Bika Nzambi ya Moyo Kutwadisa Nge

“Beno balula ntima na Nzambi yina ke na moyo. Nzambi yina salaka zulu ti ntoto ti nzadi mungwa ti bima yonso yina kele na yo.”​—BISALU 14:15.

1, 2. Sambu na nki yo mefwana mpenza na kundima nde Yehowa kele “Nzambi ya moyo”?

NTANGU ntumwa Polo ti Barnabasi kubelulaka muntu mosi imene, Polo kusongaka bantu ya Listre yina vandaka kutala bo nde: “Beto kele kaka bantu bonso beno. Beto ke zabisa beno Nsangu ya Mbote nde beno bikisa biteki yai ya mpamba-mpamba, ebuna beno balula ntima na Nzambi yina ke na moyo. Nzambi yina salaka zulu ti ntoto ti nzadi mungwa ti bima yonso yina kele na yo.”​—Bisalu 14:15.

² Yo kele kyeleka mpenza nde Yehowa kele ve kiteki ya kukonda luzingu, kansi “Nzambi ya moyo.” (Yeremia 10:10; 1 Tesalonika 1:9, 10) Yehowa kele ve kaka na luzingu, kansi yandi kele mpi Nto ya luzingu na beto. “Yandi muntu ke pesaka bantu yonso moyo, mupepe ya kupema, ti bima yonso.” (Bisalu 17:25) Yandi kekudibanzaka na luzingu na beto ya ntangu yai mpi ya bilumbu kekwisa. Polo kuyikaka nde Nzambi “ke songaka beno mambu ya mbote ya yandi ke salaka. Yandi ke pesaka beno mvula yina ke katukaka na zulu, yandi ke pesaka beno ntangu ya kukatula bima na bilanga. Yandi ke pesaka beno madia; yo ke pesaka beno kiese mingi.”​—Bisalu 14:17.

3. Sambu na nki beto lenda tula ntima na lutwadisu yina Nzambi kepesaka?

³ Dikebi yina Nzambi ketulaka na luzingu na beto kepusaka beto na kutula ntima na lutwadisu na yandi. (Nkunga 147:8; Matayo 5:45) Bantu yankaka lenda buya lutwadisu na yandi kana bo memona nsiku mosi ya Biblia ya bo kebakisa ve to ya kemonana bonso nde yo kebuyisa bo na kusala mambu yankaka. Kansi, kutula ntima na lutwadisu ya Yehowa memonanaka nde yo kele nzila ya mayele. Beto pesa mbandu: Ata yo vanda nde muntu mosi ya Izraele kubakisaka ve nsiku yina vandaka kubuyisa bo na kusimba mvumbi, yandi vandaka kubaka mambote na kulemfuka na nsiku yango. Ntetentete, bulemfu na yandi vandaka kusadisa yandi na kupusana  penepene ti Nzambi ya moyo. Ya zole, yo vandaka kusadisa yandi na kutina bamaladi.​—Levi 5:2; 11:24.

4, 5. (a) Na ntwala ya ntangu ya Bukristu, inki nsiku ya ketadila menga Yehowa kupesaka? (b) Inki mutindu beto mezaba nde nsiku ya Nzambi ya ketadila menga ketadila mpi Bakristu?

⁴ Yo kele mutindu mosi sambu na nsiku ya Nzambi ya ketadila menga. Yandi zabisaka Noa nde bantu fwete dya ve to kunwa ve menga. Na nima na Nsiku, Nzambi kumonisaka nde mutindu kaka mosi ya kusadila menga yina yandi vandaka kundima kuvandaka na zulu ya mesa-kimenga, sambu na ndolula ya masumu. Na nzila ya bansiku yina, Nzambi vandaka kumonisa mutindu ya kuluta mfunu ya kusadila menga, disongidila kugulusa bantu na nsadisa ya nkudulu ya Yezu. (Baebreo 9:14) Ya kyeleka, nsiku ya Nzambi vandaka kumonisa nde Nzambi kekudibanza-banzaka sambu na luzingu mpi mambote na beto. Adam Clarke, ntendudi mosi ya Biblia ya mvu-nkama ya 19, kusonikaka mpidiyai sambu na Kuyantika 9:4: “Tii bubu yai Bakristu ya ndambu ya esti kelandaka na dikebi yonso nsiku yai [ya yandi pesaka na Noa] . . . Nsiku vandaka kubuyisa kudya menga, sambu yo vandaka kubenda dikebi na menga yina tatyamuka sambu na masumu ya bantu yonso; mpi na ntangu ya Bukristu bantu fwete dya yo ve, sambu bo fwete landa na kubaka yo bonso kifwani ya menga yina kutyamukaka sambu na kulolula masumu.”

