Bika Ndinga ya Nzambi Kutemuna Nzila na Nge
Bika Ndinga ya Nzambi Kutemuna Nzila na Nge
“[Ndinga] na nge kele mwinda . . . na nzila na mono.”—NKUNGA 119:105.
1, 2. Inki mambu beto fwete sala sambu ndinga ya Yehowa kutemuna nzila na beto?
NDINGA ya Yehowa tatemuna nzila na beto kana beto mepesa yo nswa ya kusala yo. Sambu na kubaka nsemo ya kimpeve ya mutindu yai, beto fwete longuka Ndinga ya kusonika ya Nzambi ti kikesa mpi dikebi, mpi kusadila bandongisila na yo. Kaka kana beto mesala mpidina, beto lenda vanda na mawi bonso ya muyimbi-bankunga yina kutubaka nde: “[Ndinga] na nge kele mwinda ke pelaka na nzila na mono, yo ke tambusaka makulu na mono.”—Nkunga 119:105.
2 Ntangu yai, bika beto tadila Nkunga 119:89-176. Baverse yai ya kuyidika na bitini 11 kele na bansangu mingi kibeni! Yo lenda sadisa beto na kubikala na nzila ya kenataka na luzingu ya mvula na mvula.—Matayo 7:13, 14.
Sambu na Nki Kuzola Ndinga ya Nzambi?
3. Inki mutindu Nkunga 119:89, 90 kemonisa nde beto lenda tula ntima na ndinga ya Nzambi?
3 Kuzola ndinga ya Yehowa kekumisaka muntu ngolo na kimpeve. (Nkunga 119:89-96) Muyimbi-bankunga kuyimbaka nde: “Mfumu, mambu na nge ta manaka ve tii kuna, nge me tubaka yo kuna na zulu. . . . Nge me tulaka ntoto na kisika na yo, yo kele kaka pana.” (Nkunga 119:89, 90) Na nsadisa ya ndinga ya Nzambi, ‘bansiku na yandi yina bambwetete kelandaka na zulu,’ disongidila, ntangu, ngonda, mpi bambwetete ketambulaka na banzila na yo kukonda kigonsa mpi Nzambi metulaka ntoto na kisika na yo ngolo mpenza kimakulu. (Yobi 38:31-33; Nkunga 104:5) Beto lenda tula ntima na mambu yonso ya kebasikaka na munoko ya Yehowa. Mambu yina Nzambi ketubaka ‘talungisa’ lukanu na yandi.—Yezaya 55:8-11.
4. Inki kima zola ya ndinga ya Nzambi kesalaka na bansadi na yandi yina kenyokwama?
4 Muyimbi-bankunga zolaka ‘kufwa na ndola kana yandi vandaka kuzola ve bansiku ya Nzambi.’ (Nkunga 119:92) Bantu yina vandaka kunyokula mpi kuyina yandi kuvandaka ve banzenza, kansi bantu ya Izraele yina vandaka kufwa nsiku. (Levi 19:17) Kansi dyambu yai kulembisaka yandi ve, sambu yandi vandaka kuzola bansiku ya Nzambi yina vandaka kupesa yandi kikesa. Na Korinto, ntumwa Polo kuvandaka na ‘kigonsa na kati ya bampangi yankaka ya luvunu,’ ziku ‘bantumwa ya nene-nene’ yina vandaka kusosa kikuma ya kufundila yandi. (2 Korinto 11:5, 12-14, 26) Kansi, Polo kulembaka ve na kimpeve sambu yandi vandaka kuzola ndinga ya Nzambi. Sambu beto kezolaka Ndinga ya Yehowa ya bo mesonikaka mpi kesadilaka mambu yina yo ketubaka, beto kezolaka bampangi na beto. (1 Yoane 3:15) Ata kimbeni ya bantu ya inza kenataka beto ve na kuvila malongi ya Nzambi. Beto kelandaka na kusala luzolo na yandi na bumosi mpi na zola ti bampangi na beto, na ntangu beto kevingila na kusadila Yehowa kisalu ya kyese sambu na kimakulu.—Nkunga 119:93.
