Kwenda na mambu ke na kati

Kwenda na tansi ya malongi

Kudilonga mpi Longa Bikalulu ya Bukristu

Kudilonga mpi Longa Bikalulu ya Bukristu

Kudilonga mpi Longa Bikalulu ya Bukristu

“Nge muntu ke longaka bantu ya nkaka, sambu na nki nge ke kudilongaka ve nge mosi?”​—ROMA 2:21.

1, 2. Inki bikuma nge kele na yo ya kuzola kulonguka Biblia?

 NGE kele na bikuma mingi ya kulonguka Ndinga ya Nzambi. Ziku nge kezola kuzaba mambu ya kyeleka yina kele na kati na yo, ya metala bantu, mambu ya nene ya mesalamaka, bisika, mpi mambu yankaka. Nge kezola kuzaba malongi ya kyeleka ya kesimba lusambu, yina kewakanaka ve ti malongi ya luvunu ya mabundu kelongaka, bonso Butatu Busantu, to bilungi ya tiya. (Yoane 8:32) Ziku nge kezola dyaka kuzaba Yehowa mbotembote na mpila nde nge kuma na bikalulu bonso ya yandi mpi kutambula na mutindu mosi ya mbote na meso na yandi.​—1 Bantotila 15:4, 5.

2 Kikuma mosi ya kewakana ti mambu yai mpi ya mfunu ya kepusa nge na kulonguka Ndinga ya Nzambi kele nde yo kepesaka nge mayele ya kulonga bantu yankaka, bantu yina nge kezolaka, yina nge mezabanaka na bo, to nkutu bayina nge mezaba ve. Bakristu ya kyeleka yonso fwete sala kisalu yai. Yezu kusongaka balongoki na yandi nde: “Beno kwenda kukumisa bantu [ya makanda] yonso balonguki na mono . . . Beno longa bo mpi na kulanda mambu yonso ya mono vandaka kusonga beno na kusala.”​—Matayo 28:19, 20.

3, 4. Sambu na nki yo kele mbote nde nge longa mutindu Yezu kulombaka?

3 Kulonguka Biblia ti mpusa ya kulonga bantu yankaka kele dyambu ya mbote mpi yo lenda pesa beto kyese ya mvula na mvula. Kulonga kevandaka kisalu mosi ya lukumu banda ntama. Ansiklopedi mosi (Encarta Encyclopedia) ketuba nde: “Na kati ya Bayuda, bambuta mingi vandaka kubaka balongi bonso bantwadisi yina kesadisaka bantu na kuguluka ebuna bo vandaka kusyamisa bana na bo na kuzitisa balongi na bo kuluta nkutu bibuti na bo.” Yo kele mpenza dyambu mosi ya lukumu nde Bakristu kudilonga ntete bo mosi na kulongukaka Biblia mpi na nima bo longa bantu yankaka.

4 “Bantu mingi kekotaka na kisalu ya kilongi kuluta bisalu yankaka. Na ntoto ya mvimba, kiteso ya bamilio 48 ya babakala ti bankento kele balongi.” (The World Book Encyclopedia) Muntu yina kesalaka kisalu ya kilongi kevandaka ti mukumba ya kulonga mayele ya bana mpi yandi lenda vanda na bupusi na mabanza na bo na bamvula yina kekwisa. Bupusi yango kevandaka nkutu ngolo dyaka kana nge kelemfuka na ntuma ya Yezu ya kulonga bantu yankaka; nge lenda vanda na bupusi sambu na luzingu na bo ya kukonda nsuka. Ntumwa Polo kutubilaka mingi dyambu yai ntangu yandi syamisaka Timoteo nde: “Keba nge mosi, keba na malongi na nge. Vanda ngolo na mambu yina yonso. Sambu, kana nge sala mpidina, nge ta gulusa moyo na nge mosi, nge ta gulusa mpi moyo ya bantu yina ke waka malongi na nge.” (1 Timoteo 4:16) Ya kyeleka, mambu ya nge kelonga ketadilaka mpi luguluku.

