Beno Vanda na Kikesa

‘Beno vanda na kikesa, beno bantu kewa ntangu yai mambu yina ya baprofete ketuba.’—ZAKARIA 8:9.

1, 2. Sambu na nki yo mefwana nde beto tudila mukanda ya Agai ti ya Zakaria dikebi?

AGAI ti Zakaria kusonikaka bambikudulu na bo bamvula kiteso ya 2 500 meluta. Ata mpidina, yo kele mfunu mingi na luzingu na beto. Masolo ya Biblia yina kele na mikanda zole yai kele ve kaka masolo ya mambu yina melutaka. Yo kele na kati ya ‘mambu yonso yina bo sonikaka na Mukanda ya Nzambi sambu na kulonga beto.’ (Roma 15:4) Mambu mingi ya beto ketanga na mikanda yai kesadisa beto na kuyindula mambu ya kyeleka yina ke na kusalama banda Kimfumu kutulamaka na zulu na mvu 1914.

² Ntangu Polo kutubilaka mambu yina bantu ya Nzambi kukutanaka na yo na ntangu ya ntama, yandi sonikaka nde: “Mambu yai yonso bwilaka bo sambu yo kuvanda bonso bambandu sambu na bantu ya nkaka. Ebuna bo sonikaka yo sambu na kupesa beto atasio. Sambu beto me kuma penepene na nsuka ya ntoto.” (1 Korinto 10:11) Yo yina, nge lenda kudiyula nde, ‘Inki kele mfunu ya mukanda ya Agai ti ya Zakaria na bilumbu na beto?’

3. Agai ti Zakaria kutulaka dikebi na nki mambu?

³ Mutindu disolo ya ntete kumonisaka yo, mbikudulu ya Agai ti ya Zakaria ketubila ntangu yina Bayuda kuvutukaka na ntoto yina Nzambi kupesaka bo na nima ya kubasika na kimpika na Babilone. Baprofete yonso zole kutulaka dikebi na kisalu ya kutunga dyaka tempelo. Bayuda kusalaka fondasio ya tempelo na mvu 536 N.T.B. Na ntangu Bayuda yankaka ya minunu vandaka kuyindula kaka bantangu ya ntama, na kimvuka bantu mingi vandaka “kutula milolo ya kiese.” Kansi na kutuba ya mbote, dyambu mosi ya kuluta mfunu mesalamaka na ntangu na beto. Inki mutindu?​—Esdrasi 3:3-13.

4. Inki kusalamaka ntangu fyoti na nima ya Mvita ya Ntete ya Inza ya Mvimba?

⁴ Ntangu fyoti na nima ya Mvita ya Ntete ya Inza ya Mvimba, bapakulami ya Yehowa kubasikaka na kimpika na Babilone ya Nene. Kubasika yai vandaka kidimbu ya nene ya vandaka kumonisa lusadisu ya Yehowa. Ntete, yo vandaka kumonana bonso nde bamfumu ya mabundu ti banduku na bo ya politiki kusukisaka kisalu ya kusamuna mpi ya kulonga ya Balongoki ya Biblia. (Esdrasi 4:8, 13, 21-24) Kansi, Yehowa Nzambi kukatulaka mambu yonso yina vandaka kukangisa kisalu ya kusamuna mpi ya kukumisa bantu balongoki. Banda na bamvula yina kulandaka na nima ya mvu 1919, kisalu ya Kimfumu kelanda na kukwenda na ntwala mpi ata kima mosi ve mekukaka kukanga kuyela na yo.

5, 6. Zakaria 4:7 ketubila nki kulungana ya nene?

⁵ Beto lenda tula ntima nde kisalu ya kusamuna ti ya kulonga yina bansadi ya bulemfu ya Yehowa ya ntangu na beto kesala talanda na kusalama na lusadisu na yandi. Na Zakaria 4:7, beto ketanga nde: “Nge muntu ta tula ditadi ya nsuka na Nzo-Nzambi, ebuna bantu ta kumisaka yo nde: ‘Nzo-Nzambi ya kitoko-e!’” Mambu yai kele kifwani ya nki mambu ya nene yina ke na kulungana na ntangu na beto?

