, penepene na nsuka ya mvu-nkama ya 19, bantu yina kusosaka kulanda Bukristu ya mvu-nkama ya ntete na luzingu na bo kundimaka nsangu ya kepesaka kivuvu, bo yantikaka kuzabisa Kimfumu. Ya kyeleka, banda na nimero na yo ya ntete yina kubasikaka na Yuli 1879, ntu-dyambu ya zulunalu yai vandaka ti bangogo yai “Kezabisaka Kuvanda ya Kristu ti Beto,” “Kezabisaka Kimfumu ya Kristu,” to “Kesamunaka Kimfumu ya Yehowa.”

⁸ Kimfumu ya zulu ya Nzambi kukumaka na maboko ya Yezu Kristu na mvu 1914, mpi ntangu yai beto kesamunaka nsangu ya kepesaka kivuvu nswalunswalu kuluta mutindu yo vandaka kusalama ntete. Sambu na nki? Sambu na kati ya balusakumunu yina Kimfumu ya Nzambi tanatila beto, beto kekinga mpi nsuka ya inza yai ya mbi ya mekuma penepene. (Daniele 2:44) Keti kele dyaka na nsangu yankaka ya mbote ya meluta yai ya beto kezabisaka? Mpi, keti kele ti kisalu yankaka ya lenda pesa beto kyese ya mingi kuluta yai ya beto kebakaka na kusamuna Kimfumu na ntwala nde “mpasi ya nene” kuyantika?​—Matayo 24:21, NW; Marko 13:10.

Bo Kezwa Bantu ya Lenda Yamba Bo

9. Inki ndongisila Yezu kupesaka na balongoki na yandi, mpi nki bantu kusalaka ntangu bo waka nsangu ya Kimfumu?

⁹ Kima yankaka ya kepesaka beto kyese na kisalu na beto ya kukatula bambuma kele mutindu beto kezwaka bantu yina kekumaka balongoki mpi ya kevukanaka na beto na kisalu ya kukatula bambuma. Banda na mvu 31-32 ya T.B., Yezu kulongisilaka balongoki na yandi nde: “Kana beno kuma na bwala ya nene to ya fioti, beno sosa muntu yina lenda yamba beno.” (Matayo 10:11) Bantu yonso ve vandaka na luzolo ya kuyamba bo, mutindu yo kemonana na mpila bo vandaka kundima to kubuya nsangu ya Kimfumu. Kansi, balongoki ya Yezu kuzabisaka na kikesa yonso nsangu ya mbote na bisika yonso yina bo kutanaka ti bantu.

10. Inki mutindu Polo kulandaka na kusala kisalu na yandi ya kusosa bantu yina lenda yamba yandi?

¹⁰ Na nima ya lufwa mpi lufutumuku ya Yezu, kisalu ya kusosa bantu yina lenda ndima nsangu ya mbote kulandaka na kusalama na kikesa yonso. Polo  vandaka kusolula ti Bayuda na kati ya nzo ya bisambu na bo mpi ti bantu yina yandi kutanaka na bo na nzila yina bantu vandaka kuluta mingi na Atene. Ntangu yandi taka kimbangi na ntwala ya Areopage (tribinale ya nene ya Atene) na mbanza yina ya Gresi, “bantu ya nkaka vukanaka na yandi, bo mpi kwikilaka. Na kati ya bantu yina vandaka Denisi, muntu ya kimvuka ya Areopage, ti nkento mosi, zina na yandi Damarisi, ti bantu ya nkaka mpi.” Na bisika yonso yina Polo kwendaka, yandi pesaka mbandu ya mbote na kulonga ‘na meso ya bantu yonso ti na banzo na bo.’​—Bisalu 17:17, 34; 20:20.

