Keti Nge Kele ya Kwikama na Mambu Yonso?
Keti Nge Kele ya Kwikama na Mambu Yonso?
“Muntu yina kele ya kwikama na yina kele fyoti, [yandi] kele mpi ya kwikama na yina kele mingi.”—LUKA 16:10, NW.
1. Tanga mutindu mosi yina kemonisaka nde Yehowa kele ya kwikama.
MUTINDU mwini ke na kutombuka, keti nge memonaka dezia mutindu kizuzi ya nti mosi kekumaka? Kizuzi yango kekwendaka kusoba nene na yo mpi ndambu yina yo kekwenda! Mbala mingi, bikesa mpi balusilu ya bantu kevandaka ve ngolo, kaka bonso kizuzi. Kansi, Yehowa Nzambi kesobaka ve ata ntangu keluta. Ntangu yandi bingaka Nzambi nde “Nzambi yina salaka bamwinda ya zulu,” longoki Yakobo kutubaka nde: “Yandi kele kaka kiteso mosi, ata mambu mosi ke sobaka ve, yandi ke balukaka mpi ve; yo yina yandi lenda pesa mpimpa ve.” (Yakobo 1:17) Yehowa kesobaka ve mpi beto fwete tudila yandi ntima ata na mambu ya kuluta fyoti. Yandi kele “Nzambi ya kwikama.”—Kulonga 32:4, NW.
2. (a) Sambu na nki beto fwete kuditala sambu na kuzaba kana beto kele ya kwikama? (b) Inki bangyufula ya metala kwikama beto tatadila?
2 Inki mutindu Nzambi ketadilaka kwikama ya bansadi na yandi? Kaka mutindu Davidi kusalaka ntangu yandi tubaka sambu na bo nde: “Mono ta ndima bantu yina ke landaka Nzambi, bo lenda zinga na nzo na mono. Bantu yina ke taka luvunu ve ata fioti, mono ta baka bo na kisalu.” (Nkunga 101:6) Ya kyeleka, Yehowa kesepelaka na kwikama ya bansadi na yandi. Yo yina, ntumwa Polo kusonikaka nde: “Kima ya ntete ya bo ke lombaka, na konso muntu yina me bakaka kiyeka na mfumu na yandi, yo yai; bika yandi kuvanda muntu yina ya mfumu na yandi lenda tula ntima.” (1 Korinto 4:2) Kuvanda muntu ya kwikama kelombaka inki? Na nki mambu ya luzingu beto fwete monisa kwikama? Inki balusakumunu beto tabaka kana beto ‘keta ve luvunu ata fioti’?
Ntendula ya Kuvanda ya Kwikama
3. Inki kesadisaka beto na kuzaba kana beto kele ya kwikama?
3 Baebreo 3:5 (NW) ketuba nde: “Moize vandaka nsadi ya kwikama.” Inki kukumisaka profete Moize nsadi ya kwikama? Sambu na kutunga mpi kuyidika tabernakle, “Moize salaka mambu yonso kaka mutindu Mfumu Nzambi songaka yandi.” (Kubasika 40:16) Beto bansadi ya Yehowa, beto kemonisaka kwikama na mutindu beto kesadilaka yandi na bulemfu yonso. Yo ketendula kuvanda mpenza ya kwikama na Yehowa ata ntangu beto mekutana ti mimekamu to bampasi ya ngolo. Kansi, kununga na kunwana ti mimekamu ya nene kele ve kaka dyambu mosi ya kemonisaka nde beto kele ya kwikama. Yezu kutubaka nde: “Muntu yina kele ya kwikama na yina kele fyoti, [yandi] kele mpi ya kwikama na yina kele mingi, mpi muntu yina kele ya kukonda lunungu na yina kele fyoti, [yandi] kele mpi ya kukonda lunungu na yina kele mingi.” (Luka 16:10, NW) Beto fwete vanda ya kwikama ata na mambu ya kemonana ya fyoti.
4, 5. Kwikama na beto na “yina kele fyoti” kemonisaka inki?
4 Kulemfuka konso kilumbu na “yina kele fyoti” kele mfunu sambu na bikuma zole. Ya ntete, yo kemonisaka mambu ya beto keyindulaka sambu na yina metala kimfumu ya Yehowa. Yindula ntete mutindu kwikama ya bankwelani ya ntete, Adami ti Eva kumekamaka. Yo vandaka nsiku mosi yina kulombaka bo ve mambu ya kuluta ngolo. Bo vandaka na nswa ya kudya madya ya mitindu yonso yina kuvandaka na kilanga ya Edeni, kansi bo buyisaka bo na kudya bambuma ya nti mosi mpamba, ‘nti ya kuzaba mambu ya mbote ti mambu ya mbi.’ (Kuyantika 2:16, 17) Kwikama mpi bulemfu na bo na nsiku yina ya pete zolaka kumonisa nde bankwelani ya ntete kukotilaka kimfumu ya Yehowa. Kulanda bantuma ya Yehowa na luzingu na beto ya konso kilumbu kemonisaka nde beto kekotila kimfumu ya Yehowa.