⁶Zakaria 4:7 ketubila mambu yina tasalama ntangu lusambu ya kyeleka ya Nkwa Kimfumu takuma ya kukuka na kibansala ya ntoto ya tempelo na yandi ya kimpeve. Tempelo yina kele ngidika ya Yehowa mebakaka sambu bantu kupusana penepene na yandi na lusambu na nsadisa ya kimenga ya Kristu Yezu yina kelolulaka masumu. Ya kyeleka, tempelo ya nene ya kimpeve metungamaka banda na mvu-nkama ya ntete T.B. Kansi, lusambu ya kyeleka yina ke na kusalama na kibansala na yo ya ntoto takuma dyaka ya kukuka. Bamilio ya bansambidi kesala ntangu yai na kibansala ya ntoto ya tempelo ya kimpeve. Na Luyalu ya Bamvula Funda ya Yezu Kristu, bansambidi yai ti bantu mingi yankaka yina tafutumuka takuma bantu ya kukuka. Na nsuka ya bamvula funda, kaka bansambidi ya kyeleka ya Nzambi bantu tabikala na ntoto ya bunkete.

7. Inki kele kisalu ya Yezu na yina metala kunata lusambu ya kyeleka na kisika na yo ya kukuka na bilumbu na beto, mpi sambu na nki yo fwete pesa beto kikesa?

 ⁷ Guvernere Zorobabele ti Nganga-Nzambi ya Nene Yozue kumonaka na meso na bo mutindu tempelo kumanaka na mvu 515 N.T.B. Zakaria 6:12, 13 kutubilaka kisalu ya mfunu yina Yezu tasala na mpila nde lusambu ya kyeleka kukuma ya kukuka. Beto ketanga nde: “Mfumu Nzambi . . . me tuba nde: ‘Muntu yai zina na yandi Lutangu. Yandi ta buta bambuma na kisika ya yandi kele, yandi ta tunga diaka nzo na mono Mfumu Nzambi. . . . Yandi muntu ta baka lukumu ya kimfumu, yandi mpi ta yalaka bantu na yandi. Ebuna [yandi takuma nganga-Nzambi na zulu ya kiti na yandi ya kimfumu, NW].’” Sambu Yezu, yina kele na zulu mpi ya ke na kubuta bantotila ya kikanda ya Davidi, ke na kutwadisa kisalu ya Kimfumu na tempelo ya kimpeve, keti nge keyindula nde kele ti muntu yina lenda kuka kukangisa kuyela na yo? Ata muntu mosi ve! Keti dibanza yai fwete pesa beto ve kikesa ya kulanda na kusala kisalu na beto ya kusamuna mpi na kukonda kupesa nzila nde basusi ya konso kilumbu kubaka dikebi na beto?

Mambu ya Kutula na Kisika ya Ntete

8. Sambu na nki beto fwete tula kisalu na tempelo ya kimpeve na kisika ya ntete na luzingu na beto?

⁸ Sambu Yehowa kusadisa beto mpi kusakumuna beto, beto fwete tula kisalu ya tempelo ya kimpeve na kisika ya ntete na luzingu na beto. Na kisika ya kutuba bonso Bayuda yina kutubaka nde, ‘ntangu melunga ntete ve,’ beto fwete yibuka nde beto kezinga na “bilumbu ya nsuka.” (Agai 1:2-3; 2 Timoteo 3:1) Yezu kutubaka nde balongoki na yandi ya kwikama tasamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu mpi takumisaka bantu balongoki. Beto fwete sala yonso sambu na kusakana ve ti dibaku yai ya mbote ya bo mepesaka beto. Kisalu ya kusamuna mpi ya kulonga kuyantikaka dyaka na mvu 1919 na nima ya kukangama fyoti sambu na kimbeni ya bantu ya inza, kansi yo memana ntete ve. Kansi, nge lenda tula mpenza ntima nde nsukansuka, yo tamana!

9, 10. Inki beto fwete sala sambu Yehowa kusakumuna beto, mpi yo ketendula nki sambu na beto?

⁹ Yehowa tasakumuna beto na kimvuka mpi konso muntu kana beto kelanda na kusala kisalu yango na masonga yonso. Simba lusilu yai ya Yehowa yina lenda bwisa beto ntima. Ntangu Bayuda kuvutukilaka dyaka kusambila yandi na ntima ya mvimba mpi kusala kisalu ya kutula fondasio ya tempelo na masonga yonso, Yehowa kutubaka nde: “Katuka bubu yai tii kuna mono ta salaka beno mambote.” (Agai 2:19) Nzambi zolaka kundima bo mpenza. Beto tadila ntangu yai balusakumunu yina kele na lusilu ya Nzambi kupesaka: “Bo ta kunaka bilanga na bo na ngemba. Vinu na bo ta kumaka mingi, ntoto na bo ta butaka bima mingi, mvula ta vandaka mingi; mono ta pesa mambote yai yonso na bantu na mono yina ta bikala.”​—Zakaria 8:9-13.

