Lufutumuku Kele Dilongi Mosi ya Ketadila Nge
Lufutumuku Kele Dilongi Mosi ya Ketadila Nge
“Mono kele ti kivuvu na Nzambi . . . nde lufutumuku ya bantu ya lunungu ti ya bantu ya kukonda lunungu tavanda.”—BISALU 24:15, NW.
1. Inki mutindu lufutumuku kubasisaka ntembe na Sanedreni?
NTUMWA Polo kuvandaka na Yeruzalemi na nsuka ya nzyetolo na yandi ya tatu ya kimisionere na mvu 56 ya T.B. Ntangu bantu ya Roma kukangaka yandi, bo pesaka yandi nswa ya kusamba na ntwala ya Sanedreni, tribinale ya nene ya Bayuda. (Bisalu 22:29, 30) Ntangu Polo kutalaka bantu ya tribinale yango, yandi monaka nde bantu yankaka kuvandaka Basaduse mpi bankaka Bafarize. Luswaswanu ya bibuka yai zole vandaka kumonana na dyambu mosi ya nene. Basaduse vandaka kukwikila ve na lufutumuku, kansi Bafarize vandaka kukwikila na yo. Sambu na kumonisa lukwikilu na yandi na lufutumuku, Polo kutubaka nde: “Bampangi, mono mosi, mono kele Mufarize, mono kele mwana ya Bafarize. Beno ke sambisa mono sambu mono ke tulaka ntima nde bantu ta telama na lufwa.” Ntangu Polo kutubaka dyambu yai, mavwanga kukotaka na kati ya kimvuka yango!—Bisalu 23:6-9.
2. Sambu na nki Polo kuvandaka ya kuyilama sambu na kunwanina lukwikilu na yandi na lufutumuku?
2 Bamvula mingi na ntwala, ntangu Polo vandaka kukwenda na Damasi, yandi waka ndinga ya Yezu na mbonameso mosi ya yandi monaka. Polo kuyulaka nkutu Yezu nde: “Mfumu, nki mono fweti sala?” Yezu kuvutulaka nde: “Telama, kwenda na Damasi. Kuna bo ta tubila nge mambu yonso ya Nzambi ke songa nge na kusala.” Ntangu Polo kukumaka na Damasi, yandi kutanaka ti Ananiasi, Mukristu mosi yina kusadisaka yandi. Mpi Ananiasi kutendudilaka yandi nde: “Nzambi ya bankaka na beto me solaka nge sambu nge kuzaba mambu yina ya yandi zola, sambu nge kuzaba muntu mosi yina kele mbote mpenza [Yezu yina kufutumukaka], sambu nge kuwa mpi mambu yina ya yandi mosi ke tuba.” (Bisalu 22:6-16) Yo yina, mpila ya kuyituka kele ve na kumona nde Polo kuvandaka ya kuyilama sambu na kunwanina lukwikilu na yandi na lufutumuku.—1 Piere 3:15.
Kuzabisa Kivuvu ya Lufutumuku na Bantu Yonso
3, 4. Inki mutindu Polo kumonisaka nde yandi vandaka kukotila mpenza dilongi ya lufutumuku ti kwikama yonso, mpi nki dilongi beto lenda baka na mbandu na yandi?
3 Na nima, Polo kusambaka na ntwala ya Guvernere Feliksi. Na dibaku yina, Tertulusi, “avoka” ya Bayuda yina kuvandaka kontre Polo, kufundaka nde Polo vandaka mfumu ya kadibundu mosi mpi nde yandi vandaka kubendumuna bantu. Polo kuvutulaka kukonda badute nde: “Mono ke ndima na meso na nge nde mono ke sambaka Nzambi ya bankaka na beto na nzila ya mpa. . . . Bantu ya nkaka ke tubaka nde bisambu yina kele na nzila ya kieleka ve.” Ebuna, sambu na kutubila dyambu yina ya mfunu, yandi landaka na kutuba nde: “Mono kele ti kivuvu na Nzambi, kivuvu yina bantu yai mpi kevandaka na yo, nde lufutumuku ya bantu ya lunungu ti ya bantu ya kukonda lunungu tavanda.”—Bisalu 23:23, 24; 24:1-8, 14, 15, NW.
