Beto Zinga Dyaka Ve Sambu na Beto Mosi

“Kristo me fwaka sambu na bantu yonso, sambu bantu yina ke na moyo, bo zinga sambu na bo mosi diaka ve.”​—2 KORINTO 5:15.

1, 2. Inki nsiku ya Masonuku kupusaka balongoki ya Yezu ya mvu-nkama ya ntete na kukatula kikalulu ya bwimi?

 YO VANDAKA mpimpa ya nsuka ya Yezu na ntoto. Yo bikalaka bangunga fyoti mpamba sambu yandi kupesa luzingu na yandi sambu na bantu yonso yina zolaka kukwikila na yandi. Na mpimpa yina, Yezu kutubilaka bantumwa na yandi ya kwikama mambu mingi ya mfunu. Na kati ya mambu yango kuvandaka na nsiku mosi ya metala kikalulu mosi yina zolaka kuvanda kidimbu ya kuzabila balongoki na yandi. Yandi tubaka nde: “Nsiku mosi ya mpa ya mono ke pesa beno yo yai: Beno zolana beno na beno. Mutindu mono ke zolaka beno, beno mpi beno zolana beno na beno. Kana beno ke zolana beno na beno, bantu yonso ta zaba nde beno kele balonguki na mono.”​—Yoane 13:34, 35.

² Bakristu ya kyeleka fwete monisa zola ya kuditambika na kati na bo mpi kutula bampusa ya bampangi na bo na ntwala ya bampusa na bo mosi. Bo fwete wa nkutu ve boma ya ‘kupesa moyo na bo sambu na banduku na bo.’ (Yoane 15:13) Inki mutindu Bakristu ya ntete kusadilaka nsiku yai ya mpa? Na mukanda na yandi ya mezabana mbote (Apology), Tertullien, nsoniki ya mvu-nkama ya zole, kuvutukilaka mambu yina bantu yankaka kutubaka sambu na Bakristu nde: ‘Tala mutindu bo kezolanaka bo na bo, mutindu bo meyilamaka nkutu na kufwa sambu na bampangi na bo.’

3, 4. (a) Sambu na nki beto fwete sala ngolo na kukatula kikalulu ya bwimi? (b) Inki beto tatadila na disolo yai?

³ Beto mpi fwete ‘bakana bakilo beto na beto, mpidina beto talanda nsiku ya Kristo.’ (Galatia 6:2) Kansi, bwimi kele mosi na kati ya mambu ya nene ya kekangaka beto nzila na kulemfuka na nsiku ya Kristu mpi na ‘kuzola Mfumu Nzambi na beto na ntima na beto yonso, na luzolo na beto yonso, na mabanza na beto yonso, mpi kuzola mpangi na beto bonso beto mosi.’ (Matayo 22:37-39) Mutindu beto kele bantu ya kukonda kukuka, beto kevandaka ti kikalulu ya kusosa kaka mambote na beto mosi. Dyaka, mpasi ya luzingu ya konso kilumbu,  luzingu ya kutesana na nzo-nkanda to na kisika ya kisalu, mpi kunwana sambu na kuzwa bima ya kuzingila kesalaka nde kikalulu yai ya bwimi ya beto kebutukaka na yo kukuma ngolo. Kikalulu yai ya bwimi ke na kukuma kaka ngolo. Ntumwa Polo kukebisaka nde: “Na bilumbu ya nsuka . . . Bantu takuma kusosa kaka mambote na bo mosi.”​—2 Timoteo 3:1, 2, Biblia ya Phillips.

⁴ Penepene na kitini ya nsuka ya kisalu na yandi ya kusamuna na ntoto, Yezu kupesaka balongoki na yandi bitambi tatu yina zolaka kusadisa bo na kukatula kikalulu ya bwimi. Inki kele bitambi yango, mpi nki mutindu beto lenda baka mambote na bantuma na yandi?

Nkisi ya Mefwana!

5. Ntangu yandi vandaka kusamuna na nordi ya Galilea, inki mambu Yezu kuzabisaka balongoki na yandi, mpi sambu na nki yo pesaka bo mpasi mingi?

