‘Ata Muntu Yankaka Ve Metubaka Mutindu Yai’

“Bo yonso vandaka kutuba mambu ya mbote sambu na Yesu. Bo vandaka kuyituka sambu na mambu ya kitoko ya yandi vandaka kutuba.”​—LUKA 4:22.

1, 2. (a) Sambu na nki bapolisi yina bo tindaka na kukanga Yezu kuvutukaka maboko mpamba? (b) Inki kemonisa nde bapolisi mpamba ve bantu kuyitukaka na malongi ya Yezu?

 BAPOLISI kusalaka ve dikambu ya bo lombaka bo. Bo tindaka bo na kukanga Yezu Kristu, kansi bo vutukaka maboko mpamba. Bambuta ya banganga-Nzambi ti Bafarize kuyulaka bo nde: “Sambu na nki beno me kwisa kunata yandi awa ve?” Ya kyeleka, sambu na nki bapolisi kukangaka ve muntu yina zolaka kunwana ve nde bo kanga yandi ve? Bapolisi kutendulaka nde: “Ata mbala mosi ve muntu me tubaka mambu mutindu muntu yai ke tuba.” Bo yitukaka mingi mpenza na malongi ya Yezu na mpila nde bo kukaka ve kundima na kukanga muntu ya mawete ya mutindu yai na boloko. a​—Yoane 7:32, 45, 46.

² Bapolisi yina mpamba ve bantu kuyitukaka na malongi ya Yezu. Biblia kesonga beto nde bantu mingi vandaka kukwisa kaka sambu na kuwa mutindu yandi ketuba. Bantu ya bwala na yandi kuyitukaka “sambu na mambu ya kitoko ya yandi vandaka kutuba.” (Luka 4:22) Mbala mingi yandi vandaka na maswa ntangu yandi vandaka kulonga bibuka ya nene ya bantu yina kukutanaka na lweka ya Nzadi ya Galilea. (Marko 3:9; 4:1; Luka 5:1-3) Kilumbu mosi, “bantu mingi” kuvandaka ti yandi bilumbu iya, ata bo vandaka na kima ya kudya ve.​—Marko 8:1, 2.

3. Inki kikuma ya ntete kukumisaka Yezu longi ya nene?

³ Inki kima kukumisaka Yezu longi ya nene? Kikuma ya ntete kuvandaka zola. Yezu kuzolaka bakyeleka ya yandi vandaka kulonga, mpi yandi zolaka bantu ya yandi vandaka kulonga. Kansi, Yezu kuzabaka mpi mbote bametode ya kulongila. Na masolo ya kulonguka yina kele na nimero yai, beto tatubila mwa bametode ya mbote yina yandi sadilaka mpi mutindu beto lenda sadila yo.

Ya Kukonda Mpasi mpi ya Pwelele

4, 5. (a) Sambu na nki Yezu kusadilaka bangogo ya kukonda mpasi na malongi na yandi, mpi nki kima keyitukisa beto na kumona nde yandi salaka mpidina? (b) Inki mutindu Disolo na zulu ya Ngumba kele mbandu ya mbote ya kesonga bangogo ya kukonda mpasi yina Yezu kulongilaka?

⁴ Mbala mingi bantu yina melongukaka mingi kesadilaka bangogo yina bawi na bo kebakisaka mbote ve. Kansi, kana bantu kebakisa ve mambu ya beto ketubila bo, inki mutindu bo tabaka mambote ya mambu yina beto mezaba? Sambu yandi vandaka longi, Yezu vandaka kutuba ve mambu yina bantu yankaka vandaka kubakisa ve. Yindula kiteso ya bangogo ya yandi lendaka kusadila. Ata yandi zabaka mambu mingi, yandi vandaka kuyindula bawi na yandi, kansi yandi mosi ve. Yandi zabaka nde mingi na kati na bo “me longukaka ve.” (Bisalu 4:13) Sambu bo bakisa yandi, yandi sadilaka bangogo ya bantu yina lendaka kubakisa. Ata bangogo ya yandi vandaka kusadila vandaka ya ngolo ve, kansi bakyeleka ya yandi vandaka kuzabisa vandaka ya nene.

