Lutwadisu ya Mayele Sambu na Bankwelani

“Beno bankento, beno lemfuka na babakala na beno, mutindu beno ke lemfukaka na Mfumu Yesu. Beno babakala, beno zola bankento na beno.”​—EFEZO 5:22, 25.

1. Inki kele mutindu ya mbote ya kutadila makwela?

 YEZU kutubaka nde makwela kele kuvukisa yina Nzambi kevukisaka bakala ti nkento sambu bo kuma “muntu mosi.” (Matayo 19:5, 6) Yo kevukisaka kimuntu ya bantu zole ya kuswaswana yina kelongukaka na kuyedisa bampusa ya mutindu mosi mpi na kusala kumosi sambu na kulungisa balukanu ya mutindu mosi. Makwela kele ngidika yina kesalaka nde bantu zole kundima na kuzinga kumosi tii kuna lufwa kukabula bo, kansi yo kele ve ngwisana mosi ya ntangu fyoti yina bo lenda zenga kukonda mpasi. Na bansi mingi, yo kevandaka ve mpasi na kufwa makwela, kansi sambu na Mukristu, ngwisana ya makwela kele kima mosi ya santu. Yo lenda fwa kaka sambu na kikuma mosi ya nene kibeni.​—Matayo 19:9.

2. (a) Inki kesadisaka bankwelani na makwela? (b) Sambu na nki yo kele mfunu na kusala kikesa sambu na kuvanda na makwela ya mbote?

² Nkento mosi ya kelongisilaka bankwelani kutubaka nde: “Makwela ya mbote kesobaka ntangu yonso na ntangu mambu ya mpa kebasikaka, na ntangu bankwelani kenwanaka ti mambu ya mpasi yina kebasikaka, mpi na ntangu bo kesadilaka bima yina bo kezwaka na konso etapi ya luzingu.” Sambu na bankwelani yina kele Bakristu, bandongisila ya mayele ya kekatuka na Biblia, lusadisu ya bampangi Bakristu, mpi kusala kinduku ya ngolo ti Yehowa na nzila ya kisambu kele na kati ya bima yango. Ata na kati ya mpasi, makwela ya mbote kefwaka ve, mpi na ntangu bamvula keluta, yo kenatilaka bakala ti nkento kyese mpi mambote. Kima ya kuluta mfunu kele nde yo kepesaka lukumu na Yehowa Nzambi, Ngangi ya makwela.​—Kuyantika 2:18, 21-24; 1 Korinto 10:31; Efezo 3:15; 1 Tesalonika 5:17.

Landa Mbandu ya Yezu ti ya Dibundu na Yandi

3. (a) Tubila na bunkufi ndongisila yina Polo kupesaka na bankwelani. (b) Inki mbandu ya mbote Yezu kupesaka?

³ Bamvula funda zole meluta, ntumwa Polo kupesaka ndongisila ya mayele na bankwelani yina kele Bakristu ntangu yandi sonikaka nde: “Bankento fweti lemfuka na babakala na bo na mambu yonso, mutindu Dibundu ke lemfukaka na Kristo. Beno babakala, beno zola bankento na beno mutindu Kristo zolaka Dibundu ntangu yandi fwaka sambu na yo.” (Efezo 5:24, 25) Yai kele kufwanisa mosi ya mbote kibeni! Bakristu ya bankento yina kelemfukilaka babakala na bo na kudikulumusa yonso kelandaka mbandu ya dibundu na mutindu yo kendimaka mpi kelemfukilaka munsiku ya kimfumu. Bakristu ya babakala yina kelandaka na kuzola bankento na bo, yo vanda na bantangu ya mbote to ya mpasi, kemonisaka nde bo kelandaka mpenza mbandu ya Kristu na mutindu yandi kezolaka dibundu mpi kekebaka yo.

