Sambu na Nki Muntu Fwete Baka Mbotika?

“Beno kwenda kukumisa bantu yonso balonguki na mono: Beno botika bo.”​—MATAYO 28:19.

1, 2. (a) Na nki mitindu bantu yankaka vandaka kupesa mbotika? (b) Inki bangyufula bantu kekudiyulaka sambu na mbotika?

 NA BAMVU 775-777, Charlemagne, Mfumu ya ba Franc kunungaka mvita ya bo nwanaka ti bantu ya Saxon. Yo yina, yandi pesaka nsiku nde bo yonso fwete baka mbotika. John Lord, muntu ya kelongukaka mambu yina melutaka kusonikaka nde: “Yandi pusaka bo na kingolongolo na kundima Bukristu ya zina.” Kiteso mosi, na mvu 987 ya T.B., na nima ya kukwela mwana ya ntotila mosi ya dibundu ya Ortodoxe, Vladimir I, mfumu ya Russie kubakaka mpi lukanu nde bantu na yandi yonso fwete kuma “Bakristu.” Yandi tulaka nsiku nde bantu na yandi yonso fwete baka mbotika, kana ve, bo fwete fwa nge.

² Keti bambotika ya mutindu yina vandaka mbote? Keti bo vandaka kuzaba kibeni ntendula na yo ya kyeleka? Keti yo mefwana kaka nde konso muntu kubaka mbotika?

Inki Mutindu Kupesa Muntu Mbotika?

3, 4. Sambu na nki kutula muntu masa na ntu to kulosila yandi matonsi ya masa na nitu kewakana ve ti mbotika ya Bukristu?

³ Ntangu Charlemagne ti Vladimir I vandaka kupusa bantu na ngolo na kubaka mbotika, bamfumu yai vandaka kusala mambu yina vandaka kuwakana ve ti Ndinga ya Nzambi. Ya kyeleka, kana muntu melongukaka ve kyeleka yina kele na Masonuku, kulosila yandi masa, kutula yandi masa na ntu, to nkutu kudindisa yandi ya mvimba na masa sambu na kupesa yandi mbotika kevandaka na mfunu ve ata fyoti.

⁴ Beto tadila mambu yina kusalamaka ntangu Yezu ya Nazareti kwendaka na Yoane Mbotiki na mvu 29 ya T.B. Yoane vandaka kupesa bantu mbotika na masa ya Yordani. Bo vandaka kwenda na yandi na luzolo na bo mosi sambu na kubaka mbotika. Keti yandi lombaka bo kaka na kutelama na lweka ya Yordani sambu yandi tula bo mwa masa na ntu to yandi losila bo matonsi ya masa na nitu? Inki kusalamaka ntangu Yoane kupesaka Yezu mbotika? Matayo ketuba nde ntangu Yoane botikaka yandi imene, “Yesu basikaka na masa.” (Matayo 3:16) Yoane kukotisaka yandi ya mvimba na masa, yandi dindisaka  yandi na Masa ya Yordani. Muntu ya insi ya Etiopia mpi kubakaka mbotika “na masa” mutindu yina. Bo vandaka kusadila bamasa ya mutindu yina sambu mbotika ya Yezu ti ya balongoki na yandi vandaka kulomba kudindisa kibeni nitu ya mvimba na masa.​—Bisalu 8:36.

5. Inki mutindu Bakristu ya ntete vandaka kupesa bantu mbotika?

⁵ Bangogo ya Kigreki yina bo kebalulaka nde “kubotika,” “mbotika,” mpi buna na buna, ketubila kudindisa muntu mwa ntangu fyoti na masa. Diksionere mosi (Smith’s Bible Dictionary) ketuba nde: “Ntendula ya kyeleka ya mbotika kele kudindisa muntu na masa.” Yo yina, bambalula yankaka ya Biblia kebingaka Yoane nde “Yoane-Batiste,” to “Yoane mudindisi.” (Matayo 3:1; Rotherham; Diaglott interlinear) Mukanda mosi (History of the Christian Religion and Church, During the Three First Centuries) ya Augustus Neander ketuba nde: “Na luyantiku, bo vandaka kudindisa muntu na masa sambu na kupesa yandi mbotika.” Larousse du XX^e Siècle (Paris, 1928) yina mezabanaka mingi ketuba nde: “Na bisika yonso yina bo vandaka kuzwa masa, bo vandaka kudindisa Bakristu ya ntete na masa sambu na kupesa bo mbotika.” Dyaka, ansiklopedi mosi (New Catholic Encyclopedia) ketuba nde: “Yo kele kyeleka nde na Dibundu ya ntete bo vandaka kudindisa bantu na masa sambu na kupesa bo Mbotika.” (1967, Buku ya II, lutiti 56) Yo yina bubu yai, sambu na Bambangi ya Yehowa, kubaka mbotika kevandaka kima ya muntu kebakaka na luzolo na yandi mosi mpi yo ketendulaka kudindisa muntu ya mvimba na masa.

