‘Beno Kwenda Kukumisa Bantu Balongoki’

“Nzambi me pesaka mono kiyeka yonso na zulu ti awa na nsi-ntoto. Yo yina, beno kwenda kukumisa bantu . . . balonguki.”​—MATAYO 28:18, 19.

1, 2. (a) Inki kisalu Yezu kupesaka balongoki na yandi? (b) Inki bangyufula beto tatadila na yina metala bantuma ya Yezu?

KILUMBU mosi na Izraele na nsungi ya mvula ya mvu-nkama ya 33 ya T.B., balongoki ya Yezu kuvukanaka na ngumba mosi na Galilea. Kubikaka fyoti nde Mfumu na bo yina kufutumukaka kumata na zulu, kansi yandi vandaka ntete ti dyambu mosi ya mfunu ya kuzabisa bo. Yezu kuvandaka ti kisalu mosi ya kupesa bo. Inki kisalu? Inki mutindu balongoki na yandi kulungisaka kisalu yango? Mpi na nki mutindu kisalu yina ketadila beto bubu yai?

² Mambu ya Yezu kutubaka kele na Matayo 28:18-20: “Nzambi me pesaka mono kiyeka yonso na zulu ti awa na nsi-ntoto. Yo yina, beno kwenda kukumisa bantu [ya makanda, NW] yonso balonguki na mono: Beno botika bo na zina ya Tata ti ya Mwana ti ya Mpeve-Santu, beno longa bo mpi na kulanda mambu yonso ya mono vandaka kusonga beno na kusala. Beno fweti zaba mbote nde mono ta vandaka ti beno bilumbu yonso tii na nsuka ya ntoto.” Yezu kutubilaka “kiyeka yonso,” “makanda yonso,” “mambu yonso,” mpi “bilumbu yonso.” Bantuma na yandi ya ketubila mambu yai iya kebasisa mwa bangyufula ya mfunu ya beto lenda yula na bunkufi nde sambu na inki? inki kisika? inki dyambu? mpi nki ntangu? Bika beto tadila bangyufula yai mosi-mosi. *

“Nzambi Me Pesaka Mono Kiyeka Yonso”

3. Sambu na nki beto fwete lemfuka na ntuma ya kukumisa bantu balongoki?

³ Ntetentete, sambu na nki beto fwete lemfuka na ntuma ya kukumisa bantu balongoki? Yezu kutubaka nde: “Nzambi me pesaka mono kiyeka yonso na zulu ti awa na nsi-ntoto. Yo yina, beno kwenda kukumisa bantu . . . balonguki.” Bangogo “yo yina” kemonisa kikuma ya mfunu yina fwete pusa beto na kulemfuka na ntuma yai. Yo kele sambu Yezu, muntu ya mepesaka ntuma yina, kele na “kiyeka yonso.” Kiyeka na yandi kele nene nki kiteso?

4. (a) Kiyeka ya Yezu kele nene nki kiteso? (b) Kubakisa kiyeka ya Yezu fwete pusa beto na kutadila ntuma ya kukumisa bantu balongoki nki mutindu?

⁴ Yezu kele na kiyeka na zulu ya dibundu na yandi, mpi banda na mvu 1914 yandi mekumaka na kiyeka na zulu ya Kimfumu ya mpa yina Nzambi metulaka. (Kolosai 1:13; Kusonga 11:15) Sambu yandi kele mfumu ya bawanzyo, yandi keyalaka bankama ya bamilio ya basoda ya bawanzyo yina  kele na zulu. (1 Tesalonika 4:16; 1 Piere 3:22; Kusonga 19:14-16) Tata na yandi mepesaka yandi ngolo ya kusukisa “baluyalu yonso mpi biyeka mpi ngolo yonso” (NW) yina kelemfukilaka ve minsiku ya lunungu. (1 Korinto 15:24-26; Efezo 1:20-23) Kiyeka ya Yezu kesuka kaka ve na bantu yina kele na moyo. Yandi ‘kesambisaka mpi bantu ya moyo ti bantu ya kufwa’ mpi Nzambi mepesaka yandi ngolo ya kufutumuna bafwa. (Bisalu 10:42; Yoane 5:26-28) Ya kyeleka, beto fwete pesa valere mingi na ntuma yai ya mekatuka na Muntu yina Nzambi mepesaka kiyeka ya nene ya mutindu yai. Yo yina, beto kelemfukaka na luzitu mpi na luzolo yonso na ntuma ya Kristu ya ‘kukwenda kukumisa bantu balongoki.’