4. Inki mutindu babakala lenda landa mbandu ya Yezu?

⁴ Babakala yina kele Bakristu kele bamfumu ya mabuta na bo, kansi bo mpi mfumu na bo kele Yezu. (1 Korinto 11:3) Yo yina, mutindu Yezu kukebaka dibundu na yandi, babakala mpi kekebaka mabuta na bo na kimpeve mpi na kinsuni na zola yonso, ata yo kelomba kusala bibansa mingi. Bo ketulaka mambote ya mabuta na bo na ntwala ya bampusa na bo mosi mpi ya mambu yina bo kezolaka. Yezu kutubaka nde: “Beno sala bantu ya nkaka mambu yonso yina ya beno zola nde bo sala beno.” (Matayo 7:12) Beto fwete sadila munsiku yai mingimingi na makwela. Polo kumonisaka yo ntangu yandi tubaka nde: “Babakala mpi fweti zola bankento na bo, mutindu bo ke zolaka nitu na bo mosi. . . . Ata muntu mosi ve ke yinaka nitu na yandi mosi. Kansi bantu yonso ke pesaka nitu na bo madia, bo ke kebaka yo.” (Efezo 5:28, 29) Bakala fwete disa nkento na yandi mpi kukeba yandi ti kikesa yina yandi mosi kekudidisaka mpi kekudikebaka.

5. Inki mutindu bankento lenda landa mbandu ya dibundu ya Bukristu?

⁵ Bankento yina kesambilaka Nzambi kelandaka mbandu ya dibundu ya Bukristu. Ntangu Yezu kuvandaka na ntoto, balongoki na yandi kuyambulaka  na kyese yonso bisalu yina bo vandaka kusala ntete mpi bo landaka yandi. Na nima ya lufwa na yandi, bo landaka na kulemfukila yandi, mpi penepene na nima ya bamvula kuluta 2 000, dibundu ya kyeleka ya Bukristu kelandaka na kulemfukila Yezu mpi na kundima lutwadisu na yandi na mambu yonso. Mutindu mosi mpi, bankento yina kele Bakristu kevwezaka ve babakala na bo mpi bo kebakisaka valere ya ngidika ya Masonuku yina metala kimfumu na kati ya makwela. Kansi, bo kesadisaka babakala na bo mpi bo kelemfukilaka bo, bo kesalaka kumosi ti bo, mpi bo kepesaka bo kikesa. Kana bakala ti nkento kesala mambu na mutindu mosi ya zola, makwela na bo tavanda ya mbote mpi bo yonso zole tavanda na bangwisana ya kyese.

Beno Landa na Kuzinga ti Bo

6. Inki ndongisila Piere kupesaka na babakala, mpi sambu na nki yo kele mfunu?

⁶ Ntumwa Piere kulongisilaka mpi bankwelani, mpi mambu ya yandi tubilaka babakala kuvandaka pwelele kibeni. Yandi tubaka nde: “Beno . . . mpi kiteso mosi, ntangu beno ke [landa na kuzinga, NW] ti bankento na beno beno fweti bakisa nde bo kele [banzungu ya, NW] ngolo mingi ve bonso beno. Beno fweti zitisa bo, sambu bo mpi ta baka na Nzambi makabu ya moyo nzila mosi ti beno. Beno fweti sala mpidina, ebuna ata kima mosi ve ta bebisa bisambu na beno.” (1 Piere 3:7) Mfunu ya ndongisila ya Piere kemonana na bangogo ya nsuka ya verse yai. Kana bakala kezitisa ve nkento na yandi, yandi tabebisa bangwisana na yandi ti Yehowa. Yandi tabebisa bisambu na yandi.

7. Inki mutindu bakala fwete zitisa nkento na yandi?

⁷ Ebuna, inki mutindu babakala lenda zitisa bankento na bo? Kuzitisa nkento ketendula kusala mambu yina kemonisa nde nge kezolaka yandi, nge kezitisaka yandi mpi nge kepesaka yandi lukumu. Kuzinga ti nkento na mutindu yai lenda yitukisaka bantu mingi. Muntu ya mayele mosi ya Greki kusonikaka nde: “Na nsi ya nsiku ya Roma, nkento kuvandaka ve ti banswa. Nsiku vandaka kupesa yandi banswa kiteso mosi ti bana. . . . Yo vandaka kulomba nde yandi lemfuka na bakala na yandi na mambu yonso, mpi yandi vandaka na nsi ya kiyeka ya bakala na yandi na mambu yonso.” Mambu yai yonso kewakana ve ata fyoti ti malongi ya Bukristu! Mukristu ya bakala vandaka kuzitisa nkento na yandi. Bakala vandaka kuzinga ti nkento na yandi na kutadilaka bansiku ya Bukristu, kansi mawi ya mpamba-mpamba ya bantu ve. Dyaka, yandi vandaka kuzinga na mayele ti nkento na yandi na ‘kubakisaka’ nde yandi vandaka nzungu ya ngolo mingi ve.

