“Beto Tula Dikebi Kuluta Yina ya Beto Ketulaka Ntete”

“Yo kele mfunu nde beto tula dikebi kuluta yina ya beto ketulaka ntete na mambu yina beto mewaka, sambu beto vila nzila ve.”​—BAEBREO 2:1, NW.

1. Pesa mbandu yina kemonisa nki mutindu kukonda kutula dikebi lenda nata kisumbula.

 BISUMBULA ya bakamio kefwaka kiteso ya bantu 37 000 konso mvula na États-Unis mpamba. Bantu ya mayele ketubaka nde kana bashofere vandaka kutula dikebi mingi na nzila nga bantu mefwaka ve mingi mutindu yina. Kima kekatulaka dikebi ya bashofere mingi kele bidimbu ti mabaya ya bansangu to batelefone na bo. Kele ti bankaka mpi kezolaka kudya na ntangu bo kenataka kamio. Mambu yai yonso kepesaka bo kidiba yina lenda nata kisumbula.

2, 3. Inki ndongisila Polo kupesaka Bakristu ya Ebreo, mpi sambu na nki ndongisila yango kuvandaka ya mbote?

² Bamvula kiteso ya 2 000 na ntwala nde bantu kusala kamio, ntumwa Polo kutubilaka mutindu ya kukonda kutula dikebi yina kuvandaka kigonsa mingi sambu na Bakristu yankaka ya Ebreo. Polo kutubaka pwelele nde ntangu Yezu Kristu kufutumukaka, Nzambi kupesaka yandi kisika ya nene kuluta ya bawanzio yonso sambu yandi kumaka kuvanda na diboko ya kibakala ya Nzambi. Na nima, ntumwa yai ketuba nde: “Yo kele mfunu nde beto tula dikebi kuluta yina ya beto ketulaka ntete na mambu yina beto mewaka, sambu beto vila nzila ve.”​—Baebreo 2:1, NW.

³ Sambu na nki yo vandaka mfunu nde Bakristu ya Ebreo ‘kutula dikebi kuluta yina ya bo vandaka kutula ntete’ na mambu ya Yezu? Sambu bamvula kiteso ya 30 kulutaka banda Yezu mataka na zulu. Sambu Mfumu na bo kuvandaka ve, Bakristu yankaka ya Ebreo yantikaka kuvila nzila ya lukwikilu ya kyeleka. Dibundu ya Yuda, kisika bo vandaka kusambila ntete, yantikaka kuvalangasa dikebi na bo.

Yo Vandaka Mfunu nde Bo Tula Dikebi Mingi

4. Sambu na nki Bakristu yankaka ya Ebreo zolaka kupukumuka na kuvutuka na lusambu ya Bayuda?

⁴ Sambu na nki Bakristu yai lendaka kukusama na kuvutuka na dibundu ya Bayuda? Na kutuba ya mbote, dibundu yina vandaka na nsi ya Nsiku vandaka ti bima yina bantu vandaka kumona na meso. Bantu vandaka kumona banganga-Nzambi mpi kuwa nsudi ya bimenga yina bo vandaka kuyoka. Kansi, Bukristu vandaka ya kuswaswana na mambu mingi kibeni. Bakristu kuvandaka ti Nganga-Nzambi ya Nene, Yezu Kristu, kansi bamvula makumi tatu kulutaka banda bantu vandaka kumona yandi dyaka ve. (Baebreo 4:14) Bo vandaka ti tempelo, kansi kisika na yo ya santu kuvandaka na zulu. (Baebreo 9:24) Na dibundu yina vandaka kulanda Nsiku, bo vandaka kuzenga bantu luyotisu na nitu, kansi luyotisu ya Bakristu vandaka ‘kisalu ya Mpeve vandaka kuzenga na ntima.’ (Roma 2:29) Yo yina, sambu na Bakristu ya Ebreo, Bukristu lendaka kukuma bonso kima mosi ya bo kemona ve na meso.