Kikuma Mosi ya Mpa ya Beto Kebakilaka Mbotika

6, 7. (a) Sambu na nki kikuma Yoane vandaka kupesa bambotika? (b) Inki kima kuvandaka ya mpa na mbotika ya balongoki ya Yezu?

⁶ Lukanu ya bambotika yina Yoane kupesaka vandaka ya kuswaswana ti yina balongoki ya Yezu kupesaka. (Yoane 4:1, 2) Yoane kupesaka bantu mbotika bonso kidimbu ya kesonga na meso ya bantu yonso nde bo mebalula ntima na masumu yina bo salaka na kufwa Nsiku. a (Luka 3:3) Kansi balongoki ya Yezu kukotisaka kima mosi ya mpa na mbotika yina bo vandaka kupesa. Na Pantekoti ya mvu 33 ya T.B., ntumwa Piere kusyamisaka bawi na yandi nde: “Mbote konso muntu na kati na beno kubalula ntima, yandi kubaka mbotika na zina ya Yesu Kristo sambu Nzambi kulolula beno.” (Bisalu 2:37-41) Ata yandi vandaka kutubila Bayuda ti baprozelite, Piere vandaka kutubila ve mbotika yina kele kidimbu ya kubalula ntima na masumu yina bantu kusalaka sambu bo fwaka Nsiku; yandi zolaka mpi ve kutuba nde kubaka mbotika na zina ya Yezu ketendula kukatula masumu.​—Bisalu 2:10.

⁷ Kilumbu yina, Piere kusadilaka mwana-fungula ya ntete ya “bana-fungula ya Kimfumu” yina bo pesaka yandi. Yandi sadilaka yo sambu na nki kikuma? Yo vandaka sambu na kusonga bawi na yandi dibaku ya kukota na Kimfumu ya zulu yina bo vandaka na yo. (Matayo 16:19) Sambu Bayuda kubuyaka nde Yezu kele ve Mesia, kubalula ntima mpi kutula lukwikilu na yandi vandaka kima ya mpa mpi ya mfunu yina lendaka kusadisa bo na kusosa mpi kuzwa ndolula ya Nzambi. Yo lombaka nde bo baka mbotika ya masa na zina ya Yezu Kristu sambu na kumonisa na meso ya bantu nde bo vandaka na lukwikilu ya mutindu yina. Kele na mutindu yai konso muntu zolaka kumonisa kudipesa na yandi na Nzambi na nzila ya Kristu. Bubu yai, bantu yonso yina kezola nde Nzambi kundima bo fwete vanda na lukwikilu ya kitesu mosi, bo fwete kudipesa bo mosi na Yehowa Nzambi, mpi kubaka mbotika ya Bukristu sambu na kumonisa kidimbu ya kudipesa na bo ya mvimba na Nzambi ya Kuluta Zulu.

Nzayilu ya Kyeleka Kele Mfunu

8. Sambu na nki mbotika ya Bukristu kevandaka ve sambu na bantu yonso?

⁸ Mbotika ya Bukristu kele ve sambu na bantu yonso. Yezu kusongaka balongoki na yandi nde: “Beno kwenda kukumisa bantu yonso balonguki na mono: Beno botika bo na zina ya Tata ti ya Mwana ti ya Mpeve-Santu, beno longa bo mpi na kulanda mambu yonso ya mono vandaka kusonga beno na kusala.” (Matayo 28:19, 20) Na ntwala nde bantu kubaka mbotika, bo fwete ‘longuka na kulanda mambu yonso yina Yezu songaka balongoki na yandi na kusala.’ Yo yina, kupesa mbotika na kingolongolo na bantu yina mekonda lukwikilu yina kekatukaka na nzayilu ya kyeleka ya Ndinga ya Nzambi kevandaka ve na valere mpi yo kewakanaka ve  ti kisalu yina Yezu kupesaka na balongoki na yandi.​—Baebreo 11:6.