⁵ Ziku muntu yai ya mayele vandaka kutubila evanzile, to nsangu ya mbote, yina metala Yezu. Yo ketadila mpi mutindu Nzambi kutindaka Mwana na yandi na kufwa sambu na beto, na kutyamuna menga na yandi sambu beto baka luzingu ya kukonda nsuka. (Matayo 20:28; Yoane 3:16; Roma 5:8, 9) Yandi tubilaka mpi nsiku ya nsuka yina vandaka kutuba nde balongoki ya Kristu fwete buya menga.

6. Inki nsiku ya ketadila menga bo pesaka Bakristu, mpi sambu na inki?

⁶ Nge mezaba nde Nzambi kupesaka bantu ya Izraele bansiku mingi. Na nima ya lufwa ya Yezu, balongoki na yandi kuvandaka ve ti nswa ya kuzitisa bansiku yina yonso. (Roma 7:4, 6; Kolosai 2:13, 14, 17; Baebreo 8:6, 13) Kansi, na nima ya mwa ntangu, ngyufula mosi ya metala dyambu mosi ya mfunu kubasikaka, yo vandaka kutadila luyotisu. Keti yo lombaka nde bantu yina vandaka ve Bayuda, yina vandaka kuzola kubaka mambote na menga ya Kristu kubaka luyotisu, sambu na kumonisa nde bo vandaka kuzitisa kaka Nsiku? Na mvu 49 ya T.B., nto-kimvuka kutadilaka dyambu yango. (Bisalu, kapu ya 15) Na lusadisu ya mpeve ya Nzambi, bantumwa ti bambuta-bantu kubakisaka nde luyotisu kusukaka ntangu Nsiku kumanaka. Ata mpidina, kele ti bansiku yankaka ya Nzambi yina Bakristu fwete zitisa. Na mukanda mosi ya bo sonikilaka mabundu, nto-kimvuka kutubaka nde: “Mpeve ya Nzambi ti beto, beto me zenga na kutula kilo ya nkaka ve na zulu na beno, kansi kilo mosi mpamba ya mfunu yo yai: Beno lenda dia ve mbisi yina ya bo me pesa ntete makabu na banzambi ya biteki, beno lenda nwa ve menga, beno lenda dia ve mbisi yina ya bo me fwa na kukanga mungungu na yo, beno lenda sala pite mpi ve. Kana beno buya mambu yina, mpidina kele mbote mingi.”​—Bisalu 15:28, 29.

7. Sambu na nki ‘kubuya menga’ kele mfunu mingi sambu na Bakristu?

⁷ Yo ke pwelele nde, nto-kimvuka vandaka kutadila ‘kubuya menga’ mutindu mosi ti kubuya kusala pite to kusambila biteki. Dyambu yai kemonisa nde nsiku ya kubuya menga kuvandaka mfunu mingi. Bakristu yina kesambilaka biteki to kesalaka pite kukonda kubalula ntima lenda ‘kota ve na kimfumu ya Nzambi’; “[dikabu] na bo . . . kele lufwa ya zole.” (1 Korinto 6:9, 10; Kusonga 21:8; 22:15) Simba luswaswanu yai: Kukonda kuzitisa nsiku ya Nzambi yina metala busantu ya menga lenda nata muntu na lufwa ya kukonda nsuka. Kansi kuzitisa kimenga ya Yezu lenda nata muntu na luzingu ya kukonda nsuka.