‘Nzungu ya Ngolo Mingi Ve’​—Inki Mutindu?

8, 9. Na nki mitindu bankento kele kiteso mosi ti babakala?

⁸ Ntangu yandi tubaka nde nkento kele ‘nzungu ya ngolo mingi ve,’ Piere zolaka kutuba ve nde bankento kevandaka ngangu mingi ve to nde bo kevandaka ve ngolo mingi na kimpeve. Ya kyeleka, na kati ya dibundu, babakala mingi yina kele Bakristu kele ti mikumba yina bankento lenda vanda ti yo ve, mpi na kati ya dibuta bankento kelemfukaka na babakala na bo. (1 Korinto 14:35; 1 Timoteo 2:12) Ata mpidina, Nzambi kelombaka babakala ti bankento yonso nde bo fwete vanda ti lukwikilu mpi kukanga ntima ya mutindu mosi, mpi bo yonso fwete landaka bantuma ya bikalulu ya mbote ya kuzanguka ya mutindu mosi. Mpi mutindu Piere kutubaka, yo vanda babakala to bankento, bo yonso “ta baka na Nzambi makabu ya moyo nzila mosi.” Sambu na yina metala luguluku, bo yonso kele kiteso mosi na meso ya Yehowa Nzambi. (Galatia 3:28) Piere vandaka kusonikila Bakristu ya kupakulama ya mvu-nkama ya ntete. Yo yina, mambu ya yandi tubaka kuyibusaka Bakristu ya babakala nde sambu bo “ta baka makabu . . . na kimvuka ti Kristo,” bo ti bankento na bo kuvandaka ti kivuvu ya mutindu mosi ya kuzinga na zulu.  (Roma 8:17) Kilumbu kele, bo yonso tavanda banganga-Nzambi mpi bantotila na Kimfumu ya zulu ya Nzambi!​—Kusonga 5:10.

⁹ Bakristu ya bankento yina kuvandaka bapakulami kuvandaka mpenza kiteso mosi ti babakala na bo yina kuvandaka Bakristu. Mpi na kutadila ngindu yai, munsiku yai kelungana mpi na bayina kele na kivuvu ya kuzinga na ntoto. Yo vanda babakala to bankento ya “kibuka ya nene,” (NW) bo yonso keyobisa bamvwela na bo mpi kekumisa yo mpembe na menga ya Mwana-dimeme. Bo yonso kekembila Yehowa na ndinga ya ngolo na inza ya mvimba “mpimpa ti mwini.” (Kusonga 7:9, 10, 14, 15) Bo yonso kekinga na kubaka ‘dipanda ya lukumu ya bana ya Nzambi’ ntangu bo tabaka “[luzingu, NW] ya kieleka.” (Roma 8:21; 1 Timoteo 6:19) Yo vanda bapakulami to mameme yankaka, Bakristu yonso kesadila Yehowa “kisika mosi” na lutwadisu ya “ngungudi mosi.” (Yoane 10:16) Yai kele kikuma ya ngolo kibeni ya fwete pusa bankwelani yina kele Bakristu na kusongana luzitu!

10. Na nki mutindu bankento kele ‘banzungu ya ngolo mingi ve’?

¹⁰ Ebuna, na nki mutindu bankento kele “banzungu ya ngolo mingi ve”? Mbala yankaka Piere vandaka kutubila kyeleka ya kesonga nde, bankento mingi kevandaka fyoti mpi ngolo mingi ve na kinsuni kuluta babakala. Dyaka, sambu na kukonda kukuka na beto, dibaku ya mbote kibeni ya kuvanda na divumu kesalaka nde bankento kulemba mingi. Mbala mingi, bankento yina melungisaka bamvula yina nkento lenda baka divumu kewaka nitu mbote ve na bansungi yankaka. Ntembe kele ve nde bo kevandaka na mfunu nde bantu kutudila bo dikebi ya mingi mpi kuzitisa bo na ntangu bo kewaka nitu mbote ve to na ntangu bo kekangaka ntima na bampasi ya kuvanda na divumu mpi ya kubuta yina kelembisaka bo. Bakala yina kezitisaka nkento na yandi na kubakisaka lusadisu yina yandi kevandaka na yo mfunu tasalaka mpenza yonso sambu makwela na bo kuvanda mbote.