5. Sambu na nki kisalu ya kulonga yina Mukristu kesalaka meluta bisalu yankaka yonso?

5 Nto ya kuluta kuzanguka, Mfumu ya inza ya mvimba muntu mepesaka beto nswa ya kudilonga beto mosi mpi na nima kulonga bantu yankaka mpi yandi muntu ketwadisaka kisalu yango. Dyambu yai yo mosi kesalaka nde kisalu yai ya kulonga kuvanda na mfunu mingi kuluta konso nki kisalu yankaka, yo vanda yina ya kulonguka mambu ya ntetentete ya luzingu, mayele ya kuzaba kusala kisalu mbote, to nkutu malongi ya kimunganga. Kisalu ya kulonga yina Mukristu kesalaka kelombaka nde longoki yandi mosi kulonguka na kusala mambu bonso Mwana ya Nzambi, Kristu Yezu, mpi kulonga bantu yankaka na kusala mutindu mosi.​—Yoane 15:10.

Sambu na Nki Kudilonga?

6, 7. (a) Sambu na nki beto fwete kudilonga ntete beto mosi? (b) Na nki mutindu Bayuda ya mvu-nkama ya ntete kukukaka ve na kuvanda balongi?

6 Sambu na nki bo ketuba nde beto fwete kudilonga ntete beto mosi? Na kutuba ya mbote, beto lenda longa ve bantu yankaka mbote kana beto mosi mekudilonga ntete ve. Polo kutubilaka mingi dyambu yai na kisika mosi ya yandi tubilaka mambu yina kupusaka Bayuda na kuyindula na ntangu yina kansi dyambu yango kele ti nsangu mosi ya mfunu sambu na Bakristu bubu yai. Polo kuyulaka nde: “Ebuna! Nge muntu ke longaka bantu ya nkaka, sambu na nki nge ke kudilongaka ve nge mosi? Nge muntu ke longaka nde muntu lenda kuyiba ve, sambu na nki nge ke yibaka? Nge muntu ke tubaka nde muntu kusala pite ve, sambu na nki nge ke salaka yo? Nge muntu ke yinaka banzambi ya biteki, sambu na nki nge ke kwendaka kuyiba biteki na banzo-nzambi na bo ya biteki? Nge ke kudisongaka sambu na Bansiku, kansi nge ke monisaka Nzambi nsoni ntangu nge ke fwaka Bansiku na yandi.”​—Roma 2:21-23.

7 Ntangu yandi yulaka bangyufula yai, Polo kutangaka mambu zole ya mbi yina Bansiku Kumi vandaka kutubila pwelele: Kuyiba ve, mpi kusala pite ve. (Kubasika 20:14, 15) Bayuda yankaka na bilumbu ya Polo vandaka lulendo sambu bo vandaka na Nsiku ya Nzambi. Bo ‘vandaka kulonga bo bansiku mpi bo vandaka kubanza nde bo vandaka bantu yina ke songaka nzila na bantu ya kufwa-meso mpi bo vandaka kubanza nde bo kele mwinda sambu na bantu yina kele na mpimpa, mpi ya kelongaka bana.’ (Roma 2:17-20) Kansi, mingi na kati na bo vandaka bantu ya luvunu sambu bo vandaka kuyiba mpi kusala pite na kinsweki. Dyambu yina vandaka kuvweza Nsiku yo mosi mpi Muntu yina kevandaka na zulu yina kupesaka yo. Nge mebakisa nde bo fwanaka mpenza ve na kulonga bantu yankaka; nkutu bo vandaka kudilonga mpenza ve bo mosi.