4 Kiteso ya bamvula zole na nima, Porsiusi Festusi, muntu yina kuyingaka Feliksi, kubingisaka Ntotila Erode Agripa na kwisa kukuta yandi sambu bo sambisa Polo yina kuvandaka na boloko. Festusi kutendulaka nde bantu yina kufundaka Polo vandaka kubuya mambu yina Polo vandaka kutuba nde, “Yesu yina me fwaka, . . . ke na moyo.” Ntangu Polo kusambaka, yandi yulaka nde: “Sambu na nki beno lenda ndima ve nde Nzambi ke tedimisaka bantu na lufwa?” Na nima, yandi tubaka nde: “Nzambi ke sadisaka mono tii bubu yai, yo yina mono me telama awa sambu na kuzabisa bantu yonso mambu yai, ata bambuta ata baleki. Mono ke tubaka kaka mambu yai ya baprofete ti Moize songaka nde yo ta vanda kaka mpidina. Bo songaka nde Mesia ta mona mpasi, yandi mpi ta vanda muntu ya ntete na kutelama na lufwa. Ebuna yandi ta zabisa nsangu nde nsemo me kwisa kugulusa bantu na beto Bayuda ti bantu yina kele Bayuda ve.” (Bisalu 24:27; 25:13-22; 26:8, 22, 23) Ya kyeleka, Polo vandaka kunwanina mpenza dilongi ya lufutumuku ti lukwikilu yonso! Bonso Polo, beto mpi lenda longa ti kundima yonso nde lufutumuku tavanda. Kansi, beto lenda tula kivuvu nde bantu tayamba yo nki mutindu? Bo lenda yamba yo kaka mutindu bantu ya ntangu ya Polo kusalaka.
5, 6. (a) Inki mutindu bantu kuyambaka nsangu ya metala lufutumuku yina bantumwa kulongaka? (b) Inki kele mfunu nde beto sala na ntangu beto ketubilaka kivuvu na beto ya lufutumuku?
5 Beto tadila mambu yina kusalamaka na luyantiku ya nzyetolo ya zole ya Polo (penepene na bamvu 49-52 ya T.B.) ntangu yandi kwendaka na Athènes. Yandi yindulaka ti bantu yina vandaka kukwikila na banzambi mingi, mpi yandi syamisaka bo na kuzaba lukanu yina Nzambi kele na yo ya kusambisa bantu ya ntoto ya mvimba na lunungu yonso na nzila ya muntu mosi yina Yandi meponaka. Muntu yango kele kaka Yezu. Polo kutendulaka nde, Nzambi futumunaka Yezu sambu na kundimisa beto mpenza nde lufutumuku tavanda. Inki bantu kusalaka ntangu bo waka mambu yai? Beto ketanga nde: “Ntangu bo waka nde Nzambi tedimisaka muntu na lufwa, bantu ya nkaka yantikaka kuseka yandi. Kansi bankaka tubaka nde: ‘Beto ta kwisa kuwa nge diaka mbala ya nkaka sambu na mambu yai.’”—Bisalu 17:29-32.