5. (a) Inki mutindu Piere kulemfukaka na bangogo ya Yezu? (b) Bulemfu ya Piere na bantuma ya Yezu kunataka nki lusakumunu?

⁵ Na luyantiku ya kisalu na yandi na ntoto, Yezu kusalaka dyambu mosi ya kuyituka sambu na kulonga balongoki na yandi nde kundima kiyeka na yandi mpi kulemfukila bantuma na yandi tanata balusakumunu. Kilumbu mosi, yandi tubilaka Piere, yina vandaka kusala kisalu ya kuloba bambisi, nde: “Nata bwatu na kisika yina masa kele mudindu, ebuna beno tula babukondi na beno na masa sambu na kusimba bambisi.” Piere kuzabaka mbote nde bambisi kuvandaka ve, yo yina yandi tubilaka Yezu nde: “Mfumu, beto me sala ngolo mpimpa ya mvimba, beto me simba ata mbisi mosi ve.” Kansi, Piere kuyikaka na kudikulumusa yonso nde: “Kansi sambu nge me songa mono, mono ke tula babukondi na masa.” Na nima ya kulemfuka na ntuma ya Kristu, Piere kusimbaka “bambisi mingi.” Na kuyituka yonso, Piere “fukamaka na ntwala ya Yesu, ebuna yandi nde: ‘Mfumu, kuvanda penepene ti mono ve, sambu mono kele muntu ya masumu.’” Kansi Yezu kuvutulaka nde: “Kumona boma ve. Yantika ntangu yai, nge ta simbaka bantu.” (Luka 5:1-10; Matayo 4:18) Inki dilongi beto kelonguka na disolo yai?

6. (a) Disolo ya bambisi yina bantumwa kusimbaka na mutindu mosi ya kuyituka kemonisa nki na yina metala mutindu ya bulemfu yina Yezu kelombaka? (b) Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yezu?

⁶ Yezu kupesaka Piere, Andre, ti bantumwa yankaka mukumba ya “kuloba bantu,” na ntwala ve, kansi na nima ya kusimba bambisi na mutindu ya kuyituka. (Marko 1:16, 17) Yo kele pwelele nde Yezu vandaka kulomba ve nde bo lemfukila yandi kukonda kuzaba kikuma. Yandi pesaka bo kikuma mosi ya kundimisaka bo mfunu ya kulemfukila yandi. Kaka mutindu kulemfuka na ntuma ya Yezu ya kulosa babukondi na bo na masa kunataka balusakumunu ya kuyituka, kulemfuka na ntuma ya Yezu ya “kuloba bantu” zolaka kunata mpi balusakumunu mingi. Bantumwa kulemfukaka na lukwikilu yonso. Disolo yango kesukisa nde: “Bo kwisaka kunata babwatu na lweka ya masa, bo bikisaka bima yonso, ebuna bo yantikaka kulanda Yesu.” (Luka 5:11) Bubu yai, ntangu beto kesyamisaka bankaka na kusala kisalu ya kukumisa bantu balongoki, beto kelandaka mbandu ya Yezu. Beto kelombaka ve nde bantu kulanda kaka mambu ya beto ketubilaka bo, kansi beto kepesaka bo bikuma yina fwete ndimisa bo na kulemfuka na ntuma ya Kristu.

Bikuma ya Kendimisa mpi Mabanza ya Mbote

7, 8. (a) Tanga mwa bikuma ya Masonuku ya kepusaka beto na kulonga Kimfumu mpi kukumisa bantu balongoki. (b) Inki verse kepusaka nge mingimingi na kulanda kusala kisalu ya kusamuna? (Tala mpi noti na nsi ya lutiti.)

⁷ Sambu beto kendimaka kiyeka ya Kristu, beto kesalaka kisalu ya kulonga Kimfumu mpi ya kukumisa bantu balongoki. Inki bikuma yankaka ya Masonuku ya ketindaka beto na kusala kisalu yango beto lenda tendudila bantu yina beto kezola kusyamisa sambu bo sala bisalu ya mbote? Beto tadila mambu yai melanda ya Bambangi mingi ya kwikama ya bansi ya kuswaswana kutubaka, mpi tala mutindu baverse ya bo mepesa kewakana ti bakomantere na bo.