⁵ Yezu vandaka kusamuna penepene na Sezarea ya Filipi na nordi ya Galilea. Kisika yai ya ngemba mpi ya kitoko kumonanaka bonso nde yo mefwana sambu na kupema, kansi sambu na kuwa ve mambu ya mbi yina takumina muntu mosi. Kansi, ntangu Yezu vandaka na kisika yina, yandi yantikaka kuzabisa balongoki na yandi nde ‘yandi fweti kwenda na Yeruzalemi; kuna bambuta ya banganga-Nzambi ti bambuta yankaka ti balongi ya Bansiku fweti monisa yandi mpasi. Bo tafwa yandi, ebuna Nzambi tatedimisa yandi na lufwa na kilumbu ya tatu.’ (Matayo 16:21) Yo fwete vanda nde nsangu yai kupesaka balongoki ya Yezu mpasi mingi, sambu tii na ntangu yina, bo vandaka kuvingila nde Ntwadisi na bo kutula Kimfumu na yandi na ntoto!​—Luka 19:11; Bisalu 1:6.

6. Sambu na nki Yezu kunganinaka ngolo Piere?

⁶ Na mbala mosi Piere “nataka [Yezu] na lweka fioti, yandi yantikaka kunganina yandi nde: ‘Mfumu, Nzambi kukeba nge na mambu yina! Yo ta bwila nge ve!’” Inki Yezu kusalaka? “Yandi pesaka Piere nima mpi kutubilaka yandi nde: ‘Nge Satana, katuka awa na meso na mono! Nge ke zola kukanga mono nzila, sambu nge ke banza mabanza ya kinzambi ve kansi mabanza ya kimuntu!’” Dyambu yai kemonisa mpenza mitindu zole ya kuswaswana ya kutadila mambu! Yezu kundimaka na luzolo yonso luzingu ya kuditambika yina Nzambi kupesaka yandi, luzingu mosi yina zolaka kunata yandi na lufwa na zulu ya nti ya mpasi na nima ya bangonda fyoti. Kansi Piere kusyamisaka yandi nde mambu ya mutindu yina tabwila yandi ve. Yandi tubaka nde “Mfumu, Nzambi kukeba nge na mambu yina!” Ntembe kele ve nde Piere kuvandaka ti bangindu ya mbote. Ata mpidina, Yezu kunganinaka yandi sambu na ntangu yina Piere kubikaka nde bupusi ya Satana kutwadisa yandi. Piere kuvandaka na “mabanza ya kinzambi ve kansi mabanza ya kimuntu!”​—Matayo 16:22, 23.

7. Mutindu Matayo 16:24 ketubila yo, Yezu kutubilaka luzingu ya nki mutindu yina balongoki na yandi fwete landa?

⁷ Bubu yai, beto lenda wa bangindu bonso yina Piere kusongaka Yezu. Mbala mingi inza kesyamisaka muntu na ‘kuvanda kikesa’ to na ‘kulanda luzingu mosi ya kukonda mpasi.’ Kansi, Yezu kutubilaka nkadilu ya mabanza ya kuswaswana mpenza. Yandi tubilaka balongoki na yandi nde: “Kana muntu kezola kulanda mono, bika yandi kudibuya mpi yandi baka nti na yandi ya mpasi mpi yandi fula na kulanda mono.” (Matayo 16:24, NW) Mukanda mosi (The New Interpreter’s Bible) ketuba nde: “Bangogo yai kelomba ve bantu yina kele ve balongoki na kukuma balongoki, kansi yo kelomba bantu yina mekumaka dezia balongoki ya Kristu na kuyindula na ntendula ya kuvanda longoki.” Bakristu fwete landa bitambi tatu yina Yezu kutubilaka ya kele na verse yina. Bika beto tadila kitambi mosi-mosi.

