Beto Tatambulaka na Zina ya Yehowa Nzambi na Beto
Beto Tatambulaka na Zina ya Yehowa Nzambi na Beto
“Beto, beto tatambulaka na zina ya Yehowa Nzambi na beto tii kuna ntangu ya kukonda nsuka, ee mvula na mvula.”—MISHE 4:5, NW.
1. Bikalulu ya bantu ya ntangu ya Noa kuvandaka nki mutindu, mpi nki mutindu Noa kuswaswanaka ti bo?
ENOKI kele muntu ya ntete yina Biblia ketubila nde yandi tambulaka ti Nzambi. Muntu ya zole kele Noa. Biblia kesonga beto nde: “Noa kuvandaka muntu ya lunungu. Yandi monisaka nde yandi vandaka na kifu ve na kati ya bantu ya ntangu na yandi. Noa kutambulaka ti Nzambi ya kyeleka.” (Kuyantika 6:9, NW) Na ntangu ya Noa, bantu kuyambulaka nzila ya lusambu ya bunkete. Mambu kubebaka dyaka ngolo ntangu bawanzyo ya kukonda kwikama kuvukisaka nitu na mutindu mosi ya kufwana ve ti bankento mpi kubutaka bana yina bo kumaka kubinga nde Banefilimi, “bantu ya ngolo mpenza,” to bantu “ya lukumu,” ya ntangu yina. Mpila ya kuyituka kele ve na kumona nde ntoto kufulukaka ti mubulu! (Kuyantika 6:2, 4, 11) Ata mpidina, Noa kumonisaka nde yandi vandaka na kifu ve mpi yandi vandaka “nsamuni ya lunungu.” (2 Piere 2:5, NW) Ntangu Nzambi kusongaka yandi na kutunga maswa yina tatanina luzingu, na bulemfu yonso, Noa “salaka mambu yonso ya Nzambi songaka yandi.” (Kuyantika 6:22) Ya kyeleka, Noa kutambulaka ti Nzambi.
2, 3. Inki mbandu ya mbote Noa mebikilaka beto bubu yai?
2 Polo kutangaka Noa na lisiti ya bambangi ya kwikama ntangu yandi sonikaka nde: “Noa, sambu na lukwikilu na yandi, yo yina Nzambi pesaka yandi atasio sambu na mambu yina ta bwa na ntwala, ya yandi me zaba ntete ve. Yandi lemfukaka na Nzambi, ebuna yandi tungaka maswa; yandi ti fami na yandi bo kotaka muna ebuna bo fwaka ve. Sambu na lukwikilu na yandi, yandi fundaka bantu yonso ya nsi-ntoto, ebuna bo bakaka ndola. Sambu na lukwikilu na yandi mpi, Nzambi ndimaka yandi.” (Baebreo 11:7) Yai mbandu mosi ya mbote kibeni! Sambu yandi vandaka kutula ntima nde mambu ya Yehowa kutubaka talungana, Noa kusadilaka ntangu, ngolo, ti bimvwama na yandi sambu na kulungisa mambu ya Nzambi kusongaka yandi na kusala. Mutindu mosi, bantu mingi bubu yai kebuyaka bisalu na inza yai mpi kesadilaka ntangu, ngolo, mpi bimvwama na bo sambu na kulemfuka na mambu yina Yehowa kesongaka bo na kusala. Lukwikilu na bo kemonanaka mpenza, mpi nsukansuka yo tagulusa bo mosi ti bantu yankaka.—Luka 16:9; 1 Timoteo 4:16.
3 Bonso Enoki, nkaka ya Noa, yina beto tubilaka na disolo ya ntete, ziku Noa ti dibuta na yandi kumonaka mpasi na kumonisa lukwikilu. Bonso na bilumbu ya Enoki, bansambidi ya kyeleka kuvandaka fyoti kibeni na bilumbu ya Noa. Bantu nana mpamba kumonisaka kwikama mpi kugulukaka na Mvula ya Ngolo. Noa kulongaka lunungu na inza mosi ya mubulu ti ya mansoni. Dyaka, ata bo vandaka bo memonaka ntete ve mvula ya ngolo, Noa ti dibuta na yandi kutungaka maswa mosi ya nene kibeni ya mabaya sambu na kudibongisa na mvula yango yina kufulusaka masa na inza ya mvimba. Yo fwete vanda nde bantu yina vandaka kutala bo ntangu bo vandaka kutunga, vandaka kuyituka mpenza.