8. Inki mutindu Bayuda yankaka ya ntangu ya Polo vandaka ‘kuyiba na banzo-Nzambi’?

8 Polo kutubilaka kuyiba bima yina kuvandaka na banzo-Nzambi. Keti kele ti Bayuda yankaka ya kusalaka mpenza mambu yai? Inki Polo zolaka kutubila mpenza? Na kuta masonga, sambu verse yai kepesa ve bansangu yonso, beto lenda zaba ve mbotembote nki mutindu Bayuda yankaka vandaka ‘kuyiba na banzo-Nzambi.’ Ntetentete, muntu mosi ya kupesaka bansangu ya bwala ya Efezo kutubaka nde banduku ya Polo vandaka ‘kuyiba ve na banzo-Nzambi.’ Nsangu yai kupusaka bantu yankaka na kuyindula nde ya kyeleka Bayuda bantu kusalaka mambu yai ya bo fundilaka bo. (Bisalu 19:29-37) Keti bo mosi mpenza vandaka kusadila to kuteka bima ya kitoko yina vandaka kukatuka na banzo-Nzambi ya mimpani yina bantu ya vandaka kununga bamvita to bambeni vandaka kuyiba? Nsiku ya Nzambi vandaka kutuba nde bo fwete fwa wolo ti palata ya biteki, kansi bo lenda baka yo ve sambu na kusadila yo bo mosi. (Kulonga 7:25) a Ziku Polo vandaka kutubila Bayuda yina vandaka kuzitisa ve nsiku ya Nzambi mpi yina vandaka kusadila to kubaka mambote na bima yina vandaka kukatuka na banzo-Nzambi ya mimpani.

9. Inki mambu ya mbi yina vandaka kusalama na tempelo na Yeruzalemi kuvandaka mpenza bonso kuyiba tempelo?

9 Kansi, Josephe kutubilaka dyambu mosi ya nsoni ya Bayuda iya kusalaka na Roma, mpi nde muntu yina kutwadisaka bo na kusala mambu yango kuvandaka longi ya Nsiku. Bantu yina iya kundimisaka nkento mosi ya Roma, yina kundimaka malongi ya Bayuda, na kubaka wolo ti bima yankaka ya ntalu sambu na kupesa yo makabu na tempelo ya Yeruzalemi. Ntangu bo bakaka bima yai na maboko na yandi, bo sadilaka bimvwama yina bo mosi. Yo yina beto lenda tuba nde bo yibaka bima ya tempelo. b Bankaka vandaka kuyiba tempelo ya Nzambi na mpila bo vandaka kupesa makabu ya mbi mpi kutombusa mumbongo na bo ya bwimi ti bima ya tempelo, ebuna bo kumisaka tempelo bonso “nzo ya bamiyibi.”​—Matayo 21:12, 13; Malashi 1:12-14; 3:8, 9.

Longa Bikalulu ya Mbote ya Bukristu

10. Inki kima ya mfunu beto fwete vila ve na mambu yina Polo kutubaka na Roma 2:21-23?

10 Ata mambu ya mbi yina vandaka kusalama na mvu-nkama ya ntete bonso kuyiba, pite, mpi kuyiba na banzo-Nzambi ya Polo kutubilaka kuvanda nki mutindu, beto vila ve dyambu ya mfunu yina mambu ya yandi tubaka kelonga beto. Yandi yulaka nde: “Nge muntu ke longaka bantu ya nkaka, sambu na nki nge ke kudilongaka ve nge mosi?” Beto simba nde bambandu yina Polo kutubilaka vandaka kutadila bikalulu ya mbote. Na kisika yai ntumwa kutubilaka ve malongi ya Biblia to masolo ya ntama. Kudilonga nge mosi mpi kulonga bantu yankaka yina Polo kutubilaka vandaka kutadila bikalulu ya Bukristu.

