Bangindu ya Mfunu ya Kitini ya Tatu ti ya Iya ya Mukanda ya Bankunga
Ndinga ya Yehowa Kele ya Moyo
Bangindu ya Mfunu ya Kitini ya Tatu ti ya Iya ya Mukanda ya Bankunga
NA KISAMBU mosi ya yandi salaka na Nzambi, muyimbi-bankunga kuyulaka nde: “Keti kuna na maziamu bamvumbi ke zabaka mambote na nge to . . . bo ke zabaka nde nge ke salaka mambu ya nge ke tubaka?” (Nkunga 88:12) Ata fyoti ve. Kana muntu kele ve na luzingu, yandi lenda kumisa ve Yehowa. Kukumisa Yehowa kele kikuma ya kuluta mbote ya kesala nde beto landa na kuzinga, ebuna sambu beto kezinga, yo fwete pusa beto na kukumisa yandi.
Kitini ya Tatu ti ya Iya ya mukanda ya Bankunga, yina kebanda na Nkunga 73 tii na 106, kepesa beto bikuma mingi ya kukumisa Ngangi na beto mpi ya kusakumuna zina na yandi. Kuyindulula bankunga yai fwete kumisa ngolo ntonda na beto sambu na ndinga to “nsangu ya Nzambi” mpi kusadisa beto na kuzaba mingi bangogo ya beto lenda sadila sambu na kukumisa yandi. (Baebreo 4:12) Bika beto tadila ntete Kitini ya Tatu ya mukanda ya Bankunga.
“MBOTE MPENZA NA KUVANDA PENEPENE NA NGE NZAMBI”
(Nkunga 73:1–89:53)
Azafi to bantu ya dibuta na yandi bantu kusonikaka bankunga 11 ya ntete ya kitini ya tatu ya mukanda ya Bankunga. Nkunga 73 ketendula mambu yina kusadisaka Azafi sambu bangindu ya mbi kubwisa yandi ve. Yandi bakisaka mambu mbote. Yandi yimbaka nde: “Kansi mono, mbote mpenza na kuvanda penepene na nge Nzambi!” (Nkunga 73:28) Na Nkunga 74, muyimbi-bankunga kedila sambu na lufwa ya Yeruzalemi. Nkunga 75, 76, ti 77 kemonisa nde Yehowa kele Zuzi ya lunungu, Ngulusi ya bantu ya kudikulumusa, mpi Muntu ya kewaka bisambu. Nkunga 78 kevutukila luzingu ya bantu ya Izraele banda na ntangu ya Moize tii na ntangu ya Davidi. Na Nkunga 79, bantu ya Izraele kedidila Nzambi ntangu bo fwaka tempelo. Na Nkunga 80, bantu ya Izraele kelomba nde Nzambi kuvutula bo dyaka mutindu bo vandaka ntete. Nkunga 81 kelongisila bantu ya Izraele na kulemfuka na Yehowa. Nkunga 82 ti 83 kele bisambu sambu Nzambi kupesa ndola na bazuzi ya mbi mpi bambeni ya Nzambi.
Nkunga mosi ya bana ya Kore ketuba nde: “Mono ke zolaka mingi kuvanda” na bibansala ya tempelo ya Yehowa. (Nkunga 84:3) Nkunga 85 kele kisambu sambu Nzambi kusakumuna bantu yina kukatukaka na kimpika. Nkunga yai kemonisa nde balusakumunu ya kimpeve kele mfunu mingi mpenza kuluta balusakumunu ya kinsuni. Na Nkunga 86, Davidi kelomba Nzambi na kutanina mpi kulonga yandi. Nkunga 87 kele nkunga ya metala Sioni mpi bantu yina mebutukaka kuna. Nkunga 88 kele kisambu na Yehowa. Nkunga 89, yina Etani to muntu mosi na kati ya bantu ya mayele iya yina kuzingaka na bilumbu ya Salomo kusonikaka, kebenda dikebi na ntima ya mbote ya Yehowa mutindu yandi monisaka yo na kuwakana ya yandi salaka ti Davidi.—1 Bantotila 5:11.
Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:
74:13, 14—Na nki ntangu Yehowa ‘kupasulaka ba-ntu ya bambisi ya boma ya nzadi-mungwa mpi ya Leviatani’? Na Ezekiele 29:2, 3, bo kebinga Farao to “ntotila ya Ezipte” nde ‘ngandu ya nene ti ya boma ya me lala na kati-kati ya nzadi ya Nile.’ Leviatani lenda tendula bantu ya ngolo ya Farao. Yo fwete vanda nde kupasula ba-ntu na bo ketadila mutindu Yehowa kubedisaka mpenza Farao ti basoda na yandi na ntangu yandi gulusaka bantu ya Izraele na kimpika ya Ezipte.