8. Inki kemonisa nde Bakristu ya ntete vandaka kubaka nsiku ya Nzambi ya metala menga na dikebi yonso?

⁸ Inki mutindu Bakristu ya ntete vandaka kubakisa  mpi kuzitisa nsiku ya Nzambi ya metala menga? Yibuka mambu yai ya Clarke kutubaka: “Na ntangu ya Bukristu bantu vandaka kudya yo ve, sambu yo lombaka nde bo baka yo bonso kifwani ya menga yina kutyamukaka sambu na kulolula masumu.” Masolo ya ntama kendimisa nde Bakristu ya ntete vandaka kuzitisa dyambu yango na dikebi yonso. Tertullien kusonikaka nde: “Yindula bantu yina vandaka na kiwina ya ngolo, na ntangu ya bansaka yina vandaka kusalama na meso ya bantu yonso, bo kenwa menga ya mubisu ya bantu ya mbi . . . mpi bo kesadila yo sambu na kubelula maladi ya kubwa-ntu.” Na kuswaswana ti mimpani yina vandaka kudya mpi kunwa menga, Tertullien kutubaka nde Bakristu “kedyaka nkutu ve ata menga ya bambisi . . . Ntangu beno kepesaka Bakristu mpasi beno kepesaka bo ba boudin ya kufuluka ti menga. Ata beno mezaba mbote nde nsiku mebuyisaka bo [yo].” Ya kyeleka, ata bo vandaka kupesa bo boma nde bo tafwa bo, Bakristu vandaka kundima ve na kudya to kunwa menga. Nsiku ya Nzambi kuvandaka mfunu mingi sambu na bo.

9. Katula kukonda kudya menga, kubuya menga vandaka kutendula mpi inki?

⁹ Bantu yankaka lenda yindula nde nto-kimvuka kubuyisaka Bakristu kaka na kudya to kunwa menga yo mosi to kudya mbisi yina ya bo mebasisa ve menga to madya yina ya bo mevukisa ti menga. Yo ke kyeleka nde ntendula ya ntete ya nsiku yina Nzambi kupesaka Noa kuvandaka mpidina. Mpi nsiku ya bantumwa kuzabisaka mpenza Bakristu na “kudia ve mbisi yina ya bo me fwa na kukanga mungungu na yo.” (Kuyantika 9:3, 4; Bisalu 21:25) Kansi, Bakristu ya ntete kuzabaka nde nsiku yango kuvandaka na ntendula yankaka dyaka. Bantangu yankaka bantu vandaka kunwa menga sambu na kubelula bamaladi. Tertullien kutubaka nde sambu na kubelula maladi ya kubwa-ntu, mimpani yankaka vandaka kunwa menga ya mubisu. Bo vandaka kusadila mpi menga na mitindu yankaka sambu na kubelula maladi to sambu na kutomisa mavimpi mutindu bo vandaka kuyindula. Yo yina, sambu na Bakristu, kubuya menga vandaka kutendula mpi kukonda kusadila yo bonso “nkisi.” Bo vandaka kuzitisa nsiku yina ata yo vandaka kutula luzingu na bo na kigonsa.