5. Inki mutindu Ntotila Asa kusosaka Yehowa?
5 Sambu na kumonisa kukangama na beto na Yehowa, beto lenda samba bonso muyimbi-bankunga nde: “Mono kele muntu na nge, gulusa mono! Mono ke kudipesaka na kulanda bansiku na nge.” (Nkunga 119:94) Ntotila Asa kusosaka Yehowa mpi yandi katulaka biteki ti malongi ya luvunu na ntoto ya Yuda. Na lukutakanu mosi ya nene yina kusalamaka na mvula ya 15 ya luyalu ya Asa (na mvu 963 ya N.T.B.), bantu ya Yuda “zengaka na meso ya bantu yonso nde bo ta sambaka Mfumu Nzambi.” Ebuna, Nzambi “ndimaka bo, yandi pesaka bo ngemba na ntoto yonso ya mvimba.” (2 Bansangu 15:10-15) Mbandu yai fwete pesa kikesa na konso muntu yina mekatukaka na dibundu ya Bukristu na kulanda na kusosa Nzambi. Yandi tasakumuna mpi tatanina bantu yina kevutukila na kuvukana dyaka ti bantu na yandi.
6. Inki mambu tasadisa beto na kubwa ve na kimpeve?
6 Ndinga ya Yehowa kepesaka beto mayele yina lenda tanina beto sambu beto bwa ve na kimpeve. (Nkunga 119:97-104) Bansiku ya Nzambi kekumisaka beto mayele mingi kuluta bambeni na beto. Kulanda bansiku na yandi kepesaka beto luswasukusu, mpi ‘kulemfuka na bansiku na yandi kesadisaka beto na kuluta bambuta na mayele.’ (Nkunga 119:98-100) Kana bansiku ya Yehowa kele ‘sukadi na munoko na beto kuluta bwiki na sukadi,’ beto tayina mpi tabuya “banzila ya mbi.” (Nkunga 119:103, 104) Kusala mutindu yina tatanina beto na kubwa ve na kimpeve na ntangu beto kekutana ti bantu ya lulendo, ya nku, mpi ya kelemfukaka ve na Nzambi na bilumbu yai ya nsuka.—2 Timoteo 3:1-5.
Mwinda Sambu na Makulu na Beto
7, 8. Inki beto fwete sala sambu na kulungisa mambu yina Nkunga 119:105 ketuba?
7 Ndinga ya Nzambi kele nto ya nsemo ya kimpeve yina kemanaka ve. (Nkunga 119:105-112) Ata beto kele Bakristu ya kupakulama to beto kele bampangi na bo “mameme ya nkaka,” beto ketuba nde: “[Ndinga] na nge kele mwinda ke pelaka na nzila na mono, yo ke tambusaka makulu na mono.” (Yoane 10:16; Nkunga 119:105) Ndinga ya Nzambi kele bonso mwinda yina ketemunaka nzila na beto na mpila nde beto kubula ve dibaku mpi kubwa na kimpeve. (Bingana 6:23) Yo yina, konso muntu na kati na beto fwete bika nde ndinga ya Nzambi kuvanda mwinda sambu na makulu na yandi.
8 Beto fwete vanda na lukanu ya kuvanda ntangu yonso ya kwikama bonso nsoniki ya Nkunga 119. Yandi bakaka lukanu ya kubikisa ve bansiku ya Nzambi. Yandi tubaka nde: “Ya kieleka, mono ta lungisa mambu ya mono silaka na kulemfuka na malongi na nge [Yehowa] ya kieleka.” (Nkunga 119:106) Beto fwete mona ve mpamba mfunu ya kulonguka Biblia mbala na mbala, ya kusala badevware mpi kupesa bakomantere na balukutakanu ya Bukristu.
9, 10. Inki mutindu beto kezaba nde bantu yina mekudipesaka na Yehowa lenda ‘bikisa bansiku na yandi,’ kansi nki mutindu beto lenda buya na kusala yo?
9 Muyimbi-bankunga ‘kubikaka ve bansiku ya Nzambi,’ kansi dyambu yai lenda kumina muntu mosi ya mekudipesaka na Yehowa. (Nkunga 119:110) Na luyantiku ya luyalu na yandi, Salomo vandaka kusala mambu yina vandaka kuwakana ti mayele yina Nzambi kupesaka yandi. Kansi, yandi bikisaka bansiku ya Nzambi, ata yandi vandaka muntu ya dikanda yina kudipesaka na Yehowa. “Bankento ya nzenza bo bantu nataka ntotila Salomo na nzila ya masumu” na mutindu bo pusaka yandi na kusambila banzambi ya luvunu.—Nehemia 13:26; 1 Bantotila 11:1-6.
