Ndinga ya Yehowa Kele ya Moyo

Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Zole ya Samuele

KETI kundima kimfumu ya Yehowa kelombaka nde beto lemfukila yandi na mutindu mosi ya kukuka? Keti muntu ya kwikama kesalaka ntangu yonso mambu yina kele ya mbote na meso ya Nzambi? Muntu ya nki mutindu Nzambi ya kyeleka kemonaka nde yandi ‘kepesaka yandi kyese’? (1 Samuele 13:14) Mukanda ya Zole ya Samuele kepesa bamvutu ya mefwana na bangyufula yai.

Gadi ti Natani, baprofete zole yina kuvandaka banduku ya ngolo ya Ntotila Davidi ya Izraele ya ntama, bantu kusonikaka mukanda ya Zole ya Samuele. a Bo manisaka kusonika yo penepene na mvu 1040 ya N.T.B., ntangu luyalu ya Davidi ya bamvula 40 yantikaka kukuma na nsuka. Mukanda yai ketubila mingimingi Davidi mpi bangwisana na yandi ti Yehowa. Disolo yai ya kitoko kemonisa nki mutindu dikanda mosi ya kuvandaka na mavwanga kukumaka na bumosi mpi ti kimvwama mingi na nsi ya luyalu ya ntotila mosi ya kikesa. Disolo yai ya kele bonso drame ketubila mawi ya bantu na mudindu kibeni.

DAVIDI VANDAKA KUKUMA “KAKA NGOLO”

(2 Samuele 1:1–10:19)

Mambu ya Davidi kusalaka na ntangu yandi waka nsangu ya lufwa ya Saule ti Yonatani kemonisa zola yina yandi vandaka na yo sambu na bo mpi sambu na Yehowa. Bo tulaka Davidi ntotila ya kikanda ya Yuda na Ebroni. Yishebosheti, mwana ya Saule, bo tulaka yandi ntotila ya bikanda ya Izraele yina kubikalaka. Davidi “vandaka kukuma kaka ngolo,” ebuna bamvula nsambwadi ti ndambu na nima, bo tulaka yandi ntotila ya Izraele yonso.​—2 Samuele 5:10.

Davidi kubotulaka Yeruzalemi na maboko ya bantu ya Yebusi, ebuna yandi kumisaka yo ntu-mbanza ya kimfumu na yandi. Ntangu Davidi mekaka kunata sanduku ya kuwakana na Yeruzalemi na mbala ya ntete, yo natilaka muntu mosi lufwa. Kansi, na mbala ya zole, Davidi nungaka, mpi yandi kinaka sambu na kyese. Yehowa kusalaka kuwakana mosi ti Davidi sambu na kimfumu. Davidi kuyalaka bambeni na yandi na nsungi yonso yina Nzambi landaka na kuvanda ti yandi.

Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:

2:18​—Sambu na nki bo bingaka Yoabi ti bampangi na yandi zole ya babakala nde bana tatu ya Seruya, yina kuvandaka mama na bo? Na Masonuku ya Kiebreo, bo ketangaka mbala mingi bikanda na kulandaka zina ya tata. Ziku bakala ya Seruya kufwaka lufwa ya mubisu, to yo lendaka kuvanda nde zina na yandi kufwanaka ve na kukota na Masonuku ya Santu. Ziku bo tangaka zina ya Seruya sambu yandi vandaka mpangi ya Davidi ya nkento to mpangi na yandi na kitata to na kimama. (1 Bansangu 2:15, 16) Kisika mosi kaka ya Biblia metubilaka tata ya bampangi yina tatu kele ntangu yo ketubila kisika ya bo zikaka yandi na Betelemi.​—2 Samuele 2:32.