11. Sambu na nki nge fwete tula dikebi na bikalulu ya Bukristu na ntangu nge kelonguka Ndinga ya Nzambi?

11 Sambu na beto, kusadila dilongi yina kele na Roma 2:21-23 ketendula kulonguka ntete bikalulu ya Bukristu yina kele na Ndinga ya Nzambi, mpi kusala mambu yina kewakana ti mambu yina beto melonguka, mpi na nima kulonga bantu yankaka na kusala mutindu mosi. Yo yina, na ntangu nge kelonguka Biblia, sosa kuzaba mambu yina kesonga nge nde yai bansiku ya Yehowa, kisika bikalulu yina Bakristu ya kyeleka fwete zitisa mekatukaka. Yindula ndongisila yina yo kepesa mpi malongi yina nge memona na Biblia. Na nima, sala kikesa na kusadila mambu yina nge kelonguka. Kansi, sambu na kusala yo, yo kelombaka kikesa ti kuditudila lukanu. Yo ke mpasi ve na beto bantu ya kukonda kukuka na kusosa banzila ya kubasikila, kusosa bikuma yina kepesa beto nzila to yina kelomba nde beto zitisa ve bikalulu ya Bukristu na dyambu mosi. Ziku Bayuda yina Polo kutubilaka vandaka kusadila mayele yina ya mbi sambu na kunata bantu yankaka na kusala mambi. Kansi, bangogo ya Polo kemonisa nde beto fwete mona ve mpamba bikalulu ya Bukristu to kuyindula nde konso muntu kele na kimpwanza ya kupona mambu ya yandi tazitisa to ve.

12. Inki mutindu luzingu ya kezitisa bansiku to ya kezitisa yo ve kesimbaka kimuntu ya Yehowa Nzambi, mpi sambu na nki yo kele mfunu na kukonda kuvila dyambu yai?

12 Ntumwa Polo kutubilaka mingi kikuma ya ntetentete ya kulonguka mpi kuzitisa bikalulu ya Bukristu yina nge ketanga na Biblia. Luzingu ya Bayuda ya kukonda kuzitisa bansiku kufingisaka Yehowa: “Nge ke kudisongaka sambu na Bansiku, kansi nge ke monisaka Nzambi nsoni ntangu nge ke fwaka Bansiku na yandi. Sambu Mukanda ya Nzambi ke tuba nde: ‘Bantu yina kele Bayuda ve ke vwenzaka zina ya Nzambi sambu na beno Bayuda.’” (Roma 2:23, 24) Yo kele mpi mutindu mosi bubu yai. Kana beto zitisa ve bikalulu ya Bukristu, beto kefingisa Muntu yina kupesaka yo. Kansi, kana beto kezitisa bansiku ya Nzambi, yo tapesa yandi kyese ti lukumu. (Yezaya 52:5; Ezekiele 36:20) Kuzaba mambu yai lenda pesa nge kikesa ya kukangama na lukanu na nge ya kunwana ti bampukumuna to mambu yina lenda nata nge na kukonda kuzitisa bikalulu ya Bukristu kukonda mpasi to na kumona nde yo kele nzila ya kuluta mbote ya nge fwete landa. Mambu yina Polo kutubaka kelonga beto dyaka kima yankaka. Katula kuzaba nde bikalulu na beto kesimbaka kimuntu ya Nzambi, na ntangu nge kelonga bantu yankaka, sadisaka bo na kubakisa nde mutindu bo tazitisa bansiku ya bikalulu ya mbote ya bo ke na kulonguka tasimba mpi kimuntu ya Yehowa. Bikalulu ya Bukristu kepesaka kaka kyese ve ti kutanina mavimpi ya muntu. Kansi yo kesimbaka mpi kimuntu ya Muntu yina kupesaka yo mpi yo kesyamisaka bantu na kuzitisa bikalulu yango ya mbote.​—Nkunga 74:10; Yakobo 3:17.

13. (a) Inki mutindu Biblia kesadisaka beto sambu na yina metala bikalulu ya mbote? (b) Pesa dibanza ya mfunu ya ndongisila yina kele na 1 Tesalonika 4:3-7.

