“Kimbangi na Makanda Yonso”

“Beno tavanda bambangi na mono . . . tii na kisika ya kuluta ntama ya ntoto.”​—BISALU 1:8, NW.

1. Inki ntangu mpi na wapi balongoki kuwaka na mbala ya ntete mbikudulu yina kele na Matayo 24:14?

BETO mezaba mbote bangogo ya Yezu yina kele na Matayo 24:14 na mpila nde bantu mingi na kati na beto mekangaka yo na ntu. Yo kele mbikudulu mosi ya mfunu mpenza! Yindula mambu yina balongoki kuyindulaka ntangu bo waka mbikudulu yai na mbala ya ntete! Yo vandaka na mvu 33 T.B. Balongoki kuvandaka ti Yezu kiteso ya bamvula tatu, mpi ntangu yai bo mekwisa ti yandi na Yeruzalemi. Bo monaka dezia bimangu na yandi mpi bo waka malongi na yandi. Ata bo vandaka kusepela ti bakyeleka ya mfunu yina Yezu kulongaka bo, bo zabaka mbote nde bantu yonso ve vandaka kusepela mutindu yina. Bambeni ya Yezu kuvandaka ngolo mpi bo vandaka ti ngolo ya kupusa bantu yankaka na kundima bangindu na bo.

2. Inki bigonsa mpi mambu ya mpasi balongoki zolaka kukutana ti yo?

² Balongoki iya kufongaka ti Yezu na Ngumba ya Olive, bo vandaka kuwidikila yandi ti dikebi mpenza mutindu yandi vandaka kutubila bigonsa mpi mambu ya mpasi yina bo takutana ti yo. Bilumbu fyoti na ntwala, Yezu kutubilaka bo nde bantu tafwa yandi. (Matayo 16:21) Ntangu yai yandi kesonga bo pwelele nde bo mpi takutana ti kimbeni ya ngolo. Yandi tubaka nde: “Bo ta kanga beno, bo ta pesa beno na maboko ya bantu sambu bo monisa beno mpasi, ebuna bo ta fwa beno. Bantu ya bansi yonso ta menga beno sambu na mono.” Yo sukaka pana ve. Baprofete ya luvunu zolaka kukusa bantu mingi. Bantu mingi zolaka kubikisa lukwikilu; bantu yankaka zolaka kuteka bankaka mpi kumenga bo. “Bantu mingi” yankaka zolaka kubika nde zola na bo sambu na Nzambi mpi sambu na Ndinga na yandi kuyantika kumana.​—Matayo 24:9-12.

3. Sambu na nki bangogo ya Yezu yina kele na Matayo 24:14 kele ya kuyituka kibeni?

³ Na nima ya kutubila bantangu ya mbi ya mutindu yai, Yezu tubaka dyambu mosi yina kuyitukisaka balongoki. Yandi tubaka nde: “Bo tasamuna nsangu yai ya mbote ya kimfumu na ntoto ya mvimba yina kele ti bantu bonso kimbangi na makanda yonso, ebuna na nima nsuka takwisa.” (Matayo 24:14, NW) Ya kyeleka, kisalu ya “kuta kimbangi” yina Yezu kuyantikaka na Izraele zolaka kulanda mpi kusalama na ntoto ya mvimba. (Yoane 18:37) Yai kele mbikudulu ya kuyituka kibeni! Kusala kisalu yina tii na “makanda yonso” zolaka kuvanda mpasi; kusala mutindu yina na ntwala ya ‘kumenga ya bantu ya bansi yonso’ zolaka  kuvanda ve pete. Kusala kisalu yai ya nene zolaka kupesa lukumu kaka na kiyeka ya kuluta zulu ya Yehowa mpi na ngolo na yandi ve, kansi mpi na zola, mawa mpi ntima ya nda na yandi. Dyaka, yo zolaka kupesa bansadi na yandi dibaku ya kumonisa lukwikilu mpi kudipesa na bo.