11. Inki mitindu bo sadilaka na kisalu ya kulonga nsangu bamvula mingi meluta?

¹¹ Na bamvula ya nsuka ya mvu-nkama ya 19, Bakristu ya kupakulama kudipesaka na kikesa yonso na kisalu ya kusosa bantu yina lenda yamba bo. Disolo mosi ya kuvandaka na ntu-dyambu “Bo Mepakulama Sambu na Kuzabisa Nsangu,” yina kubasikaka na Nzozulu ya Nkengi ya Sioni ya Yuli mpi Augusti ya mvu 1881 (na Kingelesi), kutubaka nde: “Kisalu ya kuzabisa nsangu ya mbote . . . kekumina ‘bantu ya kudikulumusa,’ disongidila bayina kezola mpi mefwana na kuwa yo, sambu na kubasisa kimvuka ya bantu yina tasala ti Kristu, bayina tayala kumosi ti yandi.” Mbala mingi bantu ya Nzambi yina vandaka kusala kisalu ya kukatula bambuma vandaka kwenda kukutana ti bantu ntangu bo vandaka kubasika na bamisa ya banzo-nzambi na bo sambu na kukabila bo batrakiti yina vandaka ti bansangu ya mekatuka na Masonuku yina bo sonikaka sambu na kusadisa bantu yina kele na luzolo ya mbote bo wa bansangu yango. Na nima ya kutadila mbotembote ngolo ya mutindu yai ya kuta kimbangi, Nzozulu ya Nkengi (ya Kingelesi) ya Mayi 15, 1903, kusyamisaka bantu yina vandaka kusala kisalu ya kukatula bambuma na kukabula batrakiti “nzo na nzo, na Lumingu na suka.”

12. Inki mutindu beto metomisaka kisalu na beto ya kulonga? Pesa mbandu.

¹² Na bamvula meluta, sambu na kusala kisalu na beto, beto kumaka kusolula ti bantu na banzo na bo mpamba ve, kansi mpi na bisika yankaka ya beto kekutanaka na bo. Kusala mutindu yai mebutaka mpenza bambuma na bansi mingi yina bisalu ya kusosa kimvwama ti byese kesalaka nde bantu kuvanda ve na banzo na bo na ntangu yina beto kekwendaka kutala bo mbala na mbala. Ntangu Mbangi mosi ti nduku na yandi na Angleterre kumonaka nde bantu vandaka kubaka babisi mbala na mbala sambu na kuvutuka na nima ya kulutisa ntangu na bo na lweka ya océan, bo salaka kikesa ya kukota na babisi yina mpi bo yantikaka kukabula Nzozulu ya Nkengi ti Réveillez-vous! na bantu yina vandaka muna. Na ngonda mosi bo kabulaka bazulunalu 229. Bo ketuba nde: “Beto kewaka ve boma na kuta kimbangi na lweka ya océan, ata na bisika yina bo kesalaka mumbongo, to boma ya konso dikambu yina beto lenda kutana ti yo sambu beto kezaba nde Yehowa ketaninaka beto konso ntangu.” Bo salaka nzila ya baperiodike, bo yantikaka kulonguka Biblia ti muntu mosi, mpi bo zole kusalaka kisalu ya kimupasudi-nzila nsadisi.

13. Yo kelomba kusala manaka ya nki mutindu na bisika mingi sambu na kusala kisalu na beto ya kulonga?

¹³ Sambu kisalu na beto ya kusosa bantu yina kele na luzolo ya kuyamba beto kelanda kaka na kusalama, yo kelomba kutadila mbotembote mutindu beto kesala kisalu na beto na bisika yankaka. Ata Bambangi mingi kevandaka ti kikalulu ya kubasika na kisalu ya kulonga nzo na nzo na Lumingu na suka, na bisika yankaka bo kemonaka nde kutala bantu na banzo na bo na suka kele mbote mingi ve sambu bankwa-nzo lenda vanda ya kulala. Sambu bo tomisaka manaka na bo, Bambangi mingi mekumaka kukwenda kusosa bantu ya kusolula ti bo na nkokila, mbala yankaka na nima ya balukutakanu ya Bukristu. Ebuna kisalu yai ya kusosa bantu yina kele na luzolo ya kuyamba beto ke na kusalama mbote. Na mvula meluta, ntalu ya bansamuni ya Kimfumu na ntoto ya mvimba kumataka na 2, 3 na kati ya nkama. Yo kepesaka lukumu na Munkwa-bilanga mpi yo kepesaka beto kyese na ntima.