13 Bikalulu ya mbote kesimbaka mpi bantu yankaka. Nge lenda mona yo na bambandu yina kele na Ndinga ya Nzambi yina kemonisa mfunu ya kuzitisa bansiku ya Nzambi ya metala bikalulu ya mbote mpi mambu yina kukonda kuzitisa yo kenataka. (Kuyantika 39:1-9, 21; Yozue 7:1-25) Nge lenda mona mpi bandongisila yai ya pwelele ya metala bikalulu ya mbote: “Mambu ya Nzambi ke zolaka, yo yai: Beno vanda bantu na yandi mosi, disongidila nde beno kusala pite ve. Konso muntu na kati na beno kulonguka nki mutindu yandi fweti baka nkento na yandi na nzila ya santu ti ya luzitu; nzala ya mbi kuyala yandi ve mutindu yo ke yalaka bamimpani yina ke zabaka Nzambi ve. Na mambu yai, ata muntu mosi ve lenda sala mpangi na yandi mbi, ata muntu mosi ve lenda [botula banswa, NW] ya mpangi na yandi na mayele. . . . Nzambi solaka beto ve na kusala pite kansi na kuvanda bantu ya santu.”​—1 Tesalonika 4:3-7.

14. Inki bangyufula nge lenda kudiyula sambu na yina metala bandongisila yina kele na 1 Tesalonika 4:3-7?

14 Ziku konso muntu kebakisa nde verse yai kemonisa nde pite kefwaka nsiku ya bikalulu ya Bukristu. Kansi, beto lenda sosa kubakisa mambu mingi dyaka na verse yai. Baverse yankaka kepesaka banzila mingi ya kulonguka mpi kuyindula mambu, ebuna yo kesadisaka na kubakisa mambu mingi dyaka ya bo metula na baverse yango. Mu mbandu, nge lenda yindula mambu yina Polo zolaka kutubila ntangu yandi tubaka nde kusala pite lenda nata muntu na ‘kusala mpangi na yandi mbi mpi kubotula banswa ya mpangi na yandi na mayele.’ Inki banswa bo ketubila, mpi nki mutindu kubakisa mbote mambu yai tapesa nge dyaka kikesa ya kuzitisa bikalulu ya Bukristu? Inki mutindu mambu ya nge tabakisa kana nge kesosa kubakisa mbote mambu mutindu yai tasadisa nge na kulonga bantu yankaka mpi kusadisa bo na kukumisa Nzambi?

Longuka Sambu na Kulonga

15. Inki bisadilu nge lenda sadila sambu na kudilonga nge mosi na ntangu nge kelonguka nge mosi?

15 Bambangi ya Yehowa kele na bisadilu mingi ya bo kesadilaka sambu na kusosa bamvutu na bangyufula to mambu yina kebasikaka na ntangu bo mosi kelongukaka na kudilonga bo mosi to bantu yankaka. Kisadilu mosi ya kele na bandinga mingi kele Index des publications de la Société Watch Tower. Kana nge kele na yo, nge lenda sadila yo sambu na kuzaba kisika ya kuzwa bansangu mingi ya kele na mikanda ya Bambangi ya Yehowa yina ketendulaka Biblia. Nge lenda sosa na kutalaka bantu-dyambu ya masolo to lisiti ya baverse ya Biblia. Kisadilu yankaka yina Bambangi ya Yehowa kele na yo na bandinga mingi ya nene kele Watchtower Library. Programe yai ya bo kesadilaka na baordinatere kele na CD-ROM. Yo kele ti mikanda mingi yina la Société mebasisaka ya bo ketangilaka kaka na ordinatere. Programe na yo kesadisaka bantu na kusosa bantu-dyambu to bangindu ya baverse ya Biblia. Kana nge kele na mosi na kati ya bisadilu yai to kana nge kele na yonso zole, sadilaka yo mbala na mbala na ntangu nge kelonguka Ndinga ya Nzambi sambu na kulonga bantu yankaka.

16, 17. (a) Na wapi nge lenda zwa bakomantere ya mfunu sambu na yina metala banswa ya bo ketubila na 1 Tesalonika 4:6? (b) Na nki mitindu pite kebotulaka banswa ya bantu yankaka?