⁸ Roy, yina kubakaka mbotika na mvu 1951, ketuba nde: “Ntangu mono kudipesaka na Yehowa, mono silaka na kusadila yandi ntangu yonso. Mono kezola kulungisa lusilu na mono.” (Nkunga 50:14; Matayo 5:37) Heather, yina kubakaka mbotika na mvu 1962, ketuba nde: “Ntangu mono keyindulaka mambu yonso yina Yehowa mesalaka sambu na mono, mono kezolaka kusadila yandi na kwikama yonso sambu na kumonisa yandi ntonda na mono.” (Nkunga 9:1, 9-11; Kolosai 3:15) Hannelore, yina kubakaka mbotika na mvu 1954, ketuba nde: “Bawanzyo kesadisaka beto konso ntangu ya beto kevandaka na kisalu ya kusamuna. Yo kele dibaku mosi ya lukumu mpenza!” (Bisalu 10:30-33; Kusonga 14:6, 7) Honor, yina kubakaka mbotika na mvu 1969, ketuba nde: “Ntangu Yehowa  tasambisa bantu, mono kezola ve nde muntu mosi ya nzyunga na mono kupesa Yehowa ti Bambangi na yandi foti nde bo tudilaka yandi ve dikebi, mpi kutuba nde, ‘Ata muntu mosi ve kukebisaka mono!’” (Ezekiele 2:5; 3:17-19; Roma 10:16, 18) Claudio, yina kubakaka mbotika na mvu 1974, ketuba nde: “Ntangu beto kebasikaka na kisalu ya kusamuna, ‘meso ya Nzambi’ ketalaka beto mpi beto kesalaka ‘kumosi ti Kristu.’ (NW) Yindula ntete kyese ya beto kevandaka na yo ntangu beto kebasikaka na kisalu ya kusamuna kumosi ti Banduku na beto ya kuluta ngolo!”​—2 Korinto 2:17. *

9. (a) Disolo ya Piere ti bantumwa yankaka yina vandaka kuloba bambisi kemonisa nki na yina metala mabanza yina fwete pusa beto na kulemfukila Kristu? (b) Inki kele mabanza ya mbote yina fwete pusa muntu na kulemfukila Nzambi mpi Kristu bubu yai, mpi sambu na inki?

⁹ Disolo ya metala kusimba bambisi yina bantumwa kusimbaka na mutindu mosi ya kuyituka kemonisa mpi mfunu ya kuvanda ti mabanza ya mbote yina fwete pusa beto na kulemfukila Kristu, disongidila zola. Ntangu Piere kutubaka nde: “Kuvanda penepene ti mono ve, sambu mono kele muntu ya masumu,” Yezu kukatukaka ve kisika Piere kuvandaka, yandi nganinaka mpi ve Piere sambu na konso disumu yina. (Luka 5:8) Nkutu Yezu kumonaka yandi mbi ve ntangu Piere kulombaka yandi na kukatuka penepene na yandi. Kansi, Yezu kuvutulaka na zola yonso nde: “Kumona boma ve.” Yo zolaka kuvanda mbote ve kana Piere kulemfukilaka Kristu na boma ya mbi ya kuluta ndilu. Kansi, Yezu kutubilaka Piere ti banduku na yandi nde bo takuma kuloba bantu. Bubu yai, beto mpi kesadilaka ve boma to mawi ya kelembisaka nitu, bonso foti ti nsoni, sambu na kupusa bantu na kulemfukila Kristu na kingolongolo. Kima kesepedisaka ntima ya Yehowa kele kaka kulemfukila yandi na moyo ya mvimba sambu na zola yina beto kele na yo na Nzambi mpi Kristu.​—Matayo 22:37.

‘Beno Kumisa Bantu ya Makanda Yonso Balongoki’

10. (a) Inki kima ya metala ntuma ya Yezu ya kukumisa bantu balongoki kuvandaka mpasi sambu na balongoki na yandi? (b) Inki mutindu balongoki kulemfukilaka ntuma ya Yezu?