¹⁰ Kaka mutindu Yehowa kusakumunaka Bayuda yina na kimpeve mpi na kinsuni, kiteso mosi yandi tasakumuna beto kana beto kesala kisalu yina yandi mepesaka beto na masonga yonso, mpi ti ntima ya kyese. Ngemba na kati na beto, lutaninu, kimvwama, ti kuyela ya kimpeve kele na kati ya balusakumunu yango. Kansi, nge lenda tula mpenza ntima nde sambu Nzambi kulanda na kusakumuna beto, beto fwete sala kisalu na tempelo ya kimpeve na mutindu yina Yehowa kezola nde yo salama.

11. Inki mutindu beto lenda kuditadila beto mosi?

¹¹ Yai kele ntangu ya ‘kuyindula fioti.’ (Agai 1:5, 7) Beto fwete bakaka mwa ntangu sambu na kutadila mambu yina kebakaka kisika ya ntete na luzingu na beto. Balusakumunu yina Yehowa kepesaka beto bubu yai ketadilaka kiteso ya kikesa yina beto kesalaka sambu na kukumisa zina na yandi mpi kulanda kusala kisalu na beto na tempelo na yandi ya kimpeve. Nge lenda kudiyula nde: ‘Keti mambu ya mu vandaka kutula na kisika  ya ntete mesobaka? Kikesa na munu sambu na Yehowa, kyeleka na yandi, mpi kisalu na yandi kele nki mutindu kana mu kefwanisa yo ti kikesa ya mu vandaka na yo ntangu mu bakaka mbotika? Keti dikebi ya mu ketulaka na luzingu ya mbote ke na bupusi na dikebi ya mu ketulaka na Yehowa ti na Kimfumu na yandi? Keti boma ya muntu​—kudibanza sambu na mambu yina bankaka keyindula​—kekanga munu nzila na kusadila Yehowa?’​—Kusonga 2:2-4.

12. Agai 1:6, 9 ketubila nki mambu yina Bayuda kukutanaka na yo?

¹² Beto kezola ve nde Yehowa kukatula beto balusakumunu na yandi sambu beto kesala dyaka ve mbote kisalu ya kukumisa zina na yandi. Beto vila ve nde na nima ya kuyantika mbote, Bayuda yina kuvutukaka na bwala na bo kumaka ‘kusala kaka kisalu ya banzo na bo mosi,’ mutindu Agai 1:9 kemonisa yo. Bo kumaka kudibanza kaka sambu na bampusa na bo ya konso kilumbu mpi luzingu na bo. Yo yina, bo vandaka kukatula ‘kaka bima ndambu,’ madya ti vinu vandaka kulunga bo ve, mpi bo vandaka ve ti bilele yina lendaka kukatula bo madidi. (Agai 1:6) Yehowa vandaka kusakumuna bo dyaka ve. Keti ke ti dilongi sambu na beto?

13, 14. Inki mutindu beto lenda sadila dilongi ya beto kebaka na Agai 1:6, 9, mpi sambu na nki yo kele mfunu?

¹³ Keti nge kendima ve nde sambu Nzambi kulanda na kusakumuna beto, beto fwete buya kudipesa na kusosa bima na beto mosi na kiteso yina tasala nde beto tula dyaka ve dikebi na lusambu ya Yehowa? Yo ke mpidina ata kisalu to kima ya kebenda dikebi na beto kele kusosa kimvwama, kusosa kukuma mvwama nswalunswalu, kusala bapula sambu na kukota banzo-nkanda ya nda-nda ti ngindu ya kukuma muntu ya nene na ngidika yai, to kusala baprograme sambu na kulungisa bampusa na beto mosi.

¹⁴ Bima ya mutindu yai lenda vanda kwa yo ve masumu. Kansi, keti nge kebakisa ve nde na kutadila dibanza ya luzingu ya mvula na mvula, bima yai kele mpenza “bisalu ya kufwa.” (Baebreo 9:14, NW) Na nki mutindu? Na kimpeve, yo kele bisalu ya kufwa, ya mpamba, mpi ya kukonda mfunu. Kana muntu kekangama kaka na yo, bisalu ya mutindu yai lenda fwa kimpeve na yandi. Yo kuminaka Bakristu yankaka ya kupakulama na ntangu ya bantumwa. (Filipi 3:17-19) Yo mekuminaka Bakristu yankaka na ntangu na beto. Ziku nge mezaba Bakristu yankaka yina kumaka malembemalembe kutula dyaka ve bisalu ya Bukristu ti ya dibundu na kisika ya ntete; mpi ntangu yai bo kemonisaka ve ata mpusa ya kuvutukila kisalu ya Yehowa. Beto ketula mpenza kivuvu nde bantu yai tavutukila Yehowa, kansi kyeleka kele nde kulanda na kusosa “bisalu ya kufwa” lenda sala nde Yehowa kubuya beto mpi  kusakumuna beto dyaka ve. Nge lenda mona nde bisalu ya mutindu yina kesadisaka ve muntu na kuyela na kimpeve. Yo tatendula kukonda kyese ti ngemba yina mpeve ya Nzambi kepesaka. Mpi yindula kima yina muntu kevidisaka na ntangu yandi kevandaka dyaka ve ti kinduku ya kyese ya Bukristu!​—Galatia 1:6; 5:7, 13, 22-24.

