Ndinga ya Yehowa Kele ya Moyo

Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Yobi

TATA ya mabuta Yobi vandaka kuzinga na insi ya Uzi, yina kuvandaka na péninsule ya Arabia. Na ntangu yina, bantu mingi ya Izraele vandaka kuzinga na Ezipte. Ata yandi vandaka ve muntu ya Izraele, Yobi vandaka nsambidi ya Yehowa Nzambi. Biblia ketuba mutindu yai sambu na yandi: “Ke na muntu ya nkaka ya mbote ve na nsi-ntoto yina ke landaka luzolo na mono na luzingu na yandi bonso muntu na mono Yobi. Yandi ke lemfukaka na mono, yandi ke zolaka mpi ve kusala mambu ya mbi.” (Yobi 1:8) Yo fwete vanda nde Nzambi kutubaka mambu yai na nsungi yina kele na kati ya luzingu ya bansadi zole ya ngolo ya Yehowa​—Yozefi mwana ya Yakobi mpi profete Moize.

Ziku Moize, ya bantu ketubaka nde yandi sonikaka mukanda ya Yobi, kuwaka nsangu ya metala Yobi ntangu yandi lutisaka bamvula 40 na Madiani, yina kele penepene ya insi ya Uzi. Yo lenda vanda nde Moize kuzabaka mambu ya metala bamvula ya nsuka ya luzingu ya Yobi ntangu bantu ya Izraele kuvandaka penepene ya Uzi, na nsuka ya nzyetolo na bo ya bamvula 40 na ntoto ya zelo na zelo. * Mambu ya Yobi kukutanaka na yo kele ya kusonika na mutindu mosi ya kitoko kibeni na mpila nde bantu ketadilaka disolo yango bonso poeme mosi ya kitoko ya bo mesonikaka mbote. Kansi, yo kele kaka ve disolo mosi buna ya kitoko. Yo kepesa bamvutu na bangyufula bonso: Sambu na nki bantu ya mbote kemonaka mpasi? Sambu na nki Yehowa mepesaka nzila na mambi? Keti bantu ya kukonda kukuka lenda tanina kwikama na bo na Nzambi? Sambu yo kele kitini ya Ndinga ya kupemama ya Nzambi, nsangu yina kele na mukanda ya Yobi kele ya moyo mpi ya ngolo ata bubu yai.​—Baebreo 4:12, NW.

‘BIKA NZAMBI KUSINGA KILUMBU YA MONO BUTUKAKA’

(Yobi 1:1–3:26)

Kilumbu mosi, Satana kutulaka ntembe na kwikama ya Yobi na ntwala ya Nzambi. Yehowa kundimaka ntembe yango mpi yandi pesaka Satana nzila ya kunatila Yobi bampasi mingi ya kulandana. Kansi Yobi kubuyaka na ‘kufinga Nzambi.’​—Yobi 2:9.

Banduku tatu ya Yobi kukwisaka sambu na “kudila ti yandi.” (Yobi 2:11, NW) Bo fongaka ti yandi kukonda kutuba ata ngogo mosi tii kuna Yobi kutubaka nde: “Nzambi singa kilumbu ya mono butukaka.” (Yobi 3:3) Yandi monisaka mpusa ya kuvanda “bonso bana yina me butuka ya kufwa, me monaka mwini ve.”​—Yobi 3:11, 16.

Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:

1:4​—Keti bana ya Yobi vandaka kusala bafete ya bilumbu ya kubutuka? Ve, bo vandaka kusala yo ve. Bangogo ya kisina ya bo kesadilaka sambu na “kilumbu” mpi ‘kilumbu ya kubutuka’ kele ya kuswaswana. Konso ngogo kele ti ntendula na yo. (Kuyantika 40:20) Na Yobi 1:4, bo kesadila ngogo “kilumbu” sambu na kumonisa nsungi mosi ya ntangu banda na kubasika ya ntangu tii na kudinda na yo. Yo kemonana nde konso mvula bana-babakala nsambwadi ya Yobi vandaka kusala fete ya dibuta bilumbu nsambwadi. Sambu bo vandaka kusala bature, konso mwana vandaka kusadisa fete na nzo na yandi “na kilumbu na yandi.”