¹⁰ Ngyufula ya zole ya kebasika na ntuma ya  Kristu kele, inki kisika kisalu yai ya kukumisa bantu balongoki fwete salama? Yezu kutubilaka balongoki na yandi nde: “Beno kwenda kukumisa bantu [ya makanda, NW] yonso balonguki.” Na ntwala nde Yezu kuyantika kisalu na yandi, Yehowa vandaka kundima bantu ya makanda yina vandaka kwisa kusambila yandi na Izraele. (1 Bantotila 8:41-43) Yezu yandi mosi mpi kulongaka ntetentete na Bayuda, kansi ntangu yai yandi ketubila balongoki na yandi na kukwenda na bantu ya makanda yonso. Ya kyeleka, bisika ya kukanga bambisi, to teritware ya kusamuna, ya balongoki na yandi kusukaka kaka na “dizanga” mosi ya fyoti, disongidila Bayuda, kansi ntama mingi ve yo zolaka kukuma “nzadi-mungwa” ya mvimba ya bantu. Ata nsoba yai kuvandaka mpasi sambu na balongoki, bo lemfukilaka ntuma ya Kristu na kyese yonso. Bamvula 30 kulungaka ntete ve na nima ya lufwa ya Yezu, kansi ntumwa Polo kusonikaka nde nsangu ya mbote kulongamaka na Bayuda mpamba ve kansi mpi na “bantu yonso.”​—Kolosai 1:23.

11. Inki kuyela ya ‘bisika ya kukanga bambisi’ mesalamaka banda na luyantiku ya mvu-nkama ya 20?

¹¹ Na bamvula ya mekatuka kuluta, teritware na beto ya kusamuna mpi kukumaka nene. Na luyantiku ya mvu-nkama ya 20, ‘bisika ya kukanga bambisi’ kuvandaka na bansi fyoti mpamba. Kansi, balongoki ya Kristu ya ntangu yina kulandaka mbandu ya Bakristu ya mvu-nkama ya ntete mpi bo salaka kikesa sambu na kukumisa teritware na bo ya kusamuna nene. (Roma 15:20) Na luyantiku ya mvu 1930, bo vandaka kusala kisalu ya kukumisa bantu balongoki na bansi kiteso ya nkama mosi. Bubu yai, ‘bisika na beto ya kukanga bambisi’ mekumaka na bansi 235.​—Marko 13:10.

“Ya Bandinga Yonso”

12. Mbikudulu yina kele na Zakaria 8:23 kebenda dikebi na nki dyambu ya mpasi?

¹² Kukumisa bantu ya makanda yonso balongoki kele mpasi kaka ve sambu na bunene ya bateritware, kansi mpi sambu na bandinga yina bantu yango ketubaka. Na nzila ya profete Zakaria, Yehowa kutubaka nde: “Na bilumbu yina banzenza kumi ya bandinga yonso ya nsi-ntoto ta kwisa kusimba nsongi ya kazaka ya Muyuda mosi ti kutuba nde: ‘Beto ke zola kwenda ti beno sambu beto me wa nde Nzambi kele ti beno.’” (Zakaria 8:23) Na kulungana ya nene ya mbikudulu yai, “Muyuda” kele kifwani ya Bakristu ya kupakulama yina mebikalaka, ebuna “banzenza kumi” kele kifwani ya “kibuka ya nene.” * (Kusonga 7:9, 10, NW; Galatia 6:16) Mutindu Zakaria kumonisaka yo, kibuka yai ya nene ya balongoki ya Kristu zolaka kukatuka na makanda mingi, mpi bo zolaka kuvanda bantu ya ketubaka bandinga mingi. Keti disolo ya bantu ya Nzambi ya ntangu na beto kendimisa dyambu yai? Ee.

13. (a) Na yina metala bandinga, inki kuyela mesalamaka na kati ya bantu ya Nzambi ya ntangu na beto? (b) Inki dyambu kimvuka ya mpika ya kwikama mpi ya mayele mesalaka sambu na kulungisa mpusa ya madya ya kimpeve ya kelanda na kuyela ya bantu yina ketubaka bandinga yankaka? (Tala mpi lupangu “Mikanda Sambu na Bifwa-Meso.”)