Na Dibuta Yina Nkwelani Mosi Mpamba Kele Mukristu

11. Na nki mutindu bantu lenda vanda na makwela ya mbote ata kana bakala ti nkento kele ti balukwikilu ya kuswaswana?

¹¹ Ebuna, inki beto lenda tuba kana bankwelani kele na balukwikilu ya kuswaswana, sambu mosi na kati na bo kundimaka bakyeleka ya Bukristu na nima ya makwela na bo, kansi nkwelani yina yankaka ve? Keti makwela ya mutindu yina lenda vanda mbote? Mambu ya bantu mingi mekutanaka na yo kemonisa nde bo mpi lenda zinga mbote. Bakala ti nkento yina kele ti balukwikilu ya kuswaswana lenda vanda mpi na makwela ya mbote, disongidila, bo lenda zinga ntangu mingi mpi na kyese. Nkutu makwela ya mutindu yina kele kaka na valere na meso ya Yehowa sambu bo kele kaka “muntu mosi.” Yo yina, Biblia kelongisila bankwelani yina kele Bakristu na kubikala ti bankwelani na bo yina kele ve Bakristu kana bankwelani yango kendima na kuzinga ti bo. Kana bo kele ti bana, bana yina tabaka mambote ya kwikama ya kibuti yina kele Mukristu.​—1 Korinto 7:12-14.

12, 13. Na kulandaka ndongisila ya Piere, inki mutindu bankento yina kele Bakristu lenda sadisa babakala na bo yina kele ve Bakristu?

¹² Piere kepesa bandongisila ya mbote na Bakristu ya bankento yina kezingaka ti babakala yina kele ve Bakristu. Bakristu ya babakala yina bankento na bo kele Bakristu ve lenda sadila mpi munsiku yina kele na bangogo ya Piere. Piere kesonika nde: “Beno bankento . . . , beno fweti lemfuka na babakala na beno, sambu, kana babakala na beno ya nkaka ke ndimaka ve nsangu ya Nzambi, bo ta baka lukwikilu sambu na bikalulu na beno ya mbote. Mfunu ta vanda diaka ve beno na kutubila bo diaka ata kima mosi, sambu bo ta mona nde bikalulu na beno kele ya kinzambi ti ya luzitu.” ​—1 Piere 3:1, 2.

¹³ Kana nkento lenda sadila mayele sambu na kutubila lukwikilu na yandi na bakala na yandi, yo kele dyambu mosi ya mbote. Ebuna, inki yandi lenda sala kana bakala na yandi kezola kuwa ve? Yandi fwete sosa ve kutubila yandi yo na kingolongolo. Ata mpidina, yandi fwete tula kaka kivuvu, sambu kikalulu ya Bukristu mpi ketaka kimbangi ya ngolo. Babakala mingi yina vandaka kumonisa ntete ve mpusa na kyeleka to yina vandaka nkutu kutelamanina lukwikilu ya bankento na bo kukumaka “ya kuyilama sambu na kubaka luzingu ya mvula na mvula” na nima ya kumona bikalulu ya mbote ya bankento na bo. (Bisalu 13:48, NW) Ata bakala kundima kyeleka ya Bukristu to ve, bikalulu ya nkento na yandi lenda pesa yandi kyese, ebuna yo tasala nde makwela na bo kuvanda ngolo. Bakala mosi yina nkento na yandi kele Mbangi ya Yehowa kundimaka nde yandi takuka ve na kuzitisa bansiku ya kuzanguka ya bikalulu ya mbote ya Bambangi ya Yehowa. Ata mpidina, yandi tubaka nde yandi kele bakala mosi ya kezingaka “na kyese ti  nkento mosi ya mbote” mpi yandi sonikaka mukanda na zulunalu mosi sambu na kusikisa nkento na yandi mpi Bambangi yankaka na masonga yonso.