75:5, 6, 11—Sambu na nki beto fwete buya lulendo? Yehowa ketombulaka bansadi na yandi ya kyeleka, kansi yandi ‘kekatulaka ngolo ya bantu ya mbi.’ Yehowa kelongisila beto na ‘kubika kudisonga’ to na ‘kuvanda ve lulendo.’ Sambu yandi muntu ketombulaka bantu, Bakristu yina kebaka mikumba na dibundu fwete monaka mikumba yango nde yo mekatuka na Yehowa.—Nkunga 75:8.
76:11—Inki mutindu ‘makasi ya bantu’ lenda kumisa Yehowa? Ntangu Nzambi kepesaka nzila nde bantu kuwila beto mpenza makasi sambu beto kele bansadi ya Nzambi, yo lenda buta bambuma ya mbote. Bampasi yonso yina beto lenda kutana ti yo sambu na makasi ya bantu lenda longa beto mambu mingi. Yehowa kepesaka nzila na bampasi kaka tii na kiteso yina yo lenda longa beto. (1 Piere 5:10) Mutindu Biblia ketuba, Nzambi kelwataka ‘makasi na bo ya nkaka bonso lele.’ Inki beto lenda tuba kana mpasi yango kunata beto tii na lufwa? Yo lenda kumisa mpi Yehowa sambu bantu yina tamona mutindu beto mekanga ntima na kwikama yonso lenda yantika mpi kukumisa Nzambi.
78:24, 25—Sambu na nki Biblia kebinga mana nde “ble ya zulu” mpi “madia ya bawanzio”? Bangogo yai ketendula ve nde mana kuvandaka madya ya bawanzyo. Bo kebinga yo “ble ya zulu” sambu yo vandaka kukatuka na zulu. (Nkunga 105:40) Sambu bawanzyo kezingaka na zulu, bangogo “madia ya bawanzio” lenda tendula nde Nzambi yina kele na zulu muntu vandaka kupesa yo. (Nkunga 11:4) Yo lenda vanda mpi nde Yehowa kusadilaka bawanzyo sambu na kupesa bantu ya Izraele mana.
82:1, 6—“Banzambi” mpi “bana ya Nzambi” ya bo ketubila na baverse yai kele banani? Bangogo yai ketubila bazuzi ya Izraele. Yo mefwana nde bo binga bo na bazina yai sambu bo vandaka mimonisi ya Nzambi.—Yoane 10:33-36.
Malongi Sambu na Beto:
73:2-5, 18-20, 25, 28. Beto fwete lula ve kimvwama ya bantu ya mbi mpi kulanda bikalulu na bo ya mbi. Bantu ya mbi kele na kisika mosi ya butesi. Bo ‘tabwa ti tafwa kimakulu.’ Dyaka, sambu mambi lenda katuka ve na luyalu ya bantu ya kukonda kukuka, yo tavanda kusala kisalu ya mpamba kana beto kesala kikesa sambu na kukatula yo. Bonso Azafi, yo tavanda mbote nde beto kwenda ‘penepene na Nzambi’ mpi beto sala kinduku ya ngolo ti yandi sambu na kununga mambi.
73:3, 6, 8, 27. Beto fwete buya kudisonga, lulendo, kuseka bantu, mpi kukusa. Beto fwete buya bifu yai ata ntangu yo lenda natila beto mambote.
73:15-17. Kana mabanza na beto mekuma kisaka-saka, beto fwete tuba ve bangindu yina na meso ya bantu yonso. ‘Kutuba’ disolo ya mutindu yina lenda lembisa bantu yankaka. Beto fwete yindula dyambu yina keyangisa beto na pima mpi kusosa kuzwa mvutu na bampangi na beto Bakristu.—Bingana 18:1.
73:21-24. Na baverse yai, bo kefwanisa muntu yina kekuma “ntima” bululu sambu na mambote yina kemonana nde bantu ya mbi kele na yo ti mbisi yina kesalaka mambu nswalu-nswalu, kukonda kuyindula. Kansi, beto fwete bika nde Yehowa kutwadisa beto mpi kutula mpenza ntima nde yandi ‘tasimba beto na diboko’ mpi tasadisa beto. Dyaka, Yehowa ‘tayamba beto na lukumu,’ disongidila, yandi tapesa beto nzila ya kusala kinduku ya ngolo ti yandi.
