Beto Tanina Zina na Beto ya Bakristu

“‘Beno kele bambangi na mono,’ yai kele ndinga ya Yehowa.”​—YEZAYA 43:10, NW.

1. Bantu ya nki mutindu Yehowa kebendaka penepene na yandi?

 NA NTANGU yai ya nge kele na Nzo ya Kimfumu, tala mbotembote bantu ya mevanda na nzyunga na nge. Banani nge kemona na kisika yai ya lusambu? Nge lenda mona baleke ya mevanda pima mpi ke na kubaka mayele ya Masonuku na dikebi yonso. (Nkunga 148:12, 13) Ziku, nge tamona mpi bamfumu ya mabuta ya kesala ngolo sambu na kusepedisa Nzambi ata bo kezinga na kati ya inza yai ya kebebisa luzingu ya dibuta. Ntangu yankaka nge tamona mpi bampangi na beto ya zola ya menuna yina kezingaka na kwikama yonso na kuwakana ti kudipesa na bo na Yehowa ata bo kenyokwama na bamaladi yina kinunu kenataka. (Bingana 16:31) Bo yonso kezolaka Yehowa mingi. Yandi vandaka na kyese na kusala kinduku ti bo. Mwana ya Nzambi kundimaka nde: “Ata muntu mosi ve lenda kwisa na mono kana Tata yina tindaka mono me benda yandi ve.”​—Yoane 6:37, 44, 65.

2, 3. Sambu na nki yo lenda vanda mpasi na kundima ntangu yonso nde beto kele Bakristu?

² Keti beto kele ve na kyese ya kuvanda na kati ya bantu yina Yehowa kendimaka mpi kesakumunaka? Kansi, kundima ntangu yonso nde beto kele Bakristu kevandaka ve dyambu ya pete na ‘bantangu ya mpasi yai ya kukangila ntima.’ (2 Timoteo 3:1, NW) Dyambu yai kele kyeleka mingimingi na baleke yina meyelaka na mabuta ya Bukristu. Leke mosi ya mutindu yina kundimaka nde: “Ata mu vandaka kukwenda na balukutakanu ya Bukristu, mu vandaka ve na balukanu ya kimpeve ya  pwelele mpi, na kutuba ya mbote, mu vandaka mpenza ve na mpusa ya kusadila Yehowa.”

³ Ata bantu yankaka kevandaka na mpusa ya kyeleka ya kusadila Yehowa, bupusi ya ngolo ya banduku, ya inza, mpi bampusa ya kusala masumu lenda dyengisa mabanza na bo. Ntangu bupusi ya mambu yai kenwanisa beto mbala na mbala, yo lenda pusa beto malembe-malembe na kuvidisa zina na beto ya Bakristu. Mu mbandu, bantu mingi na inza ya bubu yai kemonaka minsiku ya bikalulu ya mbote bonso nde yo memanaka ngala to nde yo mefwana ve na luzingu ya inza ya ntangu na beto. (1 Piere 4:4) Bantu yankaka kemonaka nde yo kele ve mfunu na kusambila Nzambi na mutindu yandi kezolaka. (Yoane 4:24) Na mukanda na yandi na Bakristu ya Efezo, Polo kutubaka nde inza kele na “mpeve,” to nkadilu mosi ya keyalaka yo. (Efezo 2:2) Mpeve yango kepusaka bantu na kulemfukila mabanza ya kimvuka ya bantu ya mezaba ve Yehowa.

4. Inki mutindu Yezu kumonisaka pwelele mfunu ya kutanina zina na beto ya Bakristu?

⁴ Kansi, beto bansadi ya Yehowa, beto kebakisaka nde yo tavanda dyambu mosi ya mawa mpenza kana beto vidisa zina na beto ya Bakristu, ata beto kele baleke to bambuta. Kubakisa mbote zina na beto ya Bakristu lenda katuka kaka na bansiku ya Yehowa mpi na mambu yina yandi kevingilaka nde beto sala. Yo kele mutindu yina sambu Nzambi mesalaka beto na kifwani na yandi. (Kuyantika 1:26; Mishe 6:8) Biblia kefwanisaka zina na beto ya Bakristu na bilele yina muntu melwata sambu bantu yonso kumona. Sambu na yina metala ntangu na beto, Yezu kukebisaka nde: “Tala, mono ta kwisa bonso muyibi! Kiese na muntu yina ke kangulaka meso, ti ke kebaka bilele na yandi, sambu yandi kutambula kinkonga ve, yandi kumona nsoni ve na meso ya bantu ya nkaka.” a (Kusonga 16:15) Beto kezola ve kuvidisa bikalulu na beto ya Bukristu mpi kukonda kuzitisa bansiku ya bikalulu ya mbote mpi kupesa inza ya Satana nswa ya kusoba mabanza na beto. Kana yo fwete salama, beto tavidisa mpi “bilele” yai. Dyambu ya mutindu yai tavanda dyambu mosi ya mawa kibeni mpi ya nsoni.