6 Mambu ya bantu yai kusalaka kuvandaka mutindu mosi ti yina Piere ti Yoane kukutanaka na yo mwa ntangu fyoti na nima ya Pantekoti ya mvu 33 ya T.B. Na mbala yina mpi, Basaduse bantu kubasisaka ntembe ya nene. Bisalu 4:1-4 ketubila mambu yina kusalamaka: “Ntangu Piere ti Yoane vandaka kutuba na bantu, banganga-Nzambi, mfumu ya bapolisi ya Nzo-Nzambi ya Bayuda, ti Basaduse, bo kwisaka kuvanda penepene na bo. Bo vandaka na makasi sambu Piere ti Yoane vandaka kulonga bantu nde Yesu telamaka na lufwa, disongidila nde bantu yina me fwaka ta telama na lufwa.” Kansi, bantu yankaka kundimaka. “Bantu mingi na kati ya bayina waka mambu yina ya bantumwa vandaka kutuba, bo ndimaka yo. Ntalu ya bakristo kumaka kiteso ya babakala mile tanu.” Yo kemonana pwelele nde na ntangu beto ketubilaka mambu ya metala kivuvu ya lufutumuku, bantu lenda yamba yo na mitindu ya kuswaswana. Yo yina, yo kele mfunu nde beto kumisa ngolo lukwikilu na beto na dilongi yai.
Lukwikilu ti Lufutumuku
7, 8. (a) Mutindu Polo kumonisaka yo na mukanda ya yandi sonikilaka dibundu ya Korinto na mvu-nkama ya ntete, inki mutindu lukwikilu lenda vanda ya mpamba? (b) Inki mutindu kubakisa mbotembote kivuvu ya lufutumuku kemonisaka luswaswanu yina kele na kati ya Bakristu ya kyeleka ti ya luvunu?
7 Na kati ya bantu yina kukumaka Bakristu na mvu-nkama ya ntete ya T.B., bo yonso ve vandaka kundima kivuvu ya lufutumuku na mbala mosi. Bantu yankaka yina vandaka kumona mpasi na kundima yo vandaka na kati ya dibundu ya Korinto. Polo kusonikilaka bo nde: “Mono me zabisaka beno nsangu yina ya kuluta mfunu mutindu mono mosi bakaka yo, nde: Kristo fwaka sambu na masumu na beto, mutindu bo sonikaka na Mukanda ya Nzambi. Bo zikaka yandi ebuna Nzambi tedimisaka yandi na lufwa na kilumbu ya tatu, mutindu bo sonikaka na Mukanda ya Nzambi.” Na nima, Polo kumonisaka nde dyambu yai kuvandaka ya kyeleka na ntangu yandi tubaka nde Kristu yina kufutumukaka “kwisaka kumonika na bakristo nkama tanu nkutu kuluta ntalu yina.” Mpi yandi yikaka nde mingi na kati na bo kuvandaka kaka na luzingu na ntangu yina. (1 Korinto 15:3-8) Yandi yindulaka dyaka nde: “Kana beto ke longaka nde Nzambi tedimisaka Kristo na lufwa, nki mutindu bantu ya nkaka na kati na beno lenda tuba nde bantu yina me fwaka bo ta telama na lufwa ve? Kana mambu ya bo ke tubaka kele ya kieleka, yo ke songa nde Nzambi tedimisaka Kristo na lufwa ve. Ebuna, kana Nzambi tedimisaka Kristo na lufwa ve, tuba nde malongi na beto kele ya mpamba, [mpi lukwikilu na beto kele ya mpamba, NW].”—1 Korinto 15:12-14.
8 Ya kyeleka, dilongi ya lufutumuku kele mfunu kibeni mpi lukwikilu ya Mukristu kele ya mpamba kana yandi kendima ve nde lufutumuku kele. Ntembe kele ve nde, kubakisa mbotembote dilongi ya lufutumuku kemonisaka luswaswanu yina kele na kati ya Bakristu ya kyeleka ti ya luvunu. (Kuyantika 3:4; Ezekiele 18:4) Yo yina, Polo ketanga dilongi ya lufutumuku na kati ya “[malongi, NW] ya ntete-ntete” ya Bukristu. Bika nde beto baka lukanu ya ‘kukwenda na ntwala.’ Polo kepesa ndongisila yai nde: “Yina mambu ya beto ta sala, kana Nzambi kupesa beto nzila.”—Baebreo 6:1-3.