1:6; 2:1​—Nani kuvandaka ti nswa ya kumonika na meso ya Yehowa? Ndinga, disongidila Mwana mosi kaka ya kubutukaka ya Nzambi; bawanzyo ya kwikama; mpi “bawanzio” yina kukolamaka, yika mpi Satana Dyabulu kuvandaka na kati ya bigangwa yina kumonikaka na meso ya Yehowa. (Yoane 1:1, 18) Bo kulaka ve Satana ti bademo na yandi na zulu tii kuna ntangu fyoti na nima ya kutula Kimfumu ya Nzambi na mvu 1914. (Kusonga 12:1-12) Na ntangu yandi pesaka bo nswa ya kumonika na meso na yandi, Yehowa  kumonisaka ntembe ya Satana ti bangyufula yina yo basisaka na ntwala ya bigangwa yonso ya kimpeve.

1:7; 2:2​—Keti Yehowa yandi mosi kusolulaka ti Satana? Biblia ketubila mpenza ve mambu mingi ya ketadila mutindu Yehowa kesolulaka ti bigangwa ya kimpeve. Kansi na mbona-meso mosi, profete Mika kumonaka wanzyo mosi kesolula yandi mosi ti Yehowa. (1 Bantotila 22:14, 19-23) Yo yina, yo kemonana nde Yehowa kusolulaka yandi mosi ti Satana kukonda kusadila kigangwa yankaka.

1:21 (NW)​—Na nki mutindu Yobi lendaka kuvutuka na “divumu ya mama” na yandi? Sambu Yehowa Nzambi kusalaka muntu na “putulu ya ntoto,” bo kesadila ngogo “mama” na verse yai na mutindu ya kifwani sambu na kutubila ntoto.​—Kuyantika 2:7.

2:9​—Mawi ya nkento ya Yobi kuvandaka nki mutindu ntangu yandi songaka bakala na yandi na kufinga Nzambi mpi kufwa? Nkento ya Yobi kuvidisaka bantu ti bima kiteso mosi ti bakala na yandi. Yo fwete vanda mpi nde yandi vandaka kuwa mpasi na kumona mutindu maladi mosi ya mbi kibeni vandaka kunyokula bakala na yandi yina kuvandaka ntete ti mavimpi ya mbote. Yandi mpi kuvidisaka bana na yandi ya yandi vandaka kuzola mingi. Yo lenda vanda nde mambu yai yonso kulutilaka yandi mpenza na mpila nde yandi yindulaka ve dyambu yina kuvandaka mpenza mfunu, disongidila bangwisana na bo ti Nzambi.

Malongi Sambu na Beto:

1:8-11; 2:3-5. Mutindu yo kemonana na mbandu ya Yobi, katula bisalu mpi kutuba ya mbote, kwikama kelombaka kusadila Yehowa ti kikuma ya mbote.

1:21, 22. Kana beto bikala ya kwikama na Yehowa na bantangu ya mbote mpi ya mpasi, beto tamonisa nde Satana kele muntu ya luvunu.​—Bingana 27:11.

2:9, 10. Bonso Yobi, beto fwete bikala ngolo na lukwikilu ata bantu ya fami na beto kebaka ve balukanu na beto ya kimpeve na valere to kepusa beto na kubuya to kuyambula lukwikilu na beto.

2:13. Sambu bo vandaka kutadila ve mambu bonso Nzambi, banduku ya Yobi kuvandaka ve ata ti dyambu mosi ya kepesa kikesa ya kutuba na yina metala Nzambi mpi balusilu na yandi.

