Ndinga ya Yehowa Kele ya Moyo

Bangindu ya Mfunu ya Kitini ya Zole ya Mukanda ya Bankunga

SAMBU beto kele bansadi ya Yehowa, beto mezaba nde beto takutana ti bampasi mpi mimekamu. Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Bantu yonso yina ke zolaka kulemfuka na Nzambi na kimvuka ti Yesu Kristo, bo ta monisaka bo mpasi.” (2 Timoteo 3:12) Inki tasadisa beto na kukanga ntima na ntwala ya bampasi ti mbangika, mpi kumonisa nde beto kele ya kwikama na Nzambi?

Kitini ya zole na kati ya bitini tanu ya bankunga kepesa beto lusadisu yina. Bankunga 42 tii 72 kemonisa beto nde kana beto kezola kununga na kunwana ti bampasi, beto fwete tula ntima na beto ya mvimba na Yehowa mpi kulonguka na kuvingila yandi sambu yandi gulusa beto. Yo kele dilongi mosi ya mfunu kibeni sambu na beto! Ya kyeleka, kiteso mosi ti Ndinga ya Nzambi ya mvimba, nsangu ya kele na Kitini ya Zole ya Mukanda ya Bankunga “kele ya moyo mpi ya ngolo” ata bubu yai.​—Baebreo 4:12, NW.

YEHOWA KELE “KISIKA YA BETO KE TININAKA, YANDI MUNTU KE PESAKA BETO NGOLO”

(Nkunga 42:1–50:23)

Mulevi mosi kele na kimpika. Yandi kele na mawa sambu yandi lenda kwenda ve na kisika ya santu ya Yehowa sambu na kusambila, yandi kekudipesa kikesa na bangogo yai: “Sambu na nki mono kele mawa-mawa mpidiyai? Sambu na nki mono ke mona mpasi? Mono fweti tula ntima na Nzambi.” (Nk 42:6, 12; 43:5) Verse yai ya bo kevutukila kevukisa bitini tatu ya Nkunga 42 mpi 43 na poeme mosi. Nkunga 44 kele kisambu ya bo salaka sambu na Yuda​—dikanda yina kuvandaka na mpasi, ziku ntangu bantu ya Asiria zolaka kwisa kunwanisa bo na bilumbu ya Ntotila Ezekiasi.

Nkunga 45, nkunga ya ketubila makwela ya ntotila mosi, kele mbikudulu ya kemonisa Ntotila ya Mesia. Bankunga tatu yina kelanda kemonisa Yehowa nde yandi kele “kisika ya beto ke tininaka, yandi muntu ke pesaka beto ngolo,” “ntotila ya nene, [yina] ke yalaka nsi-ntoto yonso,” mpi “kisika ya ngolo ya lutaninu.” (Nkunga 46:2; 47:3; 48:3, NW) Nkunga 49 kemonisa na mutindu mosi ya kitoko kibeni nde ata muntu mosi ve “lenda sumba ata mpangi mosi na konso mutindu yina”! (Nkunga 49:7, NW) Bantu ketubaka nde bana ya Kore bantu kusonikaka bankunga nana ya ntete ya kitini ya zole. Azafi muntu kusonikaka Nkunga ya uvwa, disongidila Nkunga 50.

Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:

44:20​—Kisika “ya bibulu” kuvandaka inki? Ziku muyimbi-bankunga vandaka kutubila kisika mosi ya bitumba, kisika yina bantu ya bo fwaka kukumaka madya sambu na bibulu.

45:14, 15a​—Nani kele “mwana-nkento ya ntotila” (NW) yina ‘bo tanata na ntotila’? Yandi kele mwana-nkento ya “Ntotila ya mvula na mvula,” Yehowa Nzambi. (Kusonga 15:3, NW) Yandi kemonisa dibundu ya lukumu ya Bakristu 144 000, yina Yehowa mendimaka bonso bana na yandi na kupakulaka bo na mpeve na yandi. (Roma 8:16) “Mwana-nkento” yai ya Yehowa, ya “me yilama bonso nkento yina me lwata kitoko sambu na . . . bakala” na yandi, bo tanata yandi na bakala yina kekwela​—Ntotila ya Mesia.​—Kusonga 21:2.

45:15b, 16​—“Banduku na yandi” kemonisa banani? Bo kele “kibuka ya nene” ya bansambidi ya kyeleka, yina mevukanaka ti bapakulami yina  mebikalaka mpi kesadisaka bo. Sambu bo “mekatuka na mpasi ya nene” mpi bo mefwa ve, bo tavanda na ntoto ntangu makwela ya Ntotila ya Mesia tasalama na zulu. (Kusonga 7:9, 13, 14, NW) Na dibaku yina, bo tatula mpenza “milolo ya kiese.”