¹³ Na mvu 1950 na inza ya mvimba, Bambangi ya Yehowa kiteso ya 3 na kati ya 5 vandaka kutuba Kingelesi banda na bumwana na bo. Na mvu 1980,  ntalu yina kukulumukaka na 2, kansi bubu yai Mbangi 1 mpamba na kati ya Bambangi 5 ketubaka Kingelesi. Inki mutindu kimvuka ya mpika ya kwikama mpi ya mayele mesalaka sambu na kulungisa mpusa ya bantu mingi yina ketubaka ve Kingelesi? Na kubasisaka madya ya kimpeve na bandinga mingi dyaka kuluta. (Matayo 24:45) Mu mbandu, na mvu 1950 mikanda na beto vandaka kubasika na bandinga 90, kansi bubu yai yo memataka na kiteso ya 400. Keti dikebi yai ya bo kelanda na kutudila bantu ya bandinga mingi mebutaka bambuma? Ee! Konso mposo, kiteso ya bantu 5 000 “ya bandinga yonso” kekuma balongoki ya Kristu! (Kusonga 7:9) Mpi ntalu yai kelanda kaka na kuyela. Na bansi yankaka, “babukondi” ke na kusimba bambisi mingi kibeni!​—Luka 5:6; Yoane 21:6.

Keti Nge Lenda Sala Kisalu Mosi ya Kepesaka Kyese?

14. Inki mutindu beto lenda sadisa bantu ya teritware na beto yina ketubaka ndinga ya nzenza? (Tala mpi lupangu “Ndinga ya Bidimbu mpi Kisalu ya Kukumisa Bantu Balongoki.”)

¹⁴ Na bansi mingi, kukwisa ya banzenza mesalaka nde mfunu ya kukumisa bantu ya “bandinga yonso” balongoki na insi mosi kumonana. (Kusonga 14:6) Inki mutindu beto lenda sadisa bantu ya teritware na beto yina ketubaka ve ndinga na beto? (1 Timoteo 2:4) Na mutindu mosi ya kifwani, beto lenda sadila kisadilu mosi ya kulobila ya mefwana. Pesa bantu ya mutindu yina mikanda na bandinga ya bo ketubaka. Kana mpila kele, wakana ti Mbangi mosi ya ketubaka ndinga na bo sambu yandi kwenda kutala bo. (Bisalu 22:2) Ntangu yai, kubaka bangidika yai kele dyaka mpasi ve sambu Bambangi mingi melongukaka ndinga yankaka sambu na kusadisa banzenza na kukuma balongoki ya Kristu. Barapore kemonisa nde kupesa lusadisu ya mutindu yai kepesaka kyese.

15, 16. (a) Inki bambandu kemonisa nde kusadisa bantu yina ketubaka ndinga ya nzenza kepesaka kyese? (b) Inki bangyufula beto lenda tadila na yina metala kusala kisalu ya kulonga na ndinga ya nzenza?

¹⁵ Beto tadila bambandu zole ya mekatuka na Pays-Bas, kisika kisalu ya kulonga Kimfumu kesalama na bandinga 34. Bakala mosi ti nkento na yandi yina kele Bambangi kumonisaka luzolo ya kukwenda kukumisa bantu ya kimvuka ya banzenza yina ketubaka ndinga ya Pologne balongoki. Bikesa na bo kubutaka bambumba ya kuyituka kibeni na mpila nde yo pusaka bakala yina na kufyotuna ntangu ya yandi vandaka kulutisa na kisalu na yandi ya kinsuni sambu na kuyika kilumbu mosi  ya kulonguka Biblia konso mposo ti bantu yina kumonisaka mpusa. Na nima ya ntangu fyoti, bankwelani yai vandaka kulonguka Biblia konso mposo ti bantu kiteso ya 20. Bo tubaka nde: “Kisalu na beto ya kusamuna kepesaka beto kyese mpenza.” Bayina kesalaka kisalu ya kukumisa bantu balongoki kevandaka na kyese mingimingi ntangu bo kemonaka bantu yina kewa bakyeleka ya Biblia na bandinga na bo mosi kemonisa ntonda. Mu mbandu, na lukutakanu mosi ya bo salaka na ndinga ya Vietnam, tata mosi ya mununu kutelamaka mpi kulombaka nswa ya kutuba. Ti mansanga na meso, yandi tubilaka Bambangi nde: “Matondo mingi sambu na bikesa ya beno kesala sambu na kulonguka ndinga na mono ya mpasi-mpasi. Mono kevutula matondo mingi kibeni sambu na mambu mingi ya kitoko ya mono kelonguka na Biblia na kimununu.”

