Tambula na Nzila ya Kwikama
Tambula na Nzila ya Kwikama
“Kansi mono, mono [tatambula na kwikama na mono, NW].”—NKUNGA 26:11.
1, 2. (a) Sambu na nki kwikama ya muntu kele dyambu mosi ya kewakana mpenza ti ntembe ya metala nswa ya Yehowa ya kuvanda mfumu? (b) Inki mutindu bigangwa ya mayele lenda monisa nde bo kele na lweka ya kimfumu ya Yehowa?
NTANGU Satana kukolamaka na kilanga ya Edeni, yandi basisaka ntembe ya metala nswa ya Nzambi kele na yo ya kuyala bigangwa na Yandi yonso. Ntangu fyoti na nima, yandi tulaka dyaka ntembe nde bantu kesadilaka Nzambi kaka kana bo kezaba nde kusala mutindu yina tanatila bo mambote. (Yobi 1:9-11; 2:4) Yo yina, kwikama ya muntu mekumaka dyambu mosi ya kewakana mpenza ti ntembe ya metala nswa ya Yehowa ya kuvanda mfumu ya luyalanganu yonso.
2 Ata kimfumu ya Nzambi mesimbama ve na kwikama ya bigangwa na yandi, bantu ti bana ya kimpeve ya Nzambi lenda monisa lweka ya bo kele na ntembe yai. Inki mutindu? Bo kemonisaka yo na ntangu bo keponaka na kulanda nzila ya kwikama to ve. Yo yina, kwikama ya muntu kele kima ya kuluta mfunu ya Nzambi tatadila sambu na kusambisa yandi.
3. (a) Inki kima Yobi ti Davidi kuzolaka nde Yehowa kutala mpi kusambisa? (b) Inki bangyufula kebasika na yina metala kwikama?
3 Na kutulaka ntima, Yobi kutubaka nde: “Mbote Nzambi kutesa mono na kilo ya mbote, ebuna yandi ta mona nde mono ke [na kwikama, NW].” (Yobi 31:6) Ntotila Davidi ya Izraele ya ntama kulombaka Yehowa na kutala kwikama na yandi ntangu yandi sambaka nde: “Mfumu Nzambi, nungisa mono sambu mono [metambula na kwikama na mono, NW]; ntima na mono yonso mpi kele na nge, [sambu mono nikana ve, NW].” (Nkunga 26:1) Yo kele mfunu kibeni nde beto mpi kutambula na nzila ya kwikama! Kansi, kwikama kele inki, mpi kutambula na nzila ya kwikama ketendula inki? Inki tasadisa beto na kubikala na nzila ya kwikama?
“Mono Metambula na Kwikama na Mono”
4. Kwikama kele inki?
4 Kwikama ketendula kuvanda ya kusungama, kukonda kusala mbi, lunungu, mpi kukonda kifu. Kansi, kwikama ketendula mambu mingi kuluta kusala mambu ya mbote. Yo ketendula kuvanda ti bikalulu ya mbote to ntima ya mvimba na yina metala kukangama na Nzambi. Satana kutulaka ntembe na bikuma yina vandaka kupusa Yobi na kusadila Nzambi ntangu yandi tubaka nde: “Ntangu yai, meka fioti na kupesa [Yobi] mpasi na nitu, nge ta mona nde yandi ta finga nge na meso ya bantu yonso.” (Yobi 2:5) Katula kusala mambu ya mbote, kwikama kelombaka mpi nde ntima ya muntu kuvanda ti kikuma ya mbote ya kepusa yandi na kusala mambu.
5. Inki kemonisa nde sambu na kuvanda ya kwikama, yo kelombaka ve nde beto vanda bantu ya kukuka?
5 Kansi, sambu na kuvanda ya kwikama, yo kelombaka ve nde muntu kuvanda ya kukuka. Ntotila Davidi kuvandaka muntu ya kukonda kukuka mpi yandi salaka bifu mingi ya nene na luzingu na yandi. Kansi, Biblia ketuba nde yandi vandaka muntu mosi yina vandaka kutambula “na kwikama ya ntima.” (1 Bantotila 9:4, NW) Sambu na inki? Sambu Davidi vandaka kuzola Yehowa. Ntima na yandi vandaka ya kukangama na Nzambi. Na luzolo yonso, yandi ndimaka bifu na yandi, ndola ya bo pesaka yandi, mpi yandi sungikaka banzila na yandi. Ya kyeleka, kwikama ya Davidi kemonana na kukangama mpi na zola na yandi ya ntima ya mvimba na Nzambi na yandi, Yehowa.—Kulonga 6:5, 6.
