Nani Taguluka na Kilumbu ya Yehowa?
Nani Taguluka na Kilumbu ya Yehowa?
‘Kilumbu yango kekwisa yo kepya tiya bonso furu ya tiya.’—MALASHI 3:19 (4:1, NW).
1. Inki mutindu Malashi ketendula nsuka ya ngidika yai ya mbi?
YEHOWA kupesaka profete Malashi mpeve na yandi sambu yandi sonika mambu ya boma yina tasalama ntama mingi ve na bilumbu kekwisa. Mambu yai tasimba luzingu ya bantu yonso na zulu ya ntoto. Malashi 3:19 ketuba nde: “Tala, kilumbu ke kwisa ntangu bantu yonso ya lulendo ti ya mbi ta pia-pia tiya bonso [furu ya tiya, NW]. Na kilumbu yango yina bo yonso ta pia tiya, ata kima ta bikala ve. Mono Mfumu Nzambi, [Yehowa], muntu me tuba.” Yo tafwa kimakulu ngidika ya bima yai ya mbi. Yo tavanda bonso nti mosi ya bo mezenga misisa na mpila nde yo lenda yela dyaka ve.
2. Inki mutindu baverse yankaka ketubila kilumbu ya Yehowa?
2 Nge lenda kudiyula nde: ‘Inki “kilumbu” profete Malashi ketubila?’ Yo kele kiteso mosi ti kilumbu yina bo ketubila na Yezaya kapu 13:9, ya ketuba nde: “Ya kieleka kilumbu ya [Yehowa, NW] ke kwisa, kilumbu mosi ya mbi ti ya nku, ya kufuluka na makasi ya ngolo mpenza; ntoto yonso ta kuma zelo na zelo, bantu ya masumu ta fwa-fwa.” Sofonia 1:15 kepesa ntendula yai: “Yo ta vanda kilumbu mosi ya makasi, kilumbu ya mpasi ti ya mawa; yo ta vanda kilumbu ya lufwa mpenza, kilumbu ya mpimpa na mpimpa, matuti mingi ti lubungi mingi.”
“Mpasi Mingi”
3. “Kilumbu ya Yehowa” kele inki?
3 Kulungana ya nene ya “kilumbu ya Yehowa” yina mbikudulu ya Malashi ketubila kele nsungi mosi ya ntangu yina Yezu kubingaka nde “mpasi mingi.” Yezu kutubaka nde: “Sambu na bilumbu yina, mpasi mingi ta vanda. Yo ta vanda mpasi mosi ya ngolo yina me bwaka ntete ve katuka kuna ya Nzambi me salaka bima yonso tii bubu yai. Ata mpasi ya nkaka ya mutindu yina ta vanda diaka ve.” (Matayo 24:21) Yindula bampasi yonso yina inza mekutanaka na yo dezia, mingimingi banda na mvu 1914. (Matayo 24:7-12) Mvita ya Zole ya Inza mpamba kufwaka bantu kuluta bamilio 50! Kansi, bampasi yina tabwa na kilumbu ya “mpasi mingi” taluta dyaka. Dyambu yai, mutindu mosi ti kilumbu ya Yehowa, tasuka na Armagedoni, yo tavanda mpi nsuka ya bilumbu ya nsuka ya ngidika yai ya mbi.—2 Timoteo 3:1-5, 13; Kusonga 7:14; 16:14, 16.
4. Kana kilumbu ya Yehowa mekuma na nsuka na yo, inki mambu tasalama?
4 Na nsuka ya kilumbu yina ya Yehowa, inza ya Satana ti bantu na yo tavanda dyaka ve. Kima tafwa ntete kele mabundu yonso ya luvunu. Na nima Yehowa tasambisa ngidika ya politiki ti ya mumbongo ya Satana. (Kusonga 17:12-14; 19:17, 18) Ezekiele kutubaka dezia nde: “Bo ta losa-losa wolo ti arza na bo na balabala bonso matiti, sambu ata wolo ata arza ta gulusa bo ve ntangu Mfumu Nzambi ta wa makasi.” (Ezekiele 7:19) Sofonia 1:14 ketuba mutindu yai sambu na kilumbu yango: “Kilumbu ya nene ya Mfumu Nzambi ta wa makasi me kuma penepene mpenza, yo ke kwisa nswalu!” Kana beto tala mambu yina Biblia ketuba sambu na kilumbu ya Yehowa, beto fwete baka lukanu ya kutambula na kuwakana ti bansiku ya lunungu ya Nzambi.