Kivuvu ya Lufutumuku
9, 10. Inki Biblia kezolaka kutuba na ntangu yo ketubilaka lufutumuku?
9 Sambu na kukumisa dyaka lukwikilu na beto ngolo na lufutumuku, bika beto tadila bangyufula yai: Inki Biblia kezolaka kutuba na ntangu yo ketubilaka lufutumuku? Inki mutindu dilongi ya lufutumuku kemonisaka nkembo ya zola ya Yehowa? Bamvutu na bangyufula yina tapusa beto penepene na Nzambi mpi yo tasadisa beto na kulonga bantu yankaka.—2 Timoteo 2:2; Yakobo 4:8.
10 Ngogo “lufutumuku” kele mbalula ya ngogo mosi ya Kigreki yina ketendula ntetentete nde “kutelama dyaka.” Bangogo yai ketendula inki? Biblia kemonisa nde, kivuvu ya lufutumuku kele kundima mpenza nde muntu yina mefwa lenda zinga dyaka. Biblia kemonisa dyaka nde muntu kefutumukaka na nitu ya kinsuni kana yandi kele ti kivuvu ya kuzinga na ntoto, to na nitu ya kimpeve kana yandi kele ti kivuvu ya kuzinga na zulu. Beto keyituka na kyese na kumona zola, mayele, mpi ngolo ya Yehowa yina kemonana na kivuvu yina ya kitoko kibeni ya metala lufutumuku.
11. Inki bivuvu ya lufutumuku Nzambi mepesaka bansadi na yandi ya kupakulama?
11 Bampangi ya Yezu ya kupakulama kefutumukaka na nitu ya kimpeve yina Yezu kufutumukaka na yo, sambu nitu yango tasadisa bo na kusala kisalu na zulu. (1 Korinto 15:35-38, 42-53) Bo tavanda bamfumu ya Kimfumu ya Mesia yina tatula Paladisu na ntoto. Bapakulami tasala kimvuka mosi ya kinganga-Nzambi ya kimfumu yina tavanda na nsi ya lutwadisu ya Yezu yina kele Nganga-Nzambi ya Nene. Bo tapesa mambote ya nkudulu ya kimenga ya Kristu na bantu yina tazinga na inza ya mpa ya lunungu. (Baebreo 7:25, 26; 9:24; 1 Piere 2:9; Kusonga 22:1, 2) Na ntangu bo kevingila ntangu yina, mpusa ya bapakulami yina kele dyaka na luzingu na ntoto kele ya kulanda na kusala mambu yina kesepedisaka Nzambi. Na ntangu bo kefwaka, bo kebakaka “dikabu” na bo na nzila ya lufutumuku yina kepesaka bo luzingu ya kimpeve ya kefwaka ve na zulu. (2 Korinto 5:1-3, 6-8, 10; 1 Korinto 15:51, 52; Kusonga 14:13) Polo kusonikaka nde: “Kana beto me vukanaka ti Kristo na lufwa ya mutindu mosi, beto ta vanda mpi na kimvuka ti yandi ntangu Nzambi ta tedimisa beto mutindu yandi tedimisaka yandi.” (Roma 6:5) Kansi, inki beto lenda tuba sambu na bantu yina tafutumuka sambu na kuzinga dyaka na ntoto? Inki mutindu kivuvu ya lufutumuku tapusa bo penepene na Nzambi? Mbandu ya Abrahami lenda longa beto mambu mingi.
Lufutumuku mpi Kinduku ti Yehowa
12, 13. Inki kikuma ya nene ya kukwikila na lufutumuku Abrahami kuvandaka na yo?