“MONO TAKUDIKATULA VE NA KWIKAMA NA MONO”

(Yobi 4:1–31:40)

Ngindu ya ntetentete yina banduku tatu ya Yobi kubasisaka na badiskure na bo kuvandaka nde mbala yankaka Yobi kusalaka dyambu mosi ya mbi kibeni yo yina Nzambi kupesaka yandi ndola ya ngolo ya mutindu yina. Elifazi muntu kuyantikaka kutuba. Bildadi kutubaka na nima ya Elifazi, mpi yandi sadilaka bangogo yina kepesa mpenza mpasi. Sofare nkutu kusadilaka bangogo ya kepesa mpasi kuluta.

Yobi kundimaka ve bangindu ya mbi ya banduku na yandi. Sambu yandi vandaka kubakisa ve kikuma yina Nzambi kupesaka nzila nde yandi mona mpasi, yandi kumaka kudiyangisa mingi kuluta sambu na kusosa mpila ya kudinungisa. Ata mpidina, Yobi vandaka kuzola Nzambi mpi yandi tubaka nde: “Mono ta [kudikatula ve na kwikama na mono, NW] tii kuna ya mono ta fwa.”​—Job 27:5.

Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:

7:1; 14:14​—“Kisalu ya kingolongolo” (NW) ketendula inki? Bampasi ya Yobi kuvandaka ngolo kibeni yo yina yandi vandaka kumona luzingu bonso kisalu ya kingolongolo, ya mpasi mpi ya kelombaka kikesa mingi. (Yobi 10:17, NW, noti na nsi ya lutiti) Sambu ntangu yina muntu kelutisaka na Sheole​—banda na ntangu ya lufwa na yandi tii na lufutumuku​—kele nsungi mosi ya mpasi, Yobi kufwanisaka ntangu yina na kisalu ya kingolongolo.

7:9, 10; 10:21; 16:22​—Keti bangogo yai kemonisa nde Yobi vandaka kukwikila ve na lufutumuku? Bangogo yai ketadila mambu yina zolaka kusalama ntama mingi ve na luzingu ya Yobi. Ebuna, yandi zolaka kutuba inki? Yo lenda vanda nde kana Yobi kufwaka, ata muntu mosi ve ya ntangu na yandi zolaka kumona yandi. Sambu na bo, yandi zolaka kuvutuka dyaka ve na nzo na yandi mpi bo zolaka kuzaba yandi dyaka ve tii na ntangu yina Nzambi metulaka. Yo lenda vanda mpi nde Yobi zolaka kutuba nde ata muntu mosi ve lenda basika na Sheole na ngolo na yandi mosi. Yobi 14:13-15 kemonisa pwelele nde Yobi vandaka kutula kivuvu na lufutumuku yina tasalama na bilumbu kekwisa.

10:10 (NW)​—Inki mutindu Yehowa ‘kutyamunaka Yobi bonso mabele mpi kukangisa yandi bonso fromaze’? Yai kele kutuba mosi ya poeme ya vandaka kumonisa mutindu Yobi kusalamaka na divumu ya mama na yandi.

 19:20 (NW)​—Inki kele ntendula ya bangogo yai ya Yobi, “Mono ketina ti mpusu ya meno na mono”? Na ntangu Yobi kutubaka nde yandi tinaka ti mpusu ya kima mosi yina kevandaka mpenza ve ti mpusu, yo lenda vanda nde yandi vandaka kutuba nde yandi tinaka ata ti kima mosi ve.

Malongi Sambu na Beto:

4:7, 8; 8:5, 6; 11:13-15. Beto fwete yindulaka ve nswalunswalu nde kana muntu kemona mpasi, yandi ke na kukatula bambuma ya yandi kunaka mpi nde Nzambi kendima yandi ve.

4:18, 19; 22:2, 3. Bandongisila na beto fwete katukaka na Ndinga ya Nzambi, kansi na bangindu na beto mosi ve.​—2 Timoteo 3:16.

10:1. Makasi kukangaka Yobi meso na mpila nde yandi tadilaka ve mambu yankaka yina lendaka kuvanda na kisina ya bampasi na yandi. Kana beto kekutana ti bampasi, beto fwete kudipesa ve foti, mingimingi sambu beto kebakisa pwelele bangyufula yina Satana mebasikaka.