10 Satana, “muntu ya kekangaka bandeke” ketula mitambu mingi. (Nkunga 91:3, NW) Mu mbandu, muntu yina vandaka ntete nsambidi ya Yehowa lenda pusa beto na kubikisa nzila ya nsemo ya kimpeve sambu na kukota na mpimpa ya malongi ya luvunu. Na kati ya Bakristu yina kuvandaka na Tiatira kuvandaka na ‘nkento mosi Yezabele.’ Yo lenda vanda kimvuka mosi ya bankento yina vandaka kulonga bankaka na kusambila biteki mpi na kusala mansoni. Yezu kundimaka ve mambi ya mutindu yina, beto mpi beto fwete ndima yo ve ata fyoti. (Kusonga 2:18-22; Yude 3, 4) Yo yina, bika beto samba Yehowa sambu yandi sadisa beto na mpila nde beto bikisa ve bansiku na yandi, kansi beto vanda kaka na nsemo yina kekatukaka na Ndinga ya Nzambi.—Nkunga 119:111, 112.
Ndinga ya Nzambi Kesadisaka Beto
11. Na kutadila Nkunga 119:119, inki mutindu Nzambi kemonaka bantu ya mbi?
11 Kana beto kebikisa ve ata fyoti bansiku ya Nzambi, yandi tasadisa beto. (Nkunga 119:113-120) Beto kezolaka ve “bantu yina kele ntima zole,” kaka mutindu Yezu kezolaka ve Bakristu ya zina mpamba yina kele tiya ve, madidi mpi ve bubu yai. (Nkunga 119:113; Kusonga 3:16) Sambu beto kesadilaka Yehowa na ntima ya mvimba, yandi kele ‘kisika ya beto ketininaka,’ mpi yandi tasadisa beto. Yandi ‘tabuya bantu yonso yina kebikisaka bansiku na yandi’ na mutindu bo kendimaka bangindu ya luvunu mpi ya mpamba. (Nkunga 119:114, 117, 118; Bingana 3:32) Yandi kemonaka bantu ya mutindu yina mbi bonso “mvindu,” disongidila, mvindu ya bo kekatulaka na bibende ya ntalu bonso arza mpi wolo. (Nkunga 119:119; Bingana 17:3) Beto fwete monisa ntangu yonso zola na bansiku ya Nzambi sambu beto kezola ve ata fyoti kuvukana ti bantu ya mbi na mvindu ya lufwa!
12. Sambu na nki kuwa Yehowa boma kele mfunu?
12 Muyimbi-bankunga kutubaka nde: “Mono ke tekita sambu na boma ya nge [Yehowa] ke pesa mono.” (Nkunga 119:120) Boma ya mbote ya beto kewaka Nzambi, ya kemonanaka na mutindu beto kebuyaka kusala mambu yina yandi kebuyaka, kele mfunu kana beto kezola nde yandi sadisa beto bansadi na yandi. Boma mpi luzitu ya Yehowa kupusaka Yobi na kuvanda na luzingu ya kwikama. (Yobi 1:1; 23:15) Boma ya Nzambi lenda pusa beto na kulanda kaka luzingu yina Nzambi kendimaka, ata yo kelomba kukanga ntima na mambu ya nki mutindu. Kansi, kukanga ntima kelombaka kusala bisambu ya masonga na lukwikilu yonso.—Yakobo 5:15.
Samba na Lukwikilu Yonso
13-15. (a) Sambu na nki beto lenda kwikila nde Nzambi tawa bisambu na beto? (b) Inki lenda salama kana beto kezaba ve mambu ya kutuba na kisambu? (c) Monisa mutindu Nkunga 119:121-128 lenda wakana ti ‘kudila na beto yina kewakanaka ve na bangogo’ na kisambu.
13 Beto lenda samba ti lukwikilu yonso nde Nzambi tasadisa beto. (Nkunga 119:121-128) Bonso muyimbi-bankunga, beto kendima mpenza nde Nzambi tapesa mvutu na bisambu na beto. Sambu na inki? Sambu beto kezolaka bansiku ya Nzambi ‘kuluta wolo mpenza.’ Dyaka, ‘beto kelandaka malongi yonso ya Nzambi sambu yo kele mbote.’—Nkunga 119:127, 128.