4. Bo songaka na banani na kusala kisalu ya kuta kimbangi, mpi nki kikesa Yezu pesaka bo?

⁴ Yezu kumonisaka pwelele na balongoki na yandi nde bo vandaka ti kisalu ya mfunu mingi ya kusala. Na ntwala nde yandi tombuka na zulu, Yezu kumonanaka na bo mpi yandi tubaka nde: “Beno tabaka ngolo ntangu mpeve santu takwisa na zulu na beno, mpi beno tavanda bambangi na mono na Yeruzalemi mpi na Yudea ti na Samaria yonso, tii na kisika ya kuluta ntama ya ntoto.” (Bisalu 1:8, NW) Ya kyeleka, ntama mingi ve bantu yankaka zolaka kuvukana ti bo. Ata mpidina, ntalu ya balongoki kuvandaka fyoti mpenza. Yo pesaka kikesa mpenza na kuzaba nde mpeve santu yina kele ngolo ya Nzambi zolaka kupesa bo ngolo mingi ya kusala kisalu yina Nzambi kupesaka bo!

5. Inki mambu balongoki kuzabaka ve na yina metala kisalu ya kuta kimbangi?

⁵ Balongoki kuzabaka nde bo fwete longa nsangu ya mbote mpi “kukumisa bantu yonso balonguki.” (Matayo 28:19, 20) Kansi bo zabaka ve na nki kiteso bo zolaka kuta kimbangi yina, mpi bo zabaka ve nki ntangu nsuka takwisa. Beto mpi kezaba ve. Kaka Yehowa yandi mosi mezaba mambu yai. (Matayo 24:36) Ntangu beto tatela bantu kimbangi na kiteso yina Yehowa tasepela, yandi tasukisa ngidika yai ya mbi ya bima. Kaka na ntangu yina Bakristu tabakisa nde kisalu ya kusamuna mesalama na kiteso yina Yehowa kukanaka. Balongoki yina ya ntete lendaka kuzaba ve kiteso ya kimbangi yina zolaka kusalama na ntangu yai ya nsuka.

Kisalu ya Kuta Kimbangi na Mvu-Nkama ya Ntete

6. Inki mambu kusalamaka na Pantekoti ya 33 T.B. mpi ntangu fyoti na nima?

⁶ Na mvu-nkama ya ntete, kisalu ya kusamuna Kimfumu mpi ya kukumisa bantu balongoki kubutaka bambuma ya kuyituka. Na Pantekoti ya 33 T.B., balongoki kiteso ya 120 kuvandaka na suku mosi ya zulu na Yeruzalemi. Mpeve santu ya Nzambi kutyamukaka na zulu na bo, ntumwa Piere kusalaka diskure mosi ya tiya yina vandaka kutendula kimangu yina kusalamaka, mpi bantu kiteso ya 3000 kukwikilaka mpi bo bakaka mbotika. Yo vandaka kaka luyantiku. Ata bamfumu ya mabundu kusalaka yonso sambu na kufwa kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote, “konso kilumbu Mfumu vandaka kuyika bo [balongoki] ya nkaka yina ya yandi vandaka kugulusa.” Ntama mingi ve, “ntalu ya bakristo kumaka kiteso ya babakala mile tanu.” Na nima, “babakala mingi ti bankento mingi vandaka kundima Mfumu Yesu na ntima na bo, yo yina ntalu ya bakristo vandaka kaka ke kwisa mingi.”​—Bisalu 2:1-4, 8, 14, 41, 47; 4:4; 5:14.