4. Yezu kubendaka dikebi na nki dyambu ya mbi ya bantu ya ntangu ya Noa?
4 Dyambu ya kebenda dikebi kele nde ntangu Yezu kutubilaka bilumbu ya Noa, yandi tubilaka ve mubulu, lusambu ya luvunu, to mansoni, ata yo vandaka mambu ya mbi kibeni yina bantu vandaka kusala. Dyambu ya mbi yina Yezu kubendilaka dikebi kuvandaka kubuya ya bantu kubuyaka na kuwa lukebisu yina bo pesaka bo. Yandi tubaka nde bo “vandaka kudia, kunwa, kukwelana, [mpi kukwedisa, NW] tii na kilumbu yina ya Noa kotaka na maswa.” Keti kudya, kunwa, kukwela mpi kukwedisa kuvandaka mbi? Bo vandaka kuzinga kwa bo kaka mutindu bantu fwete zinga! Kansi kubikaka fyoti nde mvula ya ngolo kunoka, mpi Noa vandaka kulonga lunungu. Yo lombaka nde malongi na yandi ti bikalulu na yandi kuvanda lukebisu sambu na bo. Kansi, bo ‘zabaka kima ve tii kuna masa fulukaka na ntoto yonso mpi bo yonso kufwaka.’—Matayo 24:38, 39.
5. Inki bikalulu Noa ti dibuta na yandi kuvandaka na yo mfunu?
5 Kana beto tala mambu yina kulutaka na ntangu yina, beto kebakisa nde Noa kuzingaka luzingu mosi ya mayele. Kansi, na ntwala ya Mvula ya Ngolo, yo vandaka kulomba kikesa sambu na kuswaswana ti bantu yankaka. Yo lombaka nde Noa ti dibuta na yandi kuvanda ti lukwikilu ya ngolo sambu na kutunga maswa ya nene mpi kufulusa yo ti bambisi ya mitindu yonso. Keti mwa ndambu ya bantu yina ya kwikama vandaka kuyindula bantangu yankaka nde mbote bo vanda bonso bantu yonso mpi bo zinga kaka bonso bo? Ata bangindu ya mutindu yina kukwisilaka bo, bo bikalaka kaka ya kwikama. Na nima ya bamvula mingi kibeni, mingi kuluta yina konso muntu na kati na beto lenda kangila ntima na ngidika ya bima yai, lukwikilu ya Noa kugulusaka yandi na Mvula ya Ngolo. Kansi, Yehowa kufwaka bantu yonso yina vandaka kuzinga kaka bonso bantu yankaka mpi bayina kubakisaka ve ntendula ya bantangu yina bo vandaka kuzinga.
Mubulu Kenyokula Dyaka Bantu
6. Inki mambu landaka na kusalama na nima ya Mvula ya Ngolo?
6 Ntangu masa ya Mvula ya Ngolo kukaukaka, bantu kukumaka ti luzingu ya mpa. Kansi, bo vandaka kaka bantu ya kukonda kukuka mpi ‘ntima ya muntu’ landaka kaka na ‘kufuluka na mambu ya mbi katuka ntangu yandi kevandaka mwana ya fyoti.’ (Kuyantika 8:21) Dyaka, ata bademo vandaka kukuka dyaka ve kulwata banitu ya bantu, bo vandaka kaka kusala kisalu na bo. Inza ya bantu ya mbi kusukininaka ve na kumonisa nde yo vandaka “na maboko ya muntu ya mbi,” mpi kaka bonso bubu yai, yo lombaka nde bansambidi ya kyeleka kunwana ti “mayele ya Satana.”—1 Yoane 5:19; Efezo 6:11, 12.