Beno Vanda na Ngemba na Kisalu ya Kukatula Bambuma

14. Ti nki dibanza beto kelongaka nsangu na beto, mpi sambu na nki?

¹⁴ Kikuma yankaka ya kepesaka beto kyese kele ngemba yina beto kemonisaka na ntangu beto kesalaka kisalu ya kukatula bambuma. Yezu kutubaka nde: “Kana beno kota na nzo ya bantu, beno pesa bantu ya nzo yina mbote. Kana bantu ya nzo yango me yamba beno, [ngemba yina beno mezodila bo kuvanda na zulu na bo, NW].” (Matayo 10:12, 13) Mutindu ya kupesa mbote na Kiebreo mpi ngogo ya Kigreki yina Biblia kesadilaka sambu na kupesa mbote kele ti dibanza yai ‘Beto kezodila beno mavimpi ya mbote.’ Beto kesadilaka mingi dibanza yai na ntangu beto kekwendaka kuzabisa bantu nsangu ya mbote. Kivuvu na beto kele nde bo tandima nsangu ya Kimfumu. Bayina kendimaka, kele na kivuvu ya kuwakana dyaka ti Nzambi sambu bo keyambula masumu na bo, bo kebikisa banzila yonso ya mbi, mpi bo kesala luzolo na yandi. Ebuna, ngemba ya Nzambi  kenataka na luzingu ya kukonda nsuka.​—Yoane 17:3; Bisalu 3:19; 13:38, 48; 2 Korinto 5:18-20.

15. Inki mutindu beto lenda vanda kaka na ngemba na ntangu beto mekutana ti mvutu ya mbi na kisalu na beto ya kulonga?

¹⁵ Inki mutindu beto lenda vanda kaka na ngemba ata na ntangu bantu kezola ve kuwa nsangu ya beto kezabisa bo? Yezu kutubaka nde: “Kana [bantu ya nzo yango] me yamba beno ve, [ngemba, NW] na beno kuvutuka na beno mosi.” (Matayo 10:13) Ntangu Luka kutubilaka mutindu Yezu kutindaka balongoki na yandi 70, yandi tubaka nde: “Kana muntu ke zingaka na nzo yina kele [nduku ya ngemba, NW], mbote na beno kuvanda kaka mpidina. Kansi, kana yandi kele muntu ya mbote ve, mbote na beno kuvutuka na beno mosi.” (Luka 10:6) Na ntangu beto kekwendaka kulonga bantu nsangu ya mbote, beto kesalaka yo na mutindu mosi ya mbote ti kyese na ntima mpi na ngemba. Kana muntu yina beto mekwenda kutala mebuya, meyantika kubokutila beto, to mesonga beto bangogo ya kukonda luzitu, mvutu na yandi tapesa nzila nde nsangu na beto ya ngemba ‘kuvutuka na beto mosi.’ Kansi ata dyambu mosi ve na kati ya mambu yai lenda katula beto ngemba, ya kele mbuma ya mpeve santu ya Yehowa.​—Galatia 5:22, 23.

Lukanu Mosi ya Kitoko Sambu na Bantu ya Kesala Kisalu ya Kukatula Bambuma

16, 17. (a) Inki lukanu beto kevandaka na yo na ntangu beto kevutukila bantu yina beto solulaka na bo? (b) Inki mutindu beto lenda sadisa bantu yina kele ti bangyufula mingi ya metala Biblia?