5, 6. Sambu na nki kuvanda ngolo na kimpeve kele mfunu?

⁵ Kubakisa mbote zina na beto ya Bakristu kevandaka na bupusi ya ngolo na mutindu muntu ketwadisaka luzingu na yandi. Sambu na inki? Kana nsadi mosi ya Yehowa kebakisa dyaka ve mbote zina na yandi ya Mukristu, yo lenda dyengisa mabanza na yandi na mpila nde yandi tavanda dyaka ve na lutwadisu mpi balukanu ya pwelele. Biblia kekebisaka mbala na mbala kontre nkadilu ya mutindu yina ya kukonda kuvanda na desizio ya mbote. Longoki Yakobo kukebisaka nde: “Muntu yina ke na ntima zole ntangu yandi ke lomba, yandi kele bonso kitembo ya masa yina ya mupepe ke tombulaka na zulu ti ke nataka na ndambu yonso. Muntu ya mutindu yina lenda tula ntima diaka ve nde yandi ta baka konso kima na Mfumu Nzambi, sambu yandi kele muntu mosi ya ntima zole, yandi mpi ke balulaka bikalulu na yandi konso ntangu.”​—Yakobo 1:6-8; Efezo 4:14; Baebreo 13:9.

⁶ Inki mutindu beto lenda tanina zina na beto ya Bakristu? Inki lenda sadisa beto na kubakisa dyaka mbote dibaku ya beto kele na yo ya kuvanda bansambidi ya Muntu ya Kuluta Kuzanguka? Beto kelomba nge na kutadila mitindu yai ya kelanda.

Simba Ngolo Zina na Nge ya Mukristu

7. Sambu na nki yo kele mfunu na kulomba Yehowa na kutala ntima na beto?

⁷ Landa na kukumisa ngolo kinduku na nge ti Yehowa. Kima ya kuluta mfunu ya Mukristu ke na yo kele kinduku ya yandi mesalaka ti Nzambi. (Nkunga  25:14; Bingana 3:32) Kana badute meyantika kukotila beto na ntima sambu na yina metala zina na beto ya Mukristu, beto fwete tala kana kinduku yango kele dyaka mbote mpi ngolo. Muyimbi-bankunga kuvandaka na kikuma ya mbote na kulomba nde: “Tala mono mbote-mbote, Mfumu; meka mono, tala ntima na mono.” (Nkunga 26:2) Sambu na nki yo kele mfunu nde Nzambi kutala beto mutindu yina? Sambu beto lenda kuditudila ve ntima na kutesa bangindu mpi mabanza ya mebumbanaka na kati ya ntima na beto mosi. Kaka Yehowa mpamba muntu lenda bakisa kimuntu na beto ya kati, disongidila bangindu, mabanza, mpi mawi na beto.​—Yeremia 17:9, 10.

8. (a) Inki mutindu kumeka yina Yehowa kemekaka beto lenda natila beto mambote? (b) Inki mutindu bo mesadisaka nge na kukuma Mukristu ya kuyela?

⁸ Ntangu beto kelomba Yehowa na kutala beto, beto kebinga yandi na kumeka beto. Yandi lenda bika nde mambu yankaka ya kemonisa bangindu na beto ya kyeleka mpi nkadilu ya ntima na beto kusalama. (Baebreo 4:12, 13; Yakobo 1:22-25) Beto fwete ndima kumeka ya mutindu yina sambu yo kepesaka beto dibaku ya kumonisa kiteso ya kwikama na beto na Yehowa. Kumeka ya mutindu yina lenda monisa kana beto kele ‘bantu ya kulunga, ya mbote mpenza, mpi ya mekonda ve ata kima mosi.’ (Yakobo 1:2-4) Ebuna na ntangu Yehowa kemeka beto, beto lenda yela na kimpeve.​—Efezo 4:22-24.