8. Kudibuya ketendula inki?

⁸ Ntetentete, beto fwete kudibuya. Ngogo ya Kigreki ya bo mebalula nde “kudibuya” kemonisa luzolo ya muntu kevandaka na yo ya kubuya bampusa na yandi ya bwimi to mambote na yandi. Kudibuya ketendula ve kaka kubuya byese yankaka na bantangu yankaka, mpi yo ketendula ve nde beto mekuma bantu ya kekudipimisa mambote yonso to ya kekudisala mambi. Beto kele dyaka ve ‘bantu ya beto mosi’ na mpila nde beto mepesaka  na luzolo yonso luzingu na beto ya mvimba mpi bima yonso ya beto kele na yo na Yehowa. (1 Korinto 6:19, 20) Na kisika ya kusosa kaka mambote na beto mosi, beto kesadilaka luzingu na beto kaka sambu na kusadila Nzambi. Kudibuya ketendula kuvanda na lukanu ya kusala luzolo ya Nzambi, ata yo kewakana ve ti bampusa na beto ya kukonda kukuka. Beto kemonisaka nde beto mekuditambikaka ya mvimba na Nzambi ntangu beto kekudipesaka na yandi mpi kebakaka mbotika. Na nima, beto kesalaka ngolo sambu na kuzinga na kuwakana ti kudipesa na beto luzingu na beto ya mvimba.

9. (a) Ntangu Yezu vandaka na ntoto, nti ya mpasi vandaka kutendula inki? (b) Na nki mutindu beto kebakaka nti na beto ya mpasi?

⁹ Kitambi ya zole kele nde beto fwete baka nti na beto ya mpasi. Na mvu-nkama ya ntete, nti ya mpasi vandaka kutendula mpasi, nsoni, mpi lufwa. Na kutuba ya mbote, bo vandaka kufwa kaka bantu ya mbi na zulu ya nti ya mpasi, to bo vandaka kukangisa bamvumbi na bo na zulu ya nti. Yezu kusadilaka bangogo yina sambu na kumonisa nde Mukristu fwete vanda ya kuyilama sambu na kundima mbangika, na kumona nsoni, to nkutu lufwa sambu yandi kele ve muntu ya inza. (Yoane 15:18-20) Minsiku na beto ya Bukristu kekumisaka beto ya kuswaswana ti bantu ya inza, yo yina inza ‘kevwenzaka beto.’ (1 Piere 4:4) Dyambu yai lenda salama na nzo-nkanda, na kisika na beto ya kisalu, to nkutu na kati ya dibuta. (Luka 9:23) Kansi, beto kendima na kukanga ntima na nsoni yina inza kemonisaka beto sambu beto kezingaka dyaka ve sambu na beto mosi. Yezu kutubaka nde: “Kiese na beno kana bo ke fingaka beno, kana bo ke monisaka beno mpasi, kana bo ke kusilaka beno mambu ya mbi ti ya luvunu ya mutindu na mutindu sambu beno kele balonguki na mono. Beno sepela, beno mona kiese, sambu beno ta baka matabisi ya nene na zulu.” (Matayo 5:11, 12) Ya kyeleka, kima ya meluta mfunu kele kundimama na Nzambi.

10. Inki yo kelombaka sambu na kufula na kulanda Yezu?

¹⁰ Ya tatu, Yezu Kristu kutubaka nde beto fwete fula na kulanda yandi. Na kutadila diksionere mosi (An Expository Dictionary of New Testament Words) ya William E. Vine, ngogo ya Kigreki ya bo mebalula nde “kulanda” ketendula muntu ya nge ketambula ti yandi, disongidila, “muntu yina kekwenda nzila mosi ti nge.” Mukanda ya ntete ya Yoane 2:6 ketuba nde: “Muntu yina ke tubaka nde yandi ke vandaka na kimvuka ti Nzambi, yandi fweti zinga mutindu Yesu Kristo vandaka kuzinga.” Inki mutindu Yezu vandaka kuzinga? Zola yina Yezu kuvandaka na yo na Tata na yandi ya zulu mpi na balongoki na yandi kupesaka ve nzila na bwimi. Polo kusonikaka nde: “Kristo vandaka kusosa ve kumona kiese kaka yandi mosi.” (Roma 15:3) Ata na ntangu yandi vandaka ya kulemba to na nzala, Yezu kutulaka bampusa ya bantu yankaka na ntwala ya bampusa na yandi mosi. (Marko 6:31-34) Yezu kudipesaka mpi na kikesa yonso na kisalu ya kusamuna mpi ya kulonga Kimfumu. Beto fwete landa mbandu na yandi ntangu beto kelungisa ti kikesa yonso mukumba na beto ya ‘kukumisa bantu yonso balongoki, kulonga bo mpi na kulanda mambu yonso ya Yezu kusongaka beto na kusala.’ (Matayo 28:19, 20) Na luzingu na yandi ya mvimba, Kristu kubikilaka beto mbandu, mpi beto fwete “landa yo.”​—1 Piere 2:21.