¹⁶ Yo yina, mpila ya kuyituka kele ve na kumona nde bampangi yina kele na mabundu ya ndinga ya nzenza kevandaka na balusakumunu mingi kibeni. Na Angleterre, bakala mosi ti nkento na yandi kutubaka nde: “Kusamuna na ndinga ya nzenza kele metode mosi ya mepesaka beto kyese ya kuluta mingi na bamvula 40 yonso ya beto melutisa na kisalu ya Kimfumu.” Keti nge lenda yidika luzingu na nge na mpila nde nge sala kisalu yai ya kepesa kyese? Kana nge kele ntete na nzo-nkanda, keti nge lenda longuka ndinga mosi ya nzenza sambu na kusadila metode yai ya kisalu ya kusamuna? Kana nge sala mpidina, nge lenda baka balusakumunu mingi yina kenataka kyese na luzingu. (Bingana 10:22) Sambu na nki nge solula ve dyambu yai ti bibuti na nge?

Beto Soba Bametode na Beto

17. Inki beto lenda sala sambu na kukutana ti bantu mingi na teritware ya dibundu na beto?

¹⁷ Beto kebakisa nde, luzingu kepesaka beto yonso ve nzila ya kulosa “babukondi” na beto na bateritware ya ndinga ya nzenza. Kansi, beto lenda kuka kukutana ti bantu mingi kuluta bayina beto kekutana ti bo ntangu yai na teritware ya dibundu na beto. Inki mutindu? Kana beto kesoba, bametode na beto kansi nsangu na beto ve. Na bisika mingi, ntalu ya bantu yina kezingaka na banzo ya nene yina kele ti lutaninu ya ngolo kelanda kaka na kukuma mingi. Bantu mingi yankaka kevandaka ve na banzo na bo na ntangu beto kekwendaka kusamuna nzo na nzo. Yo yina, yo lenda lomba nde beto losa “babukondi” na beto na bantangu mpi bisika ya kuswaswana. Mpidina, beto talanda mbandu ya Yezu. Yandi salaka kikesa sambu na kusolula ti bantu na bisika ya kuswaswana.​—Matayo 9:9; Luka 19:1-10; Yoane 4:6-15.

18. Inki mutindu kuta kimbangi na bisika ya kuswaswana mebutaka bambuma ya mbote? (Tala mpi lupangu “Kukumisa Bantu ya Bisalu Balongoki.”)

¹⁸ Na bisika yankaka ya inza, kuta kimbangi na bisika yonso ya beto lenda kuta bantu kele metode mosi ya mfunu sambu na kukumisa bantu balongoki. Bampangi ya kesalaka kisalu ya kukumisa bantu balongoki banda ntama ke na kutula dikebi mingi na kuta kimbangi na bisika ya kuswaswana. Katula kusamuna nzo na nzo, ntangu yai bansamuni keta kimbangi na ba plene ya avio, na bisika ya bisalu, na bamagazini, na baparkingi, na bisika babisi ketelamaka, na babalabala, na baparke, na baplage, mpi na bisika yankaka. Bambangi mingi ya mekatuka kubaka mbotika ntama mingi ve na Hawaii kuwaka mbala ya ntete nsangu ya mbote na bisika ya mutindu yai. Kana beto kesoba bametode na beto, yo tasadisa beto na kulungisa mbotembote ntuma ya Yezu ya kukumisa bantu balongoki.​—1 Korinto 9:22, 23.

19. Na disolo ya kelanda, beto tatadila nki mambu ya metala kisalu ya Yezu kupesaka beto na kusala?

¹⁹ Kisalu ya Yezu kupesaka ya kukumisa bantu balongoki kutubilaka kaka ve mambu yina kemonisa sambu na nki mpi nki kisika beto fwete sala kisalu yango, kansi yo tubilaka mpi nki mambu beto fwete longa mpi tii nki ntangu beto fwete landa na kulonga yo. Na disolo ya kelanda, beto tatadila mambu yai zole ya ntuma ya Yezu kelomba beto na kusala.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Inki bikuma mpi nki mabanza kepusaka beto na kulonga Kimfumu mpi na kukumisa bantu balongoki?

• Bubu yai, na nki kiteso bansadi ya Yehowa melungisaka kisalu ya Yezu mepesaka bo ya kukumisa bantu ya makanda yonso balongoki?

