“Beno Me Waka nki Mutindu Yobi Kangaka Ntima”

“Beno me waka nki mutindu Yobi kangaka ntima, ebuna beno zaba nki mambu Mfumu Nzambi salaka yandi na nsuka-nsuka; sambu Mfumu Nzambi ke wilaka bantu mawa.”​—YAKOBO 5:11.

1, 2. Inki bampasi bankwelani zole ya Pologne kukutanaka ti yo?

HARALD ABT kukumaka Mbangi ya Yehowa kiteso ya mvula mosi ntangu basoda ya Hitler kubotulaka Danzig (bubu yai Gdańsk) na nordi ya Pologne. Na ntangu yina mambu kukumaka mpasi mingi sambu na Bakristu ya kyeleka ya insi yina. Bapolisi ya Hitler kupusaka Harald na ngolo na kutula maboko na mukanda mosi sambu na kumonisa nde yandi kele dyaka ve Mbangi ya Yehowa, kansi yandi buyaka. Na nima ya kulutisa mwa bamposo na boloko, bo tindaka yandi na camp ya konsatrasio ya Sachsenhausen, mpi kuna mbala na mbala bo vandaka kubula yandi mpi kupesa yandi boma nde bo tafwa yandi. Mfumu mosi kusongaka yandi nzo yina bo vandaka kufwa bantu mpi kuzabisaka yandi nde, “Kana nge yambula ve kusadila Yehowa, na nima ya bilumbu 14 nge takwenda kuna sambu na kukutana ti Yehowa na nge.”

² Ntangu bo kangaka Harald, nkento na yandi Elsa vandaka kunwisa bebe na bo ya bangonda kumi. Kansi, bapolisi ya Hitler kubikaka yandi ve pima. Ntama mingi ve, bo botulaka bebe na yandi, mpi bo tindaka yandi na camp ya konsatrasio ya Auschwitz kisika bo vandaka kufwa bantu mingi. Ata mpidina, bonso bakala na yandi, yandi kufwaka ve na bamvula yina yonso. Nge lenda tanga mambu mingi ya kemonisa mutindu bo kangaka ntima na Nzozulu ya Nkengi ya Kifalansa ya Aprili 15, 1980. Harald kusonikaka nde: “Na kimvuka, mu lutisaka bamvula 14 na ba camp ya konsatrasio mpi na baboloko sambu na lukwikilu na munu. Bantu vandaka kuyula munu nde: ‘Keti nkento na nge kusadisaka nge na kukanga ntima na bampasi yina yonso?’ Ee, yandi sadisaka munu mpenza! Banda na luyantiku, mu zabaka nde yandi tayambula ve ata fyoti na kusadila Yehowa, mpi dyambu yai kusadisaka munu mingi. Mu zabaka mpi nde yandi tasepela nde mu fwa ya kwikama olie ya kumona nde bo meyambula munu sambu mu mebuya kusadila Nzambi. . . . Elsa kukangaka ntima na bampasi mingi na bamvula yina yandi lutisaka na ba camp ya konsatrasio na Allemagne.”

3, 4. (a) Mbandu ya banani lenda pesa Bakristu kikesa ya kukanga ntima? (b) Sambu na nki Biblia kelongisila beto na kutadila mambu yina Yobi kukutanaka ti yo?

³ Mutindu Bambangi mingi lenda tendula yo, kumona mpasi kevandaka ve pete. Yo yina,  Biblia kelongisila Bakristu yonso nde: “Beno yindula baprofete yina vandaka kutuba na zina ya Mfumu Nzambi; beno baka mbandu na bo, sambu bo kangaka ntima na bampasi na bo.” (Yakobo 5:10) Na bamvu-nkama yina meluta, bantu memonisaka bansadi mingi ya Nzambi mpasi kukonda kikuma. Mbandu yina “batemwe” mingi yai mebikaka lenda pesa beto kikesa ya kulanda na kubaka ntinu na beto ya Bukristu ti kukanga ntima.​—Baebreo 11:32-38; 12:1.