⁵ Mu mbandu, beto tadila Disolo na zulu ya Ngumba, yina kele na Matayo 5:3–7:27. Ziku Yezu kusalaka disolo na yandi yina na minuta  20 mpamba. Kansi, malongi na yo kutubilaka mambu ya  mfunu, yo tubilaka na mudindu mambu bonso pite, kufwa makwela, mpi nzala ya kuvanda na bima mingi ya kinsuni. (Matayo 5:27-32; 6:19-34) Kansi, yo kele ve ti bangogo ya mpasi to ya nenenene. Ya kyeleka, yo kele ve ti ngogo ata mosi ya mpasi yina ata nkutu mwana ya fyoti lenda bakisa ve! Yo yina, ntangu yandi manisaka kutuba, bantu yonso, ziku na kati na bo kuvandaka ti bantu yina kesalaka bilanga, bangungudi, ti balobi ya bambisi, “vandaka kuyituka ngolo mutindu yandi vandaka kulonga”!​—Matayo 7:28.

6. Pesa mbandu mosi ya mambu yina Yezu kutubaka yina kuvandaka mpasi ve kansi na ntendula mingi.

⁶ Mbala mingi, ata yandi vandaka kusadila bangogo ya pwelele, ya nkufi, Yezu kutubaka mambu yina vandaka mpasi ve kansi yina vandaka na ntendula mingi. Ata yandi vandaka kulonga na ntangu yina bantu vandaka kusala ntete ve babuku, na kulonga na yandi, yandi kukaka kukotisa nsangu na yandi na mabanza mpi na ntima ya bawi na yandi. Tala mwa bambandu yai: “Ata muntu mosi ve lenda sadila bamfumu zole. . . . Beno lenda sadila bamfumu yai zole ve, Nzambi ti kimvwama.” “Beno sambisa ve bantu ya nkaka.” “Beno ta bakisa bo na mambu yina ya bo ke salaka.” “Bantu yina ke na maladi ve, bo ke na mfunu ya munganga ve. Kansi bayina ke na maladi, bo bantu ke na mfunu ya munganga.” “Bantu yina yonso ke sadilaka mbele bo ta fwa mpi na mbele.” “Ya [Kaisala], beno pesa na [Kaisala]; ya Nzambi, beno pesa na Nzambi.” “Kiese ya kuluta mingi ke vandaka na kupesa, kansi na kubaka kiese ke vandaka fioti.” b (Matayo 6:24; 7:1, 20; 9:12; 26:52; Marko 12:17; Bisalu 20:35) Tii bubu yai, kiteso ya bamvula 2 000 na nima ya ntangu yina Yezu kutubaka mambu yai ya ngolo, bantu mingi keyibukaka yo kukonda mpasi.

Yandi Sadilaka Bangyufula

7. Sambu na nki Yezu vandaka kuyufula bangyufula?

⁷ Yezu kusadilaka bangyufula mingi. Mbala mingi yandi vandaka kusadila yo ata yo vandaka kubaka ntangu mingi ve kaka sambu na kusonga bawi na yandi dyambu ya yandi kezola kulonga. Sambu na nki yandi sadilaka bangyufula? Bantangu yankaka, yandi sadilaka bangyufula yina vandaka kusimba ntima ya bawi sambu na kubasisa bangindu yina kuvandaka na ntima ya bambeni na yandi, na mpila nde bo kanga minoko. (Matayo 12:24-30; 21:23-27; 22:41-46) Kansi, na bambandu mingi, Yezu kubakaka ntangu ya kuyula bangyufula sambu na kulonga bakyeleka, na kupusa bawi na yandi na kubasisa mambu yina bo vandaka na yo na ntima, mpi kupusa mpi kuyidika mabanza ya balongoki na yandi. Bika beto tadila bambandu zole, yonso zole ketubila ntumwa Piere.

8, 9. Inki mutindu Yezu kusadilaka bangyufula sambu na kusadisa Piere na kubakisa dibanza ya kyeleka sambu na yina metala kufuta mpaku ya tempelo?

⁸ Ntetentete, yibuka kilumbu bantu yina vandaka kufutisa mpaku kuyulaka Piere kana Yezu vandaka kufuta mpaku ya tempelo. c Piere ya kuvandaka ntima zulu-zulu bantangu yankaka, kuvutulaka nde, “E si yandi ke futaka.” Kansi, ntangu fyoti na nima, Yezu kuyindulaka na yandi: “Simoni, nki nge ke banza? Banani ke futaka mpaku na bamfumu ya nsi-ntoto? [Bana na bo, NW] to banzenza?” Piere nde: “Banzenza.” Yezu nde: “Ebuna  kana mpidina [bana] lenda futa mpaku ve.” (Matayo 17:24-27) Yo fwete vanda nde Piere kubakisaka mbote dyambu yina Yezu zolaka kusonga yandi na bangyufula na yandi. Sambu na nki beto ketuba mpidina?