3:29​—Verse yai kezola kutuba nki na ntangu yo ketubila “bakala mosi yina kesimba nsinga  yina kebaluka” (NW)? Na ntangu ya ntama, bankento kuvandaka ti kikalulu ya kutunga bilele. Ziku bo vandaka kusadila bangogo yai sambu na kutubila babakala yina vandaka kukuka ve kusala bisalu bonso ya kunwana bitumba, yo yina yo vandaka kulomba nde babakala yango kusala kisalu ya bankento.

5:1, 2​—Na nima ya lufwa ya Yishebosheti, bantangu ikwa kulutaka na ntwala nde bo tula Davidi ntotila ya Izraele yonso? Yo kemonana nde yo kele mayele na kutuba nde Yishebosheti kuyantikaka luyalu na yandi ya bamvula zole ntangu fyoti na nima ya lufwa ya Saule. Davidi mpi yantikaka kuyala na Ebroni na nsungi yina mosi. Davidi vandaka kuzinga na Ebroni ntangu yandi yalaka Yuda na nsungi mosi ya bamvula nsambwadi ti ndambu. Ntangu fyoti na nima ya kukuma ntotila ya Izraele yonso, yandi nataka ntu-mbanza na yandi na Yeruzalemi. Yo yina beto ketuba nde na nima ya lufwa ya Yishebosheti, kiteso ya bamvula tanu kulutaka na ntwala nde Davidi kukuma ntotila ya Izraele yonso.​—2 Samuele 2:3, 4, 8-11; 5:4, 5.

8:2 (NW)​—Bantu ya Izraele kufwaka bantu ya Moabi ikwa na nima ya mavwanga yina kubasikaka na kati na bo ti Izraele? Sambu na kuzaba ntalu na bo, yo lenda lomba kutesa bo na kisika ya kutanga ntalu na bo. Yo kemonana nde Davidi kutulaka bo na ntoto na ndonga mosi. Na nima, yandi lombaka bantu na kutesa ndonga yango na bitini tatu. Yo kemonana nde bo fwaka bitini ya bandonga zole ya bantu ya Moabi, kansi bo bikisaka kitini ya tatu.

Malongi Sambu na Beto:

2:1; 5:19, 23. Na ntwala ya kukwenda kuzinga na Ebroni mpi ya kukwenda kunwanisa bambeni na yandi, Davidi kuyulaka Yehowa. Beto mpi, beto fwete sosaka lutwadisu ya Yehowa na ntwala ya kubaka balukanu yina lenda vanda ti bupusi na kimpeve na beto.

3:26-30. Kuvutula mbela kenataka malanda ya mbi.​—Roma 12:17-19.

3:31-34; 4:9-12. Davidi kupesaka mbandu ya mbote na mutindu yandi kondaka kuvutula mbela mpi kumonisa kimbeni.

5:12. Beto fwete vilaka ve ata fyoti nde Yehowa melongaka beto na banzila na yandi mpi yandi mesalaka nde beto kuma ti bangwisana ya mbote ti yandi.

6:1-7. Ata Davidi kuvandaka ti bangindu ya mbote, yandi nungaka ve na kunata Sanduku na Yeruzalemi na zulu ya pusupusu sambu yandi zitisaka ve nsiku ya Nzambi. (Kubasika 25:13, 14; Kutanga 4:15, 19; 7:7-9) Kusimba ya Uza kusimbaka Sanduku kemonisa mpi nde bangindu ya mbote kesobaka ve minsiku ya Nzambi.

6:8, 9. (NW) Na ntangu ya mpasi, Davidi kuwaka ntete makasi, na nima yandi waka boma, yo lenda vanda nkutu nde yandi yindulaka nde bampasi na yandi kukatukaka na Yehowa. Kana beto kemona bampasi sambu beto kezitisa ve bansiku ya Yehowa, beto fwete keba na kuyindula nde bampasi yango kekatuka na Yandi.

7:18, 22, 23, 26. Kudikulumusa ya Davidi, kudipesa na yandi na kusambila kaka Yehowa, mpi mpusa na yandi ya kukembila zina ya Nzambi kele bikalulu yina beto fwete landa.

