Bansadi ya Kyese ya Yehowa

“Kyese na bantu yina kekudibanzaka sambu na mpusa na bo ya kimpeve.”​—MATAYO 5:3, NW.

1. Kyese ya kyeleka kele inki, mpi yo kemonisaka inki?

BANTU ya Yehowa kebakaka kyese na bo na valere mingi kibeni. Muyimbi-bankunga Davidi kutubaka nde: “Kyese na bantu yina Nzambi na bo kele Yehowa.” (Nkunga 144:15, NW) Kyese kele mawi ya kuvanda na nsayi. Beto kewaka kyese ya kuluta mingi na kati ya ntima na beto na kuzaba nde Yehowa kesakumunaka beto. (Bingana 10:22, NW) Kyese ya mutindu yina kemonisaka nde beto kele ti bangwisana ya ngolo ti Tata na beto ya zulu mpi beto mezaba nde beto kesalaka luzolo na yandi. (Nkunga 112:1; 119:1, 2) Dyambu ya kebenda dikebi kele nde Yezu kutangaka bikuma uvwa yina beto lenda vandila na kyese. Kutadila bikuma yina ya kyese na disolo yai ti yina kelanda tasadisa beto na kubakisa kyese ya mingi yina beto lenda vanda na yo kana beto kesadila Yehowa, ‘Nzambi ya kyese,’ na kwikama yonso.​—1 Timoteo 1:11.

Kuzaba Mpusa na Beto ya Kimpeve

2. Na nki okazio Yezu kutubilaka kyese, mpi nki nsa yandi sadilaka na luyantiku?

² Na mvu 31 ya T.B., Yezu kusalaka diskure mosi ya melutaka badiskure yonso. Diskure yango bo kebingaka yo nde Disolo na zulu ya Ngumba sambu Yezu kusalaka yo na kitini ya ngumba yina vandaka kutalana ti Nzadi ya Galilea. Evanzile ya Matayo ketuba nde: “Ntangu Yesu monaka bantu mingi-mingi, yandi kwendaka kuvanda na zulu ya mwa-ngumba mosi. Balonguki na yandi kwisaka penepene na yandi, ebuna yandi yantikaka kulonga bo nde: ‘Kiese na bantu yina [kekudibanzaka sambu na mpusa na bo ya kimpeve, NW] sambu Kimfumu ya Nzambi kele ya bo!’” Kana beto balula verse yai na nsadisa ya bangogo ya kisina, bangogo ya luyantiku ya Yezu takuma: “Kyese na bantu yina kele bansukami na mpeve,” to “Kyese na bantu yina kelombaka mpeve.” (Matayo 5:1-3; Kingdom Interlinear;  noti na nsi ya lutiti) Today’s English Version ketuba nde: “Kyese na bantu yina kezabaka nde bo kele bansukami na kimpeve.”

3. Inki mutindu kuvanda na mabanza ya kudikulumusa kenatilaka beto kyese?

³ Na disolo na yandi na zulu ya ngumba, Yezu kumonisaka nde muntu kevandaka na kyese ya kuluta mingi kana yandi mezaba nde yandi kele ti mpusa na kimpeve. Bakristu ya kudikulumusa, yina kezabaka mbotembote nde bo kele bantu ya masumu, kelombaka Yehowa ndolula na nsadisa ya nkudulu ya kimenga ya Kristu. (1 Yoane 1:9) Mpidina bo kekumaka na mabanza ya ngemba mpi na kyese ya kyeleka. “Kiese na muntu kana Nzambi me lolula yandi sambu na masumu ti mbi ya yandi salaka.”​—Nkunga 32:1; 119:165.

4. (a) Na nki mitindu beto lenda monisa nde beto kezabaka mpusa ya kimpeve na beto ti ya bantu yankaka? (b) Inki kima keyikaka beto kyese na ntangu beto kekudibanzaka sambu na mpusa na beto ya kimpeve?