⁹ Na bilumbu ya Yezu, bantu yina kuvandaka na mabuta ya bamfumu vandaka kufuta ve mpaku. Yo yina, sambu yandi vandaka Mwana mosi kaka ya mebutukaka ya Ntotila ya zulu ya bo vandaka kusambila na tempelo, yo lombaka ve nde Yezu kufuta mpaku. Simba nde na kifulu ya kupesa Piere mvutu mbala mosi, Yezu kusadilaka mbote mpi na luzitu yonso bangyufula sambu na kusadisa Piere na kubakisa dibanza na yandi, mpi ziku sambu na kusadisa yandi na kubakisa mfunu ya kuyindula mbote na ntwala ya kupesa mvutu.

10, 11. Inki Yezu kusongaka Piere ntangu yandi zengaka dikutu ya muntu mosi na mpimpa na Paki ya mvu 33 ya T.B., mpi nki mutindu yo kesonga nde Yezu kubakisaka mfunu ya bangyufula?

¹⁰ Mbandu ya zole vandaka dikambu yina kusalamaka na mpimpa na Paki ya mvu 33 ya T.B. ntangu kibuka ya bantu kwisaka kukanga Yezu. Balongoki kuyulaka Yezu kana yo talomba nde bo nwana sambu na kutanina yandi. (Luka 22:49) Kukonda kukinga mvutu, Piere kuzengaka dikutu ya muntu mosi ti mbele (ata yo lenda vanda nde Piere vandaka ti ngindu ya kusala mpenza muntu yina mbi ya kuluta). Piere kusalaka mambu yina kuwakanaka ve ti luzolo ya mfumu na yandi, sambu Yezu kuyilamaka dezia na kundima nde bo kanga yandi. Inki mvutu Yezu kupesaka? Sambu yandi vandaka kukanga ntima ntangu yonso, yandi yulaka Piere bangyufula tatu: “Dikopa ya mpasi ya Tata me pesa mono, mono ta nwa yo ve?” “Nge zaba ve nde kana mono zola, mono lenda lomba lusadisu na Tata na mono, ebuna yandi tindila mono nswalu ndonga kumi na zole ya bawanzio? Kansi kana mono sala mpidina, nki mutindu mambu yina ya bo sonikaka na Mukanda ya Nzambi lenda kwisa kulunga?”​—Yoane 18:11; Matayo 26:52-54.

¹¹ Yindula fyoti na disolo yina. Yezu, ya kuvandaka bo mezyunga yandi na kibuka ya bantu yina kuvandaka na makasi, kuzabaka nde lufwa na yandi kufinamaka mpi nde mukumba ya kukatula mvindu na zina ya Tata na yandi mpi luguluku ya bantu kuvandaka na zulu ya mapeka na yandi. Kansi, yandi sadilaka ntangu yina sambu na kukotisa bakyeleka ya mfunu na mabanza ya Piere na bangyufula. Keti yo kele pwelele ve nde Yezu kubakisaka mfunu ya bangyufula?

Kulutisa Ndilu na Kufwanisa

12, 13. (a) Inki mutindu Yezu kusadilaka na kulutisa ndilu na kufwanisa na yandi? (b) Inki mbandu Yezu kusadilaka sambu na kumonisa buzoba ya kutonga bampangi na beto sambu na bifu ya fyoti?

¹² Na kisalu na yandi, mbala mingi Yezu kusadilaka mingi mutindu yankaka ya kulonga: kulutisa ndilu na kufwanisa mambu. Yo kele mutindu ya kulutisa ndilu na luzolo yonso na kufwanisa sambu na kubenda dikebi na kima mosi. Na nsadisa ya kutuba ya mutindu yina, Yezu kusadisaka bawi na yandi na kukangisa bifwani ti mambu yina yandi longaka. Beto tadila mwa bambandu fyoti.