77:7. Kana beto kezola kutula mpenza dikebi na bakyeleka ya kimpeve mpi kusosa yo mbotembote, beto fwete lutisa ntangu na kulonguka mpi kuyindulula. Yo kele mfunu kibeni nde beto kudibumbila ntangu sambu na kuvanda beto mosi mpi kuyindulula!
79:9. Yehowa kewaka bisambu na beto, mingimingi na ntangu yo ketadilaka kusantisama ya zina na yandi.
81:14, 17. Kuwa ndinga ya Yehowa mpi kutambula na banzila na yandi kenataka balusakumunu mingi.—Bingana 10:22.
82:2, 5. Kuzenga makambu na mutindu ya mbi kesalaka nde “mambu ya kieleka” kuvanda ve na ntoto. Mambu ya mbi kebebisaka luzingu ya bantu.
84:2-5, 11-13. Valere yina miyimbi-bankunga vandaka kupesa na kisika ya lusambu ya Yehowa mpi kyese yina bo vandaka kubaka na kisalu na bo kele bambandu ya mbote sambu na beto.
86:5. Beto fwete tonda Yehowa sambu yandi ‘kewilaka bantu mawa’! Yandi kesosaka konso kima yina lenda pusa yandi na kuwila muntu ya mesala mbi mawa kana muntu yango mebalula ntima.
87:5, 6. Keti bantu yina tabaka luzingu na Paladisu ya ntoto tazaba bazina ya bantu yina mefutumukaka sambu na luzingu ya zulu? Baverse yai kemonisa nde ziku yo tasalama mutindu yina.
88:14, 15. Kana Yehowa kepesa ve nswalu mvutu na bisambu na beto sambu na dyambu mosi buna, yo lenda vanda sambu yandi kezola nde beto monisa mpenza nde beto kesadilaka yandi na masonga yonso.
“BENO KUMISA YANDI, BENO PESA YANDI MERSI”
Beto tadila mutindu kitini ya iya ya mukanda ya Bankunga kemonisa bikuma mingi ya fwete pusa beto na kukumisa Yehowa. Na Nkunga 90, Moize keswaswanisa luzingu ya Ntotila ya “mvula na mvula” ti luzingu ya nkufi kibeni ya muntu. (1 Timoteo 1:17) Na Nkunga 91:2, Moize ketuba nde Yehowa muntu ‘kenwanika yandi mpi kekebaka yandi,’ muntu ya ketaninaka yandi. Bankunga yankaka yina melanda ketubila bikalulu ya kitoko ya Nzambi, mabanza na yandi ya kuzanguka, mpi bisalu na yandi ya kitoko. Bankunga tatu keyantika ti bangogo “Mfumu Nzambi kele ntotila!” (Nkunga 93:1; 97:1; 99:1) Muyimbi-bankunga ketuba nde Yehowa kele Ngangi na beto, mpi yandi kelomba beto na ‘kukumisa yandi mpi kupesa yandi mersi.’—Nkunga 100:4.
Inki mutindu mfumu yina kewaka Yehowa boma fwete twadisa mambu na yandi? Nkunga 101 yina Ntotila Davidi kusonikaka kepesa mvutu na ngyufula yina. Nkunga 102 kesonga beto nde Yehowa ‘tawila bantu na yandi ya mawa mpi tandima bisambu na bo.’ (Nkunga 102:18) Nkunga 103 kebenda dikebi na ntima ya mbote ya Yehowa mpi na kikalulu na yandi ya kuwila bantu mawa. Ntangu muyimbi-bankunga kuyindulaka bima ya Nzambi mesalaka na ntoto, yandi tubaka nde: “Mfumu, nge me salaka bima mingi mpenza! Bima yonso nge me salaka yo na mayele!” (Nkunga 104:24) Bankunga 105 ti 106 kekumisa Yehowa sambu na bisalu na yandi ya kuyituka.—Nkunga 105:2, 5-6; 106:7, 22.
Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:
91:1, 2—Inki mutindu beto lenda ‘kwenda na Nzambi sambu yandi tanina beto’? Lutaninu ya bo ketubila awa kele lutaninu ya kimpeve. Nzambi ketaninaka ve bantu yina ketudilaka yandi ve ntima. Beto kekwendaka na Yehowa na ntangu beto kesosaka lutaninu na yandi, na ntangu beto kekumisaka yandi sambu yandi kele Mfumu ya luyalanganu ya mvimba, mpi na ntangu beto kelongaka nsangu ya mbote ya Kimfumu. Beto kekudiwaka na lutaninu na kimpeve sambu beto kezabaka nde Yehowa kevandaka ntangu yonso ya kuyilama sambu na kusadisa beto.—Nkunga 90:1.