5. Inki mambu takumina bantu yina ketinaka zina ya Yehowa boma?
5 Na nima ya kutuba mambu yina kilumbu ya Yehowa tasala inza ya Satana, Malashi 3:20 kemonisa Yehowa ke na kutuba nde: “Beno bantu yina kelemfukilaka mono, beno ta mona ngolo na mono ya kugulusa bantu ke basika mutindu ke basikaka ntangu [ya lunungu, NW]; yo ta belula beno mutindu ntangu ke tindaka mwini na yo. Beno ta vanda kiese mingi bonso bana-bangombe [ya mafuta, NW] yina mebasika ntinu na lupangu.” “Ntangu ya lunungu” kele Yezu Kristu. Yandi kele ‘mwinda ya kimpeve sambu na bantu yonso.’ (Yoane 8:12) Nsemo ya Yezu kebasika sambu na kubelula bantu ntetentete na kimpeve mutindu beto kemona yo na bilumbu na beto mpi na nima, nitu ya bantu tabeluka kimakulu na inza ya mpa. Mutindu Yehowa ketuba, bantu yina tabeluka ta “vanda kiese bonso bana-bangombe ya mafuta yina me basika ntinu na lupangu,” na kyese yonso sambu bo mebasika na boloko.
6. Inki feti ya kununga bansadi ya Yehowa tasala?
6 Inki beto lenda tuba sambu na bantu yina kezitisaka ve mambu yina Yehowa kelombaka? Malashi 3:21 ketuba nde: “Na kilumbu yango yina beno [bansadi ya Nzambi] ta bedisa bantu ya mbi, beno ta niata-niata bo na nsi ya makulu na beno mutindu beno ke niataka putulu ya ntoto. Mono Mfumu Nzambi, [Yehowa], muntu me tuba.” Bantu yina kesambilaka Nzambi tasala ve ata kima mosi sambu na kufwa inza ya Satana. Kansi, bo “tabedisa bantu ya mbi” na mutindu mosi ya kifwani sambu bo tavanda na kati ya bantu yina tasala feti ya kununga yina tasalama na nima ya kilumbu ya Yehowa. Feti ya nene kusalamaka na nima ya lufwa ya Farao ti basoda na yandi na Nzadi Mungwa ya Mbwaki. (Kubasika 15:1-21) Mutindu mosi mpi, feti ya kununga tasalama na nima ya lufwa ya Satana ti inza na yandi na mpasi ya nene. Bantu ya kwikama yina taguluka na kilumbu ya Yehowa tatuba na ndinga ya ngolo nde: “Beto vanda kiese, beto sepela, sambu yandi kele Ngulusi na beto.” (Yezaya 25:9) Yo tavanda kyese mingi na kumona mutindu kimfumu ya Yehowa tabaka kisika na yo mpi mutindu ntoto tavanda ya kukonda mvindu sambu yo kuma kisika ya kuzinga na ngemba!
Kikristu Kesala Bonso Izraele
7, 8. Tendula luzingu ya kimpeve yina Izraele kuvandaka na yo na ntangu ya Malashi.
7 Yehowa kendimaka bantu yina kesadilaka yandi, kansi yandi kendimaka ve bayina kesadilaka yandi ve. Yo vandaka mutindu mosi na ntangu Malashi kusonikaka mukanda na yandi. Na mvu 537 ya N.T.B., ndambu ya bantu ya Izraele yina kubikalaka kuvutukaka na bwala na bo na nima ya bamvula 70 ya kimpika na Babilone. Kansi, na mvu-nkama yina kulandaka, dikanda yina kuvutukaka kuyantikaka dyaka kudikotisa na malongi ya luvunu mpi na mambu ya mbi. Bantu mingi vandaka kuvweza zina ya Yehowa, bo vandaka kuzitisa ve bansiku na yandi ya lunungu, bo vandaka kubebisa tempelo na yandi na mpila bo vandaka kunata bambisi ya kufwa meso, ya ketambula kifu, mpi ya maladi sambu na kupesa makabu. Bo vandaka kufwa makwela ti bankento ya bo kwelaka na kileki.