¹³ Na disolo na yandi na zulu ya ngumba, ntangu yandi tubilaka mfunu ya ‘kukonda kusambisa’ bantu yankaka, Yezu kutubaka nde: “Sambu na nki nge ke talaka mwa-dititi yina kele na disu ya mpangi na nge, kansi nge ke monaka ve nti ya nene yina kele na disu na nge?” (Matayo 7:1-3) Yindula ntete dyambu yai. Muntu mosi ya ketongaka bankaka kezola kukatula mwa-dititi na “disu” ya mpangi na yandi. Muntu yango lenda tuba nde mpangi na yandi takuka ve kubakisa mbote mambu sambu na kuyidika yo mbote. Kansi, mayele ya muntu yango ya kezola kuyidika mambu mefikama na “nti ya nene,” disongidila na dikunzi to poto yina bo lenda sadila sambu na kusimba ludi ya nzo. Beto lenda vila ve mutindu yai ya kulutisa ndilu na kufwanisa ya kemonisa nde yo kele buzoba mpenza na kutonga bifu ya fyoti ya bampangi na beto na ntangu beto mosi lenda vanda na bifu ya nene!

14. Sambu na nki mbandu yina Yezu kupesaka na yina metala kuyungula bambembele sambu na kumina shamo kuvandaka mpenza mutindu mosi ya kulutisa ndilu na kufwanisa?

¹⁴ Kilumbu yankaka, Yezu kusongaka Bafarize  nde bo kele na ‘meso ya kufwa sambu bo vandaka kuyungula yina ya bo kenwaka sambu na kukatula bambembele, kansi bo keminaka mbisi yai shamo!’ (Matayo 23:24) Yai kele mpenza kuzaba kusikisa mambu. Sambu na inki? Sambu kuswaswana yina kele na kati ya mbembele ti Shamo, ya kuvandaka mbisi mosi ya kuluta nene na kati ya bambisi yina bawi ya Yezu kuzabaka, vandaka kuyitukisa mpenza. Bantu ketubaka nde sambu na kukukana na kilo ya shamo yo kelombaka bambembele kiteso ya bamilio 70! Dyaka, Yezu kuzabaka nde Bafarize vandaka kuyungula malafu na bo na lele. Bantu yina vandaka kukanga bansiku na mungungu vandaka kusala mutindu yina sambu na kumina ve mbembele na mpila nde bo kuma ve mvindu sambu na kusala bisambu na tempelo. Kansi, na mutindu mosi ya kifwani, bo vandaka kumina shamo, yina kuvandaka mpi mvindu. (Levi 11:4, 21-24) Dilongi ya Yezu zolaka kupesa vandaka pwelele. Bafarize vandaka kulandila mambu ya fyoti-fyoti ya Nsiku, kansi bo vandaka kuzitisa ve mambu ya nene, mu mbandu ‘kusala bantu mambu ya mbote ve mpi kuwila bantu ya nkaka mawa.’ (Matayo 23:23) Yezu kutendudilaka bo pwelele kibeni mpila bo vandaka!

15. Inki mwa malongi Yezu kulongaka na metode ya kulutisa ndilu na kufwanisa na yandi?

¹⁵ Na kisalu na yandi ya mvimba, mbala mingi Yezu vandaka kusadila kutuba yina ya kusikisa mambu. Baka mwa bambandu. Ntangu yandi tubaka nde ‘lukwikilu ya nene bonso kamwa-mbuma ya mwa-nti ya mutarde’ lenda katula ngumba, Yezu kusadilaka mpenza mutindu mosi ya kuluta mbote ya kulonga nde ata lukwikilu ya fyoti lenda sala mambu ya nene. (Matayo 17:20) Kifwani ya Shamo ya nene ya kesosa kuluta na dibulu ya sindani kemonisa mbote nki mutindu yo kevandaka mpasi sambu na mvwama mosi yina kemeka na kusadila Nzambi kansi yandi kekangama na luzingu ya kusosa kuvanda na bima mingi! (Matayo 19:24) Keti nge keyituka ve sambu na bifwani ya ngolo yina Yezu kusadilaka na kutuba na yandi mpi mayele na yandi ya kulonga mambu mingi na bangogo fyoti?

Bangindu Yina Kuvandaka Mpasi na Kubwisa

16. Inki mutindu Yezu vandaka kusadila ngangu na yandi ntangu yonso?

¹⁶ Ti ntu na yandi ya kukuka, Yezu vandaka na mayele ya kuluta ya kuyindula na ndonga ti bantu. Kansi, yandi sadilaka ve mayele yai na mutindu mosi ya mbi. Na kulonga na yandi, yandi vandaka kusadila ntangu yonso ngangu na yandi sambu na kukotila kyeleka. Bantangu yankaka, yandi sadilaka bangindu ya ndonga ya ngolo sambu na kubwisa mambu ya luvunu yina bambeni ya mabundu vandaka kukusila yandi. Na bambandu mingi, yandi sadilaka bangindu ya kelandana mbote na ngonda sambu na kulonga balongoki na yandi malongi ya mfunu. Bika beto tadila mayele yina Yezu vandaka na yo ya kusadila bangindu ya kele na ndonga.