11. Sambu na nki yo kele mfunu nde beto kudibuya, kubaka nti na beto ya mpasi, mpi kufula na kulanda Yezu Kristu?

¹¹ Yo kele mfunu nde beto kudibuya, kubaka nti na beto ya mpasi, mpi kufula na kulanda Muntu ya kepesa beto mbandu. Kana beto kesala mutindu yina, beto kepesa ve nzila na bwimi na kukanga beto nzila na kumonisa zola ya kuditambika. Dyaka, Yezu kutubaka nde: “Konso muntu yina zola kugulusa moyo na yandi, yandi ta vidisa yo; kansi konso muntu yina ta vidisa moyo na yandi sambu na mono, yandi ta mona yo. Nki mfunu muntu na kuvanda na bima yonso ya nsi-ntoto, kana yandi kuvidisa moyo na yandi? To nki kima muntu lenda futa sambu na kubaka diaka moyo na yandi?”​—Matayo 16:25, 26.

Beto Lenda Sadila Ve Bamfumu Zole

12, 13. (a) Inki dikambu vandaka kuyangisa mfumu ya leke yina kulombaka ndongisila na Yezu? (b) Inki ndongisila Yezu kupesaka mwana-bakala yango, mpi sambu na inki?

¹² Bangonda fyoti na nima ya kutubila balongoki na yandi mfunu ya kudibuya, mfumu mosi ya leke ya kuvandaka mvwama kwisaka kuyula Yezu nde: “Longi, nki mambu ya mbote mono fweti sala sambu na kubaka moyo ya mvula na mvula?” Yezu kusongaka yandi na ‘kulanda bansiku’ mpi yandi tangilaka yandi mwa bansiku yango. Mwana-bakala yango kutubaka nde: “Mono me landaka mambu yina yonso.” Yo kemonana bonso nde muntu  yango kutubaka masonga mpi yandi salaka yonso sambu na kulemfuka na Nsiku ya Moize. Yo yina, yandi yulaka nde: “Nki mono fweti sala diaka?” Na mvutu na yandi, Yezu kupesaka mwana-bakala yango dibaku mosi ya kuluta mfunu, yandi tubaka nde: “Kana nge zola kuvanda muntu ya mbote mpenza, kwenda kuteka bima na nge yonso, nge pesa mbongo na bansukami, ebuna nge ta vanda na kimvwama na zulu. Na nima, kwisa kulanda mono.”​—Matayo 19:16-21.

¹³ Yezu kumonaka nde sambu mwana-bakala yina kusadila Yehowa na moyo na yandi ya mvimba, yo lombaka nde yandi kuyambula luzingu ya kimvwama yina vandaka kubaka ntangu na yandi yonso. Longoki ya kyeleka ya Kristu lenda sadila ve bamfumu zole. Yandi “lenda sadila bamfumu yai zole ve, Nzambi ti kimvwama.” (Matayo 6:24) Yandi kele na mfunu ya ‘disu ya pete’ yina ketulaka dikebi na mambu ya kimpeve. (Matayo 6:​22, NW) Kana muntu mekatula bima na yandi mpi kupesa yo na bansukami kele dyambu ya kemonisa mpeve ya kuditambika. Sambu na kuyingisa bima yai ya kinsuni, Yezu kupesaka mfumu yango ya leke dibaku ya nene ya kuvanda ti kimvwana na zulu. Yo zolaka kutendula luzingu ya mvula na mvula mpi kivuvu ya kuyala ti Kristu na zulu. Mwana-bakala yina kuvandaka ve ya kuyilama sambu na kudibuya. “Yandi vutukaka ti mawa-mawa, sambu yandi vandaka na kimvwama mingi.” (Matayo 19:22) Kansi, balongoki yankaka ya Yezu kusalaka ve mutindu yina.