12 Abrahami, yina Biblia kebingaka nde ‘nduku ya Yehowa,’ kuvandaka mpenza ti lukwikilu ya ngolo. (Yakobo 2:23) Polo kutubilaka lukwikilu ya Abrahami mbala tatu na ntangu yandi tangaka bazina ya babakala mpi ya bankento ya kwikama yina kele na kapu ya 11 ya mukanda ya Baebreo. (Baebreo 11:8, 9, 17) Na mbala ya tatu yina Polo kutubilaka lukwikilu ya Abrahami, yandi bendaka dikebi na lukwikilu yina Abrahami kumonisaka na ntangu yandi kudibongisaka na bulemfu yonso sambu na kupesa kimenga ya mwana na yandi Izaki. Abrahami vandaka kundima kibeni nde Yehowa talungisa kaka lusilu ya nkuna na nzila ya Izaki. Ata kana Izaki zolaka kufwa bonso kimenga, Abrahami “banzaka nde Nzambi ke na kiyeka ya kuvutula diaka . . . Izaki na [luzingu, NW].”
13 Ntangu Yehowa kumonaka ngolo ya lukwikilu ya Abrahami, yandi balulaka mambu yonso. Yandi salaka na mpila nde mbisi mosi kubasika sambu Abrahami kutambika yo na kisika ya Izaki. Ata mpidina, dyambu yina kukuminaka Izaki kele mbandu ya lufutumuku, mutindu Polo kutendulaka nde: “Ebuna yandi [Abrahami] bakaka diaka Izaki bonso nde Izaki me katuka na lufwa.” (Baebreo 11:19) Dyaka, Abrahami kuvandaka dezia ti kikuma ya nene ya kukwikila na lufutumuku. Keti Yehowa kupesaka ve Abrahami ti nkento na yandi, Sara, ngolo ya kubuta mwana na bo Izaki na ntangu bo vukisaka nitu na kimununu?—Kuyantika 18:10-14; 21:1-3; Roma 4:19-21.
14. (a) Na kutadila Baebreo 11:9, 10, inki kima Abrahami vandaka kuvingila? (b) Sambu Abrahami kubaka balusakumunu ya Kimfumu na inza ya mpa, inki fwete kumina yandi ntete? (c) Inki mutindu beto lenda baka balusakumunu ya Kimfumu?
14 Polo kutubaka nde Abrahami kuzingaka bonso nzenza mpi yandi vandaka kulala na kati ya nzo ya ntenta sambu yandi “vandaka kuvingila bwala yina ke na banzo ke na fondasio ya mvula na mvula, bwala yina ya Nzambi salaka plan na yo ti ya yandi tungisaka.” (Baebreo 11:9, 10) Bwala yina kuvandaka ve bwala ya kyeleka bonso Yeruzalemi, kisika tempelo ya Nzambi kuvandaka. Ve, bwala yina kuvandaka ya kifwani. Yo vandaka Kimfumu ya zulu ya Nzambi yina Kristu Yezu tayala ti bantu 144 000. Biblia kebinga dyaka bantu 144 000 yina tabaka lukumu na bo na zulu nde “bwala ya santu,” “Yeruzalemi ya mpa,” mpi “nkento” ya Kristu. (Kusonga 21:2) Na mvu 1914, Yehowa kutulaka Yezu na kuvanda Ntotila ya Mesia ya Kimfumu ya zulu mpi Yandi lombaka Yezu na kuyala na kati ya bambeni na yandi. (Nkunga 110:1, 2; Kusonga 11:15) Sambu Abrahami kubaka balusakumunu ya luyalu ya Kimfumu, yo talomba nde ‘Nduku ya Yehowa’ yai kuzinga dyaka. Mutindu mosi mpi, sambu na kubaka balusakumunu ya Kimfumu, beto fwete zinga na inza ya mpa ya Nzambi, ata beto tavanda na kati ya bantu ya kibuka ya nene yina taguluka na Armagedoni to na kati ya bantu yina tafutumuka. (Kusonga 7:9, 14) Ebuna, inki kesimbaka kivuvu ya lufutumuku?