17, 18. Inki bangindu ya ndonga mpi ya ngolo Yezu kusadilaka sambu na kubwisa mambu ya luvunu ya Bafarize?

¹⁷ Yindula ntangu Yezu kubelulaka muntu mosi ya kuvandaka ti bampeve ya mbi yina vandaka kifwa-meso mpi vandaka kutuba ve. Ntangu bo waka mambu yina, Bafarize kutubaka nde: “Yandi ke basisaka bampeve ya mbi kaka na ngolo ya mfumu na bo Satana Belezebule.” Simba nde Bafarize kundimaka nde yo lombaka ngolo ya meluta ngolo ya bantu sambu na kukula bampeve ya mbi ya Satana. Kansi, sambu na kubuyisa bantu na kukwikila na Yezu, bo tubaka nde yandi vandaka kusala mambu na ngolo ya Satana. Sambu na kumonisa bo nde bo kwendaka ve tii na nsuka ya ngindu na bo, Yezu kuvutulaka nde: “Na konso kimfumu yina ya bantu ke nwana bo na bo, ntalu ya bantu yina ta kulumuka. Ebuna, kana bantu ya bwala mosi to ya fami mosi ke nwana bo na bo, bwala yina to fami yina lenda zinga ve. Kana Satana me basisa bantu na yandi mosi, bo me kabana. Ebuna nki mutindu kimfumu na yandi ta zinga diaka?” (Matayo 12:​22-26) Yezu vandaka kutuba nde: ‘Kana mono vandaka muntu ya Satana mutindu beno ketuba, ya kefwa mambu yina Satana kusalaka, pana Satana zolaka kusala kontre mambote na yandi mosi mpi yandi zolaka kufwa ntama ve.’ Yai dibanza ya ndonga mpi ya ngolo kibeni, mpidina ve?

¹⁸ Na nima Yezu kuyindulaka dyaka na dyambu yai. Yandi zabaka nde balongoki yankaka ya Bafarize bo mosi vandaka kubasisa bampeve ya mbi. Yo yina, yandi yulaka bo ngyufula mosi ya fyoti kansi ya kukangisaka bo munoko: “Beno ke tubaka nde mono ke basisaka bampeve ya mbi na ngolo ya Satana Belezebule. Ebuna balonguki na beno, na ngolo ya nani bo ke basisaka yo?” (Matayo 12:27) Na kutuba ya mbote, dibanza ya Yezu kuvandaka yai: ‘Kana mono kebasisaka bampeve ya mbi na ngolo ya Satana, ebuna yo fwete vanda mpi nde balongoki  na beno kesalaka yo na ngolo yina mosi.’ Inki Bafarize zolaka kutuba? Bo lendaka kundima ve nde balongoki na bo kesalaka na ngolo ya Satana. Ti bangindu ya ndonga ya mutindu yai, Yezu kumonisaka nde mambu ya bo vandaka kufundila yandi vandaka masonga ve.

19, 20. (a) Na nki mutindu ya mbote Yezu kusadilaka bangindu ya kele na ndonga? (b) Inki mutindu Yezu kusadilaka bangindu ya ‘kundimisa’ ntangu yandi pesaka mvutu na balongoki na yandi yina kulombaka yandi na kulonga bo mutindu ya kusamba?

¹⁹ Katula kusadila bangindu ya kele na ndonga sambu na kukanga munoko ya bambeni na yandi, Yezu kusadilaka mpi bangindu ya ndonga, ya kendimisa, sambu na kulonga bakyeleka ya kepesa kikesa, mpi ya kyese ya metala Yehowa. Mbala mingi, yandi sadilaka bangindu ya beto lenda binga ‘kundimisa,’ sambu na kusadisa bawi na yandi na kusuka ve kaka na dyambu mosi ya kyeleka ya bo mezabaka mbote, kansi na kundimisa dyaka ntima na bo. Bika beto tadila bambandu zole mpamba.