14 Yehowa kewaka bisambu na beto sambu beto kesambaka na lukwikilu yonso mpi kezitisaka bansiku na yandi ti dikebi yonso. (Nkunga 65:3) Ebuna, inki beto lenda sala kana beto ke na mambu ya mpasi ya keyangisa beto na mpila nde beto kezaba ve kima ya beto lenda tuba na kisambu? Na ntangu yina, “mpeve yo mosi kebondilaka sambu na beto na kudila yina kewakanaka ve na bangogo.” (Roma 8:26, 27, NW) Na bantangu ya mutindu yina, Nzambi kendimaka bangogo yina kele na Ndinga na yandi bonso bisambu yina kemonisaka bampusa na beto.
15 Biblia kele ti bisambu mpi bangindu mingi yina kewakanaka ti ‘kudila na beto yina kewakanaka ve na bangogo.’ Mu mbandu, beto tadila Nkunga 119:121-128. Mutindu bo metubila mambu na baverse yai lenda wakana ti luzingu na beto. Mu mbandu, kana beto kewa boma nde bo yiba beto ve, beto lenda lomba nde Nzambi kusadisa beto mutindu muyimbi-bankunga kusalaka. (Baverse 121-123) Kana beto kezola kubaka desizio mosi ya mpasi, beto lenda samba nde mpeve ya Yehowa kusadisa beto na kuyibuka mpi kusadila malongi na yandi. (Baverse 124, 125) Ata beto ‘kebuyaka banzila yonso ya luvunu,’ beto fwete lomba na Nzambi na kusadisa beto na mpila nde beto bwa ve na mpukumuna ya kufwa nsiku na yandi. (Baverse 126-128) Kana beto ketanga Biblia konso kilumbu, baverse ya mfunu ya mutindu yai lenda kwisila beto na mabanza ntangu beto kebondila Yehowa.
Malongi ya Yehowa Kesadisaka Beto
16, 17. (a) Sambu na nki beto kele na mfunu ya malongi ya Nzambi, mpi nki mutindu beto fwete tadila yo? (b) Inki mutindu bantu yankaka lenda tadila beto, kansi nki kima meluta mpenza mfunu?
16 Kana beto kezola nde Nzambi kuwa bisambu na beto mpi kundima beto, beto fwete landa malongi na yandi. (Nkunga 119:129-136) Sambu beto kevilanaka mingi, beto kele na mfunu ya malongi ya mbote ya Yehowa sambu na kuyibusa beto bantuma mpi bansiku na yandi. Ya kyeleka, beto kevutulaka ntonda sambu na nsemo ya kimpeve ya beto kebakaka konso ntangu ya beto kebakisaka mambu ya mpa yina kele na ndinga ya Nzambi. (Psalm 119:129, 130) Beto kevutula mpi matondo na mpila Yehowa ‘mesongaka beto ilungi na yandi ya kyese’ sambu na kundima beto, ata ‘meso na beto kebasisaka mansanga bonso nto ya masa’ sambu bantu yankaka kelandaka ve nsiku na yandi.—Nkunga 119:135, 136; Kutanga 6:25.
17 Beto ketula ntima nde Nzambi talanda na kundima beto kana beto kezitisa nsiku na yandi ya masonga. (Nkunga 119:137-144) Beto bansadi ya Yehowa, beto kendimaka nde yandi kele na nswa ya kubenda dikebi na beto na malongi na yandi ya lunungu mpi yandi ketulaka bansiku na yandi na ntwala na beto ti kivuvu nde beto tazitisa yo. (Nkunga 119:138) Sambu muyimbi-bankunga vandaka kulemfuka na bansiku ya Nzambi, sambu na nki yandi tubaka nde: “Mono kele muntu ya mpamba, bantu ke fingaka mono”? (Nkunga 119:141) Yo lenda vanda nde yandi vandaka kutubila mutindu bambeni na yandi vandaka kutadila yandi. Kana beto baka lukanu ya kuvanda ntangu yonso bantu ya lunungu, bantu yankaka lenda yina beto. Kansi, kima ya kuluta mfunu kele nde Yehowa ketalaka beto ti disu ya mbote sambu beto kezingaka na kuwakana ti malongi na yandi ya lunungu.
Na Lutaninu mpi na Ngemba
18, 19. Kuzitisa bansiku ya Nzambi kebutaka nki bambuma?