Kusadila Menga Bonso Nkisi

10. Na nki mitindu minganga mekumaka kusadila menga, mpi nki ngyufula yo kebasisa?

¹⁰ Bubu yai bantu mekumaka kusadila mingi menga bonso nkisi. Na luyantiku, bo vandaka kuvutula bantu menga yonso, disongidila kukatula yo na muntu mosi, kubumba yo, mpi kupesa yo na mbefo, mu mbandu na muntu yina melwala na bitumba. Na nima, bantu ya mayele kulongukaka na kukabula bima ya ntetentete yina kevandaka na kati ya menga. Na ntangu bo kesadilaka bima yai sambu na kuvutula menga, minganga lenda kabisa menga ya muntu mosi na bambefo mingi. Bo lenda pesa plazma na muntu yina melwala mpi baselile ya mbwaki na muntu yankaka. Bansosa yankaka ya bantu kusalaka na nima kumonisaka nde bo lenda kabula dyaka kima mosi ya ntetentete ya kevandaka na menga, bonso plazma, na tubima mingi ya bo lenda pesa mpi na bambefo mingi. Bantu kelanda na kukabula bima ya ntetentete ya menga na tubima mingi dyaka, mpi bo mekuma kusadila tubima yango na mitindu yankaka. Inki mutindu Mukristu fwete tadila dyambu yai? Yandi mebakaka lukanu ya kubuya nde bo vutula yandi menga, kansi munganga lenda longisila yandi na kundima kima mosi ya ntetentete ya kevandaka na menga, mu mbandu baselile ya mbwaki ya bo mebumbaka. To bo lenda sansa yandi na kakima mosi ya bo bakaka na kima mosi ya ntetentete ya kevandaka na menga. Inki desizio nsadi ya Nzambi fwete baka na mambu ya mutindu yai, sambu yandi kezaba nde menga kele santu mpi nde menga ya Kristu kegulusaka bantu na mutindu mosi ya kuluta mbote?

11. Inki pozisio ya sikisiki Bambangi ya Yehowa mebakaka banda ntama sambu na yina metala mutindu ya kusadila menga bonso nkisi?

¹¹ Bamvula mingi meluta Bambangi ya Yehowa kumonisaka pozisio na bo pwelele. Mu mbandu, bo tindaka disolo mosi na zulunalu The Journal of the American Medical Association (Novembri 27, 1981; disolo yango kubasikaka dyaka na mukanda  Comment le sang peut-il vous sauver la vie ?, balutiti 27-9). * Disolo yango kutubilaka mambu yina kele na mukanda ya Kuyantika, ya Levi, mpi ya Bisalu. Yo tubaka nde: “Ata baverse yango kesadila ve bangogo ya kimunganga, Bambangi kebakisaka nde yo kebuyisaka bo na kundima nde bo vutula bo menga yonso, baselile ya mbwaki, plazma, baselile ya mpembe, ti baplaketi yina bo bumbaka.” Mukanda Emergency Care yina kubasikaka na mvu 2001, na ntu-dyambu “Bima Yina Kele na Menga,” kutubaka nde: “Menga mesalamaka na bima mingi: plazma, baselile ya mbwaki ti ya mpembe, mpi baplaketi.” Yo yina, na kuwakana ti mambu yina minganga ketubaka, Bambangi kebuyaka nde bo vutula bo menga yonso to mosi na kati ya bima iya ya ntetentete ya kevandaka na menga.

12. (a) Inki pozisio bo monisaka mbotembote sambu na yina metala kusadila tubima ya kekatukaka na bima ya ntetentete ya menga? (b) Wapi beto lenda zwa bansangu yankaka ya metala dyambu yai?

¹² Disolo yango kutubaka dyaka nde: “Mutindu Bambangi kebakisaka dyambu yai kebuyisaka bo ve na kusadila [tubima] bonso albimine, baproteine yina kenwanaka ti maladi, bankisi ya bo kesalaka ti bima yina kevandaka na menga mpi ya kesalaka nde menga kukangama nswalu. Konso Mbangi fwete baka desizio yandi mosi kana yandi lenda ndima nde bo sadila bima yai sambu na kusansa yandi.” Banda na mvu 1981, minganga (kekabulaka bima ya ntetentete ya kevandaka na menga na tubima yankaka ya fyotifyoti) sambu na kusadila yo bonso nkisi. Yo yina, Nzozulu ya Nkengi ya Yuli 1, 2000, kupesaka bangindu ya mfunu na dyambu yai na disolo yina kubasikaka na “Bangyufula ya Batangi.” Yo tubilaka mambu mingi ya fyotifyoti mpi bangindu ya ndonga, kansi nge tamona nde mambu yina yo ketuba kewakana ti bangindu ya mfunu yina bo tubilaka na mvu 1981.

Kisalu ya Kansansa na Nge

13, 14. (a) Kansansa kele inki, mpi nki mutindu yo kevandaka mfunu sambu na mambu yina metala menga? (b) Inki ntuma ya metala kudya mbisi Nzambi kupesaka bantu ya Izraele, kansi nki bangyufula kubasikaka?