14. Inki mutindu babakala lenda sadisa bankento na bo yina kele ve Bakristu?

¹⁴ Bakristu ya babakala yina mesadilaka minsiku yina kebasika na ndongisila ya Piere menungaka mpi bankento na bo na bikalulu na bo. Bankento yina kuvandaka ve Bakristu memonaka mutindu babakala na bo mekumaka kulungisa mikumba na bo mbote, bo kebebisaka dyaka ve mbongo na makaya, na kunwa malafu, mpi na bansaka ya mbongo mpi bo kefingaka dyaka ve. Mingi na kati ya bankwelani yai ya kuvandaka ve Bakristu kumaka kusolula mingi ti bampangi yankaka na dibundu ya Bukristu. Bo yitukaka na kumona zola yina kevandaka na kati ya dibuta ya Bukristu, mpi mambu yina bo monaka na kati ya bampangi yango kubendaka bo na Yehowa.​—Yoane 13:34, 35.

“Kitoko Yina Kele na Kati ya Ntima”

15, 16. Bikalulu ya nki mutindu nkento yina kele Mukristu lenda yedisa sambu na kununga bakala yina kele Mukristu ve?

¹⁵ Bikalulu ya nki mutindu lenda nunga bakala? Ya kyeleka, yo kele bikalulu yina Bakristu ya bankento keyedisaka kukonda mpasi. Piere ketuba nde: “Beno kusosa ve na kukuma kitoko na bima ya mutindu na mutindu yina ke monikaka na meso, bonso na kutunga nsuki, na kulwata bampete ti mayaka ya wolo, to na kulwata bilele ya kitoko. Kansi mbote kitoko na beno kuvanda kitoko yina kele na kati ya ntima, yina ke manaka ve, kitoko yina ke monikaka na bikalulu ya pima ti ya kukonda lulendo; yina kele mambu mosi ya mfunu [mingi, NW] na meso ya Nzambi. Bankento ya ntete yina vandaka na ntima ya kinzambi bo vandaka kusala kaka mpidina sambu na kukuma kitoko: bo vandaka kutula ntima na Nzambi, bo vandaka mpi kulemfuka na babakala na bo. Sara mpi vandaka kusala mpidina; yandi vandaka kulemfuka na Abrahami, yandi vandaka kubinga yandi nde: ‘Mfumu na mono.’ Beno bankento beno ta vanda bana na yandi kana beno sala mambu ya mbote ti kana beno kutita ata kima mosi ve.”​—1 Piere 3:3-6.

¹⁶ Piere kelongisila nkento yina kele Mukristu na kutula ve dikebi mingi na kitoko ya meso. Kansi, yandi fwete bika nde bakala na yandi kumona bupusi ya malongi ya Biblia na kimuntu na yandi ya kati. Nkento fwete pesa bakala na yandi dibaku ya kumona mutindu yandi keyedisa kimuntu ya mpa. Mbala yankaka yandi tamona luswaswanu na kati ya kimuntu ya mpa ya nkento na yandi ti kimuntu yina yandi vandaka na yo ntete. (Efezo 4:22-24) Ntembe kele ve nde “bikalulu ya pima ti ya kukonda lulendo” yina bakala yango tamona na nkento na yandi tapesa yandi kikesa mpi tasepedisa yandi. Bikalulu ya mutindu yai kesepedisaka kaka ve bakala, kansi yo kevandaka mpi “mfunu [mingi, NW] na meso ya Nzambi.” ​—Kolosai 3:12.

17. Inki mutindu Sara kele mbandu mosi ya mbote sambu na bankento yina kele Bakristu?

¹⁷ Piere kemonisa nde Sara kele mbandu. Ya kyeleka, yandi kele mbandu ya mefwana mpenza yina Bakristu ya bankento fwete landa ata babakala na bo kele Bakristu to ve. Ntembe kele ve nde Sara vandaka kubaka Abrahami bonso mfumu na yandi. Ata na kati ya ntima na yandi, yandi vandaka kubinga  Abrahami nde “mfumu na mono.” (Kuyantika 18:12) Kansi, bikalulu yai yonso kukulumusaka ve lukumu na yandi. Yo kemonana pwelele nde nkento yai kuvandaka ti kimpeve mpi ti lukwikilu ya ngolo na Yehowa. Ya kyeleka, yandi kele mosi na kati ya “bantu yonso yina mingi kele batemwe na beto.” Mbandu ya lukwikilu ya bantu yai fwete pusa beto na ‘kubaka ntinu, mpi kulanda kaka nzila yina ya beto fweti kwendila.’ (Baebreo 11:11; 12:1) Sambu na nkento yina kele Mukristu, kuvanda bonso Sara takulumusa ve lukumu na yandi.