Zola ya Nzambi Kesimbaka Kivuvu ya Lufutumuku
15, 16. (a) Inki mutindu mbikudulu ya ntete mpenza yina kele na Biblia kepesa beto kikuma ya kutula kivuvu na lufutumuku? (b) Inki mutindu lukwikilu na lufutumuku kepusaka beto penepene na Yehowa?
15 Kinduku na beto ya ngolo ti Tata na beto ya zola yina kele na zulu, lukwikilu na beto ya ngolo bonso yina ya Abrahami, mpi bulemfu na beto na bansiku ya Nzambi kesalaka nde Yehowa kubinga beto bantu ya lunungu mpi yandi baka beto bonso banduku na yandi. Dyambu yai kepesa beto dibaku ya kubaka mambote ya luyalu ya Kimfumu. Ya kyeleka, mbikudulu ya ntete mpenza yina kele na Ndinga ya Nzambi, na Kuyantika 3:15, kepesa beto kikuma ya kutula kivuvu na lufutumuku mpi ya kusala kinduku ti Nzambi. Yo ketubilaka kaka ve Nkuna ya nkento ya Nzambi yina tanyata Satana na ntu, kansi yo ketubilaka mpi Satana yina tatatika Nkuna ya nkento ya Nzambi na kisingini. Lufwa ya Yezu na zulu ya nti kuvandaka kifwani yina kumonisaka nde Satana kutatikaka Nkuna ya nkento na kisingini. Lufutumuku na yandi yina kusalamaka na kilumbu ya tatu kubelulaka mputa yango mpi yo kangulaka nzila na mpila nde “Satana yina ke na kiyeka ya lufwa” kubaka ndola ya lufwa.—Baebreo 2:14.
16 Polo keyibusa beto nde “Nzambi songaka beto mutindu yandi ke zolaka beto: Kristo fwaka sambu na beto ntangu beto vandaka kaka bantu ya masumu.” (Roma 5:8) Kumonisa ntonda sambu na mambote yai ya beto mefwana ve na kubaka kepusaka beto mpenza penepene na Yezu ti Tata na beto ya zola yina kezingaka na zulu.—2 Korinto 5:14, 15.
17. (a) Inki kivuvu Yobi kumonisaka? (b) Yobi 14:15 kemonisa nki sambu na yina metala Yehowa, mpi dyambu yai kepusa nge na kusala inki?
17 Yobi, muntu mosi ya kwikama yina kuzingaka na ntwala ya ntangu ya Bakristu, kutulaka mpi kivuvu na lufutumuku. Satana kumonisaka yandi mpasi mingi. Yobi kuswaswanaka mpenza ti banduku na yandi ya luvunu sambu banduku na yandi yango vandaka kutubila ve lufutumuku ata fyoti. Yobi vandaka kubaka kikesa na kivuvu ya lufutumuku mpi yandi yulaka nde: “Kana muntu kufwa, keti yandi ta telama diaka?” Yobi yandi mosi kupesaka mvutu nde: ‘Mono takanga ntima kaka na ntangu ya bampasi yai tii kuna nge kwisa kukatula mono.’ Ntangu yandi songaka Yehowa, Nzambi na yandi, yandi ndimaka nde: ‘Nge tabinga mono, ebuna mono takwisa.’ Sambu na yina metala mawi ya Ngangi na beto ya zola, Yobi kutubaka nde: ‘Nge tavanda kiese na kumona mono muntu ya nge salaka.’ (Yobi 14:14, 15) Ee, Yehowa kemona dezia na ntwala ntangu yina bantu ya kwikama tavutuka dyaka na luzingu na nzila ya lufutumuku. Ya kyeleka, beto kepusanaka dyaka penepene mpenza ti Nzambi na ntangu beto keyindululaka zola mpi mambote ya beto mefwana ve na kubaka yina Nzambi memonisaka beto ata beto kele bantu ya kukonda kukuka!—Roma 5:21; Yakobo 4:8.