45:17​—Na nki mutindu bana babakala tayinga ba-nkaka ya ntotila? Ntangu Yezu kubutukaka na ntoto, yandi vandaka ti ba-nkaka ya kinsuni. Bo takuma bana na yandi ntangu yandi tafutumuna bo na bafwa na Luyalu na yandi ya Bamvula Funda. Bankaka na kati na bo tavanda na kati ya bantu yina bo “ta tula . . . bantotila na nsi-ntoto yonso.”

50:2​—Sambu na nki bo kebinga Yeruzalemi nde “bwala ya kitoko mpenza”? Yo vandaka ve sambu na kitoko ya mbanza yina. Kansi, yo vandaka sambu Yehowa vandaka kusadila yo mpi kupesaka yo lukumu na mutindu yandi kumisaka yo kisika ya tempelo na yandi mpi ntu-mbanza ya bantotila na yandi ya kupakulama.

Malongi Sambu na Beto:

42:2-4. Bonso mbambi ya kele na kisika ya kukauka kewaka mpenza nzala ya masa, Mulevi kuvandaka na nzala ya Yehowa. Yandi vandaka na mawa ya ngolo kibeni sambu yandi lendaka ve kusambila Yehowa na kisika na Yandi ya santu, yo yina ‘mansanga na yandi kukumaka madya na yandi mpimpa ti mwini’​—yandi vandaka dyaka ve na nzala ya kudya. Keti beto fwete yedisa ve ntonda ya mudindu na mutindu beto kesambilaka Yehowa kumosi ti bampangi Bakristu?

42:5, 6, 12; 43:3-5. Kana beto mekabwana ti dibundu ya Bukristu sambu na mwa ntangu fyoti sambu na bikuma yina beto lenda yala ve, kuyibuka kyese ya kinduku ya mutindu yai ya beto vandaka na yo na bilumbu meluta lenda sadisa beto. Ata na luyantiku, dyambu yai lenda kumisa ngolo mpasi ya beto kele na yo sambu beto kele beto mosi, yo tayibusa beto mpi nde Nzambi kele kisika ya beto ketininaka mpi nde beto fwete vingila nde yandi sadisa beto.

46:2-4. Ata beto kekutana ti konso mpasi yina, beto fwete tula mpenza ntima nde “Nzambi kele kisika ya beto ke tininaka, yandi muntu ke pesaka beto ngolo.”

50:16-19. Konso muntu yina ketubaka luvunu mpi kesalaka mambu ya mbi lenda vanda ve ata fyoti mumonisi ya Nzambi.

50:20. Na kisika ya kutubila bifu ya bankaka, beto fwete lolulaka bo.​—Kolosai 3:13.

“VINGILA NZAMBI NA PIMA, O MOYO NA MONO”

(Nkunga 51:1–71:24)

Kimvuka yai ya bankunga keyantika ti kisambu ya masonga yina Davidi kusalaka na nima ya disumu na yandi ti Batsheba. Bankunga 52 tii 57 kesonga nde Yehowa tagulusa bantu yina kebikilaka yandi kilo na bo mpi kevingilaka nde yandi gulusa bo. Mutindu Bankunga 58-64 kemonisa yo, na bampasi na yandi yonso, Davidi kukumisaka Yehowa kisika na yandi ya kutinina. Yandi yimbaka nde: “Ee, vingila Nzambi na pima, O moyo na mono, sambu kivuvu na mono kekatukaka na yandi.”​—Nkunga 62:5, NW.

Kinduku ya ngolo ti Muntu ya kegulusaka beto fwete pusa beto na ‘kukumisa zina na yandi na bankunga.’ (Nkunga 66:2) Nkunga 65 kekumisa Yehowa nde yandi kele muntu ya kepesaka madya mingi, mpi Nkunga 67 ti 68 kemonisa nde yandi kele Nzambi ya kegulusaka, ebuna Nkunga 70 ti 71 ketuba nde yandi kele Muntu ya kepesaka kisika ya kutinina.

Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:

51:12 (NW)​—Davidi kulombaka nde “mpeve” ya nani kusadisa yandi? Yo kele ve luzolo ya Nzambi ya kusadisa Davidi to mpeve santu ya Yehowa, kansi yo kele mpeve ya Davidi yandi mosi, disongidila mabanza na yandi. Yandi lombaka nde Nzambi kupesa yandi mpusa ya kusala mambu ya mbote.

 53:2​—Inki mutindu muntu yina kendima ve nde Nzambi kele, kele ‘zoba’? Buzoba ya bo ketubila awa ketadila ve kukonda mayele. Kana beto tadila kubeba ya bikalulu ya mbote yina bo ketubila na Nkunga 53:2-5, beto kebakisa pwelele nde muntu yango kele zoba na yina metala bikalulu ya mbote.