9. Keti kuzikisa kyeleka ya Biblia fwete salama kaka kana beto mosi mezola? Tendula.

⁹ Zikisa nge mosi kyeleka ya Biblia. Mutindu beto kebakisaka zina na beto ya bansadi ya Yehowa lenda vanda ve ngolo kana yo mesimbama ve ngolo na nzayilu ya Masonuku. (Filipi 1:9, 10) Konso Mukristu, yo vanda leke to mbuta, fwete zikisa yandi mosi kana mambu ya yandi kekwikilaka kele mpenza kyeleka mutindu yo kele na Biblia. Polo kulongisilaka bampangi na yandi Bakristu nde: “Beno tala mambu yonso mbote-mbote, ebuna beno simba mambu ya mbote.” (1 Tesalonika 5:21) Baleke yina kele Bakristu ya kele na mabuta yina kewaka Nzambi boma fwete bakisa nde bo lenda kuma ve Bakristu ya kyeleka kaka sambu na lukwikilu ya bibuti na bo. Davidi, tata ya Salomo, kusyamisaka yandi na ‘kuzaba mbote-mbote Nzambi ya tata na yandi ke sambaka na kusadila yandi na ntima mosi ti mabanza mosi.’ (1 Bansangu 28:9) Yo fwanaka ve nde Salomo kutala kaka mutindu tata na yandi vandaka kutunga lukwikilu na yandi na Yehowa. Yo lombaka nde yandi longuka yandi mosi na kuzaba Yehowa, mpi yandi salaka yo. Yandi bondilaka Nzambi nde: “Pesa mono mayele ti ngangu sambu mono zaba kuyala mbote bantu yai.” ​—2 Bansangu 1:10.

10. Sambu na nki yo ke mbi ve na kuyufula bangyufula ya masonga ti bangindu ya mbote?

¹⁰ Lukwikilu ya ngolo ketungamaka na zulu ya nzayilu. Polo kutubaka nde: “Na kukwikila, bantu fweti wa ntete nsangu.” (Roma 10:17) Inki yandi zolaka kutuba? Yandi zolaka kutuba nde kana beto kelonguka Ndinga ya Nzambi mbala na mbala, beto kekumisa ngolo lukwikilu mpi kivuvu na beto na Yehowa, na balusilu na yandi, mpi na organizasio na yandi. Kana beto keyufula bangyufula ya masonga ya metala Biblia, beto lenda zwa bamvutu ya kepesa kikesa. Dyaka, na Roma 12:2, beto kezwa ndongisila yai ya Polo: ‘Beno zikisa mambu yina ya Nzambi kezolaka: mambu yina kele ya mbote, yina kepesaka yandi kiese, mpi yina ke na kifu ve.’ Inki mutindu kibeni beto lenda sala yo? Kana beto kelonguka na “kuzaba mambu ya kieleka.” (Tito 1:1) Mpeve ya Yehowa lenda sadisa beto na kubakisa ata mambu ya mpasi. (1 Korinto 2:11, 12) Beto fwete samba Nzambi sambu yandi sadisa beto kana beto kebakisa ve dyambu mosi. (Nkunga 119:10, 11, 27) Yehowa kezolaka nde beto bakisa Ndinga na yandi, beto kwikila na yo, mpi beto lemfuka na yo. Yandi kesepelaka na bangyufula ya masonga ya beto keyufulaka ti bangindu ya mbote.

Baka Lukanu ya Kusepedisa Nzambi

11. (a) Inki mpusa ya bantu yonso kevandaka na yo lenda kuma mutambu sambu na beto? (b) Inki mutindu beto lenda zwa kikesa ya kunwana ti bupusi ya banduku?