7. Sambu na nki kubalula ntima ya Korneye kuvandaka dyambu mosi ya nene mpenza?

⁷ Dyambu yankaka ya nene kusalamaka na mvu 36 T.B.​—Korneye, muntu ya Makanda, kubalulaka ntima mpi kubakaka mbotika. Ntangu Yehowa kutwadisaka ntumwa Piere na muntu yai ya vandaka kubanga Nzambi, Yehowa kumonisaka nde ntuma ya Yezu ya “kukumisa bantu yonso balongoki” kusukaka kaka ve na Bayuda yina vandaka na bansi ya kuswaswana. (Bisalu 10:44, 45) Bantu yina vandaka kutwadisa dibundu kusalaka inki? Ntangu bantumwa ti bambuta-bantu yina vandaka na Yudea kubakisaka nde bo fwete nata mpi nsangu ya mbote na bantu ya makanda, disongidila bantu ya kuvandaka ve Bayuda, bo kumisaka Nzambi. (Bisalu 11:1, 18) Na ntangu yina, kisalu ya kusamuna landaka na kubuta bambuma na kati ya Bayuda. Mwa bamvula na nima, mbala yankaka na 58 T.B., katula Bakristu ya bantu ya  Makanda, Bayuda “mingi kukumaka Bakristu.”​—Bisalu 21:20, NW.

8. Inki mutindu nsangu ya mbote kesimba luzingu ya bantu?

⁸ Ata kuyela ya ntalu ya Bakristu na mvu-nkama ya ntete keyitukisa mpenza, beto fwete vila ve nde ntalu yina kemonisa mpenza bantu yina kukotaka na dibundu. Nsangu ya Biblia yina bo waka kuvandaka ngolo kibeni. (Baebreo 4:12) Yo sobaka ngolo mpenza luzingu ya bantu yina kuyambaka yo. Bantu kukumisaka luzingu na bo bunkete, bo lwataka kimuntu ya mpa, mpi bo kumaka kuwakana dyaka ti Nzambi. (Efezo 4:22, 23) Mambu kele mutindu mosi bubu yai. Bantu yonso yina kendima nsangu ya mbote kele ti kivuvu ya mbote ya kuzinga mvula na mvula.​—Yoane 3:16.

Beto Kesalaka na Kimvuka ti Nzambi

9. Bakristu ya ntete kubakisaka nde bo kele ti nki dibaku mpi mukumba?

⁹ Bakristu ya ntete kudipesaka ve lukumu sambu na kisalu yina bo salaka. Bo zabaka nde kisalu na bo ya baministre kusimbamaka na ‘ngolo ya mpeve santu.’ (Roma 15:13, 19) Yehowa muntu kusalaka nde kisalu yina ya kimpeve kuyela. Kaka na ntangu yina, Bakristu yina kubakisaka nde bo vandaka ti dibaku mpi mukumba ya ‘kusala na kimvuka ti Nzambi.’ (1 Korinto 3:6-9) Yo yina, na kuwakana ti lukebisu ya Yezu, bo tulaka ngolo mpenza na kisalu yina yandi pesaka bo.​—Luka 13:24.

10. Inki bikesa Bakristu ya ntete kusalaka sambu na kuta kimbangi na makanda yonso?

¹⁰ Sambu yandi vandaka “ntumwa sambu na bantu yina” kuvandaka “ve Bayuda,” Polo kutambulaka bakilometre mingi na ntoto mpi na masa sambu na kukangula mabundu mingi na Asia, yina kuvandaka provense ya Roma, mpi na Grese. (Roma 11:13) Yandi salaka dyaka nzyetelo na Roma mpi mbala yankaka na Espagne. Kaka na ntangu yina mosi, ntumwa Piere, yina bo pesaka kiyeka ya kuzabisa ‘nsangu ya mbote na Bayuda,’ kusalaka nzyetelo na Babylone, kisika mosi ya Bayuda kuvandaka mingi na ntangu yina. (Galatia 2:7-9; 1 Piere 5:13) Bankento bonso Trifene ti Trifoze kuvandaka na kati ya bantu yankaka mingi yina kusalaka kisalu ya Mfumu. Bantu kutubaka nde nkento yankaka na zina ya Perside, kusalaka “kisalu mingi sambu na Mfumu Yesu.”​—Roma 16:12.