18 Kuzitisa bansiku ya Nzambi kesadisaka beto na kubikala penepene na yandi. (Nkunga 119:145-152) Sambu beto kezitisaka bansiku ya Yehowa, beto kezaba nde beto lenda didila yandi na ntima na beto ya mvimba mpi kutula ntima nde yandi tawa beto. Beto lenda telama “na suka-suka yonso,” (NW) mpi kubinga yandi sambu yandi sadisa beto. Yo kele ntangu ya mbote mpenza sambu na kusamba! (Nkunga 119:145-147) Nzambi kevandaka mpi penepene na beto sambu beto kebuyaka na kuvanda na bikalulu ya mbi mpi kebakaka Ndinga na yandi nde yo kele kyeleka, mutindu Yezu vandaka kubaka yo. (Nkunga 119:150, 151; Yoane 17:17) Bangwisana na beto ti Yehowa kesadisaka beto na inza yai ya mavwanga mpi tasadisa beto na Armagedoni, bitumba na yandi ya nene.—Kusonga 7:9, 14; 16:13-16.
19 Sambu beto kezitisaka Ndinga ya Nzambi mingi, beto kele na lutaninu ya kyeleka. (Nkunga 119:153-160) Beto ‘kebikaka ve bansiku ya Yehowa’ mutindu bantu ya mbi kesalaka. Beto kezolaka bansiku ya Nzambi, yo yina beto kele na lutaninu sambu na ntima na yandi ya mbote. (Nkunga 119:157-159) Bangibusa ya Yehowa kepusaka mabanza na beto na kuyibuka mambu yina yandi kelombaka beto na ntangu beto kekutanaka ti mambu ya sikisiki. Kansi, bansiku ya Nzambi ketwadisaka beto, mpi beto kendimaka na luzolo yonso nde Ngangi na beto kele na nswa ya kutwadisa beto. Mutindu beto kezaba nde ‘bansiku yonso ya Nzambi kele kaka kyeleka’ mpi nde beto lenda kuditwadisa ve beto mosi kukonda lutwadisu ya Nzambi, beto kendimaka na kyese yonso lutwadisu ya Nzambi.—Nkunga 119:160; Yeremia 10:23.
20. Sambu na nki beto kele na “ngemba mpenza”?
20 Zola ya beto kele na yo na nsiku ya Yehowa kenatilaka beto ngemba mpenza. (Nkunga 119:161-168) Mbangika kekatulaka beto ve “ngemba ya Nzambi” yina beto lenda fwanisa ve ata na kima mosi. (Filipi 4:6, 7) Beto kesepelaka mingi mutindu Yehowa kezengaka makambu mbote, yo yina beto kekumisaka yandi mbala mingi sambu na yo, ‘mbala nsambwadi konso kilumbu.’ (Nkunga 119:161-164) Muyimbi-bankunga kuyimbaka nde: “Bantu yina ke zolaka bansiku na nge bo ke na ngemba mpenza; ke na kima ve lenda bwisa bo.” (Nkunga 119:165) Kana beto kezola mpi kezitisa bansiku ya Yehowa, beto tabwa ve na kimpeve sambu na mambu ya muntu yankaka mesala to sambu na konso kima yina.
21. Inki bambandu ya ke na Biblia kemonisa nde beto fwete bwa ve kana mavwanga mebasika na kati ya dibundu?
21 Bantu mingi yina Biblia ketubila kupesaka ve nzila nde ata kima mosi kulanda na kubwisa bo. Mu mbandu, ata Diotrefesi kuvandaka na kikalulu ya kukonda kulemfuka na Nzambi, Gayusi, yina kuvandaka Mukristu kubwaka ve sambu na kikalulu yina ya mbi, kansi yandi “landaka [na kutambula na] mambu ya kieleka.” (3 Yoane 1-3, 9, 10) Polo kulongisilaka Bakristu zole ya bankento, Evodia ti Sintike “na kuwakana,” ziku sambu mavwanga kubasikaka na kati na bo. Yo kemonana nde bo sadisaka bankento yai zole na kumanisa mavwanga na bo, mpi bo landaka na kusadila Yehowa na kwikama yonso. (Filipi 4:2, 3) Yo yina, beto fwete bwa ve kana mavwanga mebasika na dibundu. Bika beto tula dikebi na beto yonso na kuzitisa bansiku ya Yehowa, mpi beto vila ve nde ‘yandi kemonaka mambu yonso ya beto kesalaka.’ (Nkunga 119:168; Bingana 15:3) Ebuna, ata kima mosi ve takatula ‘ngemba’ na beto kimakulu.
22. (a) Kana beto kelemfuka na Nzambi, inki dibaku beto tavanda na yo? (b) Inki mutindu beto fwete tadila bantu yankaka yina mebasikaka na dibundu ya Bukristu?