8:2. Mbikudulu mosi yina Biblia kutubilaka tuka kiteso ya bamvula 400 na ntwala kulunganaka. (Kutanga 24:17) Ndinga ya Yehowa kelunganaka kaka.

9:1, 6, 7. Davidi kulungisaka lusilu na yandi. Beto mpi, beto fwete salaka yonso sambu na kulungisa balusilu na beto.

YEHOWA KUKOTISAKA MUPAKULAMI NA YANDI NA MPASI

(2 Samuele 11:1–20:26)

Yehowa kusongaka Davidi nde: “Mono ta basisa muntu na fami na nge mpenza yina ta kotisa nge na mpasi. Mono ta baka bankento na nge na meso na nge, mono ta pesa bo na muntu ya nkaka; yandi ta lala na bo na meso ya bantu yonso.” (2 Samuele 12:11) Sambu na nki Nzambi kupesaka Davidi ndola yai? Sambu yandi salaka disumu ti Batsheba. Ata Davidi kubalulaka ntima mpi Nzambi kulolulaka yandi, yandi lendaka kutina ve malanda ya disumu na yandi.

Ndola ya ntete kele nde mwana yina Batsheba kubutaka kufwaka. Na nima, Aminoni kuvukisaka nitu na ngolo ti Tamare, mwana ya Davidi ya nkento yina kuvandaka mwense mpi mpangi na yandi na kitata. Absalomi, mpangi ya Tamare ya tata mosi mpi mama mosi kufwaka Aminoni sambu na kuvutula mbela. Absalomi kusalaka komplo sambu na kubotula kimfumu ya tata na yandi. Na nima, yandi tubaka na meso ya bantu yonso nde yandi mekuma mfumu na Ebroni. Yo lombaka nde Davidi kutina Yeruzalemi. Absalomi  kuvukisaka nitu ti bamakangu kumi yina tata na yandi kubikisaka sambu na kutanina nzo. Davidi kuvutukaka na kimfumu na yandi kaka na nima ya lufwa ya Absalomi. Mubulu ya Sheba, muntu mosi ya kikanda ya Benyamini, kunataka Sheba na lufwa.

Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:

14:7​—“Dikala ya tiya” na mono kele kifwani ya inki? Dikala yina kubikalaka ti tiya kele kifwani ya mwana yina kele na luzingu.

19:29​—Ntangu Mefibosheti vandaka kupesa ntendula na yandi na Davidi, sambu na nki Davidi kupesaka yandi mvutu ya mutindu yina? Ntangu Davidi vandaka kuwidikila Mefibosheti, yo fwete vanda nde Davidi bakisaka nde yandi salaka mbi na ntangu yandi ndimaka na mbala mosi mambu yina Siba kuzabisaka yandi. (2 Samuele 16:1-4; 19:24-28) Ziku mambu ya Mefibosheti vandaka kutuba kupesaka Davidi makasi, yo yina yandi zolaka dyaka ve kuwa ata kima mosi.

Malongi Sambu na Beto:

11:2-15. Disolo ya Davidi yina ketubila bifu na yandi na masonga yonso kemonisa nde Biblia kele Ndinga ya kupemama ya Nzambi.

11:16-27. Kana beto mesala disumu mosi ya nene, beto fwete sosa ve kubumba yo mutindu Davidi kusalaka. Kansi, beto fwete funguna disumu na beto na Yehowa mpi kusosa lusadisu ya bankuluntu ya dibundu.​—Bingana 28:13; Yakobo 5:13-16.

12:1-14. Natani kupesaka mbandu mosi ya mbote na bankuluntu yina keponamaka na mabundu. Bo fwete sadisaka bayina kebwa na masumu na mpila nde bo sungika bikalulu na bo. Bankuluntu fwete lungisaka mukumba na bo mbotembote.