11. Inki mutindu Yehowa kusakumunaka bikesa ya balongoki?

¹¹ Yehowa kusakumunaka bikesa na bo mpi ya bansadi yankaka ya kikesa. Bamvula 30 kulungaka ntete ve na nima ya Yezu kutubaka nde bo zolaka kuta kimbangi na makanda yonso, Polo kusonikaka nde bo ‘longaka nsangu ya mbote na lugangu yonso yina kele na nsi ya zulu.’ (Kolosai 1:23, NW) Keti nsuka kukwisaka? Na ndambu mosi beto lenda tuba nde yo kwisaka sambu na ngidika ya bima ya Bayuda na mvu 70 T.B., ntangu basoda ya Roma kufwaka Yeruzalemi ti tempelo. Kansi, Yehowa kubakaka lukanu nde bo fwete ta kimbangi ya kuluta nene na ntwala nde yandi kufwa ngidika yonso ya bima ya Satana.

Kimbangi Yina Bo Keta na Bilumbu na Beto

12. Inki mutindu Balongoki ya Biblia kubakisaka ntuma ya kusamuna?

¹² Na kitini ya nsuka ya mvu-nkama ya 19, na nima ya nsungi mosi ya nda yina apostazi kupanzanaka mingi, bo vutulaka dyaka lusambu ya bunkete. Balongoki ya Biblia, mutindu bo vandaka kubinga Bambangi ya Yehowa na ntangu yina, kubakisaka mbote ntuma ya kukumisa bantu balongoki na ntoto ya  mvimba. (Matayo 28:19, 20) Na mvu 1914, bantu kiteso ya 5 100 kuvukanaka ti kikesa yonso sambu na kusala kisalu ya kusamuna mpi bo zabisaka nsangu ya mbote na bansi kiteso ya 68. Kansi, Balongoki ya Biblia yina ya ntete kubakisaka ve mbote ntendula ya Matayo 24:14. Na nsuka ya mvu-nkama ya 19, bimvuka yina kenyemaka Biblia kubalulaka Biblia, yina kele na nsangu ya mbote to evanzile, na bandinga mingi mpi bo kabulaka yo na ntoto ya mvimba. Yo yina, na nsungi mosi ya bamvula mingi, Balongoki ya Biblia vandaka kuyindula nde kimbangi na makanda yonso mepesamaka dezia.

13, 14. Inki ntendula ya pwelele ya luzolo mpi lukanu ya Nzambi bo monisaka na Nzozulu ya Nkengi mosi ya Kingelesi ya 1928?

¹³ Malembemalembe, Yehowa kupesaka bantu na yandi ntendula ya pwelele ya luzolo mpi lukanu na yandi. (Bingana 4:18) Nzozulu ya Nkengi ya Kingelesi ya Desembri 1, 1928, kutubaka nde: “Keti beto lenda tuba nde ntalu ya ba Biblia yina bo kekabulaka kelungisa kisalu ya kusamuna evanzile ya kimfumu yina bo tubilaka na ntwala? Ata fyoti ve! Ata bo mekabula Biblia na nki kiteso, yo kele kaka mfunu nde kimvuka ya fyoti ya bambangi ya Nzambi yina ke na ntoto kubasisa mikanda yina ketendula lukanu ya Nzambi mpi kukwenda kutala bantu ya bo bikisilaka ba Biblia na banzo. Kana ve bantu tazaba ve nde Kimfumu ya Mesia meyantikaka kuyala na bilumbu na beto.”

¹⁴Nzozulu ya Nkengi yai kutubaka dyaka nde: “Na 1920, . . . Balongoki ya Biblia kubakisaka mbote mbikudulu ya Mfumu na beto yina kele na Matayo 24:14. Bo bakisaka nde ‘evanzile yai’ yina bo fwete longa na ntoto ya mvimba sambu na kuta kitemwe na makanda yonso, kuvandaka ve evanzile ya kimfumu mosi yina zolaka kukwisa na nima kansi evanzile yina kemonisa nde Ntotila yina kele Mesia meyantikaka kuyala ntoto ya mvimba.”