22 Kana beto kelemfuka ntangu yonso na Yehowa, beto tavanda na dibaku ya kulanda na kukumisa yandi. (Nkunga 119:169-176) Kana beto kezinga na kuwakana ti bansiku ya Nzambi, beto tavanda ve kaka na lutaninu ya kimpeve, kansi ‘beto talanda na kukumisa Yehowa.’ (Nkunga 119:169-171, 174) Yai kele dibaku ya kuluta nene ya beto kele na yo na bilumbu yai ya nsuka. Muyimbi-bankunga zolaka kulanda na kuzinga mpi na kukumisa Yehowa, kansi sambu na kikuma ya mezabana ve, yandi ‘yunganaka bonso dimeme mevila.’ (Nkunga 119:175, 176) Bantu yankaka yina mebasikaka na dibundu ya Bukristu lenda zola dyaka Nzambi mpi kuzola kukumisa yandi. Yo yina, bika beto sala yonso sambu na kusadisa bo na mpila nde bo baka dyaka lutaninu ya kimpeve mpi kumona kyese ya kukumisa Yehowa kumosi ti bantu na yandi.—Baebreo 13:15; 1 Piere 5:6, 7.
Nsemo Yina Kemanaka Ve Ketemuna Nzila na Beto
23, 24. Inki mambote nge mebaka na Nkunga 119 ya beto metadila?
23 Nkunga 119 lenda natila beto mambote na mitindu mingi. Mu mbandu, yo lenda sadisa beto na kutula dyaka ntima mingi kuluta na Nzambi, sambu yo kemonisa nde kyese ya kyeleka kekatukaka na ‘kulanda bansiku ya Mfumu Nzambi.’ (Nkunga 119:1) Muyimbi-bankunga keyibusa beto nde ‘bansiku yonso ya Nzambi kele kaka ya kieleka.’ (Nkunga 119:160) Dyambu yai fwete kumisa mingi ntonda ya beto kevandaka na yo na Ndinga ya Nzambi ya mvimba ya bo mesonikaka. Kuyindulula Nkunga 119 fwete pusa beto na kulonguka Masonuku na kikesa mpi dikebi yonso. Muyimbi-bankunga vandaka kulomba Nzambi mbala mingi nde: “Longa mono bansiku na nge.” (Nkunga 119:12, 68, 135) Yandi kulombaka dyaka nde: “Pesa mono mayele ya mbote sambu mono me tulaka ntima na bansiku na nge.” (Nkunga 119:66) Beto mpi fwete samba mutindu mosi.
24 Malongi ya Nzambi kesadisaka beto na kusala kinduku ya ngolo ti Yehowa. Muyimbi-bankunga kudibingaka mbala mingi nde nsadi ya Nzambi. Ya kyeleka, yandi tubilaka Yehowa ti bangogo ya kesimba ntima nde: “Mono kele muntu na nge.” (Nkunga 119:17, 65, 94, 122, 125; Roma 14:8) Yo kele mpenza lukumu na kusadila mpi kukumisa Yehowa bonso Mbangi na yandi! (Nkunga 119:7) Keti nge kele nsamuni ya Kimfumu ya kesadilaka Nzambi na kyese yonso? Kana mpidina, nge lenda tula ntima nde Yehowa talanda na kusadisa mpi na kusakumuna nge na kisalu yai ya lukumu kana nge ketula ntangu yonso ntima na ndinga na yandi mpi kana nge kebika nde yo temuna nzila na nge.
Inki Mvutu Nge Tapesa?
• Sambu na nki beto fwete zola ndinga ya Nzambi?
• Inki mutindu ndinga ya Nzambi kesadisaka beto?
• Na nki mitindu malongi ya Yehowa kesadisaka beto?
• Sambu na nki bansadi ya Yehowa kele na lutaninu mpi na ngemba?
[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]
[Kifwanisu ya kele na lutiti 9]
Ndinga ya Nzambi kele nto ya nsemo ya kimpeve
[Kifwanisu ya kele na lutiti 10]
Kana beto kezola malongi ya Yehowa, yandi tamona beto ve bonso “mvindu” ata fyoti
[Bifwanisu ya kele na lutiti 11]
Kana beto ketanga Biblia konso kilumbu, baverse ya mfunu lenda kwisila beto kukonda mpasi na mabanza ntangu beto kesamba