18, 19. (a) Inki kivuvu ya kuzinga dyaka Daniele kele na yo? (b) Inki mambu beto tatadila na disolo yina kelanda?
18 Profete Daniele, yina wanzyo ya Nzambi kutubilaka nde ‘Nzambi kezolaka yandi,’ kuzingaka luzingu mosi ya nda mpi ya kwikama na kisalu. (Daniele 10:11, 19) Kwikama na yandi na Yehowa kuvandaka kaka ngolo banda na ntangu yina yandi kwendaka na kimpika na mvu 617 ya N.T.B. tii kuna ya yandi fwaka, ntangu fyoti na nima ya kumona mbonameso mosi na mvu 536 ya N.T.B., na mvula ya tatu ya luyalu ya Sirusi, ntotila ya Persia. (Daniele 1:1; 10:1) Na ntangu mosi buna na mvula yango ya tatu ya luyalu ya Sirusi, Daniele kumonaka mbonameso ya bangolo ya inza yina vandaka kulandana tii kuna yo kwendaka kusuka na mpasi ya nene yina kekwisa. (Daniele 11:1–12:13) Sambu yandi vandaka kubakisa ve mbonameso yango mbotembote, Daniele kuyulaka wanzyo ya Nzambi yina kunatilaka yandi nsangu yango nde: “Mfumu, nki mutindu mambu yai yonso ta suka?” Na mvutu yina yandi pesaka Daniele, wanzyo kubendaka dikebi na yandi na “ntangu ya nsuka,” yina bantu ya ‘mayele ta zaba mambu yina tabwa.’ Ebuna, inki kivuvu Daniele yandi mosi kuvandaka na yo? Wanzyo kundimaka nde: “Nge ta fwa kansi na kilumbu ya nsuka nge ta telama na kubaka matabisi na nge.” (Daniele 12:8-10, 13) Daniele tavutuka na luzingu na ntangu “lufutumuku ya bantu ya lunungu” tasalama na Luyalu ya Bamvula Funda ya Kristu.—Luka 14:14.
19 Beto kezinga na ntangu ya nsuka mpenza, mpi beto kepusana mpenza penepene na luyantiku ya Luyalu ya Bamvula Funda ya Kristu, kuluta na ntangu yina beto kumaka Bakristu. Yo yina, beto fwete kudiyula nde: ‘Keti mono tavanda na inza yina ya mpa kumosi ti Abrahami, Yobi, Daniele, mpi ti babakala ti bankento yankaka ya kwikama?’ Beto tavanda na inza yango kana beto kevanda ntangu yonso penepene ti Yehowa mpi kelemfukila bansiku na yandi. Na disolo na beto yina kelanda, beto tatadila dyaka na bunda mambu yankaka ya metala kivuvu ya lufutumuku sambu na kuzaba kana banani tafutumuka.
Keti Nge Keyibuka?
• Inki bantu kusalaka na ntangu Polo kutubilaka lukwikilu na yandi ya lufutumuku?
• Sambu na nki kivuvu ya lufutumuku kemonisaka luswaswanu yina kele na kati ya Bakristu ya kyeleka ti ya luvunu?
• Inki mutindu beto kezaba nde Abrahami, Yobi, ti Daniele vandaka kukwikila na lufutumuku?
[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]
[Kifwanisu ya kele na lutiti 15]
Na ntangu Polo kusambaka na ntwala ya Guvernere Feliksi, yandi longaka kivuvu ya lufutumuku ti kundima yonso
[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]
Sambu na nki Abrahami vandaka kukwikila na lufutumuku?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 18]
Yobi vandaka kubaka kikesa na kivuvu ya lufutumuku
[Kifwanisu ya kele na lutiti 18]
Daniele tavutuka na luzingu na ntangu bantu ya mbote tafutumuka