¹³ Bansangu ya mutindu yai kelombaka nde muntu kusadila kansansa na yandi na ntangu ya kubaka badesizio. Sambu na inki? Bakristu kendimaka na kulanda lutwadisu ya Nzambi, kansi na mambu yankaka yo kelombaka kusadila kansansa na bo sambu na kubaka badesizio. Kansansa kele mayele ya beto kebutukaka na yo yina kesadisaka beto na kutadila mambu mpi kubaka badesizio, mbala mingi na mambu yina metala bikalulu. (Roma 2:14, 15) Kansi, nge mezaba nde kansansa ya bantu meswaswanaka. * Sambu Biblia ketuba nde bantu yankaka kele na ‘kansansa ya ngolo ve,’ yo kezola kutuba nde bantu yankaka kele na lukwikilu to kansansa ya ngolo. (1 Korinto 8:12) Bakristu meswaswana na kiteso yina bo meyelaka na yina metala kulonguka luzolo ya Nzambi, kusosa kubakisa ngindu na yandi, mpi kusadila yo sambu na kubaka badesizio. Na dyambu yai, beto lenda pesa mbandu ya Bayuda mpi kudya mbisi.

 ¹⁴ Biblia kemonisa pwelele nde muntu yina kelemfukilaka Nzambi lenda dya ve mbisi yina bo mebasisa ve menga na yo. Ntuma yai kuvandaka mfunu mingi na mpila nde ata na ntangu ya mpasi kana basoda ya Izraele kudya mbisi yina bo mebasisa ve menga na yo, bo mesala dyambu mosi ya kuluta mbi, to disumu. (Kulonga 12:15, 16; 1 Samuele 14:31-35) Ata mpidina, bangyufula yankaka kubasikaka. Inki ntangu muntu ya Izraele yina mefwa dimeme fwete basisa menga na yo? Keti yo lombaka nde yandi zenga mungungu ya mbisi yango sambu menga kubasika? Keti yo vandaka mfunu na kukangisa dimeme yango ya nti na makulu na yo? Sambu na ntangu ikwa? Inki yandi zolaka kusala sambu na ngombe? Ata na nima ya kubasisa menga, mwa menga lenda bikala na kati ya mbisi. Keti yandi lendaka kudya mbisi ya mutindu yina? Nani zolaka kubaka desizio?

15. Inki mutindu Bayuda yankaka vandaka kusala sambu na yina metala kudya mbisi, kansi nki ntuma Nzambi kupesaka?

¹⁵ Baka mbandu ya Muyuda mosi ya kikesa yina mekutana ti bangyufula ya mutindu yai. Yandi lendaka kuyindula nde yo ke mayele na kubuya kudya mbisi yina ya bo keteka na zandu. Muyuda yankaka lendaka kubuya na kudya mbisi sambu mbala yankaka bo pesaka yo ntete makabu na biteki. Bayuda yankaka lendaka kudya mbisi kaka na nima ya kusala yonso sambu na kubasisa yo menga. * (Matayo 23:23, 24) Inki nge keyindula sambu na bangindu yai ya kuswaswana? Dyaka, sambu Nzambi kulombaka bo ve na kusala mutindu beto mekatuka kutuba, keti yo zolaka kuvanda mbote nde Bayuda kutinda bangyufula mingi na kimvuka ya barabi sambu na kuzaba mutindu bo fwete sala na ntwala ya dyambu mosi-mosi na kati ya mambu yai yonso? Ata kikalulu yina kukumaka ngolo na dibundu ya Bayuda, beto ke na kyese sambu Yehowa kulombaka ve bansambidi ya kyeleka na kusosa lutwadisu ya mutindu yina na mambu ya metala menga. Nzambi pesaka ntuma ya mfunu ya kuzenga mungungu ya bambisi yina nsiku vandaka kubuyisa ve mpi kulosa menga na yo, kansi yandi yikaka ve mambu yankaka.​—Yoane 8:32.

16. Sambu na nki Bakristu lenda vanda na mabanza ya kuswaswana na yina metala kundima nde bo tobula bo kakima mosi ya fyoti ya mekatuka na bima ya ntetentete ya menga?