6, 7. Kutambula na kwikama kelombaka kusala inki?
6 Kwikama kesukaka kaka ve na kikalulu mosi buna ya muntu, mu mbandu kukangama ya muntu kevandaka na yo na lusambu. Yo kemonanaka na mambu yonso ya luzingu na beto. Davidi ‘kutambulaka’ na kwikama na yandi. Mukanda The New Interpreter’s Bible ketuba nde: “Kisongi-dyambu ‘kutambula’ ketendula ‘mutindu ya kuzinga’ to ‘bikalulu ya muntu.’” Ntangu yandi tubilaka bantu yina kele “na bifu ya mbote na luzingu na bo,” muyimbi-bankunga kuyimbaka nde: “Kiese na bayina ke landaka mambu [ya Nzambi] ti kusosa yandi na ntima na bo yonso; bo ke salaka mbi ve, bo ke landaka kaka nzila na yandi.” (Nkunga 119:1-3) Kuvanda ya kwikama kelombaka ntangu yonso kusosa kusala luzolo ya Nzambi mpi kutambula na nzila na yandi.
7 Sambu na kutambula na kwikama, yo kelombaka kukangama mpenza na Nzambi, ata na bantangu ya mpasi. Kwikama na beto kemonanaka pwelele ntangu beto kekangaka ntima na bampasi, ntangu beto kebikalaka ngolo ata bantu kemenga beto, to ntangu beto kenwanaka ti bampukumuna ya inza yai ya mbi. Beto kepesaka ntima ya Yehowa “kiese” yina kesalaka nde yandi kuka kupesa mvutu na muntu yina kesosilaka yandi. (Bingana 27:11) Yo yina, beto kele ti kikuma ya mbote yina lenda pusa beto na kubaka lukanu yai ya Yobi kubakaka: “Mono ta [katula ve kwikama na mono, NW] tii kuna ya mono ta fwa.” (Yobi 27:5) Nkunga ya 26 kesonga beto mambu yina lenda sadisa beto na kutambula na kwikama.
“Yobisa Bapiku na Mono ti Ntima na Mono”
8. Inki nge kelonguka na kisambu yina Davidi kusalaka nde Yehowa kutala mbote-mbote bapiku na yandi ti ntima na yandi?
8 Davidi kusambaka nde: “Tala mono mbote-mbote, Mfumu; meka mono, [yobisa bapiku na mono ti, NW] ntima na mono.” (Nkunga 26:2) Bapiku kevandaka na kati ya nitu mpenza. Na mutindu mosi ya kifwani, bapiku kele mabanza mpi mawi yina mebumbanaka mpenza na kati ya muntu. Ebuna, ntima ya kifwani kele kimuntu yonso ya kati ya muntu, disongidila, bikuma ya ketindaka yandi na kusala mambu, mawi, mpi mayele na yandi. Ntangu Davidi kusambaka nde Yehowa kutala yandi mbote-mbote, yandi lombaka nde Nzambi kusosa mpi kufimpa mabanza ti mawi na yandi ya mebumbanaka.
9. Na nki mutindu Yehowa keyobisaka bapiku ti ntima na beto ya kifwani?
9 Davidi kulombaka nde Nzambi kuyobisa bapiku na yandi ti ntima na yandi. Inki mutindu Yehowa keyobisaka kimuntu na beto ya kati? Davidi kuyimbaka nde: “Lukumu na Mfumu Nzambi sambu yandi ke pesaka mono bandongisila, [bapiku, NW] na mono ke songaka mono yo ata na mpimpa.” (Nkunga 16:7) Verse yai ketendula inki? Yo ketendula nde bandongisila ya Nzambi kukumaka tii na kimuntu ya kati ya Davidi mpi yo bikalaka kuna sambu na kusungika mabanza na yandi ti mawi na yandi ya kubumbana. Bandongisila ya beto kebakaka na nzila ya Ndinga ya Nzambi, ya bantu yina yandi mepesaka kiyeka, ti ya organizasio na yandi lenda sungika mpi mabanza ti mawi na beto kana beto keyindulula yo na ntonda yonso mpi kepesa yo nzila nde yo bikala mpenza na kimuntu na beto ya kati. Kulomba Yehowa mbala na mbala na kisambu nde yandi yobisa beto mutindu yai tasadisa beto na kutambula na kwikama.