7. Inki mutindu mubulu kukumaka dyaka mingi na inza na nima ya Mvula ya Ngolo?
7 Na ntangu ya Nemrodi, na nima ya Mvula ya Ngolo, ntoto kufulukaka dyaka ti mubulu. Sambu bantu kukumaka mingi mpi siansi kuyelaka mingi, mubulu landaka na kukuma mingi na nima ya bamvula. Na ntangu ya ntama, bantu vandaka kusadila mbele, dikonga, munduki ya tolotolo, mpi pusupusu ya bitumba. Na bamvula ya mekatuka kuluta, bo kumaka kusadila minduki ya bo kebingaka nde mousquet ti canon. Na nima, minduki ya masasi ti ya kuluta ngolo kubasikaka na luyantiku ya mvu-nkama ya 20. Mvita ya Ntete ya Inza ya Mvimba kubasisaka minduki ya kuluta boma, bonso ba avio ya bitumba, ba tank, bamaswa ya bitumba, mpi mupepe ya ndikila. Binwaninu yai kufwaka bantu mingi kibeni na mvita yango. Keti mambu yai lendaka kuyitukisa bantu? Ve.
8. Inki mutindu Kusonga 6:1-4 melunganaka?
8 Na mvu 1914, Nzambi kutulaka Yezu na kiti ya kimfumu bonso Ntotila ya Kimfumu ya Nzambi ya zulu. Ebuna, “kilumbu ya Mfumu” kuyantikaka. (Kusonga 1:10) Na mbonameso mosi yina kele na mukanda ya Kusonga, Yoane kumonaka Yezu kekwisa na zulu ya mpunda mosi ya mpembe bonso Ntotila yina menunga bitumba. Bantu yankaka yina vandaka kunata bampunda vandaka kulanda yandi, konso mpunda kuvandaka ti ndola ya kupesa bantu. Mosi na kati ya bantu yango vandaka kunata mpunda ya mbwaki, mpi mukumba na yandi kuvandaka “ya kukotisa bitumba awa na nsi-ntoto, na mpila nde bantu kufwisana bo na bo. Bo pesaka yandi mbele mosi ya nene.” (Kusonga 6:1-4) Mpunda yai ti muntu ya kenata yo kele kifwani ya mvita, mpi mbele ya nene kele kifwani ya bamvita ya bubu ti minduki na yo ya ngolo yina kefwa bantu mingi kibeni na kiteso mosi ya mesalamaka ntete ve. Na kati ya minduki yango, beto lenda tanga bubu yai minduki ya nikleyere. Konso munduki lenda fwa bamilio ya bantu; ba roquete yina lenda fwa bantu na kitamina ya mafunda ya bakilometre; mpi ba arme chimique ti biologique yina kefwaka bantu ti bima mingi na mbala mosi.
Beto Ketulaka Dikebi na Balukebisu ya Yehowa
9. Inki mutindu inza ya bubu kele mutindu mosi ti inza yina kuvandaka na ntwala ya Mvula ya Ngolo?
9 Na bilumbu ya Noa, Yehowa kufwaka bantu ya mbi sambu na mubulu ya ngolo yina Banefilime vandaka kupusa bo na kusala. Ebuna bubu? Keti beto lenda tuba nde mubulu ya ntangu yina meluta ya bubu? Ve! Dyaka, kaka bonso na bilumbu ya Noa, bubu yai bantu kekudipesaka kaka na bisalu na bo, bo kesosaka kuzinga kaka bonso bantu yonso, mpi bo kebuyaka kutula dikebi na balukebisu yina beto kepesaka bo. (Luka 17:26, 27) Ebuna, keti beto kele ti kikuma ya kutula badute nde Yehowa tafwa dyaka bantu? Ve.
10. (a) Inki lukebisu mbikudulu ya Biblia kepesaka mbala na mbala? (b) Inki luzingu mosi kaka ya mayele beto fwete zinga bubu yai?