¹⁶ Beto bantu ya kesala kisalu ya kukatula bambuma, beto kele na kyese ya kuvanda na kati ya bantu yina kesala kisalu yai ya kuvukisa bantu yina tabaka luzingu ya kukonda nsuka. Ebuna beto kevandaka na kyese mingi na ntangu muntu ya beto kelonga mendima, kezola kuzaba mambu mingi, mpi kemonisa nde yandi kele “nduku ya ngemba”! Mbala yankaka yandi kele na bangyufula mingi ya metala mambu yina Biblia ketubaka mpi beto kemona nde beto takuka ve na kupesa bamvutu na bangyufula yango yonso kana beto mevutukila yandi kaka mbala mosi. Sambu beto mezaba nde kubaka muntu ntangu mingi na mbala ya ntete ya beto mekutana ti yandi kele mbote ve, inki beto lenda sala? Beto lenda baka lukanu bonso yina bo syamisaka bampangi na kusadila bamvula kiteso ya 60 meluta.

¹⁷ “Bambangi ya Yehowa yonso fwete yilama sambu na kulonguka mbote Biblia ti bantu.” Nsa yai kubasikaka na disolo ya tatu ya kamukanda ya bantuma Kulonguka ya Kesonga Mbandu yina kubasikaka na Kingelesi banda na mvu 1937 tii 1941. Kamukanda yango kutubaka dyaka nde: “Bansamuni yonso ya [Kimfumu] fwete sala ngolo sambu na kusadisa na mitindu yonso bantu ya luzolo ya mbote yina kesepila na kuwa nsangu ya Kimfumu. Beno fwete vutuka sambu na kutala bantu yai, mpi kupesa mvutu na bangyufula na bo . . . , na nima beno yantika kulonguka . . . mbala mosi kana mpila kele.” Ee, lukanu na beto na ntangu beto kevutuka na kutala  bantu kele ya kuyantika kulonguka na bo Biblia mpi kusala yo mbala na mbala. a Kuta kinduku ti muntu yina kesepila na kyeleka mpi kutudila yandi dikebi na zola yonso kepusaka beto na kudibongisa mbote mpi kulonguka ti yandi na mutindu mosi ya mbote.

18. Inki mutindu beto lenda sadisa bantu ya mpa na kukuma balongoki ya Yezu Kristu?

¹⁸ Na nsadisa ya mukanda Nzayilu ya Kenataka na Luzingu ya Mvula na Mvula ti tumikanda bonso Inki Nzambi Kelombaka na Beto?, beto lenda longuka Biblia mbote ti bantu mpi kusadisa bantu ya mpa ya meyantika na kusepila na kyeleka sambu bo kuma balongoki. Mutindu beto kesosa kulanda mbandu ya Longi ya Nene, Yezu Kristu, ziku balongoki ya Biblia yina mpi tabaka malongi na mutindu bo kemona luzingu na beto ya ngemba, ya kyese, ya masonga, mpi luzitu yina beto kemonisaka na bansiku mpi bantuma ya Yehowa. Na ntangu beto kesadisa bantu ya mpa na kupesa bo bamvutu na bangyufula na bo, beto fwete sala yonso sambu na kulonga bo mpi mutindu bo lenda pesa mvutu na bantu yina keyula bo bangyufula. (2 Timoteo 2:1, 2; 1 Piere 2:21) Ntembe kele ve nde, sambu beto kesalaka kisalu ya kukatula bambuma ya kifwani, beto ke na kyese na kuzaba nde na mvula ya kisalu ya meluta, beto longukaka Biblia ti bantu 4766631. Beto tavanda na kyese mingimingi kana beto mosi mpi kele na kati ya bantu yina ke na kusala kisalu ya kukatula bambuma, disongidila, bayina kekudipesa na kisalu ya kulonguka Biblia ti bantu.

Beno Vanda na Kyese na Kisalu ya Kukatula Bambuma

19. Sambu na nki bantu kuvandaka na bikuma ya mbote ya kuwila kyese na ntangu Yezu vandaka kusala kisalu ya kukatula bambuma mpi ntangu fyoti na nima?