8 Yo yina, Yehowa kusongaka bo nde: “Mono ta kwisa kusambisa beno; mono ta kwisa kusambisa na mbala mosi bantu yina ke salaka kindoki, bantu yina ke salaka pite, bantu yina ke zengaka kieleka na nzila ya luvunu, bantu yina ke diaka mbongo ya bantu na bo ya kisalu, bantu yina ke pesaka mpasi na bamifwidi ya bankento to na bana-nsiona to na banzenza, disongidila nde mono ta kwisa kusambisa bantu yonso yina ke zitisaka mono ve. . . . Mono kele [Yehowa], mono ke bikalaka kaka Mfumu Nzambi.” (Malashi 3:5, 6) Kansi, Yehowa kubingaka konso muntu yina kundimaka na kuyambula banzila na bo ya mbi: “Beno kwisa vutuka na mono, ebuna mono mpi ta vutuka na beno.”—Malashi 3:7.
9. Inki mutindu bambikudulu ya Malashi kulunganaka na mbala ya ntete?
9 Mambu yango kulunganaka mpi na mvu-nkama ya ntete ya T.B. Ndambu ya Bayuda yina kubikalaka kusadilaka Yehowa mpi bo kotaka na “dikanda” ya mpa ya Bakristu ya kupakulama na mpeve, na nima Bantu ya Makanda mpi kukotaka na dikanda yina. Kansi bantu mingi na kati ya bantu ya Izraele kubuyaka Yezu. Yezu kusongaka dikanda yina ya Izraele nde: “Ntangu yai, bwala na beno ta bika yo mosi kaka.” (Matayo 23:38; 1 Korinto 16:22) Na mvu 70 ya T.B., mutindu Malashi 3:19 kutubaka, “kilumbu . . . bantu ta pia-pia tiya bonso [na furu ya tiya, NW]” kukuminaka bantu ya Izraele ya kinsuni. Yeruzalemi ti tempelo na yo kufwaka, mpi bo ketubaka nde bantu kuluta milio mosi kufwaka na nzala, na mavwanga ya kunwanina kimfumu, mpi na bitumba yina basoda ya Roma kunwanisaka bo. Kansi, bantu yina vandaka kusadila Yehowa kufwaka ve na mpasi yina.—Marko 13:14-20.
10. Na nki mutindu bantu ti bamfumu ya mabundu ke na kusala bonso Izraele ya mvu-nkama ya ntete?
10 Bantu, mpi mingimingi Kikristu, ke na kusala mutindu dikanda ya Izraele ya mvu-nkama ya ntete kusalaka. Bantwadisi ti bantu ya Kikristu kezolaka kukangama kaka na malongi ya mabundu ya luvunu olie na kulanda bakyeleka ya Nzambi yina Yezu kulongaka. Foti kele ntetentete ya bamfumu ya mabundu. Bo kezolaka ve kusadila zina ya Yehowa, nkutu bo mekatulaka yo na ba Biblia na bo. Bo kevwezaka Yehowa sambu bo kelongaka malongi yina kekatukaka ve na Biblia, bonso dilongi ya mpasi ya mvula na mvula na bilungi ya tiya, Butatu Busantu, moyo kefwaka ve, mpi nde bima ya kezingaka mekudibasikilaka. Mpidina, bo kebotulaka lukumu yina Yehowa mefwana na kubaka, mutindu banganga-Nzambi kusalaka na bilumbu ya Malashi.