14:7, 13-15; 19:25; 33:24. Na ntwala ya konso mpukumuna yina Satana lenda natila beto, kivuvu ya lufutumuku lenda sadisa beto.

16:5; 19:2. Bangogo na beto fwete syamisaka bankaka mpi kupesa bo kikesa, kansi yo fwete pesaka bo ve makasi.​—Bingana 18:21.

22:5-7. Ndongisila yina mesimbama na mambu ya luvunu ya mekonda banzikisa ya kyeleka kevandaka kukonda mfunu mpi yo kepesaka mpasi.

27:2; 30:20, 21. Sambu muntu kubikala ya kwikama yo kelombaka ve nde yandi vanda muntu ya kukuka. Yobi kutubilaka Nzambi mambu ya mbi kukonda kikuma.

27:5. Yobi yandi mosi mpamba muntu lendaka kukatula kwikama na yandi sambu kwikama kesimbamaka na zola yina muntu kele na yo sambu na Nzambi. Yo yina, beto fwete yedisa zola ya ngolo sambu na Yehowa.

28:1-28. Muntu mezaba kisika bimvwama ya ntoto kele. Na ntangu yandi kesosaka yo, mayele na yandi kenataka yandi tii na banzila yina kele na nsi ya ntoto kisika ata ndeke mosi ve ya ketalaka ntama kibeni lenda mona. Kansi mayele ya Nzambi kekatukaka na kuwa Yehowa boma.

29:12-15. Beto fwete monisaka ntima ya mbote na bantu yina kele na mfunu ya lusadisu.

31:1, 9-28. Yobi mebikilaka beto mbandu na mutindu yandi buyaka kusala flirt, bizumba, kusadila bankaka mambu ya kukonda lunungu mpi ya nku, kusosa kuvanda ti bima mingi ya kinsuni, mpi lusambu ya biteki.

“MONO ME KUDIPAKULA PUSIERE TI PUTULU YA TIYA”

(Yobi 32:1–42:17)

Toko mosi na zina ya Elihu vandaka kulanda masolo yina na kukanga ntima yonso kukonda kutuba ata kima mosi. Ntangu yai yandi ketuba na kikesa yonso. Yandi kesungika Yobi ti bantu tatu yina vandaka kunyokula yandi.

Ntangu Elihu manisaka kutuba, Yehowa kupesaka mvutu na mupepe ya ngolo. Yandi pesaka ve ata ntendula mosi sambu na bampasi ya Yobi. Kansi, na nsadisa ya bangyufula mingi ya yandi yulaka, Nkwa-Ngolo Yonso kusadisaka Yobi na kubakisa ngolo na Yandi ya kuyituka mpi mayele na Yandi ya nene. Yobi kundimaka nde yandi tubaka kukonda kubakisa mpi yandi tubaka nde: “Mono me bakisa nde mono vandaka na raison ve. Mpidina mono me kudipakula pusiere ti putulu ya tiya.” (Yobi 42:6) Ntangu bampasi ya Yobi kumanaka, Nzambi kufutaka yandi sambu na kwikama na yandi.

Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:

32:1-3​—Inki ntangu Elihu kukwisaka? Sambu Elihu kuwaka badiskure yonso, yo fwete vanda nde yandi vandaka na lweka, na kitamina yina yandi lenda widikila ntangu fyoti na ntwala nde Yobi kutuba mpi kusukisa bilumbu nsambwadi yina banduku na yandi tatu vandaka kutuba ve.​—Yobi 3:1, 2.

34:7 (NW)​—Inki mutindu Yobi kuvandaka bonso muntu ya “kenwa kuvweza bonso masa”? Na bampasi yina yandi vandaka na yo, Yobi vandaka kumona bonso nde bangogo ya kuvweza yina banduku na yandi tatu vandaka kutuba, bo  vandaka kutuba yo na yandi, ata bo vandaka mpenza kutuba mambu ya mbi sambu na Nzambi. (Yobi 42:7) Yo yina, yandi vandaka kunwa kuvweza bonso muntu yina kenwa masa na kyese yonso.