5. Inki mutindu Polo kumonisaka nde lusambu yina Yezu kubikaka kulutaka mpenza yina vandaka na nsi ya Nsiku?

 ⁵ Yo vandaka mfunu nde Bakristu ya Ebreo kubakisa kima mosi ya kulutaka mfunu na lusambu yina Kristu kubikisaka. Kima vandaka kusimba lusambu yango kele lukwikilu kansi meso ve. Ata mpidina, yo vandaka na valere mingi kuluta Nsiku yina Nzambi kupesaka na nzila ya profete Moize. Polo kusonikaka nde: “Bo ke losaka menga ya nkombo ti menga ya ngombe ti putulu ya mwana-ngombe ya kuyoka, na zulu ya bantu yina ya nsiku me simba, sambu na kukatula nsiku na bo ya kinitu. Kana yo kele mpidina, tuba nde menga ya Kristo me luta ngolo diaka! Na Mpeve ya mvula na mvula Kristo kudipesaka na Nzambi bonso makabu ya kulunga. Menga na yandi ta katula bisalu ya kukonda mfunu na ntima na beto, sambu nde beto mona mpila ya kusadila Nzambi ya moyo.” (Baebreo 9:13, 14) Ya kyeleka, ndolula ya masumu yina bantu kebakaka na nsadisa ya nkudulu ya kimenga ya Yezu Kristu meluta mpenza yina bantu vandaka kubaka na nsadisa ya bimenga yina bo vandaka kupesa na lutwadisu ya Nsiku.​—Baebreo 7:26-28.

6, 7. (a) Inki kima yankaka zolaka kupusa Bakristu ya Ebreo na ‘kutula dikebi kuluta yina ya bo vandaka kutula ntete na mambu yina bo waka”? (b) Ntangu Polo kusonikilaka Baebreo mukanda na yandi, Yeruzalemi kubikalaka na bantangu ikwa? (Tala noti na nsi ya lutiti.)

⁶ Bakristu ya Ebreo vandaka ti kikuma yankaka yina zolaka kupusa bo na kumona mfunu ya kutula dikebi mingi na mambu ya Yezu yina bo waka. Yandi tubaka dezia na ntwala nde Yeruzalemi tafwa. Yesu kutubaka nde: “Sambu na bilumbu ke kwisa, nge ta mona mpasi. Bambeni na nge ta kwisa kuziunga nge. Bo ta tula-tula bamwa-ngumba ya ntoto penepene na bibaka na nge sambu na kumatila. Bo ta kangisa nge na ndambu yonso. Bo ta fwa nge mvimba, nge ti bantu na nge. Bo ta bikila nge ve ata ditadi mosi na zulu ya ditadi ya nkaka, sambu Nzambi kwisaka kusadisa nge, kansi nge zabaka ve nde ya kieleka yandi me kwisa!”​—Luka 19:43, 44.

⁷ Inki ntangu mambu yai zolaka kusalama? Yezu kusongaka bo ve kilumbu to ngunga. Kansi, yandi pesaka bo ntuma yai: “Ntangu beno ta mona basoda me kwisa kuziunga bwala Yerusalemi, beno ta zaba nde me bika fioti Yerusalemi ke fwa. Na ntangu yina, bantu yina ta vanda na ntoto ya Yudea, mbote bo tina na ndambu yina kele bangumba; bantu yina ta vanda na kati ya Yerusalemi, mbote bo kubasika sambu na kutina ntama; ebuna bayina ta vanda na nseke, bo kwisa ve sambu na kukota na Yerusalemi.” (Luka 21:20, 21) Na nsungi ya bamvula 30 na nima ya ntangu yina Yezu kutubaka mambu yai, Bakristu yankaka ya Yeruzalemi kuvilaka nde mambu yango tasukinina ve na kusalama, yo yina, bo katulaka dikebi. Beto letuba nde bo katulaka meso na bo na nzila. Yo vandaka kulomba nde bo balula mabanza na bo, kana ve lufwa vandaka kuvingila bo. Ata bo yindulaka dyambu yai to ve, lufwa ya Yeruzalemi kukumaka mpenza penepene! a Kansi yo kele kyese mingi, sambu ndongisila ya Polo kutedimisaka  Bakristu yankaka ya Yeruzalemi yina yantikaka kulala mpongi na kimpeve.