‘Ntima na Nge ya Mbote Kele na Ntwala na Mono’
10. Inki kusadisaka Davidi na kutambula na kyeleka ya Nzambi?
10 Davidi kulandaka na kutuba nde: “Ntima na nge ya mbote kele na ntwala ya meso na mono, mpi mono metambula na kyeleka na nge.” (Nkunga 26:3, NW) Davidi kuzabaka mbote-mbote bisalu ya ntima ya mbote ya Yehowa, mpi yandi vandaka kuyindulula yo na ntonda yonso. Yandi yimbaka nde: “Mono ke pesa Mfumu Nzambi mersi, mono lenda vila ve mambote na yandi yonso.” Ntangu Davidi vandaka kuyindula mosi na kati ya “mambote” ya Nzambi, yandi landaka na kutuba nde: “Mfumu Nzambi ke kotilaka bantu yina ya bo ke monisaka mpasi, yandi ke nungisaka bo. Yandi songaka bangindu na yandi na Moize, yandi songaka bantu ya Israele mambu na yandi ya kuyituka.” (Nkunga 103:2, 6, 7) Ziku Davidi vandaka kuyindula mpasi yina bantu ya Izraele kumonaka na maboko ya bantu ya Ezipte na bilumbu ya Moize. Kana yo vandaka mutindu yina, yo fwete vanda nde kuyindulula mutindu Yehowa kusongaka Moize bangindu na yandi ya kugulusa bantu na yandi kusimbaka ntima ya Davidi mpi yo pesaka yandi kikesa ya kukangama na lukanu na yandi ya kutambula na kyeleka ya Nzambi.
11. Inki lenda sadisa beto na kutambula na nzila ya kwikama?
11 Kulonguka Ndinga ya Nzambi mbala na mbala mpi kuyindulula mambu yina beto kelonguka tasadisa beto mpi na kutambula na nzila ya kwikama. Mu mbandu, yo fwete vanda nde kuyindulula mbandu ya Yozefi yina kutinaka mpukumuna ya mansoni ya nkento ya Potifare tasyamisa beto mpenza na kutina bampukumuna ya mutindu mosi ya beto lenda kutana ti yo na kisika ya kisalu, na nzo-nkanda, to na bisika yankaka. (Kuyantika 39:7-12) Keti beto kele ti bambandu ya beto lenda yindula na ntangu beto kekutana ti bampukumuna yina kepusa beto na kusosa kimvwama ya kinsuni to kukuma muntu ya lukumu na inza? Beto kele ti mbandu ya Moize, yina kubuyaka kuvanda muntu ya lukumu na Ezipte. (Baebreo 11:24-26) Ntembe kele ve nde kuyibuka ntangu yonso kukanga ntima ya Yobi tasadisa beto na kuvanda na lukanu ya ngolo ya kubikala ntangu yonso ya kwikama na Yehowa ata na ntangu ya maladi ti ya bampasi. (Yakobo 5:11) Ebuna, inki beto tasala kana bo kemonisa beto mpasi? Kuyibuka mambu yina Daniele kukutanaka na yo na dibulu ya bankosi tapesa beto kikesa!—Daniele 6:17-23.
‘Mono Kevandaka Ve ti Bantu ya Kukonda Masonga’
12, 13. Inki banduku beto fwete buya?
12 Davidi kutubilaka dyambu yankaka yina kukumisaka kwikama na yandi ngolo. Yandi tubaka nde: “Mono ke vandaka ve ti bantu ya [kukonda masonga, NW], mono ke taka kinduku ve ti bantu ya luvunu. Mono ke zolaka ve kimvuka ya babandi ata fioti, mono ke tinaka bantu yina ke buyaka nge.” (Nkunga 26:4, 5) Davidi vandaka kubuya kuvanda ti bantu yina vandaka kubuya Nzambi. Yandi yinaka banduku ya mbi.