²⁰ Ntangu yandi pesaka mvutu na balongoki na yandi yina kulombaka yandi na kulonga bo mpila ya kusamba, Yezu kutelaka bo disolo ya muntu mosi yina sambu yandi ‘landaka kaka na kulomba kukonda nsoni,’ nsukansuka, yandi ndimisaka nduku na yandi yina kuvandaka ve na luzolo ya kukabila yandi na kupesa yandi kima ya yandi vandaka kulomba. Yezu kutendulaka mpi luzolo yina bibuti kevandaka na yo ya “kupesa makabu ya mbote” na bana na bo. Ebuna yandi sukisaka mutindu yai: “Ebuna beno bantu ya mbi, kana beno zaba kupesa makabu ya mbote na bana na beno, zaba [“beno fwete ndima mpi,” NW] nde Tata yina kele na zulu ta pesa mpenza Mpeve na yandi na bantu yina ke lombaka yandi Mpeve!” (Luka 11:1-13) Dibanza ya Yezu kukatukaka ve na mambu yina kele mutindu mosi, kansi na mambu yina kele ya kuswaswana. Kana nduku yina vandaka ve na luzolo ya kusadisa mpangi na yandi kundimaka nsukansuka na kusala yo, mpi kana bibuti ya kukonda kukuka kelungisaka bampusa ya bana na bo, beto fwete ndima mpenza nde Tata na beto ya zola ya kele na zulu tapesa mpeve na yandi ya santu na bansadi na yandi ya kwikama yina kelombaka yandi na kisambu na kudikulumusa yonso!

21, 22. (a) Inki bangindu Yezu kusadilaka ntangu yandi pesaka ndongisila ya metala kununga basusi ya bima ya kinsuni? (b) Na nima ya kutadila mwa bametode ya kulongila ya Yezu, inki dyambu beto mpi kendima?

²¹ Yezu kusadilaka bangindu ya mutindu mosi ntangu yandi pesaka ndongisila ya metala kununga basusi ya bima ya kinsuni. Yandi tubaka nde: “Beno tala bandeke yai minganga: bo ke kunaka ve, bo mpi ke katulaka ve bima na bilanga; bo ke na kisika to nzo ya kubumba madia ve. Kansi Nzambi ke pesaka bo madia! Beno me luta bandeke na mfunu! Beno tala bintuntu yina kele na nseke nki mutindu yo ke kulaka; kansi yo ke salaka kisalu ve, yo ke kuditungilaka bilele mpi ve. . . . Matiti yina kele bubu na nseke kansi ya bo ta zenga mbasi sambu na kulosa yo na tiya, Nzambi muntu ke lwatisaka yo mpidina. Ebuna kana yandi ke lwatisaka mpidina matiti yina, yandi ta lwatisa beno mingi mpenza. A, lukwikilu na beno kele fioti mpenza!” (Luka 12:24, 27, 28) Ya kyeleka, kana Yehowa kedisaka bandeke mpi kelwatisaka bintuntu, yandi takeba mpi bansadi na yandi mbote kuluta! Bangindu ya mutindu yai ya ngolo mpi ya kyese kusimbaka mpenza ntima ya bawi ya Yezu.

²² Na nima ya kutadila mwa bametode yina Yezu kusadilaka sambu na kulonga, beto lenda tuba kukonda mpasi nde basoda yina kukukaka ve na kukanga yandi kulutisaka mpenza ve ntangu bo tubaka nde: “Ata mbala mosi ve muntu me tubaka mambu mutindu muntu yai ke tuba.” Kansi, ziku metode ya kulongila ya bantu mezabilaka Yezu mbote kele kusadila bifwani, to bingana. Sambu na nki yandi sadilaka metode yai? Mpi nki kukumisaka bingana na yandi mbote mingi? Beto tabaka mvutu na bangyufula yai na disolo yina melanda.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Inki bambandu kemonisa nde Yezu kusadilaka bangogo ya kukonda mpasi mpi ya pwelele sambu na kulonga?

• Sambu na nki Yezu kusadilaka bangyufula na kulonga na yandi?

• Inki mutindu Yezu kusadilaka kulutisa ndilu na kufwanisa na yandi na ntangu yandi vandaka kulonga?

• Inki mutindu Yezu kusadilaka bangindu ya kele na ndonga sambu na kulonga balongoki na yandi bakyeleka ya kyese yina metala

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 18]

Bafarize ‘vandaka kuyungula bambembele kansi bo vandaka kumina shamo’