15. Inki mutindu Agai 2:14 kemonisa mfunu ya lusambu na beto?

¹⁵ Dyambu yai kele mfunu mingi. Beto tala mambu yina Agai 2:14 ketuba sambu na kumonisa mutindu Yehowa vandaka kutadila Bayuda yina vandaka kutula dyaka ve dikebi na nzo na yandi ya lusambu sambu na kutomisa banzo na bo mosi, na mutindu ya kyeleka to na kifwani. “Mfumu Nzambi ke tuba nde, yo kele mutindu mosi na bantu ya ntoto yai ti kisalu na bo; makabu yonso ya bo ke yokila mono na zulu ya mesa-kimenga [ke ya mvindu, NW].” Na nsungi yonso yina Bayuda vandaka kudipesa dyaka ve na lusambu ya kyeleka, Yehowa vandaka kundima ve makabu yonso yina bo vandaka kupesa na mesa-kimenga ya ntangu fyoti yina vandaka na Yeruzalemi.​—Esdrasi 3:3.

Nzambi Mesila Lusadisu

16. Inki mambu Bayuda lendaka kundima mpenza na kutadila bambona-meso yina Zakaria kumonaka?

¹⁶ Na nzila ya bambona-meso nana ya kulandanaka yina Zakaria kumonaka, Nzambi kundimisaka Bayuda ya bulemfu yina vandaka kusala kisalu ya kutunga dyaka tempelo nde yandi tasadisa bo. Ya ntete kundimisaka bo nde bo tamanisa kutunga tempelo, mpi Yeruzalemi ti Yuda takuma ti kimvwama kana Bayuda kelungisa kisalu yina na bulemfu yonso. (Zakaria 1:8-17) Mbona-meso ya zole kusilaka nde baguvernema yonso yina vandaka kumenga lusambu ya kyeleka tasuka. (Zakaria 1:18-21) Bambona-meso yankaka kundimisaka bo nde Nzambi tatanina bo na ntangu bo tatungaka tempelo, bantu ya makanda mingi tafuluka na nzo ya lusambu ya Yehowa yina tavanda dezia ya kumana, ngemba ti lutaninu ya kyeleka tavanda, Nzambi takatula mambu yonso yina vandaka kukangisa kisalu yina yandi pesaka bo, mambi tavanda dyaka ve, mpi bawanzyo tatwadisaka bo mpi tataninaka bo. (Zakaria 2:5, 11; 3:10; 4:7; 5:6-11; 6:1-8) Nge lenda bakisa sambu na nki mambu yai yonso ya kundimisaka bo nde Nzambi tasadisa bo kupusaka bantu ya bulemfu na kusoba bikalulu na bo mpi na kutula dikebi na bo yonso na kisalu yina kupusaka Nzambi na kukatula bo na kimpika.

17. Na kutadila mambu yina Nzambi kendimisa beto, inki bangyufula beto fwete kudiyula?

¹⁷ Mutindu mosi, sambu Nzambi kendimisa beto nde lusambu ya kyeleka tanunga mpenza, dyambu yai fwete syamisa beto na kusala kisalu mpi kupusa beto na kuyindula nzo ya lusambu ya Yehowa na masonga yonso. Kudiyula nde: ‘Kana mu kekwikila nde yai kele ntangu ya kusala kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu mpi ya kukumisa bantu balongoki, keti mu kemonisaka lukwikilu yango na balukanu na munu ti na mutindu na munu ya kuzinga? Keti mu kelutisaka ntangu ya kufwana na kulonguka Ndinga ya mbikudulu ya Nzambi? Keti mu kekudibanza-banzaka sambu na yo? Keti mu ketaka masolo na yo ti bampangi yankaka mpi ti bantu yina mu kekutanaka na bo?’