9. Kubaka mbotika “na zina ya Tata” ketendula inki?

⁹ Kubaka mbotika “na zina ya Tata” ketendula inki? Yo ketendulaka nde muntu yina kezola kubaka mbotika kendima kisika mpi kiyeka ya Tata na beto yina ke na zulu. Yandi fwete ndima mpi nde Yehowa Nzambi kele Ngangi na beto, “mfumu ya bamfumu yonso na nsi-ntoto,” Mfumu ya Bima Yonso.​—Nkunga 83:19; Yezaya 40:28; Bisalu 4:24.

10. Kubaka mbotika na ‘zina ya Mwana’ ketendula inki?

¹⁰ Kubaka mbotika na ‘zina ya Mwana’ ketendula kundima kisika mpi kiyeka ya Yezu kele na yo bonso Mwana mosi kaka ya mebutukaka na Nzambi. (1 Yoane 4:9) Bantu yina mefwana na kubaka mbotika kendimaka nde Nzambi kusadilaka Yezu sambu na kupesa “[nkudulu, NW] ya kukatula bantu mingi na kimpika ya masumu.” (Matayo 20:28; 1 Timoteo 2:5, 6) Bantu yina kezola kubaka mbotika fwete ndima mpi “kisika ya nene” yina Nzambi tombulaka Mwana na yandi.​—Filipi 2:8-11, NW; Kusonga 19:16.

11. Kubaka mbotika ‘na zina ya Mpeve-Santu’ ketendula inki?

¹¹ Kubaka mbotika ‘na zina ya Mpeve-Santu’ ketendula inki? Yo kesonga nde bantu yina kezola kubaka mbotika kebakisaka nde mpeve santu kele ngolo ya kisalu ya Yehowa, yina yandi kesadilaka na mitindu mingi yina kewakana ti lukanu na yandi. (Kuyantika 1:2; 2 Samuele 23:1, 2; 2 Piere 1:21) Bantu yina melungisa mambu yina bo kelombaka sambu na kubaka mbotika kendimaka nde mpeve santu kesadisaka bo na kubakisa “mabanza yina me bumbanaka mpenza na nsi ya ntima ya Nzambi,” sambu na kulanda kusala kisalu ya kusamuna Kimfumu, mpi kumonisa mbuma ya mpeve: ‘zola, kiese, ngemba, kukanga ntima, mambote, ntima ya mbote, [lukwikilu, NW], ntima ya pima, kudiyala.’​—1 Korinto 2:10; Galatia 5:22, 23; Yoele 2:28, 29.

Mfunu ya Kubalula Ntima Mpi ya Kusoba Bikalulu

12. Inki mutindu mbotika ya Bukristu kekwendaka nzila mosi ti kubalula ntima?

¹² Katula kaka Yezu yina kusalaka ve masumu, Nzambi kendimaka kidimbu ya mbotika kaka kana muntu kubalula ntima. Ntangu beto kebalulaka ntima, beto kewaka mawa mingi sambu na dyambu mosi ya beto salaka to ya beto vilaka na kusala. Yo lombaka nde Bayuda ya mvu-nkama ya ntete yina vandaka zola kusepedisa Nzambi kubalula ntima na bo sambu na masumu yina bo salaka na Kristu. (Bisalu 3:11-19) Bantu yankaka yina vandaka ve Bayuda na Korinto kuyambulaka pite, lusambu ya biteki, muyibi, mpi masumu yankaka ya nene. Sambu bo balulaka ntima na bo, Nzambi ‘sukulaka ntima na bo’ na menga ya Yezu; ‘Nzambi kitulaka bo bantu na yandi,’ to yandi tulaka bo na kingenga, sambu na kisalu na yandi; mpi ‘yandi ndimaka bo’ na zina ya Kristo ti ya mpeve ya Nzambi. (1 Korinto 6:9-11) Kubalula ntima kevandaka mfunu mingi sambu na kukuma ti kansansa ya mbote mpi lusadisu yina Nzambi kepesaka sambu na kukatula beto na mfuka ya disumu.​—1 Piere 3:21.