13 Ebuna beto? Keti beto kebuyaka kuvanda ti bantu ya kukonda masonga na nzila ya televizio, ya bavideo, ya bafilme, ya Internet, to ya bisadilu yankaka? Keti beto kebuyaka kuvanda ti bantu ya luvunu yina kebumbaka kimuntu na bo? Bantu yankaka ya beto kevandaka ti bo na nzo-nkanda to na kisalu lenda sala kinduku ya luvunu ti beto sambu na kulungisa balukanu na bo ya mbi. Keti beto kezola mpenza kuyedisa kinduku ya ngolo ti bantu yina ketambulaka ve na kyeleka ya Nzambi? Ata bo ketubaka nde bo ketaka masonga, ba aposta lenda bumba mpi balukanu ya bo kevandaka na yo ya kukatula beto na nzila sambu beto sadila dyaka ve Yehowa. Inki beto lenda tuba sambu na bantu yina kele na dibundu ya Bukristu kansi bo kevandaka ti luzingu ya mitindu zole? Bo mpi kebumbaka kimuntu na bo ya kyeleka. Jayson, yina mekumaka nsadi ya kisalu, kuvandaka ti banduku ya mutindu yina na kileke. Yandi ketuba mutindu yai sambu na banduku yango: “Kilumbu mosi, mosi na kati na bo kusongaka mono nde: ‘Mambu ya beto kesala ntangu yai kele na mfunu ve, sambu ntangu ngidika ya mpa takwisa, beto tavanda dezia ya kufwa. Beto tazaba kwa beto ve nde beto kondaka kumona kima mosi.’ Kutuba ya mutindu yai kukangulaka mono meso. Mono kezola ve kufwa ntangu ngidika ya mpa takwisa.” Na mayele yonso, Jayson kuzengaka kinduku na yandi ti baleke yina. Ntumwa Polo kukebisaka nde: “Bantu kukusa beno ve, sambu: ‘Banduku ya mbi ke bebisaka bikalulu ya mbote.’” (1 Korinto 15:33) Yo kele mfunu mpenza nde beto buya banduku ya mbi!
‘Mono Tasonga Mambu ya Kuyituka ya Nge Salaka’
14, 15. Inki mutindu beto lenda “ziunga mesa-kimenga [ya Yehowa]”?
14 Davidi kulandaka na kutuba nde: “Mfumu, mono ke sukula maboko na mono na kusonga nde mono ke na mambu ve; mono ke samba nge na kuziunga yai ya mono ke ziunga mesa-kimenga.” Sambu na inki? ‘Sambu na kuyimba nkunga ya kupesa nge mersi, mpi kusonga mambu ya kuyituka ya nge salaka.’ (Nkunga 26:6, 7) Davidi kuzolaka kubikala bunkete na bikalulu sambu na kusambila Yehowa mpi kusonga kukangama na yandi na Nzambi.
15 Mambu yonso ya metala lusambu ya kyeleka yina vandaka kusalama na nzo-ntenta mpi na tempelo kuvandaka “kifwanisu ya mambu ya kieleka yina kele na zulu.” (Baebreo 8:5; 9:23) Mesa-kimenga kuvandaka kifwani ya luzolo yina Yehowa kumonisaka na kundima kimenga ya Yezu Kristu yina katulaka bantu na kimpika. (Baebreo 10:5-10) Beto kesukulaka maboko na beto sambu na kumonisa nde beto kele na mambu ve mpi beto ‘kezyungaka mesa-kimenga ya Yehowa’ na mutindu beto kemonisaka lukwikulu na kimenga yina.—Yoane 3:16-18.