‘Kutula Dikebi Kuluta Yina ya Beto Ketulaka Ntete’ Bubu Yai

8. Sambu na nki beto fwete “tula dikebi kuluta yina ya beto ketulaka ntete” na bakyeleka ya Ndinga ya Nzambi?

⁸ Bonso Bakristu ya mvu-nkama ya ntete, beto fwete “tula dikebi kuluta yina ya beto ketulaka ntete” na bakyeleka ya Ndinga ya Nzambi. Sambu na inki? Sambu kigonsa mosi ya nene kibeni kele na ntwala na beto mpi, kigonsa yango tafwa insi mosi mpamba ve kansi inza ya mvimba. (Kusonga 11:18; 16:14, 16) Ya kyeleka, beto kezaba ve na sikisiki yonso kilumbu mpi ngunga yina Yehowa tasala mambu yai. (Matayo 24:36) Ata mpidina, beto mosi kemona na meso mutindu bambikudulu ya Biblia ke na kulungana yina kemonisa pwelele nde beto ke na kuzinga na “bilumbu ya nsuka.” (2 Timoteo 3:1-5) Yo yina, beto fwete keba na konso kima yina lenda valangasa dikebi na beto. Beto fwete tula dikebi na Ndinga ya Nzambi mpi kuvila ve nde mambu ya beto kekinga tasukinina ve na kukwisa. Kana beto kesala mutindu yina, pana beto lenda tula ntima nde beto “ta tina mambu yonso yina ta bwa.”​—Luka 21:36.

9, 10. (a) Inki mutindu beto lenda tula dikebi na mambu ya kimpeve? b) Inki mutindu ndinga ya Nzambi kele ‘mwinda ya ketambusaka makulu na beto’ mpi ‘mwinda yina kepelaka na nzila na beto’?

⁹ Na nsungi yai ya kele mfunu mingi, inki mutindu beto lenda monisa nde beto ketula “dikebi kuluta yina ya beto ketulaka ntete” na mambu ya kimpeve? Mosi na kati ya mambu yina tamonisa yo kele kukwenda mbala na mbala na balukutakanu ya Bukristu, balukutakanu ya nene, ti balukutakanu ya distrike. Beto fwete vanda mpi balongoki ya kikesa ya Biblia sambu na kupusana penepene kibeni ti Yehowa, Munkwa mukanda yai. (Yakobo 4:8) Kana beto kebaka nzayilu ya Yehowa na nsadisa ya kulonguka na beto mosi mpi balukutakanu, beto takuma bonso muyimbi-bankunga yina kutubilaka Nzambi nde: “Mambu na nge kele mwinda ke pelaka na nzila na mono, yo ke tambusaka makulu na mono.”​—Nkunga 119:105.

¹⁰ Biblia kesalaka bonso ‘mwinda yina kepelaka na nzila na beto’ ntangu yo kesongaka beto mambu ya Nzambi kekana kusala na bilumbu kekwisa. Yo kele mpi ‘mwinda ya ketambusaka makulu na beto.’ Na kikongo yankaka, yo lenda sadisa beto na kuzaba kitambi yina beto tatula na nima na ntangu beto takutana ti bampasi na luzingu na beto. Yo yina yo kele mfunu nde beto “tula dikebi kuluta yina ya beto ketulaka ntete” na ntangu beto kevukanaka ti bampangi yina beto kele ti bo lukwikilu mosi sambu na kubaka malongi mpi ntangu beto mosi ketangaka Ndinga ya Nzambi. Malongi ya beto kelongukaka tasadisa beto na kubaka badesizio ya mayele mpi ya tanatila beto mambote yina tayangidika Yehowa mpi tasepidisa ntima na yandi. (Bingana 27:11; Yezaya 48:17) Inki mutindu beto lenda yedisa mayele na beto ya kutula mabanza kisika mosi na balukutakanu mpi na ntangu beto kelonguka beto mosi na mpila nde beto baka mambote mingi yina kekatukaka na madya ya kimpeve yina Nzambi kepesaka beto?

Beto Yedisa Ngolo na Beto ya Kutula Mabanza Kisika Mosi na Balukutakanu

11. Sambu na nki kutula dikebi na balukutakanu ya Bukristu kevandaka ve dyambu ya pete bantangu yankaka?

¹¹ Bantangu yankaka, yo kevandaka ve pete na kutula dikebi na balukutakanu ya Bukristu. Mabanza lenda kwenda kisika yankaka kukonda mpasi, mbala yankaka sambu mwana mosi medila to sambu muntu ya mekwisa na nsukinina kesosa kisika ya kuvanda. Na nima ya kusala mingi kilumbu ya mvimba, beto lenda wa kulemba. Muntu yina kesala disolo na estrade lenda vanda mutubi mosi ya kekumisa ve masolo tiyatiya, mpi na ntwala nkutu nde beto bakisa yo, beto lebanda kuyindula makambu yankaka to nkutu kulala mpongi! Sambu malongi yina kepesama kele mfunu mingi, yo tavanda mbote nde beto yedisa ngolo na beto ya kutula mabanza kisika mosi na balukutakanu ya dibundu. Kansi nki mutindu beto lenda sala yo?