5 Ya zole, mutindu beto ketadilaka mambu “yina kele fyoti” kevandaka na bupusi na mutindu beto ketadilaka ‘mpi yina kele mingi,’ disongidila, mambu ya nene ya beto kekutanaka na yo na luzingu. Na dyambu yai, beto tadila mambu yina kukuminaka Daniele mpi banduku na yandi ya kwikama tatu ya Bayuda, Anania, Mishaele, ti Azaria. Bo nataka bo na kimpika na Babilone na mvu 617 ya N.T.B. Ata bo vandaka kaka batoko, ziku ya kulungisaka ntete ve bamvula makumi zole, bo nataka batoko yai iya na nzo ya Ntotila Nabukodonozore. Ntangu bo vandaka na nzo ya Ntotila, yandi tubaka nde “konso kilumbu bana yango fweti dia madia yina ya yandi mosi ke diaka ti kunwa vinu ya yandi mosi ntotila ke nwaka. Bo fweti longa bo bamvula tatu, na nima bo kwisa songa bo na ntotila.”—Daniele 1:3-5.
6. Inki mumekamu Daniele mpi banduku na yandi tatu ya Bayuda kukutanaka na yo na nzo ya ntotila ya Babilone?
6 Kansi, madya ya ntotila ya Babilone kuvandaka mumekamu sambu na batoko yina iya ya Bayuda. Ziku madya yina Nsiku ya Moize kubuyisaka kuvandaka mpi na kati ya madya ya ntotila. (Kulonga 14:3-20) Yo lenda vanda nde bambisi ya bo vandaka kufwa, bo vandaka kuzenga yo ve mungungu, yo yina, kudya mbisi ya mutindu yina zolaka kunata bo na kufwa nsiku ya Nzambi. (Kulonga 12:23-25) Yo lenda vanda mpi nde bo vandaka kupesa bambisi yina makabu na biteki, mutindu bantu ya Babilone vandaka kusala na ntwala ya kudya madya ya kimvuka.
7. Bulemfu ya Daniele mpi banduku na yandi tatu kumonisaka inki?
7 Ntembe kele ve nde bansiku ya ketadila madya kuvandaka ve dyambu mosi ya nene sambu na bantu yina vandaka kuzinga na nzo ya ntotila ya Babilone. Kansi, Daniele mpi banduku na yandi kubakaka lukanu ya kukonda kudikumisa mvindu na kudya madya yina Nsiku ya Nzambi kubuyisaka na Izraele. Dyambu yai vandaka kusimba kwikama na bo na Nzambi. Yo yina, bo lombaka ndunda mpi masa, mpi bo pesaka bo yo. (Daniele 1:9-14) Sambu na bantu mingi bubu yai, mambu yina batoko yina iya kusalaka lenda monana mfunu ve. Kansi, bulemfu na bo na Nzambi kumonisaka pozisio na bo na ntembe yina ketadila kimfumu ya Yehowa.
8. (a) Inki mumekamu ya nene Bayuda tatu kukutanaka na yo yina kumekaka kwikama na bo? (b) Mumekamu yango kusukaka nki mutindu, mpi dyambu yai kemonisa inki?
8 Kuvanda ya kwikama na mambu yina lendaka kumonana ya mfunu mingi ve kusadisaka banduku ya Daniele tatu na kunwana ti mumekamu mosi ya nene. Kangula mukanda ya Daniele na kapu ya 3, mpi tanga nge mosi mutindu Bayuda yina tatu zolaka kubaka ndola ya lufwa sambu bo buyaka na kusambila kiteki ya wolo yina Ntotila Nabukonozore kutedimisaka. Ntangu bo nataka bo na ntwala ya ntotila, bo monisaka lukanu na bo kukonda boma nde: “Nzambi yina ya beto ke sadilaka, kana yandi zola gulusa beto na tiya ti na maboko na nge, yandi ta gulusa beto kaka. Kansi ata yandi gulusa beto ve mfumu, zaba nde beto ta samba nzambi na nge ve, beto ta fukama mpi ve na ntwala ya kiteki yina ya wolo ya nge tedimisaka.” (Daniele 3:17, 18) Keti Yehowa kugulusaka bo? Basoda yina kulosaka batoko yina na tiya ya ngolo kufwaka, kansi Bayuda yina tatu ya kwikama kubikalaka na luzingu, nkutu ata tiya yina ya ngolo kuyokaka bo ve! Lukwikilu na bo ya ngolo kusadisaka bo na kuvanda ya kwikama na ntangu ya mumekamu yina ya nene. Keti mbandu yai kemonisa ve mfunu ya kuvanda ya kwikama na mambu yina kele fyoti?