58:4-6​—Na nki mutindu bantu ya mbi kele bonso nyoka? Luvunu ya bo ketaka sambu na bantu yankaka kele bonso ndikila ya nyoka. Bo kebebisaka lukumu ya mbote ya bantu kaka mutindu ndikila ya nyoka kebebisaka nitu. “Bonso mboma [yina mekanga, NW] makutu,” bantu ya mbi kendimaka ve nde bo twadisa to bo sungika bo.

58:8​—Inki mutindu bantu ya mbi kevila-vilaka “bonso masa ke yumaka”? Yo lenda vanda nde Davidi vandaka kuyindula bamasa ya miwanda yankaka ya Ntoto ya Lusilu. Ata mvula ya nene yina kenokaka ve ntangu mingi ve lenda tombusa nivo ya masa na muwanda ya mutindu yina, bamasa yina kesukininaka ve na kuyuma mpi na kuvila. Davidi vandaka kusamba sambu bantu ya mbi kuvila nswalu-nswalu.

68:14​—Inki mutindu ‘mapapu ya pizio vandaka ya kupakula ti arza, mpi kepela bonso wolo’? Bapizio yankaka ya kele ti mukubu ya bule yina kemonana bonso mpembe kengengaka ngolo na mansala na yo yankaka. Mansala na yo kekumaka kumonana bonso bibende kana yo kele na nsi ya nsemo ya mwini. Ziku Davidi vandaka kufwanisa bantu ya Izraele yina katukaka kununga bitumba ti pizio ya mutindu yai​—kepumbuka na kikesa yonso mpi kemonana kitoko na meso. Mutindu bantu yankaka ya mayele ketubaka, mambu yai lenda wakana mpi ti kifwanisu mosi ya kitoko, to dikabu mosi, ya bo mebotula na bitumba. Yo vanda mpidina to ve, Davidi vandaka kutubila mutindu Yehowa kusadisaka bantu na yandi na kununga bambeni na bo.

68:19​—Banani kuvandaka “makabu ya bantu”? Babakala yai kuvandaka na kati ya bampika yina bo kangaka ntangu bo botulaka Ntoto ya Lusilu. Na nima, bo pesaka babakala yai mukumba ya kusadisa Balevi na kisalu na bo.​—Esdrasi 8:20.

68:30 (NW)​—Kutuba nde “nganina mbisi ya makasi ya kezingaka na banti yina kevandaka penepene ya masa” ketendula inki? Ntangu Davidi vandaka kutubila bambeni ya bantu ya Yehowa na mutindu ya kifwani bonso bambisi ya makasi, yandi vandaka kulomba Nzambi na kunganina bo, to kulembisa ngolo na bo ya kusala mambu ya mbi.

69:24​—‘Kukumisa luketo ya bambeni petepete tii kuna’ ketendula inki? Mikwa yina kevandaka na luketo kele mfunu sambu na kusala bisalu ya ngolo, bonso kunangula mpi kunata bima ya kilo. Luketo ya petepete ketendula kukonda ngolo. Davidi vandaka kusamba nde Nzambi kukatula bambeni na yandi ngolo na bo.

Malongi Sambu na Beto:

51:3-6, 19. Kusala disumu kebebisaka mpenza ve bangwisana na beto ti Yehowa Nzambi. Kana beto balula ntima, beto lenda tula ntima na mawa na yandi.

 51:7, 9-12. Kana beto mesala disumu, beto lenda lomba Yehowa ndolula sambu na mpusa ya kusala masumu yina beto kebutukaka ti yo. Beto fwete samba yandi mpi na kuyobisa beto, na kukumisa beto bunkete, na kusadisa beto na kukatula mpusa ya kusala masumu na ntima na beto, mpi na kupesa beto mpeve ya ngolo.

51:20. Masumu ya Davidi kutulaka mambote ya dikanda ya mvimba na kigonsa. Yo yina, yandi sambaka sambu Nzambi kumonisila Sioni luzolo na yandi ya mbote. Kana beto mesala disumu mosi ya nene, mbala mingi yo kefingisaka zina ya Yehowa mpi dibundu. Beto fwete samba Nzambi sambu yandi yidika mbi yina beto salaka mbala yankaka.

52:10. Beto lenda vanda ‘bonso nti ya baolive na Nzo ya Nzambi’​—penepene ti Yehowa mpi kebuta bambuma na kisalu na yandi​—kana beto kelemfukila yandi mpi kendima disipline na yandi na luzolo yonso.​—Baebreo 12:5, 6.