13. Sambu na yina metala mbotika, kusoba luzingu ketendula inki?

¹³ Sambu na kubaka mbotika mpi kukuma Mbangi ya Yehowa, beto fwete soba ntete bikalulu na beto. Kusoba bikalulu kele kima mosi ya muntu yina kebaka desizio ya masonga ya kulanda Kristu Yezu kesalaka na luzolo na yandi mosi. Bantu ya mutindu yai keyambulaka mambu ya mbi yina bo vandaka kusala ntete mpi bo kebakaka lukanu ya kusala mambu yina kele mbote na meso ya Nzambi. Na Masonuku, bangogo ya Kiebreo ti ya Kigreki yina kewakana ti kusoba bikalulu kezola kutuba kuvutuka, kubaluka. Kusala mutindu yina ketendula kukatuka na nzila ya mbi sambu na kuvutuka na Nzambi. (1 Bantotila 8:33, 34) Kusoba bikalulu ketendula ‘kusala bisalu yina ke songaka nde, ya kieleka, muntu me balula ntima.’ (Bisalu 26:20) Yo kelombaka nde beto bika lusambu ya mbi, beto sala mambu yina kewakana ti bansiku ya Nzambi, mpi beto kudipesa kaka na Yehowa. (Kulonga 30:2, 8-10; 1 Samuele 7:3) Kusoba luzingu kemonanaka mpi na bansoba yina beto kesalaka na mabanza, balukanu, mpi na kimuntu na beto. (Ezekiele 18:31) Beto ‘kevutukaka na Nzambi’ ntangu kimuntu ya mpa keyingaka bikalulu ya mbi yina Nzambi kebuyaka.​—Bisalu 3:19; Efezo 4:20-24; Kolosai 3:5-14.

Kudipesa na Ntima ya Mvimba Kele Mfunu

14. Kudipesa ya balongoki ya Yezu ketendulaka inki?

¹⁴ Na ntwala ya kubaka mbotika, balongoki ya Yezu mpi fwete kudipesa ntete na masonga na Nzambi. Kudipesa ketendula kuditula na kingenga sambu na kikuma mosi ya santu. Kitambi yai kele mfunu kibeni. Yo yina beto fwete monisa Yehowa na kisambu desizio na beto ya kusambila kaka yandi dibela. (Kulonga 5:9) Ya kyeleka, beto kekudipesaka  ve na kisalu to na muntu kansi na Nzambi yandi mosi.

15. Sambu na nki bo kedindisaka bantu yina kezola kubaka mbotika na masa?

¹⁵ Ntangu beto kekudipesaka na Nzambi na nzila ya Kristu, beto kemonisaka lukanu na beto ya kusala luzolo ya Nzambi na luzingu na beto mutindu Masonuku kemonisa yo. Sambu na kumonisa kidimbu ya kudipesa na bo, bantu yina kezola kubaka mbotika bo kedindisaka bo na masa, mutindu Yezu kubakaka mbotika na Masa ya Yordani sambu na kudimonisa na Nzambi. (Matayo 3:13) Yo kele mfunu na kuzaba nde Yezu kusambaka na okazio yina ya kuluta mfunu.​—Luka 3:21, 22.

16. Inki mutindu beto lenda monisa kyese na beto na mutindu mosi ya kufwana na ntangu beto ketala bantu yina kebaka mbotika?

¹⁶ Mbotika ya Yezu kuvandaka dyambu mosi ya nene mpi ya kyese. Mbotika ya Bakristu kebakaka bubu yai kevandaka mpi mutindu mosi. Ntangu beto kemonaka bantu kebaka mbotika sambu na kumonisa nde bo mekudipesa na Nzambi, beto lenda bula maboko na luzitu yonso mpi kusikisa bampangi yango na kyese yonso sambu na kumonisa nde beto kele na kyese. Kansi beto fwete buya kikalulu ya kumonisa kyese na kiteso mosi ya kuluta ndilu, kubula basifle, mpi kusala mambu yankaka ya mutindu yina sambu na kuzitisa busantu ya dyambu yai kesonga lukwikilu ya muntu. Beto fwete monisa kyese na beto na mutindu mosi ya mbote.

17, 18. Inki kesadisaka bankuluntu na kuzaba kana muntu mefwana to ve na kubaka mbotika?

¹⁷ Bantu mingi kelosilaka babebe masa to kepusaka na ngolo bantu yina kele ve na nzayilu ya Biblia na kubaka mbotika. Kansi, Bambangi ya Yehowa kepusaka ve ata fyoti muntu na kubaka mbotika na ngolo. Ya kyeleka, bo kebotikaka ve bantu yina melungisa ve mambu yina Masonuku kelombaka sambu na bantu yina fwete baka mbotika. Na ntwala nde muntu kukuma nsamuni ya nsangu ya mbote ya mebakaka ntete mbotika ve, bankuluntu kezikisaka mbotembote sambu na kuzaba kana muntu yango kebakisa malongi ya kuluta mfunu ya Biblia, kana yandi kezitisaka yo na luzingu na yandi, mpi kana yandi kele na dute ve na kupesa mvutu na ngyufula bonso yai: “Keti ya kyeleka nge kezola kukuma Mbangi ya Yehowa?”