¹¹ Sosa na kusepedisa Nzambi, kansi bantu ve. Yo kele mbi ve ata fyoti na kumonisa nde beto kele bantu ya kimvuka mosi. Konso muntu kevandaka  na mfunu ya banduku, mpi kana bo mendima beto, yo kepesaka beto kyese. Na ntangu bo kele bangunza, ata na ntangu muntu mekuma mbuta, bupusi ya banduku lenda vanda ngolo, mpi yo lenda pesa yandi mpusa ya ngolo ya kusala bonso bantu yankaka to kusepedisa bo. Kansi, banduku ti bantu yankaka ya beto keyela na bo kekudibanzaka ve ntangu yonso sambu na mambote na beto. Bantangu yankaka bo kezolaka kusala kinduku ti beto kaka sambu beto vukana na mambu na bo ya mbi. (Bingana 1:11-19) Mbala mingi, ntangu Mukristu mosi mebwa na bupusi ya banduku ya mbi, yandi kesosaka kubumba zina na yandi ya Mukristu. (Nkunga 26:4) Ntumwa Polo kukebisaka Bakristu nde: “Beno landa bikalulu ya bantu ya ntangu yai ve.” (Roma 12:2) Yehowa kepesaka beto kikesa ya beto kevandaka na yo mfunu sambu na kunwana ti mpusa ya kulanda bupusi ya banduku. ​—Baebreo 13:6.

12. Inki munsiku mpi nki mbandu lenda pesa beto kikesa ya kuvanda ntangu yonso na lukwikilu ya ngolo ntangu ntima ya beto ketulaka na Nzambi memekama?

¹² Ntangu bupusi ya banduku kesosa kubebisa zina na beto ya Bakristu, beto fwete yibuka nde kwikama na beto na Yehowa kele mfunu mingi kuluta bangindu ya bantu to kusala mutindu bantu yonso ke na kusala. Bangogo ya kele na Kubasika 23:2 kepesa beto munsiku ya lenda sadisa beto na kuditanina: “Kulanda ve bantu mingi yina ke zola kusala mambu ya mbi.” Ntangu bantu mingi ya Izraele kutulaka badute na ngolo yina Yehowa kele na yo ya kulungisa balusilu na Yandi, Kalebi kubuyaka na ngolo yonso na kulanda muvuma na bo. Yandi vandaka kundima mpenza nde balusilu ya Nzambi mefwana na kutudila ntima, mpi Nzambi kusakumunaka yandi mingi sambu na pozisio na yandi. (Kutanga 13:30; Yozue 14:6-11) Keti nge mpi ke na luzolo ya kukonda kulanda bupusi ya bangindu ya bantu yonso sambu na kutanina kinduku na nge ti Nzambi?

13. Sambu na nki yo ke mayele na kuzabisa bantu yankaka nde beto kele Bakristu?

¹³ Zabisa zina na nge ya Mukristu. Mambu ya bantu ketubaka nde mutindu ya kuluta mbote ya kuditanina kele ya kuyantika na kusala dyambu mosi kele masonga sambu na yina metala kunwanina zina na beto ya Bakristu. Ntangu bantu ya kwikama ya Izraele kukutanaka ti kimbeni sambu na bikesa ya bo vandaka kusala na kulungisa luzolo ya Yehowa na bilumbu ya Esdrasi, bo tubaka nde: “[Beto] kele bantu ya Nzambi ya zulu ti ya ntoto.” (Esdrasi 5:11) Kana beto bika nde mambu ya bantu kesala beto mpi kutonga ya bantu ya ntima ya mbi kuvanda na bupusi na luzingu na beto, boma lenda nata beto na kukanga maboko. Kana beto kesosa ntangu yonso kusepedisa konso muntu, yo talembisa kikesa na beto. Yo yina, kuwa ve boma. Yo kevandaka ntangu yonso mbote na kuzabisa bantu pwelele nde nge kele Mbangi ya Yehowa. Nge lenda tendudila bantu yankaka minsiku ya bikalulu ya mbote ya nge kezitisaka, malongi ya nge kendimaka, mpi pozisio na nge ya Mukristu na luzitu kansi na kikesa yonso. Songa bantu yankaka nde nge kele na lukanu ya kuzitisa minsiku ya kuzanguka ya Yehowa na mambu ya metala bikalulu ya mbote. Zabisa bo nde nge lenda ndima ve kuvidisa kwikama na nge. Monisa nde nge ke na kyese sambu na minsiku ya bikalulu ya mbote ya nge kezitisaka. (Nkunga 64:11) Kumonisa pwelele nde nge kele Mukristu ya kwikama lenda pesa nge ngolo, kutanina nge, mpi nkutu kupusa bantu yankaka na kusosa kuzaba mambu ya metala Yehowa mpi bantu na yandi.