⁴ Kuzaba mpusa na beto ya kimpeve kepusaka beto na kutanga Biblia konso kilumbu, na kubaka mpenza mambote ya madya ya kimpeve yina “mpika ya kwikama mpi ya mayele” kepesaka na “ntangu ya mbote,” mpi na kuvanda mbala na mbala na balukutakanu ya Bukristu. (Matayo 24:45, NW; Nkunga 1:1, 2; 119:111; Baebreo 10:25) Zola yina beto kevandaka na yo na bamfinangani kesadisaka beto na kuzaba mpusa ya kimpeve ya bantu yankaka mpi yo kepusaka beto na kuvanda kikesa na kisalu ya kusamuna mpi ya kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu. (Marko 13:10; Roma 1:14-16) Kuzabisa bankaka bakyeleka ya Biblia kepesaka beto kyese. (Bisalu 20:20, 35) Kyese na beto kekumaka dyaka mingi na ntangu beto keyindululaka kivuvu ya kitoko ya Kimfumu ti balusakumunu yina Kimfumu yango tanata. Sambu na “kibuka ya fyoti” ya Bakristu ya kupakulama, kivuvu ya Kimfumu ketendula kubaka luzingu ya kukonda lufwa na zulu mpi kuyala na luyalu ya Kimfumu ya Kristu. (Luka 12:32, NW; 1 Korinto 15:50, 54) Sambu na “mameme ya nkaka,” kivuvu yango ketendula kubaka luzingu ya mvula na mvula na paladisu ya ntoto yina tavanda na nsi ya luyalu ya Kimfumu yango.​—Yoane 10:16; Nkunga 37:11; Matayo 25:34, 46.

Mutindu Bantu Yina Kedila Lenda Vanda na Kyese

5. (a) Bangogo yina ketuba nde “bantu yina ke dilaka” ketendula inki? (b) Inki mutindu mawa ya bantu yina kedilaka kemanaka?

⁵ Kikuma ya kyese ya kelanda yina Yezu kutubilaka kemonana nde yo kewakana ve ti kyese. Yandi tubaka nde: “Kiese na bantu yina ke dilaka, sambu Nzambi ta katula bo na mawa.” (Matayo 5:4) Inki mutindu muntu lenda vanda na kyese na ntangu yandi kedila? Sambu na kubakisa ntendula ya nsa yai ya Yezu, beto fwete tadila mutindu ya kudila yina yandi ketubila. Longoki Yakobi ketendula nde kimuntu na beto ya masumu fwete pusaka beto na kudila. Yandi sonikaka nde: “Beno bantu ya masumu, beno yidika bikalulu na beno sambu masumu na beno kukatuka. Beno bantu ke na ntima mosi ve, beno vanda kaka na ntima mosi mpamba sambu Nzambi kukatula masumu na beno. Beno vanda na mawa mingi, beno dila ngolo; kana beno ke seka, beno seka diaka ve kansi beno dila; kana beno ke na kiese, beno vanda na kiese diaka ve, kansi beno vanda na mawa. Beno kudikulumusa na meso ya Mfumu Nzambi, ebuna yandi ta tombula beno.” (Yakobo 4:8-10) Mawa ya bantu yina kedilaka na masonga yonso sambu na kimuntu na bo ya masumu kemanaka na ntangu bo kelongukaka nde Nzambi lenda lolula masumu na bo kana bo monisa lukwikilu na nkudulu ya kimenga ya Kristu mpi bo balula ntima na masonga yonso sambu na kusala luzolo ya Yehowa. (Yoane 3:16; 2 Korinto 7:9, 10) Mpidina bo lenda vanda na bangwisana ya ngolo ti Yehowa mpi kuyedisa kivuvu ya kuzinga mvula na mvula sambu na kusadila yandi mpi kukembila yandi. Dyambu yai kepesaka bo kyese ya kuluta mingi na kati ya ntima.​—Roma 4:7, 8.