10 Bamvu-nkama mingi na ntwala ya Mvula ya Ngolo, Enoki kutubaka dezia nde Nzambi tafwa bantu na ntangu na beto. (Yude 14, 15) Yezu mpi kutubilaka “mpasi ya nene” yina takwisa. (Matayo 24:21, NW) Baprofete yankaka mpi kupesaka balukebisu sambu na ntangu yango. (Ezekiele 38:18-23; Daniele 12:1; Yoele 3:4, 5) Ebuna mukanda ya Kusonga kemonisa pwelele lufwa ya nsuka yina tasalama. (Kusonga 19:11-21) Konso muntu na kati na beto kelandaka mbandu ya Noa mpi kesamunaka lunungu na kikesa. Beto ketulaka dikebi na balukebisu ya Yehowa mpi beto kesadisaka na zola yonso bamfinangani na beto na kusala mutindu mosi. Yo yina, bonso Noa, beto ketambulaka ti Nzambi. Ya kyeleka, yo kele mfunu nde konso muntu yina kezolaka luzingu kulanda na kutambula ti Nzambi. Inki mutindu beto lenda sala yo ata beto kekutana ti bampasi konso kilumbu? Beto fwete yedisa lukwikilu ya ngolo na kulungana ya lukanu ya Nzambi.—Baebreo 11:6.
Landa na Kutambula ti Nzambi na Bantangu ya Mpasi
11. Na nki mutindu beto kelandaka mbandu ya Bakristu ya mvu-nkama ya ntete?
11 Na mvu-nkama ya ntete, bantu vandaka kutuba nde Bakristu ya kupakulama kuvandaka bantu ya “Nzila.” (Bisalu 9:2, NW) Lukwikilu na Yehowa ti na Yezu Kristu vandaka kusimba luzingu na bo yonso. Bo vandaka kulanda nzila ya Mfumu na bo. Bubu yai, Bakristu ya kwikama kesalaka mutindu mosi.
12. Inki mambu kusalamaka ntangu Yezu kudisaka kibuka mosi ya bantu?
12 Mfunu ya lukwikilu kemonana na dyambu mosi yina kusalamaka ntangu Yezu vandaka kusala kisalu na yandi. Kilumbu mosi, yandi disaka kibuka mosi ya bantu kiteso ya 5 000 na mutindu mosi ya kuyituka. Bantu kuyitukaka kibeni mpi bo sepelaka. Kansi, tala mambu yina kusalamaka na nima. Beto ketanga nde: “Ntangu bantu yina monaka mambu ya kuyituka ya Yesu salaka, bo tubaka nde: ‘Ya kieleka, muntu yai kele Profete yina ya beto ke waka nde yandi ta kwisa awa na nsi-ntoto.’ Yesu zabaka nde bo zolaka kwisa kubaka yandi na ngolo sambu na kutula yandi ntotila. Yo yina yandi katukaka pana, yandi kwendaka yandi mosi na ndambu ya bangumba.” (Yoane 6:10-15) Na mpimpa yango yina, yandi kwendaka na kisika yankaka. Yo fwete vanda nde bantu mingi kusepelaka ve ntangu Yezu kubuyaka nde bo kumisa yandi ntotila. Ya kyeleka, yandi monisaka nde yandi vandaka mayele mingi mpi nde yandi vandaka na ngolo ya kulungisa bampusa ya kinsuni ya bantu. Kansi, ntangu ya Yehowa kanaka na kutula yandi Ntotila kulungaka ntete ve. Dyaka, Kimfumu ya Yezu kuvandaka ya zulu, kansi ya ntoto ve.
13, 14. Inki ngindu bantu mingi kumonisaka, mpi nki mutindu lukwikilu na bo kumekamaka?