11. Inki mutindu mabundu ya inza kemonisaka nani mpenza bo kesadilaka?
11 Na mvu 1914 ntangu bilumbu ya nsuka kuyantikaka, mabundu ya inza yai, na lutwadisu ya Bakristu ya zina, kumonisaka pwelele nani bo kesambilaka. Na bamvita yonso zole ya inza ya mvimba, bo vandaka kusyamisa bantu na bo na kwenda kunwana ti bantu ya bansi yankaka sambu na mavwanga yina bansi yina kuvandaka na yo, ata bo vandaka kuzaba mbote nde bo kekwenda kufwa bantu ya dibundu na bo. Ndinga ya Nzambi kemonisa pwelele bantu yina kelemfukaka na Yehowa ti bayina kelemfukilaka yandi ve: “Tala mutindu ya diswaswanu ke monikaka na kati ya bana ya Nzambi ti bana ya Satana: konso muntu yina kesalaka ve mambu ya Nzambi ke zolaka to ke zolaka mpangi na yandi ve, yandi kele mwana ya Nzambi ve. Yai kele mambu yina ya beno me waka katuka na luyantiku: Beto fwete zolana. Beto kusala ve mutindu Kaini salaka. Yandi vandaka muntu ya Muntu ya Mbi; yandi fwaka mpangi na yandi.”—1 Yoane 3:10-12.
Bo Kelungisa Bambikudulu
12, 13. Inki bambikudulu bansadi ya Nzambi melungisaka na ntangu na beto?
12 Na nsuka ya Mvita ya Ntete ya Inza na mvu 1918, bansadi ya Yehowa kumonaka nde Nzambi kubedisaka Kikristu ti mabundu yonso ya luvunu ya mebikala. Banda na ntangu yina, bo yantikaka kuzabisa bantu ya ntima ya mbote nde: “Beno bantu na mono, beno [basika] na bwala [yina] sambu beno kubaka masumu na yandi ve, beno kumona ve mpasi yina ya yandi ta mona. Sambu masumu na yandi me fuluka mingi, yo me kuma tii na zulu, ebuna Nzambi me vila ve mambu ya mbi ya yandi salaka.” (Kusonga 18:4, 5) Bayina kuvandaka ti nzala ya kusadila Yehowa yantikaka kulosa bima yonso ya dibundu ya luvunu mpi bo yantikaka kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu na ntoto ya mvimba. Kisalu yai fwete mana na ntwala nde nsuka ya ngidika yai ya bima ya mbi kukwisa.—Matayo 24:14.
13 Yo vandaka kulungisa mbikudulu yina kele na Malashi 3:23, kisika Yehowa ketuba nde: “Ntangu kilumbu na mono Mfumu Nzambi, kilumbu yina ya nene ti ya mpasi, me kwisa ntete ve, mono ta tindila beno profete Elia.” Mbikudulu yina kulunganaka na mbala ya ntete na kisalu yina Yoane Mbotiki, yina vandaka kifwani ya Elia, kusalaka. Yoane kusalaka kisalu bonso ya Elia ntangu yandi botikaka Bayuda yina kuyambulaka masumu na bo yina vandaka kuwakana ve ti Nsiku. Kuluta dyaka, Yoane muntu kuyidikaka nzila sambu na kukwisa ya Mesia. Kansi, kisalu ya Yoane kulungisaka ve mambu yonso yina mbikudulu ya Malashi kutubilaka. Ntangu Yezu kutubaka nde Yoane kuvandaka Elia ya zole, yandi zolaka kusonga nde kisalu ya “Elia” zolaka kusalama dyaka.—Matayo 17:11, 12.
14. Inki kisalu ya mfunu fwete salama ntete na ntwala nde ngidika yai kusuka?
14 Mbikudulu ya Malashi kumonisaka nde kisalu yai ya Elia ya nene fwete salama na ntwala nde ‘kilumbu ya nene mpi ya mpasi’ kukwisa. Kilumbu yina tasuka na Armagedoni, mvita ya kilumbu ya nene ya Nzambi Nkwa-ngolo Yonso, ya ke na kupusana nswalu mpenza. Yo ketendula nde kisalu mosi ya kufwanana ti ya Elia tasalama na ntwala nde ngidika yai ya mbi kusuka mpi Luyalu ya Mvu-Funda ya Kimfumu ya zulu ya Nzambi kuyantika. Mutindu mbikudulu yina ketuba yo, na ntwala nde Yehowa kufwa ngidika yai ya mbi, kimvuka ya Elia ya ntangu yai, ti bampangi na bo Bakristu yina kele na kivuvu ya kuzinga na ntoto, kesala na kikesa mpi na kyese yonso kisalu ya kuvutula lusambu ya kyeleka, ya kukumisa zina ya Yehowa, mpi kulonga bantu yina kele bonso mameme bakyeleka yina kele na Biblia.