12. Inki lenda sadisa beto na mpila nde kutula dikebi na balukutakanu ya dibundu kuvanda mpasi ve?

¹² Yo kevandaka ve mpasi na kutula dikebi na balukutakanu kana beto mekudibongisa mbote. Yo yina, sambu na nki kubumba ve ntangu sambu na kuyindula na ntwala malongi yina beto talonguka? Yo kelombaka kaka kubaka minuta fyoti konso kilumbu sambu na kutanga mpi kuyindulula kitini mosi ya bakapu yina kele na programe ya lutangu ya Biblia ya mposo. Kana beto kesala manaka, beto lenda zwa mpi ntangu ya kudibongisa sambu na Kulonguka ya Mukanda ya Dibundu mpi Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi. Ata beto mepona nki manaka, kima mosi ya kele kyeleka yo yai: Kudibongisa tasadisa beto na kutula dikebi mingi na malongi yina bampangi kelonga na balukutakanu ya dibundu.

13. Inki lenda sadisa beto na kutula mabanza kaka na malongi na ntangu balukutakanu kesalama?

 ¹³ Katula kudibongisa mbote, bampangi yankaka memonaka nde bo ketulaka dikebi mingi na balukutakanu kana bo mevanda na bakiti ya ntwala ya Nzo ya Kimfumu. Kutala mutubi, kulanda yandi na Biblia na beto na ntangu yandi ketanga verse, mpi kubaka banoti kele bametode yankaka ya kesadisaka mabanza na beto na kukonda kuyindula mambu yankaka. Kansi, kubongisa ntima na beto meluta bametode yonso ya kesadisaka beto na kutula mabanza kisika mosi. Beto fwete bakisa kikuma ya beto kevukaninaka ti bampangi yankaka. Kima ya ntetentete ya beto kevukaninaka ti bampangi na beto Bakristu kevandaka sambu na kusambila Yehowa. (Nkunga 26:12; Luka 2:36, 37) Balukutakanu kele mutindu mosi ya mfunu ya kesadisaka beto na kudya na kimpeve. (Matayo 24:45-47) Dyaka, yo kepesaka beto mabaku ya ‘kupesana kikesa ya kuzola bampangi ya nkaka ti kusadila bo mambu ya mbote.’​—Baebreo 10:24, 25.

14. Inki kima kesalaka nde lukutakanu kuvanda mbote?

¹⁴ Bantu yankaka lenda tadila mfunu ya lukutakanu mosi na kulandaka kaka mayele ya kulonga ya bantu yina kesala masolo. Kana mitubi mesala masolo na bo mbote mingi, nge tawa bantu ketuba nde lukutakanu yina kuvandaka kitoko. Kansi, kana mitubi mesala ve masolo na bo mbote, yo lenda nata muntu na kutuba nde lukutakanu yango kuvandaka kitoko mpenza ve. Yo kele ya kyeleka nde bantu yina bo ketulaka na programe fwete sala yonso sambu na kulonga mbote mpi mingimingi sambu na kusimba bantima. (1 Timoteo 4:16) Kansi, beto bantu kelandaka masolo yango, beto fwete buya kikalulu ya kusosasosa bifu. Ata mayele ya bantu yina kelonga kele mfunu, yo yina ve kima ya fwete sala nde lukutakanu kuvanda mbote. Keti nge kendima ve nde dyambu ya kuluta mfunu fwete vanda ve mutindu ya muntu kesala diskure na yandi kansi mutindu ya beto kewidikila? Ntangu beto kevandaka na balukutakanu mpi ketulaka dikebi na mambu yina mitubi ketubaka, beto kesambilaka Yehowa mutindu luzolo na yandi kelombaka yo. Yo yina kima ya kekumisaka balukutakanu na beto mbote. Kana beto kele mpenza na nzala ya kubaka nzayilu ya Nzambi, beto tabaka mambote na  balukutakanu, ata mutubi mezaba kulonga mbote to ve. (Bingana 2:1-5) Yo yina, bika beto sala yonso sambu na kubaka lukanu ya “kutula dikebi kuluta yina ya beto ketulaka ntete” na balukutakanu na beto.