Malongi Sambu na Beto:

32:8, 9. Yo kelombaka ve kuvanda ya kuyela sambu na kuvanda muntu ya mayele. Yo kelombaka kubakisa Ndinga ya Nzambi mpi kuvanda na lutwadisu ya mpeve na yandi.

34:36 (NW). Kwikama kemonanaka kana beto memekama ‘tii na nsuka’ na mutindu mosi to yankaka.

35:2. Elihu kuwidikilaka na dikebi yonso mpi yandi bakisaka dyambu ya kyeleka na ntwala ya kutuba. (Yobi 10:7; 16:7; 34:5) Na ntwala ya kupesa ndongisila, bankuluntu fwete widikilaka na dikebi yonso, kuzaba mambu mbote, mpi kubakisa pwelele mambu yankaka yina kewakana ti dyambu ya bo ketadila.​—Bingana 18:13.

37:14; 38:1–39:30. Kuyindulula bisalu ya kuyituka ya Yehowa, disongidila mitindu yandi kemonisaka ngolo ti mayele na yandi, kesadisaka beto na kudikulumusa mpi na kubakisa nde kusantisama ya kimfumu na yandi kele mfunu mingi kuluta mambote na beto yonso.​—Matayo 6:9, 10.

40:1-4. Kana beto mewa mpusa ya kubokutila Nkwa-Ngolo Yonso, beto fwete “kanga munoko” na beto mpi kuvanda pima.

40:15–41:34. Behemoti (ipopotame) ti Leviatani (ngandu) kevandaka na ngolo mingi kibeni! Sambu na kulanda kusala kisalu ya Nzambi, beto mpi kele na mfunu ya ngolo ya kekatukaka na Muntu yina kusalaka bambisi yai ya ngolo mpi yina kepesaka beto ngolo.​—Filipi 4:13.

42:1-6. Sambu Yobi kuwidikilaka ndinga ya Yehowa mpi sambu bo yibusaka yandi ngolo yina Nzambi kumonisaka, yo sadisaka Yobi na ‘kumona Nzambi,’ to kubakisa kyeleka ya metala yandi. (Yobi 19:26) Dyambu yai kusungikaka mabanza na yandi. Kana bo mesungika beto na nsadisa ya Biblia, beto fwete ndima kifu na beto mpi kusala bansoba.

Yedisa ‘Kukanga Ntima Mutindu ya Yobi’

Mukanda ya Yobi kemonisa pwelele nde Satana muntu kele na kisina ya bampasi ya bantu, kansi Nzambi ve. Mutindu Nzambi mepesaka nzila na mambi na ntoto kepesaka beto dibaku ya kupesa mvutu sambu na yina metala lweka ya beto kele na ntembe ya metala kimfumu ya Yehowa mpi kwikama na beto.

Bonso Yobi, bantu yonso yina kezolaka Yehowa tamekama. Disolo ya Yobi kendimisa beto nde beto lenda kanga ntima. Yo keyibusa beto nde bampasi na beto tazinga ve kimakulu. Yakobo 5:11 ketuba nde: “Beno me waka nki mutindu Yobi kangaka ntima, ebuna beno zaba nki mambu Mfumu Nzambi salaka yandi na nsuka-nsuka.” Yehowa kusakumunaka Yobi sambu yandi bikalaka ya kwikama. (Yobi 42:10-17) Beto kele mpenza ti kivuvu ya nene na ntwala na beto​—luzingu ya mvula na mvula na Paladisu na ntoto! Yo yina, bonso Yobi, bika beto vanda ti lukanu ya kutanina kwikama na beto.​—Baebreo 11:6.

[Noti na nsi ya lutiti]

[Bifwanisu ya kele na lutiti 32]

Inki dilongi beto lenda baka na “mutindu Yobi kangaka ntima”?