14. Keti kuseka ya bantu mpi kimbeni fwete lembisa beto nitu? Tendula.

¹⁴ Ya kyeleka, bantu yankaka lenda seka nge to  kubuya na kuwa nge. (Yude 18) Kana bantu yankaka kebuya na kuwa nge ata nge kesala kikesa sambu na kutendudila bo minsiku ya bikalulu ya mbote ya nge kezitisaka, kulemba ve nitu. (Ezekiele 3:7, 8) Ata nge baka lukanu ya nki mutindu, nge takuka ve ata fyoti na kundimisa bantu yina kele ve na mpusa nde bo ndimisa bo. Yibuka Farao. Ata mpasi to kimpa mosi ve, to nkutu lufwa ya mwana na yandi ya ntete, kundimisaka yandi nde Moize vandaka kutuba na zina ya Yehowa. Yo yina, kubika ve nde boma ya bantu kulembisa nge. Kutula ntima na Nzambi mpi lukwikilu lenda sadisa beto na kukatula boma.​—Bingana 3:5, 6; 29:25.

Baka Malongi na Mambu ya Melutaka, Sala Sambu na Bilumbu Kekwisa

15, 16. (a) Kimvwama na beto ya kimpeve kele inki? (b) Inki mutindu beto lenda baka mambote na kuyindula kimvwama na beto ya kimpeve na nsadisa ya Ndinga ya Nzambi?

¹⁵ Baka kimvwama na nge ya kimpeve na valere. Na nsadisa ya Ndinga ya Nzambi, Bakristu tabaka mambote kana bo keyindula kimvwama na bo ya kimpeve. Na kati ya kimvwama yango beto ketanga kyeleka ya Ndinga ya Yehowa, kivuvu ya luzingu ya mvula na mvula, mpi lukumu ya kuvanda bantu ya ketuba na zina ya Nzambi, disongidila bansamuni ya nsangu ya mbote. Keti nge kebakisa kisika ya nge kele na yo na kati ya Bambangi na yandi yina kele kimvuka mosi ya bantu ya yandi kezolaka, mpi ya yandi mepesaka kisalu ya kusamuna Kimfumu yina tagulusa luzingu ya bantu? Kuvila ve nde muntu yankaka ve kansi Yehowa muntu ketuba nde: “Beno kele bambangi na mono.” ​—Yezaya 43:10, NW.

¹⁶ Nge lenda kudiyula bangyufula yai: ‘Keti kimvwama yai ya kimpeve kele na valere na meso na mono? Keti mu kepesaka yo valere mingi na mpila nde yo kepusaka mono na kutula luzolo ya Nzambi  na kisika ya ntete na luzingu na mono? Keti mu kebakaka yo na valere na mpila nde yo kepesaka mono ngolo ya kunwana ti konso mpukumuna yina kezola kunata mono na kuvidisa kimvwama yango?’ Kimvwama na beto ya kimpeve lenda pusa beto mpi na kubakisa mbote lutaninu ya kimpeve ya beto lenda zwa kaka na organizasio ya Yehowa. (Nkunga 91:1, 2) Kana beto tadila dyaka mambu ya kuyituka ya mesalamaka na kati ya organizasio ya Yehowa ya ntangu yai, yo lenda sadisa beto na kubakisa nde ata muntu to kima mosi ve lenda fwa bansadi yonso ya Yehowa na ntoto ya mvimba.​—Yezaya 54:17; Yeremia 1:19.

17. Katula kutula ntima na kimvwama na beto ya kimpeve, inki kima dyaka beto kele na yo mfunu?

¹⁷ Ya kyeleka, luzingu na beto lenda simbama ve kaka na kimvwama na beto ya kimpeve. Konso muntu na kati na beto fwete sala kinduku ya ngolo ti Nzambi. Na nima ya kusala ngolo sambu na kukumisa lukwikilu ya Bakristu ya Filipi ngolo, Polo kusonikilaka bo nde: “Yo yina, bampangi ya luzolo, mutindu beno kelemfukaka ntangu yonso, na ntangu ya mono vandaka ti beno kaka ve, kansi kuluta dyaka na ntangu yai ya mono kele ti beno ve, beno landa na kusala sambu na luguluku na beno ti boma mpi matekita.” (Filipi 2:12, NW) Beto lenda tula ve ntima na muntu yankaka sambu na luguluku na beto.