¹⁸ Mbala mingi, kana bantu yina mebakaka ntete mbotika ve kesala kisalu ya kusamuna Kimfumu mpi kemonisa mpusa ya kubaka mbotika, bankuluntu fwete solula ti bo sambu na kuzikisa kana bo mesalaka kisambu sambu na kudipesa na Yehowa mpi kana bo kelungisa mambu yina Nzambi kelombaka na bantu yina kezola kubaka mbotika. (Bisalu 4:4; 18:8) Bamvutu ya bo mosi kepesaka na bangyufula kiteso ya 100 ya malongi ya Biblia kesadisaka bankuluntu na kubakisa kana bantu yina kepesa bamvutu yango kelungisa mambu yina Masonuku kelombaka sambu na kudinda na masa. Bantu yankaka kelungisaka ve mambu yai mpi bankuluntu kendimaka ve nde bo baka mbotika ya Bukristu.

Keti Kele ti Kima Kevutula Nge Nima?

19. Na kutadila mambu yina kele na Yoane 6:44, banani tayala kumosi ti Yezu?

¹⁹ Bantu mingi ya bo kepusaka na kubaka mbotika na ngolo bo kesongaka bo nde bo takwenda na zulu na nima ya lufwa. Kansi ntangu yandi tubilaka bantu yina kelandaka bitambi na yandi, Yezu tubaka nde: “Ata muntu mosi ve lenda kwisa na mono kana Tata yina tindaka mono me benda yandi ve.” (Yoane 6:44) Yehowa mebendaka penepene na Kristu bantu 144 000 yina tayala kumosi ti yandi na Kimfumu ya zulu. Mbotika ya kingolongolo kekumisaka ve ata fyoti muntu santu na mpila nde yandi baka kisika yina ya lukumu na ngidika ya Nzambi.​—Roma 8:14-17; 2 Tesalonika 2:13; Kusonga 14:1.

20. Inki lenda sadisa bantu yankaka yina mebakaka ntete ve mbotika?

²⁰ Yantika na katikati ya bamvu 1930, bantu mingi yina kevandaka ti kivuvu ya kuguluka na “mpasi ya nene” mpi ya kuzinga mvula na mvula na ntoto mekotaka na ndonga ya “mameme ya nkaka” ya Yezu. (Kusonga 7:9, 14, NW; Yoane 10:16) Bo kelungisaka mambu yina Biblia kelombaka na kubaka mbotika sambu bo kezitisaka Ndinga ya Nzambi  na luzingu na bo mpi bo kezolaka yandi ‘na ntima, na luzolo, na ngolo, ti na mabanza na bo yonso.’ (Luka 10:25-28) Ata bantu yankaka kendimaka nde Bambangi ya Yehowa ‘kesambilaka Nzambi na mpeve mpi na kieleka,’ bo melandaka ntete ve mbandu ya Yezu mpi bo mebakaka ntete ve mbotika sambu na kumonisa nde ya kyeleka bo kezolaka Yehowa mpi bo mekudipesaka kaka na yandi. (Yoane 4:23, 24; Kulonga 4:24; Marko 1:9-11) Kana bantu ya mutindu yai kesala bisambu ya masonga mpi ya sikisiki na mpila nde bo mpi kusala kitambi yai ya mfunu, yo lenda vanda mfunu sambu yo tapesa bo kikesa ya kuwakanisa mbotembote luzingu na bo na Ndinga ya Nzambi, na kudipesa kaka na Yehowa Nzambi, mpi na kubaka mbotika.

21, 22. Sambu na nki bikuma bantu yankaka kevutukaka nima na kudipesa na Nzambi mpi na kubaka mbotika?

²¹ Bantu yankaka kevutukaka nima na kudipesa na Nzambi mpi na kubaka mbotika sambu bo mekudipesaka mingi na mambu ya inza to na kulanda kimvwama na mpila nde bo kevandaka ti ntangu mingi ve ya kudipesa na mambu ya kimpeve. (Matayo 13:22; 1 Yoane 2:15-17) Bo tavanda na kyese mingi mpenza kana bo soba bangindu mpi balukanu na bo! Kupusana penepene na Yehowa lenda kumisa bo bamvwama na kimpeve, yo lenda manisa basusi na bo, mpi kunatila bo ngemba ti kyese yina kekatukaka na kusala luzolo ya Nzambi.​—Nkunga 16:11; 40:8; Bingana 10:22; Filipi 4:6, 7.