¹⁶ Mutindu beto tubilaka yo na baparagrafe 11 ti 12, Bambangi ya Yehowa kendimaka ve nde bo vutula bo menga yonso to bima iya ya ntetentete ya kevandaka na kati na yo, disongidila plazma, baselile ya mbwaki, baselile ya mpembe, mpi baplaketi. Inki beto lenda tuba sambu na tubima ya kekatukaka na bima yai ya ntetentete ya menga, mu mbandu, bamasa yina kevandaka na kati ya menga mpi ya kevandaka ti bima yina kenwanaka ti maladi to ya kenwanaka ti ndikila ya banyoka? Bantu mingi ketubaka nde tubima yina kele dyaka ve menga mpi nde yo kekota ve na kati ya nsiku ya ‘kubuya menga.’ (Bisalu 15:29; 21:25) Desizio na bo na dyambu yai metala kaka bo mosi. Kansansa ya bantu yankaka kepusaka bo na kubuya konso kima yina mekatuka na menga (ya mbisi to ya muntu), nkutu ata kakima ya fyoti ya kima mosi yina kevandaka na menga. * Kansi bankaka dyaka lenda ndima nde bo tobula bo baproteine yina kevandaka na kati ya plazma sambu na kunwana ti maladi to ndikila ya nyoka kansi bo  lenda buya tubima yankaka ya fyoti yina kevandaka na menga. Dyaka, bankisi yankaka ya bo kesalaka na nsadisa ya kima mosi na kati ya bima iya ya ntetentete ya menga lenda fwanana mpenza ti mutindu kima yango kesalaka na nitu mpi yo kesalaka kisalu ya mutindu mosi na nitu na mpila nde Bakristu mingi kebuyaka na kusadila yo.

17. (a) Inki mutindu kansansa na beto lenda sadisa beto na ntangu beto mekutana ti mambu ya metala tubima ya fyotifyoti ya kevandaka na menga? (b) Sambu na nki yo kele mfunu mingi na kuyindula mbote na ntwala ya kubaka badesizio yango?

¹⁷ Mambu yina Biblia ketuba sambu na kansansa kesadisaka mpenza na ntangu beto kebaka badesizio ya mutindu yai. Kitambi ya ntete kele kulonguka mambu yina Ndinga ya Nzambi ketuba mpi kusala ngolo na kukotisa yo na kansansa na beto. Yo tasadisa nge na kubaka desizio yina kewakana ti lutwadisu ya Nzambi kepesa na kisika ya kulomba muntu yankaka na kubakila nge desizio. (Nkunga 25:4, 5) Sambu na yina metala kundima nde bo tula beto tubima ya kevandaka na menga, bantu mingi ketubaka nde: ‘Yai kele dyambu mosi ya metadila kansansa, yo ke na mfunu mingi ve.’ Kuyindula mutindu yina kele kifu. Kana kima mosi ketadila kansansa, yo ketendula ve nde yo kele ve mfunu mingi. Yo lenda vanda mfunu mingi. Sambu yo lenda vanda ti bupusi na bantu yina kele ti kansansa ya kuswaswana ti ya beto. Beto kemona yo na ndongisila yina Polo kupesaka sambu na mbisi yina lenda vanda nde bo pesaka yo makabu na kiteki mpi na nima bo tekaka yo na zandu. Mukristu fwete vanda na susi ya kukonda ‘kulwadisa kansansa yina kele ngolo ve.’ Kana yandi budisa bantu yankaka dibaku, yandi lenda nata ‘mpangi na yandi yina Kristo mefwilaka na kuvila nzila’ mpi kusala masumu na ntwala ya Kristu. Yo yina, ata mambu ya metala tubima ya fyotifyoti ya kevandaka na menga ketadila konso muntu, yo kelomba kuyindula mbote na ntwala ya kubaka badesizio yango.​—1 Korinto 8:8, 11-13; 10:25-31.