16 Beto baka mbandu ya beto tubilaka awa na zulu, 1 Tesalonika 4:3-7. Beto yulaka ngyufula yina metala banswa ya bo ketubila na verse yai. Banswa ya nani? Mpi nki mutindu muntu lenda botula banswa yango? Na nsadisa ya bisadilu ya beto metubila awa na zulu, ziku nge lenda zwa bakomantere yina tasadisa nge na kubakisa mbote baverse yai, ti banswa yina Polo kutubilaka. Nge lenda tanga bakomantere ya mutindu yai na Étude perspicace des Écritures, Buku ya 1, lutiti 921; La paix et la sécurité véritables : comment est-ce possible ?, lutiti 145; Nzozulu ya Nkengi (ya Kifalansa), Novembri 15, 1989, lutiti 31.

17 Kana nge landa na kulonguka, nge tabakisa nde mikanda yina kemonisa mpenza nde mambu yina Polo ketuba kele ya kyeleka. Muntu yina mesala pite mesala disumu na Nzambi mpi yandi lenda baka maladi. (1 Korinto 6:18, 19; Baebreo 13:4) Bakala yina mesala pite mebotula banswa mingi ya nkento yina yandi mesala na yandi masumu. Yandi mebotula yandi nswa ya kuvanda bunkete na bikalulu mpi na kansansa ya mbote. Kana yandi mekwelaka ntete ve, bakala yina mebotula yandi nswa ya kuvanda mwense na ntangu yandi takwela mpi yandi mebotula bakala yina takwela yandi nswa ya kukuta nkento na yandi mwense. Bakala yina mepesa bibuti ya nkento yina ti bakala na yandi mpasi na ntima kana nkento yango mekwelaka. Bakala yina mesala pite mebebisa nswa ya dibuta na yandi ya kuzabana bonso bantu ya bikalulu ya mbote. Kana yandi kele Mukristu na dibundu ya Bukristu, yandi mefingisa yo, mpi yandi mebebisa lukumu na yo.​—1 Korinto 5:1.

18. Inki mambote nge lenda baka na ntangu nge kelonguka mambu yina metala bikalulu ya Bukristu na Biblia?

18 Keti bansangu yai yonso ya metala banswa kesadisa nge ve na kubakisa mbotembote verse yai? Kulonguka mutindu yina kele mpenza na mfunu mingi. Kana nge landa na kusala mutindu yina, nge kekudilonga nge mosi. Nge tabakisa kyeleka mbote mpenza mpi nsangu ya Nzambi tavanda na bupusi mingi na luzingu na nge. Nge takumisa ngolo lukanu na nge ya kuzitisa bikalulu ya Bukristu ata nge kutana ti mpukumuna ya konso mutindu yina. Ebuna zaba nde nge takuma longi mosi ya mbote kibeni! Mu mbandu, na ntangu nge kelonga bantu yankaka kyeleka yina kele na Biblia, nge lenda zabisa bo mutindu ya mbote ya kubakisa 1 Tesalonika 4:3-7, ebuna yo tasadisa bo na kubakisa mbotembote mpi kumona mfunu ya bikalulu ya Bukristu. Yo yina, kulonguka na nge lenda sadisa nge ti bantu yankaka na kupesa Nzambi lukumu. Awa beto metubila kaka mbandu mosi mpamba, ya beto mebaka na mukanda ya Polo kusonikilaka bantu ya Tesalonika. Kele ti mambu yankaka mingi ya ketendulaka bikalulu ya Bukristu, Biblia mpi kele ti bambandu yankaka mpi bandongisila mingi ya kewakana ti mambu yango yina nge lenda longuka, kusadila, mpi kulonga.