Kwikama na Yina Metala “Bimvwama ya Kukonda Lunungu”
9. Inki kupusaka Yezu na kutuba mambu yina kele na Luka 16:10?
9 Na ntwala ya kupesa munsiku yina ketuba nde muntu yina kele ya kwikama na mambu yina kemonana fyoti kevandaka mpi ya kwikama na mambu ya mfunu, Yezu kulongisilaka bawi na yandi nde: “Beno kudibakila banduku na nsadisa ya bimvwama ya kukonda lunungu, sambu, kana yo memana, bo lenda yamba beno na bisika ya luzingu ya mvula na mvula.” Na nima, yandi landaka na kutubila kwikama na mambu yina kele fyoti. Dyaka, Yezu kutubaka nde: “Kana beno kudimonisaka ve ya kwikama na kimvwama ya kukonda lunungu, nani takwikila beno na kupesa beno bima ya kyeleka? . . . Ata nsadi mosi ve ya nzo lenda vanda mpika ya bamfumu zole; sambu yandi tayina mosi mpi tazola yankaka, to yandi takangama na mosi mpi tavweza yankaka. Beno lenda vanda ve bampika ya Nzambi mpi ya kimvwama.”—Luka 16:9-13, NW.
10. Inki mutindu beto lenda monisa kwikama na mutindu beto kesadila “bimvwama ya kukonda lunungu”?
10 Na kutadila mambu yina kulutaka, bangogo ya Yezu yina kele na Luka 16:10 ketadila ntetentete “bimvwama ya kukonda lunungu,” disongidila, bima to bimvwama na beto ya kinsuni. Bo kebinga yo nde bimvwama ya kukonda lunungu sambu bima ya kinsuni, mingimingi mbongo, kevandaka na nsi ya kiyeka ya bantu ya masumu. Dyaka, mpusa ya kusosa kuzwa bimvwama lenda nata muntu na kusala mambu ya kukonda lunungu. Beto kemonisaka kwikama na ntangu beto kesadilaka bimvwama na beto ya kinsuni na mayele. Na kisika ya kusadila yo sambu na bampusa na beto mosi ya bwimi, beto fwete sadila yo sambu mambote ya Kimfumu kukwenda na ntwala mpi sambu na kusadisa bantu yina ke na mpasi. Kana beto kemonisa kwikama na mutindu yai, beto takuma banduku ya Yehowa Nzambi mpi ya Yezu Kristu, bankwa “bisika ya luzingu ya mvula na mvula.” Bo tayamba beto na bisika yai, mpi bo tapesa beto luzingu ya mvula na mvula na zulu to na Paladisu awa na ntoto.
11. Sambu na nki beto fwete wa ve nsoni na kusonga bantu nde beto kendimaka kubaka makabu na bo sambu na kisalu yina Bambangi ya Yehowa ke na kusala na ntoto ya mvimba?
11 Beto tadila mpi dibaku ya beto kepesaka bantu ntangu beto kekabulaka ba Biblia to mikanda yina ketendulaka Biblia, ntangu beto kelongaka nsangu ya Kimfumu, mpi ketendudilaka bo nde beto kendimaka na kubaka makabu na bo sambu na kusimba kisalu yina bansadi ya Yehowa ke na kusala na ntoto ya mvimba. Ntangu beto kesalaka mpidina, beto kepesaka bo dibaku ya kusadila bimvwama na bo ya kinsuni na mayele. Ata Luka 16:10 vandaka kutubila ntetentete mutindu ya kusadila bimvwama ya kinsuni, munsiku ya bo ketubila na verse yango ketadila mpi mambu yankaka ya luzingu.
Masonga Kele Mpenza Mfunu
12, 13. Na nki mambu beto lenda monisa masonga?