18. Na kutadila kapu ya 14 ya Zakaria, inki mambu tasalama na bilumbu kekwisa?

 ¹⁸ Zakaria kutubilaka lufwa ya Babilone ya Nene, mpi mvita ya Armagedoni yina talanda na nima. Beto ketanga nde: “Yo takuma kilumbu mosi kaka yina tazabana nde ya Yehowa. Mwini tavanda ve, mpimpa tavanda mpi ve; mpi yo tasalama nde nsemo tavanda na ntangu ya nkokila.” (NW) Ee, kilumbu ya Yehowa tavanda mpenza kilumbu ya mpimpa mpi ya ndudi sambu na bambeni na yandi yina kele na ntoto! Kansi yo tatendula nsemo ya ntangu yonso mpi kundimama na Nzambi sambu na bansambidi ya kwikama ya Yehowa. Zakaria kutendulaka mpi mutindu bima yonso takumisa busantu ya Yehowa na inza ya mpa. Lusambu ya kyeleka na tempelo ya nene ya Nzambi ya kimpeve tavanda lusambu kaka mosi na ntoto. (Zakaria 14:7, 16-19) Yai lusilu ya nene kibeni! Beto tamona mutindu mambu yina Biblia metubilaka talungana mpi mutindu kimfumu ya Yehowa tanunga. Yo tavanda kilumbu mosi kaka ya yandi mosi Yehowa!

Balusakumunu ya Kimakulu

19, 20. Sambu na nki nge kemona nde Zakaria 14:8, 9 kepesa kikesa?

¹⁹ Na nima ya kulungana ya mambu yai ya kuyituka, bo talosa Satana ti bademo na yandi na dibulu ya nda ya kukonda kusala ata kisalu mosi. (Kusonga 20:1-3, 7) Ebuna, bantu tabaka balusakumunu mingi na nsungi ya Luyalu ya Bamvula Funda ya Kristu. Zakaria 14:8, 9 ketuba nde: “Na kilumbu yango yina masa ya [luzingu, NW] ta basika na Yeruzalemi; ndambu ya nkaka ya masa ta kwenda kubwa na dizanga ya Mungwa, ndambu ya nkaka na nzadi ya nene ya Mediterane. Yo ta vanda mpidina na mvula ti na musibu. Ebuna Mfumu Nzambi ta vanda mfumu ya nsi-ntoto ya mvimba, konso muntu ta samba yandi Nzambi ti kuzaba yandi na zina mosi kaka.”

²⁰ “Masa ya madidi,” to “nzadi yina ke na masa ya moyo,” yina kele kifwani ya bangidika yina Yehowa mebakaka sambu na kupesa bantu luzingu, talanda na kubasisa masa mingi yina talanda na kubasika na Kimfumu ya Mesia. (Kusonga 22:1, 2) Kibuka mosi ya nene ya bansambidi ya Yehowa, yina taguluka na Armagedoni, tabaka mambote sambu bo takatuka na kimpika ya lufwa yina kukatukaka na Adami. Ata bantu yina mefwaka tabaka mambote na nzila ya lufutumuku. Na nima, kitini ya mpa ya luyalu ya Yehowa tayantika kuyala na ntoto ya mvimba. Bantu ya ntoto ya mvimba tazaba nde Yehowa kele Mfumu ya Bima Yonso mpi Nzambi mosi kaka yina bo fwete sambila.

21. Inki fwete vanda lukanu na beto?

²¹ Kana beto tadila mambu yonso yina Agai ti Zakaria kutubilaka mpi mambu yonso yina melunganaka dezia, beto kele ti kikuma ya mbote ya kulanda kusala kisalu ya Nzambi mepesaka beto na bibansala ya ntoto ya tempelo na yandi ya kimpeve. Na ntangu beto kevingila nde lusambu ya kyeleka kukuma ya kukuka, bika beto yonso kusala kikesa sambu na kutula mambote ya Kimfumu na kisika ya ntete. Zakaria 8:9 kesyamisa beto nde: ‘Beno vanda na kikesa ntangu yai ya beno kewa mambu yina ya baprofete vandaka kutuba.’

Keti Nge Keyibuka?

• Inki mambu ya kusalamaka na ntangu ya ntama yina kesala nde mukanda ya Agai ti ya Zakaria kuvanda mfunu bubu yai?

• Inki dilongi mukanda ya Agai ti ya Zakaria kepesa beto na yina metala mambu ya kutula na kisika ya ntete?

• Sambu na nki kutadila Agai ti Zakaria kepesa beto kikuma ya kutula ntima na yina metala bilumbu kekwisa?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 15]

Agai ti Zakaria kusyamisaka Bayuda na kusala na ntima ya mvimba, ebuna kubaka lusakumunu

[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]

Keti nge ‘kesala kaka kisalu ya nzo na nge mosi’?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 17]

Yehowa kusilaka lusakumunu, mpi yandi mepesaka yo