19. Sambu na nki yo kele mfunu mingi nde nge zitisa bikalulu ya Bukristu?

19 Ntembe kele ve nde kusala mutindu yai kele mpenza mayele. Yakobo 3:17 ketuba nde “mayele yina ke katukaka na zulu,” na Yehowa Nzambi yandi mosi, kele “ntete ya kukonda mvindu.” (NW) Yo kelomba mpenza kulanda bikalulu ya mbote ya Nzambi. Na kutuba ya mbote, Yehowa kelombaka nde bantu yina ketubaka na zina na yandi na kulonga Biblia na bantu yankaka kuvanda bambandu ya mbote ya “bunkete.” (1 Timoteo 4:12, NW) Luzingu ya Polo ti Timoteo kemonisa mpenza nde bo vandaka bantu ya bunkete. Bo buyaka mansoni, Polo kusonikaka nkutu nde: “Yo kele mbote ve beno na kutuba sambu na pite, sambu na mambu ya nsoni to sambu na nzala ya kuvanda na konso kima yina. Yo kele mbote mpi ve beno na kufinga bantu ya nkaka, to na kutuba mambu ya buzoba to mambu ya nsoni.”​—Efezo 5:3, 4.

20, 21. Sambu na nki nge kendima mambu yina ntumwa Yoane kusonikaka, yina kele na 1 Yoane 5:3?

20 Bansiku ya bikalulu ya mbote yina Ndinga ya Nzambi ketubila kele pwelele mpi sikisiki, yo kele ve mpasi na kuzitisa. Yoane, ntumwa yina kuzingaka bamvula mingi kuluta bantumwa yonso kumonaka nde mambu yai kele ya kyeleka. Na nsadisa ya mambu yina yandi monaka na luzingu na yandi, yandi zabaka nde bikalulu ya Bukristu kesalaka ve bantu mbi. Kansi, yo kele mbote, mpi yo kenataka mambote ti lusakumunu. Yoane kutubilaka mingi dyambu yai ntangu yandi sonikaka nde: “Kuzola Nzambi ketendula: nde beto zitisa bansiku na yandi. Ebuna bansiku na yandi kele kilo ve.”​—1 Yoane 5:3, New English Translation.

21 Kansi, simba nde Yoane kutubaka ve nde kuzitisa Nzambi na bikalulu ya Bukristu kele mbote kaka sambu yo ketaninaka beto na kukonda kubwa na makambu, to na mambu ya mbi yina kukonda kuzitisa yo kenataka. Kansi, yandi tendulaka mbotembote mutindu ya mbote ya kutadila bulemfu na Nzambi, ntangu yandi ndimaka nde yo kele ntete mutindu ya kumonisa zola na beto na Yehowa Nzambi, okazio mosi ya mbote mpenza ya kumonisa yandi zola na beto. Ya kyeleka, kudilonga to kulonga bantu yankaka na kuzola Nzambi kelombaka nde beto ndima mpi beto sadila bansiku na yandi ya kuluta nene. Ee, yo ketendula kudilonga beto mosi mpi kulonga bantu yankaka bikalulu ya Bukristu.

[Banoti na nsi ya lutiti]

a Ntangu yandi tubilaka Bayuda bonso nde bo vwezaka ve bima ya santu, Josephe kutubilaka nsiku ya Nzambi na bangogo yai: “Bika nde ata muntu mosi ve kuvweza banzambi yina bo kesambilaka na bambanza yankaka, to kuyiba [na] banzo-Nzambi ya banzenza, to kubaka bima ya ntalu yina bo tambikaka na zina ya konso nzambi yina.” (Beto bantu metengimisa bisono.)​—Antiquités judaïques, Buku ya 4, kapu 8, paragrafe 10.

b Antiquités judaïques, Buku 18, kapu 3, paragrafe 5.

Keti Nge Keyibuka?

• Sambu na nki beto fwete longuka na kudilonga beto mosi na ntwala ya kulonga bantu yankaka?

• Inki mutindu luzingu na beto lenda simba kimuntu ya Yehowa?

• Muntu yina kesala pite kebotula banswa ya banani?

• Inki kele lukanu na nge na yina metala bikalulu ya Bukristu?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 18]

“Bansiku na yandi kele kilo ve”