• Inki mutindu beto lenda soba ‘bametode na beto ya kulobila,’ mpi sambu na nki beto fwete sala yo?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Lupangu/Bifwanisu ya kele na lutiti 21]

Mikanda Sambu na Bifwa-Meso

Albert kele nkuluntu mpi mupasudi-nzila ya ntangu yonso ya kezingaka na États-Unis. Yandi kemonaka ve. Kusadila mikanda ya ketendulaka Biblia na Bisono ya Bifwa-meso kesadisaka yandi na kubuta bambuma mingi na kisalu na yandi ya kusamuna mpi na kulungisa mikumba na yandi ya nkengi na kisalu. Inki mutindu yandi kelungisaka mukumba na yandi na kati ya dibundu?

James, yina kele nkengi-ntwadisi ketuba nde: “Na dibundu na beto, beto mezwaka ntete ve nkengi na kisalu yina mezaba kisalu mbotembote kuluta Albert.” Albert kele mosi na kati ya bifwa-meso ya États-Unis 5 000 yina kebakaka mikanda ya ketendulaka Biblia na Bisono ya Bifwa-meso ya Kingelesi mpi ya Espaniole banda bamvula mingi. Ya kyeleka, kubanda na mvu 1912, kimvuka ya mpika ya kwikama mebasisaka mikanda kuluta nkama mosi na Bisono ya Bifwa-meso. Na nsadisa ya bametode ya mpa ya kunyema mikanda, ntangu yai Bambangi ya Yehowa kenyemaka bamilio ya mikanda na Bisono ya Bifwa-meso na bandinga kuluta kumi konso mvula, mpi bo kekabulaka mikanda yango na bansi kuluta 70. Keti nge mezaba muntu mosi ya lenda baka mambote ya mikanda ya ketendulaka Biblia ya bo meyidikaka sambu na bifwa-meso?

[Lupangu/Kifwanisu ya kele na lutiti 22]

Ndinga ya Bidimbu mpi Kisalu ya Kukumisa Bantu Balongoki

Bambangi mingi na inza ya mvimba, mpi baleke mingi ya kikesa, melongukaka ndinga ya bidimbu sambu na kusadisa bababa na kukuma balongoki ya Kristu. Yo yina, na Brésil mpamba, bababa 63 kubakaka mbotika na mvula ya mekatuka kuluta mpi ntangu yai, Bambangi 35 ya bababa ya Brésil kele bapasudi-nzila ya ntangu yonso. Na inza ya mvimba, mabundu mpi bimvuka ya ndinga ya bidimbu kele kuluta 1 200. Nzyunga ya ndinga ya bidimbu na Russie kele nzyunga ya kuluta nene na inza ya mvimba, sambu yo mepanzanaka na Russie ya mvimba!

[Lupangu ya kele na lutiti 23]

Kukumisa Bantu ya Bisalu Balongoki

Ntangu yandi kwendaka kutala bantu na bisika ya bo kesalaka, Mbangi mosi na Hawaii kukutanaka ti mfumu ya kompani mosi ya transpore. Ata yandi vandaka ti kisalu mingi, bakala yango kundimaka na kulonguka Biblia minuta 30 konso mposo na biro na yandi. Konso Kitatu na suka, yandi vandaka kuzabisa bantu na yandi ya kisalu na kuyamba telefone na yandi kana bantu kubinga na mpila nde yandi tula dikebi na yandi yonso na kulonguka. Mbangi yankaka na Hawaii kelongukaka Biblia mbala mosi na mposo ti munkwa kisika mosi ya bo keyidikaka basapatu. Kulonguka kesalamaka kaka pana na mesa ya kuyidikila basapatu. Kana kiliya mosi kukota, Mbangi kepusanaka fyoti na lweka. Kana kiliya kubasika, bo vandaka kuvutukila kulonguka na bo.

Bambangi kukutanaka ti mfumu ya kompani mpi mukwa-nzo ya basapatu sambu bo bakaka ngindu ya kulosa “babukondi” na bo na bisika ya kuswaswana. Keti na teritware ya dibundu na beno nge lenda yindula bisika yina nge lenda zwa bantu yina beno kekukaka ve kusolula ti bo na banzo na bo?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 23]

Keti nge lenda longa na bilanga yina bo ketubaka ndinga ya nzenza?