18. Inki mutindu bisalu ya Bukristu lenda sadisa beto na kubakisa dyaka mbote zina na beto ya Bakristu?

¹⁸ Kudipesa na bisalu ya Bukristu. Bantu mingi ketubaka nde “kisalu kevandaka na bupusi ya ngolo na zina ya muntu.” Bubu yai, Bakristu mebakaka mukumba ya kusala kisalu ya mfunu ya kusamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu yina Nzambi metulaka. Polo kutubaka nde: “Mono ke kumisaka kisalu na mono, sambu mono kele ntumwa sambu na beno bantu yina kele Bayuda ve.” (Roma 11:13) Kisalu na beto ya kusamuna keswaswanisaka beto ti inza, mpi kusala yo kesalaka nde bantu mingi kuzaba nde beto kele Bakristu. Kudipesa na bisalu yankaka ya teokrasi, bonso balukutakanu ya Bukristu, programe ya kutunga bisika ya lusambu, kusala kikesa sambu na kusadisa bantu ya ke na mpusa, mpi mambu yankaka ya mutindu yina lenda sadisa beto na kubakisa mbote zina na beto ya Bakristu.​—Galatia 6:9, 10; Baebreo 10:23, 24.

Zina ya Mezabana Mbote Kenataka Balusakumunu ya Kyeleka

19, 20. (a) Inki mambote nge mebakaka sambu nge kele Mukristu? (b) Inki kima kepesaka kikuma na kimuntu na beto ya kyeleka?

¹⁹ Baka ntangu ya kuyindula balusakumunu mpi mambote mingi ya beto kele na yo sambu beto kele Bakristu ya kyeleka. Beto kele na dibaku ya kuzabana mbote na Yehowa. Profete Malashi kutubaka nde: “Bantu yina kewaka Yehowa boma vandaka kutuba bo na bo, konso muntu ti mpangi na yandi, ebuna Yehowa vandaka kutula dikebi mpi kuwa. Mpi mukanda mosi ya ngibuka yantikaka kusonama na ntwala na yandi sambu na bayina kewaka Yehowa boma mpi sambu na bayina keyindulaka na zina na yandi.” (Malashi 3:16, NW) Nzambi lenda baka beto bonso banduku na yandi. (Yakobo 2:23) Luzingu na beto metomaka sambu beto mebakisaka mbote lukanu ya luzingu, mpi ntendula na yo, mpi sambu na balukanu ya mbote mpi ya kebutaka bambuma ya mbote. Dyaka, beto mekumaka ti kivuvu ya luzingu ya mvula na mvula.​—Nkunga 37:9.

²⁰ Kuvila ve nde kimuntu mpi valere na nge ya kyeleka kekatukaka ve na mambu yina bantu yankaka lenda yindula sambu na nge, kansi na valere yina Nzambi kepesaka nge. Bantu yankaka lenda tadila beto na kulandaka minsiku ya kukonda lunungu ya bantu. Kansi, zola mpi dikebi ya Nzambi ketudilaka beto kepesaka beto kikuma ya kyeleka ya kuvanda mfunu na meso na yandi sambu beto kele bantu na yandi. (Matayo 10:29-31) Ebuna, zola na beto na Nzambi lenda sadisa beto na kubakisa mbote kuluta zina na beto mpi kupesa beto lutwadisu ya kuluta pwelele na luzingu na beto. ‘Kana muntu kezolaka Nzambi, Nzambi mezabaka yandi.’​—1 Korinto 8:3.

[Noti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Sambu na nki yo ke mfunu nde Bakristu kutanina zina na bo ya Bakristu?

• Inki mutindu beto lenda simba ngolo zina na beto ya Bakristu?

• Ntangu beto kenwana ti dibanza ya kuzaba nani beto fwete sepedisa, inki mambu lenda sadisa beto na kubaka desizio ya mbote?

• Inki mutindu kubakisa mbote zina na beto ya Bakristu lenda vanda na bupusi na luzingu na beto ya bilumbu kekwisa?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Bifwanisu ya kele na lutiti 21]

Kudipesa na bisalu ya Bukristu lenda sadisa beto na kubakisa dyaka mbote zina na beto ya Bakristu