Yehowa Kesakumunaka Bansadi na Yandi
15. Inki mutindu Yehowa keyibukaka bansadi na yandi?
15 Yehowa kesakumunaka bantu yina kesadilaka yandi. Malashi 3:16 ketuba nde: “Bantu yina ke zitisaka Mfumu Nzambi bo vandaka kutuba bo na bo, ebuna Mfumu Nzambi vandaka kuwa bo. Na meso na yandi bo sonikaka bazina ya bantu yina ke zitisaka yandi ti kukumisa zina na yandi sambu na kuyindula bo.” Banda na ntangu ya Abele tii bubu yai, Nzambi kesonikaka na buku ya kifwani, bazina ya bantu yina yandi tayibuka sambu bo zinga mvula na mvula. Yehowa kesonga bantu yai nde: “Beno nata makabu yonso na Nzo-Nzambi mutindu nsiku ke tuba, mpidina madia kuvanda konso ntangu na nzo na mono. Beno meka mono . . . sambu na mambu yai, ebuna beno ta mona nde mono ta basisa bimvwama yina kele na zulu, mono ta nokisila beno mambote mingi-mingi bonso mvula.”—Malashi 3:10.
16, 17. Inki mutindu Yehowa mesakumunaka bantu na yandi mpi kisalu na bo?
16 Ya kyeleka, Yehowa mesakumunaka bantu yina kesadilaka yandi. Inki mutindu? Mutindu mosi ya yandi mesalaka yo kele ya kusadisa bo na kubakisa balukanu na yandi. (Bingana 4:18; Daniele 12:10) Mutindu yankaka kele ya kusadisa bo na kubuta bambuma mingi na kisalu na bo ya kusamuna. Bantu mingi ya ntima ya masonga mekwisaka kuvukana ti bo na lusambu ya kyeleka, ebuna bo yonso mesalaka “[kibuka ya nene, NW] . . . ya bantu yina vandaka ya makanda yonso ti ya bandinga yonso ti ya bansi yonso. . . . Bo vandaka kutuba na ndinga ya ngolo nde: ‘Nzambi na beto yina me vanda na kiti ya kimfumu, ti Mwana-dimeme, bo bantu [megulusa] beto.’” (Kusonga 7:9, 10) Kibuka yai ya nene memonanaka pwelele na mpila mosi ya kuyituka, ebuna bantu ya kesambilaka Yehowa mekuma ntangu yai bamilio kuluta sambanu na mabundu kuluta 93000 na ntoto ya mvimba!
17 Lusakumunu ya Yehowa kemonana dyaka na mpila Bambangi ya Yehowa kebasisaka mikanda ya ketendulaka Biblia na kiteso mosi ya mesalamaka ntete ve. Bubu yai, bamilio 90 ya bakopi ya Nzozulu ya Nkengi ti Réveillez-vous! kebasikaka konso ngonda. Nzozulu ya Nkengi kebasikaka na bandinga 144, Réveillez-vous! na bandinga 87. Beto kabulaka bakopi kuluta bamilio 107 ya mukanda La vérité qui conduit à la vie éternelle, yina kubasikaka na mvu 1968 na bandinga 117. Beto basisaka bakopi kuluta bamilio 81 ya mukanda Nge lenda zinga mvula na mvula na ntoto yina takituka paladisu, ya kubasikaka na mvu 1982 na bandinga 131. Na mvu 1995, mukanda Nzayilu ya Kenataka na Luzingu ya Mvula na Mvula kubasikaka, banda ntangu yina tii bubu beto mebasisa dezia bakopi bamilio 85 na bandinga 154. Beto mekabulaka bamilio 150 ya bakopi ya kamukanda Inki Nzambi Kelombaka na Beto? yina kubasikaka na mvu 1996 mpi ya ke na kubasika na bandinga 244 ntangu yai.