15. Inki mutindu kisalu ya kuta kimbangi mepanzanaka banda na bamvu-nkama 1920?

¹⁵ “Kimvuka ya fyoti ya bambangi” na bamvula 1920 kubikalaka ve kaka ya fyoti. Na bamvula yina kulandaka, “kibuka mosi ya nene” ya “mameme ya nkaka” kuzabanaka mpi bo yantikaka kuvukisa yo. (Kusonga 7:9; Yoane 10:16) Bubu yai, bansamuni ya nsangu ya mbote kele kiteso ya 6 613 829 na bansi 235 na ntoto ya mvimba. Yai kele mpenza kulungana mosi ya kuyituka ya mbikudulu! “Nsangu ya mbote ya kimfumu” melongamaka ntete ve na kiteso ya yo kesalama bubu yai. Bansadi ya kwikama ya Yehowa na ntoto mekumaka ntete ve mingi mutindu bo mekuma na bilumbu yai.

16. Inki kisalu kusalamaka na mvula ya kisalu yina meluta? (Tala lupangu na balutiti 23-26.)

¹⁶ Kimvuka yai ya nene ya Bambangi kusalaka kisalu mosi ya nene na mvula ya kisalu 2005. Bo lutisaka bangunga kuluta miliare mosi na kusamuna nsangu ya mbote na bansi 235. Bo vutukilaka bamilio ya bantu ya mpa, mpi bo longukaka Biblia ti bamilio ya bantu. Kisalu yai kusalamaka na Bambangi ya Yehowa yina kupesaka ntangu mpi bima na bo ya ofele sambu na kulonga Ndinga ya Nzambi na bantu yankaka. (Matayo 10:8) Na nsadisa ya ngolo ya mpeve santu na yandi, Yehowa kelanda na kupesa ngolo na bansadi na yandi sambu bo lungisa luzolo na yandi.​—Zakaria 4:6.

Bo Kesala Ngolo Sambu na Kuta Kimbangi

17. Inki mutindu bantu ya Yehowa kelanda bangogo ya Yezu yina metala kusamuna nsangu ya mbote?

¹⁷ Ata penepene ya bamvula 2 000 meluta banda Yezu kutubaka nde nsangu ya mbote fwete  longama, kikesa yina bantu ya Nzambi ke na yo sambu na kisalu mekulumukaka ve. Beto kezaba nde kana beto kekanga ntima na kusala mambu ya mbote, beto kemonisa mbandu ya kikalulu ya zola, ya mawa, mpi ya ntima ya nda ya Yehowa. Bonso yandi, beto kezola ve nde ata muntu mosi kuvila kansi beto kezola nde bantu yonso kubalula ntima mpi kuwakana dyaka ti Yehowa. (2 Korinto 5:18-20; 2 Piere 3:9) Ti nsemo yina mpeve ya Nzambi kepesaka bo, Bambangi ya Yehowa kelanda na kikesa yonso na kusamuna nsangu ya mbote na bandambu yonso ya ntoto. (Roma 12:11) Inki mbuma yo mebutaka? Bantu ya bisika yonso kendima kyeleka mpi kelanda lutwadisu ya zola ya Yehowa. Beto tadila mwa bambandu.

18, 19. Inki baeksperiansi ya bantu yina kundimaka nsangu ya mbote nge lenda ta?

¹⁸ Charles kuvandaka musadi ya bilanga na westi ya Kenya. Na 1998, yandi tekaka bakilo kuluta 8 000 ya makaya mpi bo pesaka yandi sertifika yina kuponaka yandi Musadi-Bilanga ya Makaya ya Kuluta Mbote. Kaka na ntangu yina, yandi yantikaka kulonguka Biblia. Ntama mingi ve, yandi bakisaka nde muntu yina kesalaka bilanga ya makaya kefwaka nsiku ya Yezu ya kuzola bampangi na beto. (Matayo 22:39) Ntangu yandi bakisaka nde ‘musadi-bilanga ya makaya ya kuluta mbote’ kuvandaka ‘mufwi-bantu ya kuluta mbote,’ Charles kulosilaka banti na yandi yonso ya makaya ndikila. Yandi yelaka na mpila nde yandi kudipesaka mpi kubakaka mbotika mpi ntangu yai yandi kele mupasudi-nzila ya ntangu yonso mpi nsadi na kisalu.