¹⁹ Bikuma ya mbote ya kuwila kyese kuvandaka mingi na ntangu Yezu vandaka kusala kisalu ya kukatula bambuma mpi ntangu fyoti na nima. Na ntangu yina, bantu mingi kundimaka nsangu ya mbote. Kyese kukumaka mingi na Pantekoti ya mvu 33 ya T.B., sambu bantu kiteso ya 3 000 kundimaka mambu yina Piere kutubaka, ebuna bo bakaka mpeve santu ya Yehowa, mpi bo kumaka bantu ya dikanda ya Izraele ya kimpeve ya Nzambi. Ya kyeleka, ntalu na bo vandaka kukuma kaka mingi, mpi kyese na bo kukumaka mingi sambu “konso kilumbu [Yehowa, NW] vandaka kuyika bo bantu ya nkaka yina ya yandi vandaka kugulusa.”​—Bisalu 2:37-41, 46, 47; Galatia 6:16; 1 Piere 2:9.

20. Inki kima kepesa beto kyese mingi na kisalu na beto ya kukatula bambuma?

²⁰ Na ntangu yina, mbikudulu ya Yezaya kulunganaka: “Mfumu Nzambi, nge me [kumisa dikanda na nge nene, NW] mingi, nge me pesa bo kiese mingi. Bo ke sepela na meso na nge bonso bantu ke sepela  ntangu bo me katula bima na bilanga to ntangu bo ke kabana bima ya bo me botula na bitumba.” (Yezaya 9:2) Ata ntangu yai beto kemona nde ‘dikanda ya bantu mingi’ ya bapakulami melungaka imene, beto kewa kyese mingi mutindu beto kemona ntalu ya bantu yina kesala kisalu ya kukatula bambuma kekuma kaka mingi konso mvula.​—Nkunga 4:7; Zakaria 8:23; Yoane 10:16.

21. Inki beto tatubila na disolo ya melanda?

²¹ Ya kyeleka, beto kele na bikuma mingi ya mbote ya kuvanda na kyese na kisalu ya kukatula bambuma. Nsangu na beto ya kepesaka kivuvu, kisalu na beto ya kusosa bantu yina kele na luzolo ya kuyamba beto, mpi kikalulu ya kusosa kutula ngemba yina beto kevandaka na yo, mambu yai yonso kepesaka beto kyese na kisalu ya kukatula bambuma. Kansi, yo kenatilaka beto mpi kimbeni ya bantu mingi. Ntumwa Yoane mpi kukutanaka ti mambu ya mutindu yai. Bo tulaka yandi na boloko na kisanga ya Patmosi ‘sambu yandi vandaka kulonga mambu yina katukaka na Nzambi ti mambu yina ya kieleka ya Yesu zabisaka yandi.’ (Kusonga 1:9) Ebuna, inki mutindu beto lenda vanda na kyese na ntangu beto kenwana ti kimbeni mpi bantu kezola beto ve? Inki tasadisa beto na kukanga ntima na ntwala ya mambu ya mbi yina bantu mingi ya beto kelonga ntangu yai lenda sala beto? Disolo na beto ya melanda kepesa beto lusadisu ya mekatuka na Masonuku na ntangu yo kepesa mvutu na bangyufula yai.

[Noti na nsi ya lutiti]

Inki Mutindu Nge Tavutula?

• Kisalu ya kukatula bambuma ya kifwani kele nki?

• Nsangu ya nki mutindu beto kelongaka?

• Inki kesadisaka beto na kuzwa bantu yina lenda kuma balongoki?

• Inki mutindu beto kevandaka kaka na ngemba na ntangu beto kesala kisalu ya kukatula bambuma?

• Sambu na nki beto kevandaka kaka na kyese na kisalu ya kukatula bambuma?

[Bangiufula ya disolo ya kulonguka]

[Bifwanisu ya kele na lutiti 10]

Kisalu ya kulonga na mvu-nkama ya ntete ti ya makumi zole

[Bifwanisu ya kele na lutiti 11]

Bonso Polo, bantu yina kesala kisalu ya kukatula bambuma bubu yai kesalaka ngolo sambu na kukutana na bantu bisika yonso

[Kifwanisu ya kele na lutiti 11]

Zabisa nsangu ya mbote ti kyese na ntima