12 Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Beto kendima nde beto kele na kansansa ya mbote, sambu beto kezola kutambula na masonga yonso na mambu yonso.” (Baebreo 13:18, NW) Ya kyeleka, “mambu yonso” ketendula mpi mambu yonso yina ketadila mutindu ya kusadila mbongo. Beto kefutaka bamfuka mpi bampaku na beto kukonda kusukinina mpi na masonga yonso. Sambu na inki? Beto kesalaka mutindu yina sambu na kansansa na beto mpi ntetentete sambu beto kezolaka Nzambi mpi sambu na kulemfuka na bantuma na yandi. (Roma 13:5, 6) Inki beto kesalaka kana beto melokuta kima ya ngani? Beto fwete vutula yo na munkwa na yo. Kusala mutindu yai kepesaka kimbangi ya mbote kana beto metendula kikuma yina kupusaka beto na kuvutula kima yango na munkwa na yo!
13 Kuvanda ya kwikama mpi masonga na mambu yonso kelombaka mpi kuvanda masonga na kisika na beto ya kisalu. Masonga na kisika na beto ya kisalu kebendaka dikebi ya bantu na Nzambi ya beto kesambilaka. Beto “keyibaka” ve ntangu ya kisalu na kusalaka kisalu na bumolo yonso. Kansi, beto kesalaka ngolo bonso nde beto kesadila Yehowa. (Efezo 4:28; Kolosai 3:23) Zulunalu mosi kutubaka nde na insi mosi ya Eropa, muntu mosi na kati ya bantu tatu ya kisalu yina kelombaka mukanda ya munganga ya kepesaka bo nswa ya kukonda kukwenda na kisalu sambu na maladi, ketaka luvunu. Bansadi ya kyeleka ya Nzambi kesosaka ve bikuma ya luvunu sambu na kubuya na kukwenda na kisalu. Bantangu yankaka, bo kematisaka Bambangi ya Yehowa grade sambu bamfumu na bo ya kisalu kemonaka masonga mpi kisalu na bo ya ngolo.—Bingana 10:4.
Kwikama na Kisalu na Beto ya Bukristu
14, 15. Tanga mwa mitindu yina beto lenda monisa kwikama na beto na kisalu ya Bukristu.
14 Inki mutindu beto kemonisaka kwikama na kisalu ya kusamuna ya bo mepesaka beto? Biblia ketuba nde: “Bika beto pesa mbala na mbala kimenga ya lukumu na Nzambi, disongidila, mbuma ya bikobo yina ketaka kimbangi ya zina na yandi na meso ya bantu yonso.” (Baebreo 13:15, NW) Mutindu ya ntetentete ya kumonisa kwikama na kisalu ya kusamuna kele ya kusala kisalu yango mbala na mbala. Beto fwete bika ve nde ngonda ya mvimba kuluta kukonda kuta kimbangi na mambu ya metala Yehowa mpi balukanu na yandi. Kusala kisalu ya kusamuna mbala na mbala kesadisaka beto mpi na kutomisa mayele na beto sambu na kusimba ntima ya bawi na beto.
15 Mutindu yankaka ya mbote ya kumonisa kwikama na kisalu ya kusamuna kele ya kusadila bandongisila yina beto kebakaka na Nzozulu ya Nkengi mpi na Kisalu na Beto ya Kimfumu. Kana beto kekudibongisa mpi kesadila bansonga ya bo kepesaka beto to bangindu yankaka ya mefwana, keti beto kemonaka ve nde kisalu na beto ya kusamuna kebutaka dyaka bambuma mingi? Ntangu beto mekutana ti muntu mosi yina mesepela ti nsangu ya Kimfumu, keti beto kevutukilaka yandi kukonda kusukinina sambu na kuyedisa mpusa na yandi? Inki beto lenda tuba sambu na yina metala kulonguka Biblia ti bantu na nzo? Keti beto kele bantu ya kutudila ntima mpi ya kwikama na yina metala kulonguka ti bo Biblia mbala na mbala? Kana beto kemonisa kwikama na kisalu ya kusamuna, yo lenda gulusa beto mpi bantu yina kewa malongi na beto.—1 Timoteo 4:15, 16.
Beno Kabwana ti Inza
16, 17. Na nki mitindu beto lenda monisa nde beto mekabwanaka ti inza?