55:5, 6, 13-15, 17-19. Komplo ya mwana na yandi mosi Absalomi mpi kukonda kwikama ya Ahitofele, konseye na yandi ya yandi vandaka kutudila ntima, kupesaka Davidi mpasi mingi na mawi. Kansi, mambu yina kulembisaka ve ntima ya yandi vandaka kutula na Yehowa. Beto fwete bika ve nde mpasi ya mawi kulembisa ntima ya beto ketulaka na Nzambi.

55:23. Inki mutindu beto kebikilaka Yehowa kilo na beto? Beto kesalaka yo (1) na ntangu beto kesambaka yandi sambu na dyambu yina keyangisa beto, (2) na ntangu beto kesosaka lutwadisu ti lusadisu na Ndinga mpi na organizasio na yandi, mpi (3) na ntangu beto kesalaka mambu yina beto lenda sala sambu na kulembika dyambu yango.​—Bingana 3:5, 6; 11:14; 15:22; Filipi 4:6, 7.

56:9. Yehowa kezabaka kaka ve mambu ya beto kekutana ti yo kansi yandi kezabaka mpi mpasi yina beto kewaka.

62:12. Nzambi kevandaka ve na mfunu ya konso nto yankaka ya ngolo. Yandi kele nto kibeni ya ngolo. Yandi “ke na ngolo yonso.”

63:4. “Ntima ya mbote ya [Nzambi] meluta luzingu” (NW) sambu kana yo kele ve, luzingu kevandaka ve na mfunu. Yo yina, yo kele mayele nde beto sala kinduku ti Yehowa.

63:7. Mpimpa​—ntangu yina makelele mpi bima yina kekatulaka dikebi kevandaka ve​—lenda vanda ntangu ya mbote sambu na kuyindulula.

64:3-5. Kutuba mambu ya mbi sambu na muntu mosi lenda bebisa lukumu na yandi ya mbote. Beto fwete widikila ve mambu ya mbi mutindu yina to kumwanga yo.

69:5. Sambu beto tanina ngemba, bantangu yankaka yo lenda vanda mayele nde beto lomba pardo, ata beto kele ve ti banzikisa ya kemonisa nde beto mesala mbi.

70:2-6. Yehowa kewaka bisambu ya ngolo ya beto kesalaka sambu na kulomba lusadisu. (1 Tesalonika 5:17; Yakobo 1:13; 2 Piere 2:9) Nzambi lenda pesa nzila nde beto landa na kukutana ti mumekamu mosi, kansi yandi tapesa beto mpi mayele ya kuyidika dyambu yango mpi ngolo ya kunwana ti yo. Yandi tabika ve nde beto mekama na kumeka yina meluta ngolo na beto.​—1 Korinto 10:13; Baebreo 10:36; Yakobo 1:5-8.

71:5, 17. Davidi kukumaka ti kikesa mpi ngolo sambu yandi vandaka kutula ntima na Yehowa na kileke na yandi​—ata na ntwala ya kunwana ti Goliati, mbinga ya Filistia. (1 Samuele 17:34-37) Baleke fwete tula ntima na Yehowa na mambu yonso ya bo kesala.

“Lukumu na Yandi Kuvanda na Ntoto Yonso”

Nkunga ya nsuka na kimvuka ya zole ya bankunga, Nkunga 72, ketubila kimfumu ya Salomo, yina kele kifwani ya mambu yina tasalama na luyalu ya Mesia. Yo ketubila balusakumunu ya kitoko kibeni​—ngemba ya mingi, nsuka ya bampasi mpi mubulu, mpi ntoto tafuluka ti ble mingi! Keti beto tavanda na kati ya bantu yina tabaka balusakumunu yai mpi balusakumunu yankaka ya Kimfumu? Beto lenda vanda na kati na bo kana, bonso muyimbi-bankunga, beto kesepela na kuvingila Yehowa, mpi kekumisa yandi kisika na beto ya kutinina mpi muntu ya kepesaka beto ngolo.

‘Bisambu ya Davidi kesuka’ na bangogo yai: “Beno kumisa Mfumu Nzambi, Nzambi ya Israele, yandi kaka muntu ke salaka mambu yai ya kuyituka! Beno kumisa zina na yandi tii kuna, lukumu na yandi kuvanda na ntoto yonso! Amen, yo vanda mpidina!” (Nkunga 72:18-20) Bika nde na ntima ya mvimba, beto mpi kusakumuna Yehowa mpi kukembila zina na yandi ya lukumu.

[Kifwanisu ya kele na lutiti 9]

keti nge mezaba kana “mwana-nkento ya ntotila” kemonisa nani?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 10]

Bo kebinga Yeruzalemi “bwala ya kitoko mpenza.” Keti nge mezaba sambu na inki?