6. Na nki mutindu bantu yankaka kedilaka, mpi nki mutindu mawa na bo kemanaka?

⁶ Kutuba ya Yezu ketadila mpi bayina kedilaka sambu na mambu ya nzanzi yina kesalama mingi na ntoto. Yezu kumonisaka nde mbikudulu ya Yezaya 61:1, 2 kulunganaka na yandi. Yo  ketuba nde: “Mpeve ya Nzambi kele na mono sambu Mfumu Nzambi me sola mono na kuvanda muntu na yandi. Yandi me tinda mono na kunata nsangu ya mbote na bansukami, na kutala bayina ke tula diaka ntima ve ti kupesa bo kikesa, . . . na kukatula mawa ya bantu yina ke na mafwa.” Kisalu yai ketadila mpi Bakristu ya kupakulama yina kele dyaka na zulu ya ntoto, bayina kelungisa kisalu yango na lusadisu ya banduku na bo, “mameme ya nkaka.” Bo yonso kesala kisalu ya kutula bidimbu ya kifwani na baluse ya bantu “yina ke mona mpasi ti kudila sambu na mambu yonso ya nsoni yina ke luta na bwala yai [Yeruzalemi ya mekumaka aposta, yina kele kifwani ya Kikristu].” (Ezekiele 9:4) Kudila ya bantu ya mutindu yina kemana na nsadisa ya ‘nsangu ya mbote ya kimfumu.’ (Matayo 24:14) Bo kevandaka na kyese na kuzaba nde kubika fyoti inza ya mpa ya lunungu ya Yehowa tayinga ngidika ya bima ya mbi ya Satana.

Kyese na Bantu Yina Kele Pima

7. Kuvanda muntu ya “pima” ketendula ve inki?

⁷ Yezu kulandaka Disolo na yandi na zulu ya Ngumba na kutubaka nde: “Kiese na bantu yina kele pima, sambu bo ta baka ntoto!” (Matayo 5:5) Bantangu yankaka, bantu keyindulaka nde kuvanda pima kele kukonda ngolo. Kansi, yo kele mpidina ve. Sambu na kupesa ntendula ya ngogo yina bo kebalulaka nde “pima,” muntu mosi ya mayele kusonikaka nde: “Dyambu ya kuluta nene yina kemonanaka na muntu ya [pima] kele nde yandi kekukaka mpenza kudiyala. Yo kele ve mawete mosi ya kukonda ngolo ya kudiyala, ya kulutisa ndilu na kuzola, ya kuvanda zololo. Yo kele ngolo mosi ya kekudiyalaka.” Yezu kutubaka mutindu yai sambu na yandi mosi: “Mono kele muntu ya pima, [mpi ya ntima ya kudikulumusa, NW].” (Matayo 11:29) Kansi, Yezu kuvandaka na kikesa ya kunwanina minsiku ya lunungu.​—Matayo 21:12, 13; 23:13-33.

8. Kikalulu ya pima kekwendaka nzila mosi ti nki kikalulu, mpi sambu na nki beto kele na mfunu ya kikalulu yai na bangwisana na beto ti bantu yankaka?

⁸ Yo yina, kikalulu ya pima kekwendaka mpenza nzila mosi ti kudiyala. Nkutu, ntangu ntumwa Polo kutangaka “mbuma ya mpeve,” (NW) yandi tulaka kikalulu ya pima kisika mosi ti kudiyala. (Galatia 5:22, 23) Beto fwete yedisa kikalulu ya pima na lusadisu ya mpeve santu. Yo kele kikalulu ya Bukristu yina kesadisaka beto na kuzinga na ngemba ti bantu yina kele Bakristu ve mpi ti bayina kele na kati ya dibundu. Polo kusonikaka nde: “Beno fweti wila bantu mawa mingi, beno fweti vanda bantu ya mbote, beno lenda kudisonga ve, beno fweti vanda pima, beno fweti kanga ntima. . . . Beno fweti lolula bantu ya nkaka na kati na beno.”​—Kolosai 3:12, 13.

9. (a) Sambu na nki kuvanda na kikalulu ya pima kesukaka kaka ve na bangwisana na beto ti bantu yankaka? (b) Inki mutindu bantu ya pima “ta baka ntoto”?