92:13—Inki mutindu bantu ya mbote ‘keyelaka bonso maba’? Diba mezabanaka mingi sambu yo kebutaka mingi. Muntu ya mbote kele bonso diba sambu yandi kele ya kusungama na meso ya Nzambi mpi yandi kelanda kubuta “bambuma ya mbote,” mu mbandu bisalu ya mbote ntangu yonso.—Matayo 7:17-20.
Malongi Sambu na Beto:
90:7, 8, 13, 14. Konso ntangu, mambu ya mbi ya beto kesalaka kebebisaka kinduku na beto ti Nzambi ya kyeleka. Ata masumu ya beto mesala na kinsweki, yandi kemonaka yo. Kansi, kana beto balula mpenza ntima mpi beto yambula mambu yina ya mbi, Yehowa tandima beto dyaka mpi ‘tasonga beto nde yandi kezolaka beto mingi.’
90:10, 12. ‘Sambu luzingu na beto kele nkufi,’ beto fwete lomba nde Nzambi ‘kulonga beto’ na kutanga bilumbu na beto. Inki mutindu? Kana beto kesadila “mayele” na mpila nde beto bebisa ve bilumbu na beto ya mebikala, kansi beto sadila yo na mutindu yina kesepedisa Yehowa. Sambu na kusala yo, beto fwete tula mambu ya kimpeve na kisika ya ntete mpi kusadila ntangu na beto na mayele yonso.—Efezo 5:15, 16; Filipi 1:10.
90:17. Yo mefwana nde beto samba Yehowa sambu yandi “bongisa mambu yonso ya beto ke salaka” mpi yandi sakumuna bikesa ya beto kesala na kisalu ya kusamuna.
92:15, 16. Bakristu ya minunu kelanda na kuvanda “mubisu ti ngolo,” disongidila ngolo na kimpeve, sambu bo kelongukaka Ndinga ya Nzambi ti kikesa yonso mpi bo kevukanaka mbala na mbala ti bansadi ya Yehowa.
94:19. Ata konso kikuma yina kesala nde beto ‘vanda na mpasi, ntima na zulu-zulu,’ kutanga mpi kuyindulula mambu yina kele na Biblia ‘kelembikaka ntima.’
95:7, 8. Kuwa bandongisila ya kekatuka na Biblia, kutudila yo dikebi, mpi kulemfukila yo kukonda kusukinina tasadisa beto na kukonda kukuma ntu-ngolo.—Baebreo 3:7, 8.
106:36, 37. Baverse yai kemonisa nde kusambila biteki ti kupesa makabu na bademo kele kiteso mosi. Yo kemonisa nde bademo lenda kuma kuyala muntu yina kesadilaka biteki na lusambu na yandi. Biblia kelongisila beto nde: “Beno tina banzambi ya biteki.”—1 Yoane 5:21.
Beno ‘Kumisa Mfumu Nzambi!’
Bankunga 104, 105, mpi 106 kesuka ti bangogo yai: ‘Beno kumisa Mfumu Nzambi.’ Nkunga 106 keyantika mpi ti bangogo yina. (Nkunga 104:35; 105:45; 106:1, 48) Nkutu, beto kekuta bangogo ‘Beno kumisa Mfumu Nzambi’ bambala mingi na kitini ya Iya ya mukanda ya Bankunga.
Ntembe kele ve nde beto kele ti bikuma mingi ya kukumisa Yehowa. Kitini ya tatu ti ya iya ya mukanda ya Bankunga mepesa beto mambu mingi ya beto fwete yindulula, mpi yo mefulusa ntima na beto ti ntonda sambu na Tata na beto ya zulu. Na ntangu beto keyindula mambu yonso ya Yehowa mesalaka sambu na beto mpi mambu yina yandi tasala sambu na beto na bilumbu kekwisa, keti yo kepusa beto ve na ‘kukumisa’ yandi ti ngolo na beto yonso?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 8]
Bonso Azafi, yo tavanda mbote nde beto kwenda ‘penepene na Nzambi’ sambu na kununga mambi
[Kifwanisu ya kele na lutiti 9]
Nzambi kubedisaka Farao na Nzadi-Mungwa ya Mbwaki
[Kifwanisu ya kele na lutiti 9]
Keti nge kezaba sambu na nki Biblia kebinga mana nde “madia ya bawanzio”?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 11]
Inki kesadisaka na kulembika ntima na beto kana beto kele ‘na mpasi, ntima na zulu-zulu’?