18. Inki mutindu Mukristu lenda buya na kufwa kansansa na yandi ntangu yandi kebaka badesizio ya metala menga?

¹⁸ Kele ti dyambu yankaka ya kutadila ya kemonisa mfunu ya kuyindula mbote na ntwala ya kubaka desizio ya metala menga. Dyambu yango kele mambu yina badesizio ya mutindu yina lenda sala na nge mosi. Kana kundima nde bo tula nge kakima mosi ya fyotifyoti ya kevandaka na menga tavalangasa kansansa na nge ya melongamaka na Biblia, nge fwete wila yo. Nge fwete buya mpi ve na kuwila kansansa na nge kaka sambu muntu mosi mesonga nge nde, “Yo kele mbi ve na kubaka yo, bantu mingi nkutu mebakaka yo.” Kuvila ve nde bubu yai bantu mingi kewilaka ve kansansa na bo, mpi yo mefwaka, na mpila nde yo keyambulaka bo na kukusa to kusala mambu ya mbi kukonda kumona mpasi na ntima. Bakristu fwete buya na kuvanda na luzingu ya mutindu yina.​—2 Samuele 24:10; 1 Timoteo 4:1, 2.

19. Na ntangu beto kebaka badesizio ya ketadila kusadila menga, inki kima ya kuluta mfunu beto fwete vila ve?

¹⁹ Disolo “Bangyufula ya Batangi” yina beto tubilaka ntete ketuba mpidyai na nsuka: “Mutindu bangindu mpi badesizio ya bantu lenda swaswana, keti yo ketendula nde dyambu yango kele mfunu mingi ve? Ve. Yo kele mfunu mingi.” Yo kele mpenza mfunu mingi sambu yo ketadila bangwisana na nge ti “Nzambi ya moyo.” Bangwisana yango ya mesimbama na menga ya Yezu ya kutyamukaka mpamba kima lenda nata beto na luzingu ya kukonda nsuka mpi yo kele ti ngolo ya kugulusa. Zitisaka menga sambu na mambu yina Nzambi ke na kusadila yo, disongidila kugulusa bantu. Yo yina Polo kusonikaka nde: “Na luzingu na beno yai ya nsi-ntoto, beno vandaka kuzaba ve muntu yina ya beno lenda tula ntima, beno vandaka kuzaba Nzambi mpi ve. Kansi, na kimvuka yina ya beno kele ti Yesu Kristo, beno bantu yina vandaka ntama ti Nzambi, ntangu yai beno me kuma penepene na yandi sambu na menga ya Kristo.”​—Efezo 2:12, 13.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Inki nsiku ya metala menga Nzambi pesaka na Noa, na bantu ya Izraele, mpi na Bakristu?

• Na yina metala menga, inki kima Bambangi ya Yehowa kebuyaka mpenza?

• Na nki mutindu kubaka tubima ya fyotifyoti ya mekatuka na bima ya ntetentete ya kevandaka na menga ketadila kansansa ya muntu yandi mosi, kansi yo ketendula ve inki?

• Na ntangu beto kebaka badesizio, sambu na nki bangwisana na beto ti Nzambi fwete baka kisika ya ntete?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Tablo ya kele na lutiti 16]

(Sambu na kumona mambu yonso, tala mukanda)

POZISIO NA BETO SAMBU NA MENGA

MENGA YONSO

BETO KEBUYAKA KUBAKA

Baselile ya mbwaki

Baselile ya mpembe

Baplaketi

MUKRISTU YANDI MOSI FWETE BAKA LUKANU

Tubima ya fyotifyoti ya mekatuka na baselile ya mbwaki

Tubima ya fyotifyoti ya mekatuka na baselile ya mpembe

Tubima ya fyotifyoti ya mekatuka na baplaketi

Tubima ya fyotifyoti na plazma

[Kifwanisu ya kele na lutiti 14]

Nto-kimvuka kubakaka desizio nde Bakristu fwete ‘buya menga’

[Kifwanisu ya kele na lutiti 17]

Wila kansansa na nge ntangu nge kezola kubaka desizio ya ketala kundima nde bo tula nge kima mosi ya fyotifyoti ya kevandaka na menga