⁹ Kansi, kikalulu ya pima kesukaka kaka ve na bangwisana na beto ti bantu yankaka. Na ntangu beto kelemfukilaka kimfumu ya Yehowa na luzolo yonso, beto kemonisaka nde beto kele bantu ya pima. Muntu ya ntete ya mesongaka mbandu na dyambu yai kele Yezu Kristu, yina kumonisaka kikalulu ya pima mpi kulemfukilaka luzolo ya Tata na yandi na mambu yonso na ntangu yandi vandaka awa na ntoto. (Yoane 5:19, 30) Yezu kele muntu ya ntetentete ya mebakaka ntoto, sambu Nzambi meponaka yandi na kuvanda Ntotila na yo. (Nkunga 2:6-8; Daniele 7:13, 14, NW) Yandi kekabulaka dikabu yai ti bantu 144 000 yina tayala ‘na kimvuka ti yandi,’ bayina Nzambi meponaka “na kati ya bantu” sambu “bo ta yalaka awa na nsi-ntoto.” (Roma 8:17; Kusonga 5:9, 10; 14:1, 3, 4; Daniele 7:27) Kristu ti bantotila yina tayala ti yandi tayala bamilio ya babakala ti bankento yina kele bonso mameme mpi bayina tamona kulungana ya kyese ya nkunga ya mbikudulu yina ketuba nde: “Bantu yina ke kudikulumusaka, bo ta zinga mbote na ngemba mpenza na ntoto.”​—Nkunga 37:11; Matayo 25:33, 34, 46.

Kyese na Bantu Yina Kele na Nzala

Sambu na Lunungu

10. Monisa mutindu mosi yina lenda sala nde bantu yina kevandaka na ‘nzala mpi na kiwina sambu na lunungu’ kuyukuta.

¹⁰ Kyese ya kelanda yina Yezu kutubilaka ntangu yandi vandaka kutuba na zulu ya ngumba ya Galilea kuvandaka yai: “Kyese na bantu yina kele na nzala mpi na kiwina sambu na lunungu, sambu bo tayukuta.” (Matayo 5:6, NW) Sambu na Bakristu, Yehowa muntu ketulaka minsiku ya lunungu. Yo yina, bantu yina kevandaka na nzala mpi na kiwina sambu na lunungu kevandaka  mpenza na nzala mpi na kiwina ya lutwadisu ya Nzambi. Bantu ya mutindu yina kezabaka mpenza nde bo kele bantu ya masumu mpi ya kukonda kukuka mpi bo kesosaka nde Yehowa kundima bo. Bantu yango kevandaka mpenza na kyese na ntangu bo kelongukaka na Ndinga ya Nzambi nde kana bo balula ntima mpi bo lomba ndolula na nsadisa ya nkudulu ya kimenga ya Kristu, bo takuma bantu ya lunungu na meso ya Nzambi!​—Bisalu 2:38; 10:43; 13:38, 39; Roma 5:19.

11, 12. (a) Inki mutindu Bakristu ya kupakulama kekumaka bantu ya lunungu? (b) Inki mutindu kiwina ya banduku ya bapakulami kemana?

¹¹ Yezu kutubaka nde bantu ya mutindu yina tavanda na kyese, sambu bo ‘tafuluka.’ (Matayo 5:6, Kingdom Interlinear) Bakristu ya kupakulama yina “ta yala” ti Kristu na zulu kebingama bantu ya ‘lunungu sambu na luzingu.’ (Roma 5:1, 9, 16-18, NW) Yehowa kendimaka bo bonso bana na yandi ya kimpeve. Bo kekumaka bantotila yina tayala kumosi ti Kristu, mpi banganga-Nzambi yina tavanda ti yandi na luyalu ya Kimfumu na yandi ya zulu.​—Yoane 3:3; 1 Piere 2:9.

¹² Banduku ya bapakulami kebingama ntete ve bantu ya lunungu sambu na luzingu. Kansi, Yehowa kemonaka bo nde bo kele na mwa ndambu ya lunungu sambu na lukwikilu na bo na menga ya Kristu yina kutyamukaka. (Yakobo 2:22-25; Kusonga 7:9, 10) Yehowa kemonaka bo nde bo kele banduku na yandi yina mekumaka bantu ya lunungu yina taguluka na “mpasi ya nene.” (Kusonga 7:14, NW) Kiwina ya bo kevandaka na yo sambu na lunungu tamana dyaka na ntangu bo tazinga na ntoto ya mpa, yina tavanda na nsi ya luyalu ya “zulu ya mpa,” kisika “lunungu tazingaka.”​—2 Piere 3:13, NW; Nkunga 37:29.