Baka Mambote Mingi na Kulonguka na Nge Mosi

15. Inki mutindu kulonguka mpi kuyindulula lenda natila beto mambote?

¹⁵ Beto kebakaka mambote mingi na ‘kutula dikebi kuluta yina ya beto ketulaka ntete’ na ntangu beto kelongukaka beto mosi mpi keyindululaka. Kutanga mpi kuyindulula mambu yina beto ketanga na Biblia ti na mikanda ya Bukristu yina ketendulaka yo kepesaka beto mabaku ya kitoko ya kusimba mbotembote bakyeleka ya Ndinga ya Nzambi na ntima na beto. Mpi mambu yango tavanda na bupusi mingi na mutindu na beto ya kuyindula ti ya kusala. Ya kyeleka, yo tasadisa beto na kuvanda na kyese na kusala luzolo ya Yehowa. (Nkunga 1:2; 40:8) Yo yina, beto fwete yedisa ngolo na beto ya kutula mabanza kisika mosi sambu yo sadisa beto na ntangu ya beto kelonguka. Yo kele pete kibeni na kuvalangasa mabanza! Mambu ya fyotifyoti ya kezengaka bangindu, mu mbandu, makelele ya telefone ketulaka kana bo mebinga muntu to makelele yankaka lenda valangasa beto mabanza. To yo lenda kumina beto nde beto kekuka ve na kutula mabanza kisika mosi bantangu mingi. Beto lenda fonga ti bangindu ya mbote ya kulonguka mambu ya kimpeve, kansi ntama mingi ve mabanza na beto lenda yantika, mpenza, kukwenda bisika yankaka. Inki beto lenda sala sambu na “kutula dikebi kuluta yina ya beto ketulaka ntete” na ntangu beto kelonguka Ndinga ya Nzambi beto mosi?

16. (a) Sambu na nki yo kele mfunu na kusala manaka sambu na kulonguka na beto mosi? (b) Inki mutindu nge mesalaka sambu na kuzwa ntangu ya kulonguka Ndinga ya Nzambi?

¹⁶ Yo kele mfunu mingi na kusala manaka mpi kupona kisika ya kuvanda yina mebonga na kulongukila. Sambu na bantu mingi na kati na beto, kuzwa ntangu ti kisika ya kuvanda ya beto mosi kevandaka dyambu ya pete ve. Beto lenda kudiwa nde ntangu keluta kibeni nswalu bonso masa na bisalu ya beto kesala konso kilumbu. Ya kyeleka, beto fwete nwana kibeni sambu na kuzwa ntangu ya kulonguka. Beto fwete kingaka ve nde okazio kumonana kaka yo mosi. Kansi, beto fwete salaka yonso sambu na kuzwa ntangu ya kulonguka. (Efezo 5:15, 16) Bantu yankaka kebakaka ntangu fyoti na suka ntangu ya bo lenda vanda na mambu mingi ve ya kevalangasa bo. Bankaka kemonaka mbote na kulonguka na nkokila. Kima ya mfunu ya beto fwete vila ve kele nde beto fwete baka nzayilu ya Nzambi ti ya Mwana na yandi. (Yoane 17:3) Bika beto sala manaka sambu na kulonguka na beto mosi mpi beto sala yonso sambu na kuzitisa yo.

17. Kuyindulula kele inki, mpi nki mutindu beto lenda bakila yo mambote?

¹⁷ Kuyindulula, disongidila, kuyindula dyaka mambu yina ya nge melonguka, kele mfunu mingi. Yo kesadisaka beto na kubaka mabanza ya Nzambi yina kele na bapapie sambu na kukotisa yo na ntima na beto. Kuyindulula kesadisaka beto na kubakisa mutindu ya kusadila ndongisila ya Biblia na mpila nde beto kuma bantu yina ‘kewa kaka na kuwa mpamba ve, kansi bayina kesala mambu yina nsangu ya Nzambi ke tinda bo na kusala.’ (Yakobo 1:22-25) Kima ya kuluta mfunu kele nde kuyindulula kesadisaka beto na kukuma mpenza penepene ti Yehowa, sambu yo kesadisaka beto na kuyindula bikalulu na yandi mpi mutindu bo ketendula yo na malongi ya beto kelonguka na ntangu yina.