14. Inki balobi mbisi iya kusalaka ntangu Yezu kupesaka bo imvitasio ya kulanda yandi?

¹⁴ Kiteso ya bamvula zole na ntwala, Yezu kupesaka imvitasio ya mutindu mosi na balobi mbisi iya: Piere, Andre, Yakobo, mpi Yoane. Zole na kati na bo vandaka kuloba na ntangu yina, kansi zole yankaka vandaka kuyidika babukondi na bo. Yezu kutubilaka bo nde: “Beno kwisa landa mono. Mono ta longa beno na kuloba bantu.” Nsuka-nsuka, bo yonso iya kubikaka kisalu na bo ya kuloba mpi bo landaka Yezu luzingu na bo ya mvimba.​—Matayo 4:18-22.

15. Inki bibansa Mbangi mosi ya Yehowa ya ntangu na beto kusalaka sambu na kulanda Yezu?

¹⁵ Bubu yai, na kisika ya kulanda mbandu ya mfumu ya leke yina ya mvwama, Bakristu mingi kelandaka mbandu ya balobi mbisi iya. Bo metambikaka kimvwama mpi lukumu na inza yai sambu na kusadila Yehowa. Debora ketuba nde: “Ntangu mu vandaka ti bamvula 22, yo lombaka nde mu baka desizio mosi ya nene.” Yandi ketendula nde: “Mu longukaka Biblia kiteso ya bangonda sambanu, mpi mu zolaka kupesa luzingu na munu na Yehowa, kansi dibuta na munu kuzolaka ve ata fyoti. Bo vandaka bantu ya mbongo mingi mpenza, mpi bo monaka nde yo tavanda nsoni mingi sambu na bo kana mu kuma Mbangi. Bo pesaka munu bangunga 24 sambu na kupona kima ya mu mezola: luzingu mosi ya kimvwama mingi to kyeleka. Bo songaka mono nde kana mu yambula ve na kuvukana ti Bambangi, dibuta na munu tapesa munu ve kimvwama. Yehowa kusadisaka munu na kubaka desizio ya mbote mpi yandi pesaka munu kikesa ya kulungisa yo. Mu melutisa bamvula 42 na kisalu ya ntangu yonso, mpi mu kemonaka ve ntima mpasi ata fyoti sambu na desizio na mono. Mutindu mu yambulaka luzingu ya bwimi, ya kusosa kaka byese, mu tinaka luzingu ya kukonda lukanu mpi kyese yina mu kemonaka na bantu ya dibuta na mono. Kumosi ti bakala na munu, mu mesadisaka bantu kuluta nkama mosi na kulonguka kyeleka. Bana yai ya kimpeve kele na valere mingi kuluta konso kimvwama ya kinsuni.” Bamilio ya Bambangi yankaka ya Yehowa kele na mawi ya mutindu mosi. Inki beto lenda tuba sambu na nge?

16. Inki mutindu beto lenda monisa nde beto kezingaka dyaka ve sambu na beto mosi?

 ¹⁶ Mpusa ya kuzinga dyaka ve sambu na bo mosi mepusaka mafunda ya Bambangi ya Yehowa na kusala bonso bapasudi-nzila, to bansamuni ya Kimfumu ya ntangu yonso. Bankaka yina luzingu na bo kepesa bo ve nzila ya kusala kisalu ya ntangu yonso kekunaka mpeve ya kimupasudi-nzila mpi kesalaka kisalu ya kusamuna Kimfumu na kiteso ya ngolo na bo. Bibuti kemonisaka mpeve ya mutindu mosi lere bo kepesaka ntangu na bo mingi mpi ketambikaka mambote na bo sambu na kulonga bana na bo mambu ya kimpeve. Beto yonso lenda monisa na mutindu mosi to yankaka, nde beto ketulaka mambote ya Kimfumu na kisika ya ntete na luzingu na beto.​—Matayo 6:33.

Zola ya Nani Kepusaka Beto?

