Inki Kele Dibanza na Nge Sambu na Lufwa?

LUFWA kekatulaka beto kyese ya luzingu ntangu beto kesalaka bisalu na beto ya konso kilumbu, ata beto kele na mavimpi ya mbote to kimvwama. Lufwa lenda kumina beto kaka ntangu beto ketambula to na ntangu beto melala na mbeto. Mubulu yina bateroriste kusalaka na Septembri 11, 2001, na New York City ti na Washington, D.C., kusadisaka beto na kubakisa nde lufwa, yina kele “mbeni ya nsuka,” kesimbaka luzingu ya bantu ya mitindu yonso mpi ya bamvula yonso, ntangu yankaka yo kekuminaka bantu mingi na mbala mosi na mwa ntangu fyoti mpamba.​—1 Korinto 15:26.

Ata yo kepesaka boma mingi mpidina, lufwa kebendaka dikebi ya bantu mingi. Kele ti kima yankaka ve kesalaka nde bantu kuyika ntalu ya bazulunalu to kubenda dikebi ya bantu na televizio kuluta bansangu ya lufwa, mingimingi lufwa ya bantu mingi na mambu ya mpasi ya mebwila bo mpi ya kepesa boma. Bantu kelembaka ve na kutala yo, ata yo vanda bantu mefwa na bitumba, na mambu ya mpasi yina kebwaka na lugangu, na mubulu, to na maladi. Susi yai ya lufwa kekumaka dyaka ngolo mingi kana lufwa mekumina bantu ya nene mpi ya lukumu ya kimvuka mosi.

Mpila ya kuyituka kele ve kana bantu kewaka susi mingi mutindu yina sambu na lufwa. Bantu kelandaka na kutula kaka dikebi mingi na lufwa, na lufwa ya bantu yankaka. Kansi, bo kezolaka ve kuyindula lufwa na bo mosi. Bantu mingi na kati na beto kezolaka ve kuta disolo ya lufwa na bo mosi.

Keti Lufwa Keyitukisaka Nge?

Beto kezolaka ve kuyindula lufwa na beto mosi mpi yo tavandaka kaka mutindu yina. Sambu na nki mpidina? Sambu Nzambi metulaka na ntima na beto mpusa ya ngolo ya kuzinga mvula na mvula. Longi 3:11 (Anchor Bible) ketuba nde: “Yandi metulaka mpi mpusa ya kuzinga mvula na mvula na bantima na bo.” Yo yina, lufwa mekumaka kaka kima mosi ya kelandaka na kupesa bantu mpasi na ntima, mpi bo kezolaka ve kundima yo. Sambu bantu kununga na kuzinga ti mpasi ya bo kevandaka na yo na ntima mpi kulungisa dibanza ya kulanda na kuzinga ata na nima ya lufwa, bantu mebasisaka malongi ya mutindu na mutindu, yantika na dilongi ya ketubaka nde moyo kefwaka ve tii na dilongi ya ketubaka nde muntu kebutukaka dyaka na nima ya lufwa.

Ya kyeleka, lufwa kele kima mosi ya kepesaka mpasi, mpi boma ya lufwa kevandaka na bisika yonso. Yo yina, beto lenda yituka ve na kumona nde lufwa kekatulaka kyese ya bantu yonso. Lufwa kemonisaka kibeni nde kudipesa luzingu ya mvimba na kusosa kimvwama mpi kimfumu kele na mfunu ve.

Keti Yo Ke Mbote Kubika Muntu Yandi Mosi Sambu Lufwa na Yandi Mepusana?

Na ntangu ya ntama, bo vandaka kuzola nde muntu yina kebela maladi yina lenda nata yandi na  lufwa to yina melwala ngolo kibeni kufwila na kati ya fami na yandi mpi na bwala na yandi. Yo vandaka mbala mingi mutindu yina na ntangu ya Biblia, mpi na bisika mingi bantu kesalaka mutindu yina tii bubu yai. (Kuyantika 49:1, 2, 33) Na bisika ya mutindu yina, bantu ya dibuta kevukanaka, mpi bo kebingaka bana sambu bo wa disolo. Kikalulu yai kesadisaka konso muntu ya dibuta na kubakisa nde muntu ya kebela kemona ve mpasi yandi mosi mpi yo kupesaka bo kikesa na kuzaba nde bo yonso kekabula mukumba yango mpi bo yonso kemona mpasi kumosi.

Dyambu yai meswaswana kibeni ti mambu yina kesalamaka na bisika yina bantu kezolaka ve kuta disolo ya lufwa, bo kemonaka yo bonso kima ya mbi kibeni, mpi ya bo kezolaka ve nde bana kuvanda na kisika bo keta masolo ya mutindu yina sambu bo kemonaka nde “mpasi ya mutindu yina mefwana ve na kutula yo na mabanza na bo.” Bubu yai bantu kefwaka na mitindu mingi ya kuswaswana, mpi mbala mingi bantu kefwaka na kisika yina bo keyambulaka bo kaka bo mosi. Ata bantu mingi kezolaka kufwila na nzo, na ngemba mpi na kisika bampangi ya dibuta na bo yina tayidika bo mbote na zola yonso kele, kansi yo kele mawa na kumona nde bantu mingi, kefwilaka na lupitalu, mbala mingi bo mosi mpi na mpasi, na kati ya bamashini ya mpila na mpila. Nkutu bantu yankaka mingi kefwaka na bisika yina bantu kuzaba bo ve, bonso kufwa na mubulu yina kefwaka bantu mingi na mbala mosi, na nzala, na SIDA, na bitumba, to na kinsukami ya ngolo.

Dyambu ya Fwete Nata Beto na Kuyindula

Biblia kebuyisaka beto ve na kuyindula lufwa. Nkutu, Longi 7:2 kesonga beto nde: “Kele mbote na kwenda na kisika mafwa kele, kansi kele mbote ve na kwenda na kisika bo ke sala fete sambu bantu yina ke na moyo fweti zaba konso ntangu nde lufwa ke vingila beto yonso.” Ntangu lufwa mebwila beto, yo kesadisaka beto na kuyambula ntete makambu to bisalu na beto mpi beto yindula mutindu luzingu na beto kele nkufi. Kusala mpidina tasadisa beto na kusadila mbote luzingu na beto na kisika ya kuzinga bonso bantu ya kebakisa ve mfunu ya luzingu to kubebisa yo.

Inki kele dibanza na nge sambu na lufwa? Keti nge metadilaka dezia mawi, malongi ya bo kelongaka nge, bivuvu, mpi boma ya nge kewaka sambu na yina metala nsuka ya luzingu na nge?

Mayele ya bantu mefwana ve na kutendula mpi kubakisa mbotembote mutindu luzingu ti lufwa kele. Beto lenda tula ntima na Muntu mosi kaka yina kele na kiyeka ya kufwana na kutendula dyambu yai, Ngangi na beto. Yandi kele “nto ya moyo” mpi yandi “ke katulaka beto na lufwa.” (Nkunga 36:10; 68:21) Ata yo lenda monana dyambu mosi ya kuyituka, kutadila mwa malongi ya bantu kendimaka na yina metala lufwa na nsadisa ya Ndinga ya Nzambi tapesa beto ngolo mpi kikesa. Yo tamonisa beto nde lufwa kele ve kibeni nsuka ya bima yonso.

[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 4]

Kuzaba nde beto mpi tafwa kesadisaka beto na kusadila mbote luzingu na beto