12:15-23. Kubakisa mbotembote mambu yina kukuminaka yandi kusadisaka Davidi na kumonisa bukatikati na ntangu ya mpasi.

15:12; 16:15, 21, 23. Ntangu yo monanaka nde Absalomi tabaka kimfumu, lulendo ti mpusa ya kimfumu kupusaka Ahitofele, yina vandaka kupesa Davidi bandongisila, na kukuma muyekudi. Ngangu ya muntu yina kele ve ti kudikulumusa mpi kwikama lenda kumina yandi mutambu.

19:24, 30. Mefibosheti kumonisaka mpenza ntonda sambu na ntima ya mbote ya Davidi. Yandi lemfukaka na luzolo yonso na lukanu yina ntotila kubakaka sambu na Siba. Ntonda yina beto kele na yo sambu na Yehowa ti organizasio na yandi fwete pusa beto na kuvanda bulemfu.

20:21, 22. Mayele ya muntu mosi lenda katula bantu mingi na kigonsa.​—Longi 9:14, 15.

BIKA BETO BWA NA ‘MABOKO YA YEHOWA’

(2 Samuele 21:1–24:25)

Nzala kukotaka bamvula tatu sambu na menga yina Saule kutyamunaka na ntangu yandi fwaka bantu ya Gabaoni. (Yozue 9:15) Sambu na kuvutula mbela ya menga yina Saule kutyamunaka, bantu ya Gabaoni kulombaka bana nsambwadi ya Saule na mpila nde bo fwa bo. Davidi kupesaka bo na  maboko ya bantu ya Gabaoni, yo yina nzala kumanaka na ntangu mvula kunokaka. Bambinga iya ya Filistia “[kubwaka, NW] na maboko ya Davidi ti bantu na yandi.”​—2 Samuele 21:22.

Davidi kusalaka disumu mosi ya nene na mutindu yandi pesaka ntuma nde bo tanga bantu kukonda nswa ya Yehowa. Yandi balulaka ntima mpi yandi ndimaka na kubwa na ‘maboko ya Yehowa.’ (2 Samuele 24:14) Nsukansuka, bantu 70 000 kufwaka na maladi. Davidi kusalaka mambu yina Yehowa kulombaka yandi na kusala, ebuna ndola kumanaka.

Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:

21:8 (NW)​—Inki mutindu verse yai ketuba nde Mikale mwana ya Saule kuvandaka ti bana tanu, kansi 2 Samuele 6:23 ketuba nde yandi butaka ve ata mwana mosi tii kuna yandi fwaka? Ntendula yina bantu mingi kendimaka kele nde bana yango kuvandaka bana ya mpangi na yandi ya nkento, yina kuvandaka nkento ya Adriele. Ziku Merabi kufwaka na ntwala. Ebuna Mikale, yina vandaka kubuta ve, kusansaka bana yango.

21:9, 10​—Rispa kusalaka bantangu ikwa na kutanina banitu ya bana na yandi zole ti ya bantekolo tanu ya Saule yina bantu ya Gabaoni kufwaka? Bana yai yonso nsambwadi bo fwaka bo “na bilumbu ya ntete ya ntangu ya kukatula orze na bilanga,” na Marsi to Aprili. Bamvumbi na bo bo bikisaka yo na zulu ya ngumba. Rispa vandaka kutanina banitu yina nsambwadi na mwini ti na mpimpa tii kuna Yehowa kumonisaka nde makasi na yandi kumanaka na ntangu yandi manisaka nzala. Ata mvula kunokaka, yo fwete vanda nde yo nokaka ve na ntwala nde nsungi ya kukatula bambuma kumana na Oktobri. Yo yina, yo fwete vanda nde Rispa kukengidilaka bamvumbi yango na nsungi mosi ya bangonda tanu to sambanu. Na nima, Davidi kulombaka bantu na kuzika mikwa ya bantu yango.