16. Inki mutindu beto kebakaka mambote na ntangu beto kezabisaka bankaka mambu ya kuyituka ya Nzambi?
16 Ntangu beto keyindulaka mambu yonso yina nkudulu kelungisaka, keti ntima na beto kefulukaka ve ti ntonda na Yehowa mpi na Mwana na yandi mosi kaka ya kubutukaka? Yo yina, ti ntonda yonso na ntima, bika beto zabisa bankaka mambu ya kuyituka ya Nzambi mesalaka, banda na ntangu yandi gangaka muntu na kilanga ya Edeni tii na ntangu yandi tavutula mpenza mambu yonso na inza na yandi ya mpa. (Kuyantika 2:7; Bisalu 3:21) Kisalu ya kusamuna Kimfumu mpi ya kukumisa bantu balongoki ketaninaka beto mpenza na kimpeve! (Matayo 24:14; 28:19, 20) Kudipesa na kisalu yai kesadisaka beto na kutanina ngolo kivuvu na beto sambu na bilumbu kekwisa, lukwikilu na beto na balusilu ya Nzambi, mpi zola na beto sambu na Yehowa mpi bantu yankaka.
“Mono Ke Zolaka Nzo ya Nge Ke Zingaka”
17, 18. Inki mutindu beto fwete tadilaka balukutakanu ya Bukristu?
17 Nzo-ntenta, ti mesa-kimenga na yo yina bo vandaka kutambikila bimenga, kuvandaka kisika lusambu ya Yehowa vandaka kusalama na Izraele. Sambu na kumonisa kyese na yandi na kisika yina, Davidi kusambaka nde: “Mfumu, mono ke zolaka nzo ya nge ke zingaka, kisika kele lukumu na nge.”—Nkunga 26:8.
18 Keti beto kezolaka kuvukana na bisika yina beto kelongukaka mambu ya metala Yehowa? Konso Nzo ya Kimfumu ti baprograme na yo ya malongi ya kimpeve yina kelongamaka mbala na mbala kele kisika yina lusambu ya kyeleka kesalamaka na kisika ya beto kezingaka. Dyaka, konso mvula, beto kevandaka ti balukutakanu ya distrike, ya nzyunga, mpi ya sipesiali ya kilumbu mosi. Na balukutakanu yai, beto ketadilaka “bangibusa” (NW) ya Yehowa. Kana beto longuka na ‘kuzola yo mingi,’ beto tavandaka na kyese mingi na kukwenda na balukutakanu yango mpi beto talandaka yo na dikebi. (Nkunga 119:167) Kuvanda ti bampangi na beto Bakristu yina kekudibanzaka sambu na beto mpi kesadisaka beto na kulanda kutambula na nzila ya kwikama kepesaka kikesa mpenza!—Baebreo 10:24, 25.
“Kufwa Mono Ve”
19. Inki masumu Davidi kuzolaka ve nde Nzambi kumona yo na yandi?
19 Sambu Davidi kuzabaka mbote malanda ya kukonda kutambula na kyeleka ya Nzambi, yandi sambaka nde: “Kufwa mono ve nzila mosi ti bantu ya masumu; kubaka mono ve bonso bantu yina ke fwaka bantu ya nkaka, bayina ke salaka kaka mbi ntangu yonso, konso ntangu bo ke zolaka kaka avoka.” (Nkunga 26:9, 10) Davidi kuzolaka ve kuvanda na kati ya bantu yina vandaka kusala kaka mbi to kubaka avoka.
20, 21. Inki lenda nata beto na nzila ya mbi?
20 Bubu yai, inza mefuluka mpenza ti bisalu ya mbi. Televizio, bazulunalu, mpi bafilme kepusa bantu na kusala mambu ya mbi, mu mbandu “bamambu ya poto-poto.” (Galatia 5:19) Bantu mingi mekumaka bampika ya bifwanisu ya kesongaka kinkonga, yina kenataka mbala mingi bantu na kusala mansoni. Mingimingi baleke bantu kebwaka kukonda mpasi na bupusi ya mutindu yai. Na bansi mingi, bantu kevandaka ti kikalulu ya kutalana sambu na kusala kinduku ya makwela, ebuna batoko kekutanaka ti bupusi yina kenataka bo na kuyindula nde bo mpi fwete sala kinduku ya mutindu yina. Baleke mingi mekumaka kusala binduku yina ketedimisaka ngolo mpenza mawi na bo ya kuzola, ata bo melunga ntete ve na kukwela. Ebuna, sambu na kulungisa bampusa ya kuvukisa nitu yina keyela na nitu na bo, bo kesukininaka ve na kusala mansoni yina kenataka bo na pite.