18. Sambu na nki beto kevandaka kaka na kimvwama ya kimpeve ata bantu kemonisaka beto mpasi?
18 Beto kele kaka na kimvwama yai ya kimpeve ata inza ya Satana kemonisaka beto mpasi ya ngolo mpi kelanda kaka na kusala yo. Mambu yai kelungisa Yezaya 54:17, yina ketuba nde: “Batolotolo ya bo ta sala sambu na kufwa nge, yo ta sala nge kima ve; kiteso mosi konso muntu yina ta zola kufunda nge, nge ta bedisa yandi. ‘Mutindu yo yai mono Mfumu Nzambi ke talaka bantu na mono, mutindu yo yai mpi mono ke nungisaka bo.’ Mfumu Nzambi muntu me tuba.” Bansadi ya Yehowa kebakaka kikesa mingi na kuzaba nde Malashi 3:17 ke na kulungana na bo na kiteso mosi ya kuluta nene: “Mfumu Nzambi, [Yehowa], ke tuba nde: ‘Bantu yai ta vandaka bantu na mono. Na kilumbu ya mono ta sala mambu ya mono kanaka, bo ta vanda bantu na mono mpenza.’”
Bo Kesadila Yehowa na Kyese Yonso
19. Inki mutindu bantu yina kesadilaka Yehowa meswaswana ti bantu yina kesadilaka yandi ve?
19 Luswaswanu yina kele na kati ya bantu ya kwikama ya Yehowa ti bantu yina kele na inza ya Satana ke na kumonana pwelele konso kilumbu. Malashi 3:18 kutubaka dezia nde: “Ebuna bantu na mono ta mona diaka diswaswanu na mambu yina ta bwila bantu ya mbi ti bantu ya mbote, bantu yina ke sadilaka mono ti bayina ke sadilaka mono ve.” Mosi na kati ya baluswaswanu yina kele nde bantu yina kesadilaka Yehowa kesalaka yo na kyese mingi. Mosi na kati ya bikuma ya kepesaka bo kyese ya mutindu yina kele kivuvu ya kitoko yina bo kele na yo. Bo ketulaka mpenza ntima na Yehowa ntangu yandi ketuba nde: “Ebuna ntangu yai mono ke sala zulu ya mpa ti ntoto ya mpa; makambu ya ntama bantu ta yindula yo dyaka ve, yo ta kwisila bo mpi ve na mabanza. Beno mona kiese, beno sepela ntangu yonso sambu na mambu ya mono ke zola kusala!”—Yezaya 65:17, 18; Nkunga 37:10, 11, 29; Kusonga 21:4, 5.
20. Sambu na nki beto kele bantu ya kyese?
20 Beto kekwikilaka na lusilu ya Yehowa nde bantu na yandi ya kwikama taguluka na kilumbu na yandi ya nene mpi nde bo takota na inza ya mpa. (Sofonia 2:3; Kusonga 7:13, 14) Ata bankaka lenda fwa sambu na kununa, na maladi, to na aksida na ntwala nde inza ya mpa kukwisa, Yehowa kesila nde yandi tayibuka bo mpi yandi tafutumuna bo sambu na kupesa bo luzingu ya mvula na mvula. (Yoane 5:28, 29; Tito 1:2) Yo yina, ata beto yonso kekutanaka ti makambu ya mpasi na luzingu, awa ya beto mekuma penepene na kilumbu ya Yehowa, beto kele ti bikuma ya mbote ya kuvanda bantu ya kuluta kyese na ntoto ya mvimba.
Inki Mutindu Nge Kevutula?
• “Kilumbu ya Yehowa” kele inki?
• Inki mutindu mabundu ya inza kesala mambu bonso Izraele ya ntama?
• Inki bambikudulu bansadi ya Yehowa ke na kulungisa?
• Inki mutindu Yehowa mesakumunaka bantu na yandi?
[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]
[Kifwanisu ya kele na lutiti 29]
Yeruzalemi ya mvu-nkama ya ntete ‘kupyaka bonso furu ya tiya’
[Bifwanisu ya kele na lutiti 32]
Bansadi ya Yehowa kevandaka mpenza na kyese sambu na kivuvu na bo ya kitoko