24:1 (NW)​—Sambu na nki kutanga ya Davidi kutangaka bantu kuvandaka disumu mosi ya nene? Kutanga bantu yo mosi mpamba kuvandaka ve nsiku na Nsiku ya Moize. (Kutanga 1:1-3; 26:1-4) Biblia ketubila ve kikuma yina kupusaka Davidi na kutanga bantu. Kansi, 1 Bansangu 21:1 kemonisa nde Satana muntu kupusaka yandi na kusala yo. Nkutu, Yoabi, mfumu ya basoda na yandi, kuzabaka nde lukanu ya kutanga bantu yina Davidi kubakaka kuvandaka ya mbi, mpi yandi mekaka kubuyisa Davidi nde yandi sala yo ve.

Malongi Sambu na Beto:

22:2-51. Nkunga ya Davidi kemonisa na mutindu mosi ya kitoko kibeni nde Yehowa kele Nzambi ya kyeleka, yina mefwana nde beto tudila yandi ntima na beto yonso!

23:15-17. Luzitu ya mudindu yina Davidi kuvandaka na yo sambu na nsiku ya Nzambi yina metala luzingu ti menga kusalaka nde na ntangu yina yandi buya nkutu kusala dyambu yina kumonanaka bonso nde yo vandaka kukulula nsiku yango. Beto fwete yedisa mabanza ya mutindu mosi sambu na bansiku yonso ya Nzambi.

24:10. Kansansa ya Davidi kupusaka yandi na kubalula ntima. Keti kansansa na beto kevandaka ya mbote mpi yo kepusaka beto na kusala mutindu mosi?

24:14. Davidi vandaka kundima mpenza nde Yehowa kele ti mawa mingi mpenza kuluta bantu. Keti beto mpi kendimaka dyambu yai?

24:17. Davidi kuwaka mpasi na ntima na kumona nde disumu na yandi kunatilaka dikanda ya mvimba mpasi. Muntu ya mesala disumu mpi mebalula ntima fwete wa mpasi na ntima na kumona nsoni yina disumu na yandi lenda natila dibundu.

Beto Lenda ‘Pesa Nzambi Kyese’

Ntotila ya zole ya Izraele ‘kupesaka Nzambi kyese.’ (1 Samuele 13:14) Davidi kutulaka ve ntembe ata mbala mosi na minsiku ya lunungu ya Yehowa, mpi yandi sosaka ve kuzinga kukonda lutwadisu ya Nzambi. Konso ntangu ya yandi vandaka kusala mbi, yandi vandaka kundima disumu na yandi, ti ndola na yandi, mpi yandi vandaka kusungika luzingu na yandi. Davidi kuvandaka muntu mosi ya kwikama. Keti yo tavanda ve mayele nde beto vanda bonso yandi, mingimingi na ntangu ya beto mesala disumu?

Disolo ya luzingu ya Davidi kele mbandu mosi ya nene ya kemonisa nde kundima kimfumu ya Yehowa ketendula kundima minsiku na Yandi na yina metala mambu ya mbote ti ya mbi mpi kusala yonso na kulanda yo sambu na kumonisa nde beto kele bantu ya kwikama. Beto lenda kuka na kusala yo. Beto kele na ntonda mingi mpenza sambu na malongi ya beto melonguka na mukanda ya Zole ya Samuele! Nsangu ya kupemama yina kele na mukanda yai kele mpenza ya moyo mpi ya ngolo.​—Baebreo 4:12, NW.

[Noti na nsi ya lutiti]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 8]

Kuyibuka muntu yina kukumisaka kimfumu na yandi ngolo kusadisaka Davidi na kubikala muntu ya kudikulumusa

[Bifwanisu ya kele na lutiti 18]10]

“Mono ta basisa muntu na fami na nge mpenza yina ta kotisa nge na mpasi”

Batsheba

Tamare

Aminoni