 Kyese na Bantu Yina Kewilaka Bantu ya Nkaka Mawa

13, 14. Inki mambu beto lenda sala sambu na kumonisa nde beto kewilaka bankaka mawa, mpi inki mambote beto tabaka?

¹³ Na ntangu yandi landaka na kusala Disolo na yandi na zulu ya Ngumba, Yezu kutubaka nde: “Kiese na bantu yina ke wilaka bantu ya nkaka mawa, sambu Nzambi ta wila bo mpi mawa!” (Matayo 5:7) Na tribinale ya leta, mawa kevandaka nkenda yina zuzi kewilaka muntu ya mesala mbi na ntangu yandi kekulumusaka kiteso ya ndola yina nsiku kuzengilaka muntu yango. Kansi, na kati ya Biblia, bangogo ya kisina ya bo kebalulaka nde “mawa” ketendulaka mingimingi kusadila bansukami mambote to kufwila bo nkenda sambu na kulembika mpasi na bo. Yo yina, bantu yina kewilaka bankaka mawa kemonisaka mawa na bo na bisalu. Kingana ya Yezu ya Muntu ya Samaria ya ntima ya mbote kele mbandu mosi ya mbote ya muntu mosi yina kumonisaka “mawa” na muntu yina kuvandaka na mpasi.​—Luka 10:29-37.

¹⁴ Sambu na kumona kyese yina kekatukaka na kuwila bankaka mawa, beto fwete salaka mambote na bantu yina kele na mpasi. (Galatia 6:10, NW) Yezu vandaka kuwa mawa ya bantu yina yandi vandaka kumona. “Yandi wilaka bo mawa, sambu bo vandaka bonso mameme yina me konda ngungudi ya kutala bo. Ebuna yandi yantikaka kulonga bo mambu mingi.” (Marko 6:34) Yezu kubakisaka nde mpusa ya kuluta nene ya bantu kuvandaka na yo kuvandaka ya kimpeve. Beto mpi lenda monisa nde beto kewilaka bantu yankaka mawa kana beto kezabisa bo ‘nsangu ya mbote ya kimfumu’ yina bo ke na yo mpenza mfunu. (Matayo 24:14) Dyaka, beto lenda sala mambu mingi sambu na kusadisa bampangi-Bakristu yina kele minunu, mifwidi, mpi bansyona mpi ‘kutubila myoyo yina kenyokwama na mabanza na mutindu mosi ya kesyamisaka.’ (1 Tesalonika 5:14, NW; Bingana 12:25; Yakobo 1:27) Kusala mutindu yai tanatila beto kyese kaka ve kansi yo tasala mpi nde Yehowa kuwila beto mawa.​—Bisalu 20:35; Yakobo 2:13.

Bantu ya Ntima-Mpembe mpi ya Kekotisaka Ngemba

15. Inki mutindu beto lenda vanda bantu ya ntima-mpembe mpi ya kekotisaka ngemba?

¹⁵ Yezu kumonisaka dyambu ya sambanu ti ya nsambwadi yina kenataka kyese, nde: “Kiese na bantu yina kele ntima-mpembe, sambu bo ta mona Nzambi! Kiese na bantu yina ke kotisaka ngemba na kati ya bantu, sambu Nzambi ta binga bo bana na yandi!” (Matayo 5:8, 9) Ntima ya mpembe kevandaka kaka ve bunkete na mambu ya metala bikalulu ya mbote, kansi yo kevandaka dyaka bunkete na kimpeve mpi na bumosi na yina metala kukangama na yo na Yehowa. (1 Bansangu 28:9; Nkunga 86:11) Bantu yina kekotisaka ngemba kezingaka na ngemba ti bampangi na bo Bakristu mpi, kana mpila kele, bo kezingaka mpi na ngemba ti bamfinangani na bo. (Roma 12:17-21) Bo ‘kesosaka ngemba, mpi bo kelandaka kaka yo.’​—1 Piere 3:11.