²² Bantu yankaka ketubaka nde bo kezolaka Yehowa kansi bo mekudipesaka ve na yandi mpi bo mebakaka ve mbotika sambu bo keyindulaka nde kusala mutindu yina tasadisa bo na kukonda kusala bakonti na ntwala ya Nzambi. Kansi konso muntu fwete sala bakonti na Nzambi. Beto kebakaka mukumba na ntangu beto kewaka ndinga ya Yehowa. (Ezekiele 33:7-9; Roma 14:12) Sambu bo vandaka ‘bantu ya Nzambi kusolaka,’ bantu ya Izraele ya ntama kubutukaka na dikanda yina vandaka dezia ya kudipesa na Yehowa, mpi bo vandaka na mukumba ya kusadila yandi na kwikama yonso mutindu minsiku na yandi vandaka kulomba. (Kulonga 7:6, 11) Ata muntu mosi ve bubu yai mebutukaka na dikanda ya mutindu yai ya mekudipesaka dezia, kansi kana beto mebakaka malongi ya kyeleka ya Masonuku, beto fwete sadila yo na lukwikilu.

23, 24. Boma ya nki mutindu lenda vutula bantu nima na kubaka mbotika?

²³ Kana bantu kewa boma nde bo kele ve ti nzayilu ya kufwana, yo lenda vutula bankaka na nima na kubaka mbotika. Kansi, beto yonso kevandaka na mambu mingi ya kulonguka sambu ‘Nzambi me pesaka beto mayele ya kufwana ve na kuzaba mambu ya yandi ke salaka.’ (Longi 3:11) Beto baka  mbandu ya muntu ya insi ya Etiopia. Sambu yandi vandaka prozelite, yandi vandaka ti mwa nzayilu ya Masonuku, kansi yandi kukaka ve kupesa bamvutu na bangyufula yonso yina metala balukanu ya Nzambi. Kansi, ntama mingi ve na nima ya kulonguka mambu yina Yehowa meyidikaka sambu na luguluku na nzila ya nkudulu ya kimenga ya Yezu, muntu yina ya insi ya Etiopia kubakaka mbotika ya masa.​—Bisalu 8:26-38.

²⁴ Bantu yankaka kebuyaka kudipesa na Nzambi sambu bo kevandaka na boma nde bo tabwa. Monique, mwana nkento yina kele na mvula 17, ketuba nde: “Mu vandaka kuvutuka nima na kubaka mbotika sambu mu vandaka kuwa boma nde mu takuka ve kuzinga mutindu kudipesa na mono kelomba yo.” Kansi, kana beto ketula ntima na beto yonso na Yehowa, ‘yandi ta songa beto nzila ya mbote.’ Yandi tasadisa beto na ‘kulanda mambu ya kieleka’ bonso bansadi ya kwikama ya mekudipesaka na yandi.​—Bingana 3:5, 6; 3 Yoane 4.

25. Inki ngyufula beto tatadila ntangu yai?

²⁵ Konso mvula, ntima yina bantu ketulaka na Yehowa mpi zola ya masonga yina bo kevandaka na yo sambu na yandi kepusaka bamilio ya bantu na kudipesa na Nzambi mpi na kubaka mbotika. Mpi ntembe kele ve nde bansadi ya Nzambi yonso ya mekudipesaka kezolaka kubikala ya kwikama na yandi. Kansi, beto kezinga na bilumbu ya mpasi, mpi beto kekutana na mambu mingi ya kemeka lukwikilu na beto. (2 Timoteo 3:1-5) Inki beto lenda sala sambu na kuzinga na kuwakana ti kudipesa na beto na Yehowa? Beto tatadila dyambu yai na disolo na beto yina talanda.

[Noti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Inki mutindu mbotika ya Bukristu kepesamaka?

• Muntu yina kezola kubaka mbotika kele na mfunu ya nzayilu ya nki mutindu?

• Inki bitambi kenataka muntu na kubaka mbotika ya Bakristu ya kyeleka?

• Sambu na nki bantu mingi kevutukaka nima na kubaka mbotika, kansi nki mutindu beto lenda sadisa bo?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Bifwanisu ya kele na lutiti 24]

Keti nge kezaba ntendula ya kubaka mbotika ‘na zina ya Tata, ya Mwana, ti ya mpeve-santu’?