13 Ata mpidina, bantu kulandaka kaka Yezu tii kuna bo monaka yandi “na simu” ya dizanga, mutindu Yoane ketuba yo. Sambu na nki bo landaka yandi ata yandi buyaka kikesa ya bo salaka sambu na kukumisa yandi ntotila? Bamingi kuvandaka ti bangindu ya kimuntu, bo vandaka kutubila kaka madya yina Yehowa vandaka kupesa na ntoto ya zelo na zelo na bilumbu ya Moize. Ngindu na bo kuvandaka kaka nde Yezu kulanda na kupesa bo madya. Ntangu Yezu kubakisaka bangindu na bo ya mbi, yandi yantikaka kulonga bo bakyeleka ya kimpeve yina lendaka kusadisa bo na kusungika mabanza na bo. (Yoane 6:17, 24, 25, 30, 31, 35-40) Ntangu bo waka mpidina, bankaka yantikaka kubokutila yandi, mingimingi ntangu yandi taka kingana yai: “Mono ke tubila beno mambu ya kieleka: Kana beno dia nitu ya Mwana-muntu ve, kana beno nwa menga na yandi mpi ve, beno ta vanda na moyo ve na beno mosi. Muntu yina ke diaka nitu na mono mpi ke nwaka menga na mono, yandi ke na moyo ya mvula na mvula; mono ta pesa yandi diaka moyo na kilumbu ya nsuka.”—Yoane 6:53, 54.
14 Bingana ya Yezu vandaka kupusa mbala mingi bantu na kumonisa kana bo vandaka kuzola mpenza kutambula ti Nzambi to ve. Yo vandaka mutindu mosi sambu na kingana yai. Yo pesaka bantu makasi mpenza. Beto ketanga nde: “Ntangu balonguki ya Yesu mingi me wa mambu yina imene, bo tubaka nde: ‘Malongi yai me luta ngolo mingi! Nani lenda ndima yo?’” Yezu landaka na kutendula nde bo fwete bakisaka bangogo na yandi na mutindu mosi ya kimpeve. Yandi tubaka nde: ‘Mpeve muntu kepesaka moyo, kansi nitu yo ke na kisalu ve. Mambu ya mono me tubila beno, yo kesongaka nki mutindu mpeve ti moyo kele.’ Ata mpidina, bamingi kundimaka ve, mpi disolo yango ketuba nde: “Sambu na mambu yina, balonguki na yandi mingi katukaka; bo kwendaka diaka ve ti yandi nzila mosi.”—Yoane 6:60, 63, 66.
15. Inki ngindu ya mbote balongoki yankaka ya Yezu kuvandaka ti yo?
15 Kansi, balongoki ya Yezu yonso ve kuyambulaka yandi. Ya kyeleka, balongoki ya kwikama kubakisaka ve mbotembote mambu yina Yezu kutubaka. Ata mpidina, bo landaka kaka na kutudila yandi ntima. Piere, mosi na kati ya balongoki yango ya kwikama, kumonisaka dibanza ya balongoki yonso yina kubikalaka ntangu yandi tubaka nde: “Mfumu, na nani beto ta kwenda? Mambu ya nge ke tubaka yo ke pesaka moyo ya mvula na mvula.” (Yoane 6:68) Yai vandaka kibeni dibanza mosi ya kuluta mbote, mpi mbandu mosi ya mbote!
16. Inki mutindu beto lenda mekama, mpi nki ngindu ya mbote beto fwete yedisa?
16 Bubu yai, beto mpi lenda mekama bonso balongoki yina ya ntete. Kyese na beto lenda mana na ntangu beto kemona nde balukanu ya Yehowa kelungana ve nswalu mutindu beto zodilaka. Beto lenda mona bonso nde bantendula ya Masonuku yina kele na mikanda na beto yina ketendulaka Biblia kele mpasi na kubakisa. Mbala yankaka kikalulu ya Mukristu mosi buna kesepedisa beto ve. Keti yo tavanda mbote nde beto yambula kutambula ti Nzambi sambu na bikuma yai to yankaka? Ata fyoti ve! Balongoki yina kuyambulaka Yezu kumonisaka nde mabanza na bo kuvandaka ya kinsuni. Beto fwete sala ve bonso bo.