17. Inki kepusaka beto na kusala bibansa?

¹⁷ Kumonisa zola ya kuditambika kele ve nzila mosi ya pete na kulanda. Kansi, yindula kima ya kepusaka beto na kusala yo. Polo kusonikaka nde: “Kuzola yina ya Kristo ke zolaka beto yo [kepusaka, NW] beto, sambu beto zaba nde muntu mosi yai, Kristo, me fwaka sambu na bantu yonso . . . Kristo me fwaka sambu na bantu yonso, sambu bantu yina ke na moyo, bo zinga sambu na bo mosi diaka ve, kansi sambu na Kristo yina me fwaka, yina ya Nzambi me tedimisaka na lufwa sambu na bo.” (2 Korinto 5:14, 15) Kima kepusaka beto na kuzinga dyaka ve sambu na beto mosi kele zola ya Kristu. Yo kele na bupusi ya ngolo kibeni! Mutindu Kristu kufwaka sambu na beto, beto kekudiwaka nde beto fwete zinga sambu na yandi. Ya kyeleka, ntonda sambu na zola ya mudindu yina Nzambi mpi Kristu memonisaka beto mepusaka beto na kupesa luzingu na beto na Nzambi mpi na kukuma balongoki ya Kristu.​—Yoane 3:16; 1 Yoane 4:10, 11.

18. Sambu na nki luzingu ya kuditambika kele mfunu?

¹⁸ Keti kuzinga dyaka ve sambu na beto mosi kele mfunu? Ntangu mfumu ya leke yina kuvandaka mvwama kubuyaka emvitasio ya Yezu mpi kukwendaka, Piere kutubilaka Yezu nde: “Beto me bikisaka bima na beto yonso sambu na kwisa kulanda nge. Nki beto ta baka?” (Matayo 19:27) Ya kyeleka, Piere ti bantumwa yankaka kudibuyaka mpenza. Inki mambote bo zolaka kubaka? Yezu kutubilaka ntete dibaku ya bo zolaka kuvanda na yo ya kuyala kumosi ti yandi na zulu. (Matayo 19:28) Kaka na ntangu yina, Yezu kutubilaka balusakumunu yina konso longoki na yandi zolaka kubaka. Yandi tubaka nde: “Kana muntu kubikisa nzo na yandi, bampangi na yandi ya babakala to ya bankento, tata na yandi, mama na yandi, bana na yandi, to bilanga na yandi sambu na mono ti sambu na Nsangu ya Mbote, na bilumbu yai ya beto kele, yandi ta baka yina me luta yina ya yandi vandaka na yo ntete mbala nkama . . . Ebuna na bilumbu yina ke kwisa na ntwala, yandi ta baka moyo ya mvula na mvula.” (Marko 10:29, 30) Beto kebakaka balusakumunu mingi kuluta yina beto mebikisaka. Keti batata mpi bamama, bampangi na beto ya babakala ti ya bankento, mpi bana na beto ya kimpeve kele ve na valere mingi kuluta konso kima yina beto buyaka sambu na Kimfumu? Nani na kati na bo zole kubakaka balusakumunu mingi na luzingu, Piere to mfumu ya leke yina kuvandaka mvwama?

19. (a) Kyese ya kyeleka kekatukaka na inki? (b) Inki beto tatadila na disolo ya kelanda?

¹⁹ Yezu kumonisaka na bangogo mpi bisalu na yandi nde kyese kekatukaka na kupesa mpi kusadila bankaka, kansi na bwimi ve. (Matayo 20:28; Bisalu 20:35) Ntangu beto kezinga dyaka ve sambu na beto mosi, kansi kefula na kulanda Kristu, beto kebakaka kyese mingi ntangu yai, mpi kevandaka na kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na bilumbu kekwisa. Ya kyeleka, ntangu beto mekudibuya, Yehowa kekumaka Mfumu na beto. Ebuna, beto kekumaka bampika ya Nzambi. Sambu na nki kimpika yai kenataka balusakumunu mingi? Inki bupusi yo kevandaka na yo na badesizio ya beto kebakaka na luzingu? Disolo ya kelanda tatubila bangyufula yai.

Keti Nge Keyibuka?

• Sambu na nki beto fwete sala ngolo sambu na kukatula bikalulu na beto ya bwimi?

• Kudibuya, kubaka nti na beto ya mpasi, mpi kufula na kulanda Yezu ketendula inki?

• Inki kepusaka beto na kuzinga dyaka ve sambu na beto mosi?

• Sambu na nki kuzinga luzingu ya kuditambika kele mfunu?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 9]

“Mfumu, Nzambi kukeba nge na mambu yina”

[Bifwanisu ya kele na lutiti 11]

Zola kepusaka Bambangi ya Yehowa na kusala bonso bansamuni ya Kimfumu ya kikesa