¹⁹ Ntembe kele ve nde Yehowa kenikisa makanda na nsadisa ya kimbangi yina bantu keta na ntoto ya mvimba, mpi bimvwama, disongidila bantu, kekwisa na kati ya dibundu. (Agai 2:7) Pedro yina kezingaka na Portugal, kukotaka na seminere mosi ntangu yandi vandaka na bamvula 13. Lukanu na yandi vandaka ya kukuma misionere mpi ya kulonga bantu Biblia. Kansi, na nima ya mwa ntangu, yandi katukaka na seminere sambu na banzo-nkanda yango bo vandaka ve kutubila mingi Biblia. Bamvula sambanu na nima, yandi yantikaka kulonguka psychologie na iniversite ya Lisbonne. Yandi vandaka kuzinga ti tata-nkento na yandi yina kuvandaka Mbangi ya Yehowa mpi tata-nkento na yandi kusyamisaka yandi na kulonguka Biblia. Na ntangu yina, Pedro vandaka kundima ve nde Nzambi kele, yandi kukaka mpi ve kubaka lukanu ya kulonguka Biblia to ve. Yandi solulaka ti profesere na yandi ya psychologie nde yandi kekuka ve kubaka lukanu. Profesere kutubaka nde nsiku mosi ya psychologie kelongaka nde bantu yina kekukaka ve kubaka badesizio kekudipesaka mpasi bo mosi. Mvutu yai kupusaka Pedro na kubaka lukanu ya kulonguka Biblia. Ntama mingi ve yandi bakaka mbotika mpi ntangu yai yandi mosi kelonguka Biblia ti bantu.

20. Sambu na nki beto fwete sepela sambu kulonga nsangu ya mbote na makanda yonso kesalama na kiteso ya mingi?

²⁰ Beto mpi kezaba ve na nki kiteso bo tata kimbangi na makanda, beto kezaba mpi ve kilumbu mpi ntangu yina nsuka takwisa. Beto kezaba kaka nde yo tasalama ntama mingi ve. Beto kesepela sambu kulonga nsangu ya mbote na kiteso ya mingi kele kaka mosi na kati ya bidimbu ya kemonisa nde ntangu mefinama sambu Kimfumu ya Nzambi kuyinga baluyalu ya bantu. (Daniele 2:44) Na konso mvula ya keluta, bantu mingi kebaka dibaku ya kundima nsangu ya mbote, mpi yo kepesaka lukumu na Nzambi na beto, Yehowa. Bika nde lukanu na beto kuvanda ya kubikala ya kwikama mpi kumosi ti bampangi na beto ya ntoto ya mvimba ya kulanda na kusala mingi kisalu ya kuta kimbangi na makanda yonso. Na kusalaka mutindu yina, beto tagulusa moyo na beto mpi ya bantu yina kewaka malongi na beto.​—1 Timoteo 4:16.

Keti Nge Keyibuka?

• Sambu na nki Matayo 24:14 kele mbikudulu mosi ya mfunu mpenza?

• Inki bikesa Bakristu ya ntete kusalaka sambu na kusamuna, mpi nki bambuma yo butaka?

• Inki mutindu Balongoki ya Biblia kubakisaka mfunu ya kuta kimbangi na makanda yonso?

• Ntangu nge ketadila kisalu ya bantu ya Yehowa ya mvula ya kisalu yina meluta, inki keyitukisa nge?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

 [Tablo ya kele na lutiti 23-26]

LAPOLO YA BAMBANGI YA YEHOWA YA INZA YA MVIMBA YA MVULA YA KISALU 2005

 (Tala Nzozulu ya Nkengi ya papie)

[Karte/Bifwanisu ya kele na lutiti 21]

Polo kusalaka nzyetelo ya bakilometre mingi na ntoto mpi na masa sambu na kusamuna nsangu ya mbote

[Kifwanisu ya kele na lutiti 20]

Yehowa kutwadisaka Piere na kuta kimbangi na Korneye mpi na dibuta na yandi