“Beto Kele Ve Bantu Yina Ke Vutuka na Nima”
17. Inki lenda sadisa beto na kulanda kutambula ti Nzambi?
17 Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Bo sonikaka Mukanda ya Nzambi yonso na ngolo na yandi.” (2 Timoteo 3:16) Na kati ya Biblia, Yehowa ketubila beto pwelele nde: “Nzila yo yai, beno landa yo.” (Yezaya 30:21) Kulemfuka na Ndinga ya Nzambi kesadisaka beto na ‘kukeba mbote na luzingu yina ya beto ke zingaka.’ (Efezo 5:15) Kulonguka Biblia mpi kuyindulula mambu ya beto ketanga kesadisaka beto na kufula ‘kulanda mambu ya kieleka.’ (3 Yoane 3) Ya kyeleka, mutindu Yezu kutubaka, ‘mpeve kepesaka moyo, kansi nitu ke na kisalu ve.’ Lutwadisu mosi kaka ya kutudila ntima yina lenda tambwisa beto kele lutwadisu ya kimpeve, yina kekatukaka na Ndinga ya Yehowa, na mpeve na yandi, ti na organizasio na yandi.
18. (a) Inki mambu ya kukonda mayele bantu mingi kesalaka? (b) Inki mutindu ya lukwikilu beto fwete yedisa?
18 Bubu yai, bantu yina kelembaka nitu sambu na bangindu ya kinsuni to sambu bo kemona nde balusilu ya Yehowa kelungana ve kekumaka kudipesa mingi na mambu ya inza yai. Sambu bo kevilanaka nde ntangu mebikala fyoti, bo kemonaka dyaka ve mfunu ya kulanda na ‘kukangula meso,’ mpi bo kelanda balukanu ya kinsuni na kisika ya kutula bampusa ya Kimfumu na kisika ya ntete. (Matayo 24:42) Kutambula mutindu yina kele mayele ve ata fyoti. Tala mambu ya ntumwa Polo ketuba: “Beto kele ve bantu yina ke vutuka na nima, ke vidisa moyo na bo. Beto ke na lukwikilu ebuna beto ke baka moyo ya mvula na mvula.” (Baebreo 10:39) Bonso Enoki ti Noa, beto kezinga na bantangu ya mavwanga mpi beto kele ti dibaku ya kutambula ti Nzambi. Kana beto kesala yo, beto lenda kwikila mpenza nde beto tamona kulungana ya balukanu ya Yehowa, nsuka ya mambi, mpi mutindu Nzambi tatula inza ya mpa ya lunungu. Yai kele kivuvu mosi ya mbote mpenza!
19. Inki mutindu Mishe ketendula lukanu ya bansambidi ya kyeleka?
19 Mishe, profete ya kupemama, kutubaka nde konso dikanda ya inza “tatambulaka na zina ya nzambi na bo.” Na nima, yandi tubaka mutindu yai sambu na yandi mosi ti bansambidi yankaka ya kwikama: “Beto, beto tatambulaka na zina ya Yehowa Nzambi na beto tii ntangu ya kukonda nsuka, ee mvula na mvula.” (Mishe 4:5, NW) Kana nge kele ti lukanu bonso ya Mishe, bikala penepene na Yehowa ata na bantangu ya mavwanga ya nki mutindu. (Yakobo 4:8) Bika nde konso muntu na kati na beto kuvanda ti mpusa ya masonga ya kutambula ti Yehowa Nzambi na beto ntangu yai tii kuna ntangu ya kukonda nsuka, nkutu mvula na mvula!
Inki Mvutu Nge Tapesa?
• Inki mambu kusalamaka na bilumbu ya Noa kesalama mpi bubu yai?
• Inki luzingu Noa ti dibuta na yandi kuzingaka, mpi nki mutindu beto lenda landa mbandu ya lukwikilu na bo?
• Inki ngindu ya mbi balongoki yankaka ya Yezu kumonisaka?
• Bakristu ya kyeleka kele ti lukanu ya kusala inki?
[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]
[Bifwanisu ya kele na lutiti 30]
Bonso na bilumbu ya Noa, bubu yai mpi bantu kekudipesa na bisalu na bo ya konso kilumbu
[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]
Beto bansamuni ya Kimfumu, “beto kele ve bantu yina ke vutuka na nima”