16 Na kisambu yina yandi salaka na Nzambi, Yezu kutubaka mutindu yai sambu na balongoki na yandi: “Mono me pesaka bo malongi na nge, ebuna bantu ya nsi-ntoto yai mengaka bo, sambu bo kele bantu ya nsi-ntoto yai ve, mutindu mono mpi kele muntu ya nsi-ntoto yai ve. Mono ke bondila nge ve na kukatula bo na nsi-ntoto yai, kansi na kukeba bo sambu Muntu ya Mbi kwisa kukota na bo ve. Bo kele bantu ya nsi-ntoto yai ve, mutindu mono mpi kele muntu ya nsi-ntoto yai ve.” (Yoane 17:14-16) Beto lenda baka lukanu ya ngolo ya kukabwana ti inza na mambu ya nene bonso kukonda kukota na mambu ya politiki, kukonda kuta bankinsi ya mabundu, kukonda kuzitisa bansiku ya bambuta, mpi kubuya mansoni. Kansi, inki beto lenda tuba sambu na mambu ya fyoti? Keti yo lenda vanda nde, kukonda nkutu kuzaba, mitindu ya luzingu ya inza kele na bupusi na luzingu na beto? Mu mbandu, kana beto keba ve, beto lenda yantika na kulwata kukonda mpasi bilele ya kukonda lukumu mpi ya mefwana ve na Bakristu! Kuvanda ya kwikama kelombaka kulwata bilele mpi kuyidika nitu “na mutindu mosi ya mbote ti ya kukonda lulendo.” (1 Timoteo 2:9, 10) Ya kyeleka, “beto zola ve nde ata muntu mosi kusimba beto mbi na kisalu na beto; yo yina, beto zola sala ve ata konso mambu yina lenda pesa muntu mpasi. Kansi beto ke songaka na mambu yonso nde beto ke sadilaka Nzambi.”—2 Korinto 6:3, 4.
17 Sambu na mpusa na beto ya kukumisa Yehowa, beto kelwataka na mutindu mosi ya lukumu na balukutakanu na beto ya dibundu. Beto kesalaka mutindu mosi na balukutakanu ya nene mpi ya distrike. Bilele na beto fwete vanda ya mbote mpi ya bunkete. Yo ketaka kimbangi na bantu yankaka yina ketalaka beto. Ata bawanzyo kemonaka kisalu ya beto, mutindu bo vandaka kumona kisalu ya Polo ti ya bampangi na yandi Bakristu. (1 Korinto 4:9) Ya kyeleka, beto fwete lwataka ntangu yonso mbote. Sambu na bantu yankaka, kumonisa kwikama na kupona bilele lenda monana kima ya fyoti, kansi yo kele mfunu na meso ya Nzambi.
Balusakumunu Yina Kwikama Kenataka
18, 19. Inki balusakumunu kwikama kenataka?
18 Biblia kebingaka Bakristu ya kyeleka nde “bakapita ya mbote ya mambote ya Nzambi yina beto mefwana ve na kubaka yina kemonanaka na mitindu ya kuswaswana.” (NW) Yo yina, bo ‘kesalaka ti ngolo yina ya Nzambi kepesaka bo.’ (1 Piere 4:10, 11) Dyaka, mutindu beto kele bakapita, bo mepesaka beto bima yina kele ve ya beto, disongidila, mambote ya Nzambi yina beto mefwana ve na kubaka, yika mpi kisalu ya kusamuna. Kana beto kemonisa nde beto kele bakapita ya mbote, beto tatula ntima na ngolo yina Nzambi kepesaka, disongidila, “ngolo yina meluta ngolo ya bantu.” (2 Korinto 4:7, NW) Mambu yai kelonga beto mpenza na kunwana ti mimekamu yina beto lenda kutana na yo na bilumbu kekwisa!
19 Muyimbi-bankunga kuyimbaka nde: “Beno yonso bantu ya Mfumu Nzambi, beno zola yandi! Yandi ke kebaka bantu yina ke tulaka yandi ntima.” (Nkunga 31:24) Bika beto baka lukanu ya kumonisa kwikama, ya kutula ntima ya mvimba nde Yehowa kele “Ngulusi ya bantu ya mitindu yonso, mingimingi ya bantu na yandi ya kwikama.”—1 Timoteo 4:10, NW.
Keti Nge Keyibuka?
• Sambu na nki beto fwete vanda ya “kwikama na yina kele fyoti”?
• Inki mutindu beto lenda monisa kwikama na yina metala
kuvanda masonga?
kisalu ya kusamuna?
yina metala kukabwana ti inza?
[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]
[Bifwanisu ya kele na lutiti 13]
Kwikama na mambu ya fyoti, kwikama mpi na mambu ya nene
[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]
‘Beno tambula na masonga yonso na mambu yonso’
[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]
Mutindu mosi ya mbote ya kumonisa kwikama kele ya kudibongisa mbote sambu na kisalu ya kusamuna
[Kifwanisu ya kele na lutiti 17]
Kuvanda ve lulendo na kulwata mpi mutindu nge keyidikaka nitu