21 Bambuta mpi lenda bwa na bupusi ya mbi. Kukonda kwikama kemonanaka na bisalu ya mumbongo ya kukonda masonga mpi na kikalulu ya kuzola kubaka badesizio yina kelungisa kaka mambote ya muntu yandi mosi. Kutambula na banzila ya inza tanata beto kaka ntama mpenza ti Yehowa. Bika nde beto ‘buya mambu ya mbi, kansi beto zola mambu ya mbote’ mpi beto landa na kutambula na nzila ya kwikama.—Amosi 5:15.
“Wila Mono Mawa, Pardo; Gulusa Mono”
22-24. (a) Inki kikesa nge kebaka na bangogo ya nsuka ya Nkunga ya 26? (b) Inki mutambu beto tatadila na disolo yina kelanda?
22 Davidi kusukisaka kisambu na yandi na Nzambi mutindu yai: “Kansi mono, mono [tatambula na kwikama na mono, NW]; wila mono mawa, pardo; gulusa mono! Mono kele na kigonsa ve ata fioti, mono ke kumisaka Mfumu Nzambi na kati ya bantu yina ke sambaka yandi.” (Nkunga 26:11, 12) Ntangu Davidi kumonisaka lukanu na yandi ya kubikala ya kwikama na kisambu, yandi lombaka mpi nde Nzambi kugulusa yandi. Kisambu yai kepesa kikesa mpenza! Ata beto kele bantu ya masumu, Yehowa tasadisa beto kana beto kele ti lukanu ya kutambula na nzila ya kwikama.
23 Bika nde mambu yonso ya beto kesalaka na luzingu kumonisa nde beto kezitisaka mpi kebakaka kimfumu ya Nzambi na valere. Konso muntu na kati na beto lenda lomba na kisambu nde Yehowa kutala yandi mbote-mbote mpi kuyobisa mabanza ti mawi ya kimuntu na yandi ya kati. Kana beto kesala kikesa na kulonguka Ndinga na yandi, beto tayindululaka kyeleka na yandi konso ntangu. Yo yina, bika beto buya banduku ya mbi, kansi beto pesa Yehowa lukumu na kati ya bimvuka ya bantu na yandi. Bika beto kudipesa na kikesa yonso na kusala kisalu ya kusamuna Kimfumu ti ya kukumisa bantu balongoki, mpi beto pesa ve ata fyoti nzila nde inza kubebisa bangwisana ya kitoko ya beto kele na yo ti Nzambi. Kana beto kesala yonso yina beto lenda sala sambu na kutambula na nzila ya kwikama, beto lenda tula mpenza ntima nde Yehowa tagulusa beto.
24 Sambu kwikama fwete monana na mambu yonso ya luzingu, beto fwete zaba mutambu mosi ya kenataka lufwa: kulauka malafu. Beto tatadila dyambu yai na disolo yina kelanda.
Keti Nge Keyibuka?
• Sambu na nki kwikama ya bigangwa ya mayele kele kima ya kuluta mfunu yina Nzambi tatadila sambu na kusambisa bo?
• Kwikama kele inki, mpi kutambula na kwikama kelombaka kusala inki?
• Inki tasadisa beto na kutambula na nzila ya kwikama?
• Sambu na kuvanda ya kwikama, inki bigonsa beto fwete zaba mpi kubuya?
[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]
[Kifwanisu ya kele na lutiti 23]
Keti nge kelombaka mbala na mbala na kisambu nde Yehowa kutala mbote-mbote mabanza na nge ya mebumbanaka na kati?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 23]
Keti nge ketulaka ntangu yonso bisalu ya ntima ya mbote ya Yehowa na ntwala ya meso na nge?
[Bifwanisu ya kele na lutiti 24]
Kuvanda ya kwikama na ntangu ya mpasi kepesaka ntima ya Yehowa kyese
[Bifwanisu ya kele na lutiti 25]
Keti nge kebakaka mambote ya bangidika ya Yehowa mebakaka sambu na kusadisa nge na kutambula na nzila ya kwikama?