18. Inki mambu kele mfunu sambu na kuyindulula mbote?

¹⁸ Sambu na kubaka mpenza mambote yina kekatukaka na kulonguka mpi na kuyindulula, beto fwete katula mambu yonso yina lenda valangasa mabanza na beto. Sambu na kusimba mambu ya mpa na ntangu ya beto keyindulula, beto fwete katula bima yonso ya kekatulaka dikebi na luzingu ya bubu yai. Kusala mutindu yai kelombaka ntangu mpi kuvanda na kisika ya beto mosi, kansi, beto kebakaka kikesa mpenza na ntangu beto kedyaka madya ya kimpeve mpi na ntangu beto kenwaka masa ya kyeleka yina kele na Ndinga ya Nzambi!

19. (a) Na yina metala kulonguka na beto mosi, inki mesadisaka bantu yankaka na kuyedisa ngolo na bo ya kutula dikebi? (b) Inki mutindu beto fwete tadilaka kulonguka, mpi nki mambote beto lenda baka na kisalu yai ya mfunu?

 ¹⁹ Inki beto tasala kana beto kekuka ve na kutula mabanza kisika mosi mpi beto meyantika kuyindula mambu yankaka na nima ya kulonguka mwa ntangu fyoti mpamba? Bantu yankaka memonaka nde bo lenda yedisa ngolo na bo ya kutula mabanza kisika mosi kana na luyantiku bo kebaka ntangu fyoti sambu na kulonguka mpi na nima bo kekwenda kuyika mwa minuta fyotifyoti. Lukanu na beto fwete vanda ya kulutisa ntangu mingi na kulonguka na kisika ya kulutisa meso kaka ntinuntinu. Beto fwete yedisa mpusa ya ngolo ya disolo yina beto kelonguka. Mpi beto lenda sosa-sosa malongi mingi yina mpika ya kwikama mpi ya mayele kebasisaka na mikanda. Kutimuna sambu na kusengumuna mambu yina “me bumbanaka mpenza na nsi ya ntima ya Nzambi” kenataka mambote mingi mpenza. (1 Korinto 2:10) Kana beto kesala mutindu yina, yo tasadisa beto na kukuma ti nzayilu mingi ya Nzambi mpi na kuyedisa ngolo na beto ya kuyindula. (Baebreo 5:14) Kana beto kele kikesa na kulonguka Ndinga ya Nzambi, beto takuma “bayina me lunga mpi na kulonga yo na bantu ya nkaka.”​—2 Timoteo 2:2.

20. Inki mutindu beto lenda yedisa mpi kutanina kinduku ya ngolo yina beto kele na yo ti Yehowa Nzambi?

²⁰ Kuvanda na balukutakanu ya Bukristu mpi kudipesa na kulonguka na beto mosi tasadisa beto mingi kibeni na kuyedisa mpi na kutanina kinduku na beto ya ngolo ti Yehowa. Ntembe kele ve nde, yo vandaka mpi kiteso mosi ti muyimbi-bankunga yina kutubilaka Nzambi nde: “Mono ke zolaka bansiku na nge mingi! Mono ke yindulaka yo kilumbu ya mvimba.” (Nkunga 119:97) Yo yina, bika beto salaka yonso sambu na kuvanda mbala na mbala na balukutakanu ya nene ti ya fyoti, mpi ya distrike. Mpi bika beto sumba ntangu sambu na kulonguka Biblia mpi na kuyindulula. Beto tabaka mambote mingi kibeni kana beto ketula “dikebi kuluta yina ya beto ketulaka ntete” na Ndinga ya Nzambi.

[Noti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Sambu na nki Bakristu ya Ebreo yankaka kuvilaka nzila ya lukwikilu ya kyeleka?

• Inki mutindu beto lenda sala sambu na kutula kaka dikebi na balukutakanu ya Bukristu?

• Inki tasadisa beto na kubaka mambote ya kekatukaka na kulonguka ya Biblia ya beto mosi mpi na kuyindulula?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 9]

Bakristu ya Ebreo vandaka na mfunu ya kuvanda kaka meso ya kukangula sambu lufwa ya Yeruzalemi kukumaka penepene

[Kifwanisu ya kele na lutiti 11]

Bibuti lenda sadisa bana na bo na kubaka mambote ya balukutakanu ya Bukristu