16, 17. (a) Sambu na nki Biblia kebinga bapakulami nde “bana ya Nzambi,” mpi nki mutindu bo ‘kemonaka Nzambi’? (b) Na nki mutindu “mameme ya nkaka” ‘kemonaka Nzambi’? (c) Na nki mutindu mpi nki ntangu “mameme ya nkaka” takuma mpenza “bana ya Nzambi”?

¹⁶ Sambu na bantu ya kekotisaka ngemba yina kele ntima-mpembe, Biblia kepesa lusilu nde “Nzambi ta binga bo bana na yandi” mpi “bo ta mona Nzambi.” Bakristu ya kupakulama kebutukaka na mpeve mpi Yehowa kendimaka bo nde bo kele “bana” na yandi na ntangu ya bo kele dyaka awa na ntoto. (Roma 8:14-17) Na ntangu bo kefutumukaka sambu na kwenda kuvanda ti Kristu na zulu, bo kesalaka na kisika yina Yehowa kevandaka mpi bo kemonaka Yandi mpenza.​—1 Yoane 3:1, 2; Kusonga 4:9-11.

 ¹⁷ “Mameme ya nkaka” yina kekotisaka ngemba kesadilaka Yehowa na lutwadisu ya Ngungudi ya Mbote, Kristu Yezu, yina mekumaka ‘Tata na bo ya Mvula na Mvula.’ (Yoane 10:14, 16; Yezaya 9:6, NW) Bayina tanunga kumekama ya nsuka na nima ya Luyalu ya Mvu Funda Mosi ya Kristu, Yehowa tandima bo bonso bana na yandi awa na ntoto mpi bo “tabaka kimpwanza ya lukumu ya bana ya Nzambi.” (Roma 8:21, NW; Kusonga 20:7, 9) Na ntwala nde ntangu yina kulunga, bo kebingaka Yehowa nde Tata na bo, sambu bo mepesaka yandi luzingu na bo, mpi bo kendimaka nde yandi Muntu mepesaka bo luzingu. (Yezaya 64:7) Bonso Yobi ti Moise yina kuzingaka na ntangu ya ntama, bo lenda ‘mona Nzambi’ na meso ya lukwikilu. (Yobi 42:5; Baebreo 11:27) Na ‘meso na bo ya lukwikilu’ mpi na nsadisa ya nzayilu ya sikisiki ya Nzambi, bo kemonaka bikalulu ya kuyituka ya Yehowa mpi bo kesalaka kikesa na kulanda mbandu na yandi na ntangu bo kesalaka luzolo na yandi.​—Efezo 1:18; Roma 1:19, 20; 3 Yoane 11.

18. Na kutadila mambu nsambwadi ya ntete ya kenataka kyese yina Yezu kutubilaka, banani kevandaka na kyese ya kyeleka bubu yai?

¹⁸ Beto memona nde bantu yina kekudibanzaka sambu na mpusa na bo ya kimpeve, bayina kedilaka, bantu ya pima, bayina kele na nzala mpi na kiwina sambu na lunungu, bayina kewilaka bankaka mawa, bantu ya ntima-mpembe, mpi bayina kekotisaka ngemba kevandaka na kyese ya kyeleka na kusadila Yehowa. Kansi, bantu ya mutindu yina bo kemengaka bo ntangu yonso, to nkutu bo kenyokulaka bo. Keti mambu yai kekatulaka kyese na bo? Beto tatadila ngyufula yai na disolo yina kelanda.

Mvutukila

• Inki kyese bayina kekudibanzaka sambu na mpusa na bo ya kimpeve kemonaka?

• Na nki mitindu mawa ya bantu yina kedila kemana?

• Na nki mutindu beto kemonisaka kikalulu ya pima?

• Sambu na nki beto fwete vanda bantu yina kewilaka bankaka mawa, bantu ya ntima-mpembe, mpi yina kekotisaka ngemba?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 23]

“Kyese na bantu yina kekudibanzaka sambu na mpusa na bo ya kimpeve”

[Bifwanisu ya kele na lutiti 23]

“Kyese na bantu yina kele na nzala mpi na kiwina sambu na lunungu”

[Kifwanisu ya kele na lutiti 23]

“Kiese na bantu yina ke wilaka bantu ya nkaka mawa”