18. Inki minsiku bankwelani fwete landaka na dibuta yina nkwelani mosi mpamba kele Mukristu?

¹⁸ Na dibuta yina nkwelani mosi mpamba kele Mukristu, bakala kele kaka mfumu. Kana yandi muntu kele Mukristu, yandi tazitisaka balukwikilu ya nkento na yandi, kansi yandi fwete sala ve mambu yina kewakana ve ti lukwikilu ya Bukristu. Kana nkento muntu kele Mukristu, yandi mpi fwete salaka ve mambu yina kewakana ve ti lukwikilu ya Bukristu. (Bisalu 5:29) Ata mpidina, yandi tatula ve ntembe ti kimfumu ya bakala na yandi. Yandi tazitisaka kiyeka ya bakala na yandi mpi talandaka “Bansiku yina ke tuba nde yandi fweti lemfuka na bakala na yandi.”​—Roma 7:2.

Lutwadisu ya Mayele Yina Biblia Kepesa

19. Tanga mwa mambu ya mpasi yina lenda kotisa mavwanga na makwela, kansi inki mutindu beto lenda nwana ti bampasi ya mutindu yina?

¹⁹ Bubu yai, mambu mingi lenda kotisa mavwanga na bangwisana ya makwela. Babakala mingi kelungisaka ve mikumba na bo. Bankento mingi kebuyaka na kundima kimfumu ya babakala na bo. Na bamakwela yankaka, nkwelani mosi kenyokulaka nkwelani yankaka. Sambu na Bakristu, basusi ya mbongo, kimuntu ya kukonda kukuka, mpeve ya inza ti mansoni na yo ti mabanza na yo ya kubeba ya kutadila bikalulu ya mbote lenda meka kwikama na bo. Ata mpidina, Bakristu ya babakala ti ya bankento yina kelandaka minsiku ya Biblia kezwaka balusakumunu ya Yehowa, ata bo kele na luzingu ya nki mutindu. Na kati ya makwela, kana nkwelani mosi mpamba kesadilaka minsiku ya Biblia, luzingu na bo kevandaka mbote kuluta luzingu ya bankwelani zole yina kesadilaka ka bo ve minsiku ya Biblia. Dyaka, Yehowa kezolaka mpi kesadisaka bansadi na yandi na kubikala ya kwikama na balusilu na bo ya makwela, ata na bantangu ya mpasi. Yandi kevilaka ve kwikama na bo.​—Nkunga 18:26; Baebreo 6:10; 1 Piere 3:12.

20. Inki ndongisila Piere kepesa sambu na Bakristu yonso?

²⁰ Na nima ya kulongisila babakala ti bankento yina mekwelaka, ntumwa Piere kusukisaka ti bangogo ya kepesa kikesa. Yandi tubaka nde: “Na kumanisa, beno yonso kuvanda na mabanza ya mutindu mosi ti ntima ya mutindu mosi; beno fweti zolana beno na beno bonso bampangi ya tata mosi ti ya mama mosi; beno vanda bantu ya mbote ti ya kukonda lulendo na kati na beno. Kana muntu me sala nge mbi, kuvutula yandi mbi ve; kana muntu me finga nge, kufinga yandi mpi ve. Kansi nge sakumuna yandi, sambu ntangu Nzambi solaka beno, yandi silaka nde yandi ta sakumuna beno.” (1 Piere 3:8, 9) Ya kyeleka, yai kele ndongisila ya mayele kibeni sambu na bantu yonso, mingimingi sambu na bankwelani!

Keti Nge Keyibuka?

• Inki mutindu babakala yina kele Bakristu kelandaka mbandu ya Yezu?

• Inki mutindu Bakristu ya bankento kelandaka mbandu ya dibundu?

• Na nki mutindu babakala lenda zitisa bankento na bo?

• Inki mambu ya mbote Mukristu ya nkento yina bakala na yandi kele Mukristu ve fwete sala?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 29]

Bakala yina kele Mukristu kezolaka nkento na yandi mpi kekebaka yandi

Nkento yina kele Mukristu kezitisaka bakala na yandi mpi kepesaka yandi lukumu

[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]

Babakala ti bankento yina kele na kati ya “kibuka ya nene” kele ti kivuvu ya kubaka luzingu ya mvula na mvula na Paladisu

[Kifwanisu ya kele na lutiti 32]

Sara vandaka kubaka Abrahami bonso mfumu na yandi