⁴ Na masolo ya Biblia, Yobi kele mbandu ya kuluta nene na yina metala kukanga ntima. Yakobo kusonikaka nde: “Beto ke bingaka bo ‘bantu ya kiese’, sambu bo kangaka ntima. Beno me waka nki mutindu Yobi kangaka ntima, ebuna beno zaba nki mambu Mfumu Nzambi salaka yandi na nsuka-nsuka; sambu Mfumu Nzambi ke wilaka bantu mawa.” (Yakobo 5:11) Mambu yina Yobi kukutanaka ti yo kepesa beto ngindu ya lusakumunu yina kekinga bantu ya kwikama, yina Yehowa kesakumunaka. Dyaka, yo kemonisa bakyeleka yina tasadisa beto na bantangu ya mpasi. Mukanda ya Yobi kesadisa beto na kupesa bamvutu na bangyufula yai: Kana beto mekutana ti bampasi, sambu na nki beto fwete sosa kuzaba minsiku ya mfunu yina dyambu yango ketadila? Inki bikalulu kesadisaka beto na kukanga ntima? Inki mutindu beto lenda pesa kikesa na Bakristu yina kenyokwama?

Kubakisa Mambu Mbote-Mbote

5. Inki ntembe ya kuluta mfunu beto fwete vila ve kana beto mekutana ti bampasi to mpukumuna?

⁵ Sambu na kutanina bukatikati na beto ya kimpeve na ntangu ya mpasi, beto fwete bakisa mambu mbote-mbote. Kana ve, bampasi lenda sala nde beto bakisa ve mbote mambu ya kimpeve. Ntembe ya metadila kwikama ya bantu na Nzambi kele dyambu ya mfunu mingi kuluta. Tata na beto ya kele na zulu ketuba mambu yai ya beto fwete tudila mpenza dikebi: “Mwana na mono, vanda mayele, ebuna mono ta mona kiese; mpidina konso muntu yina ta tonga mono, mono ta zaba kupesa yandi mvutu.” (Bingana 27:11) Yai kele lukumu ya nene kibeni! Ata beto kele ti bifu mpi beto kele bantu ya kukonda kukuka, beto lenda sepedisa Ngangi na beto. Beto kesepedisaka yandi ntangu zola na beto sambu na yandi kepusaka beto na kukanga ntima na ntwala ya bampasi mpi bampukumuna. Zola ya kyeleka kekangaka ntima na mambu yonso mpi yo kemanaka ve.​—1 Korinto 13:7, 8.

6. Inki mutindu Satana ketongaka Yehowa, mpi na nki kiteso?

⁶ Mukanda ya Yobi kemonisa pwelele nde Satana muntu ketongaka Yehowa. Yo kemonisa mpi bikalulu ya mbi ya mbeni yai ya kemonanaka ve mpi mpusa na yandi ya kufwa bangwisana na beto ti Nzambi. Mutindu mbandu ya Yobi kemonisa yo, Satana kefundaka bansadi yonso ya Yehowa nde bo kesadilaka yandi na bwimi mpi yandi kesosaka kumonisa nde zola na bo sambu na Nzambi lenda mana. Yandi meyantikaka kutonga Nzambi banda ntama. Ntangu bo kulaka Satana na zulu, ndinga mosi kubingaka yandi muntu ya ‘kefundaka bampangi na beto’ mpi yo yikaka nde yandi kefundaka bo “mpimpa ti mwini” “na meso ya Nzambi na beto.” (Kusonga 12:10) Kana beto kekanga ntima na kwikama yonso, beto lenda monisa nde mambu yai ya yandi kefundilaka beto kele ya luvunu.

7. Inki kele mutindu ya mbote ya kununga kulemba ya kinsuni?

⁷ Beto fwete vila ve nde Dyabulu tasadila konso mpasi yina ya beto kekutana ti yo sambu na kupusa beto na kuyambula Yehowa. Inki ntangu yandi mekaka Yezu? Ntangu Yezu kuvandaka ti nzala sambu yandi dyaka ve bilumbu mingi. (Luka 4:1-3) Kansi, ngolo ya kimpeve yina Yezu kuvandaka na yo kusadisaka yandi na kubuya bampukumuna ya Dyabulu na kikesa yonso. Sambu na kukanga ntima, yo kele mfunu mingi na kununga konso kulemba  ya kinsuni ya beto kele na yo, mu mbandu kulemba yina mekatuka na maladi to na kimununu, ti ngolo ya kimpeve! Ata “nitu na beto ke fwa,” beto keyambulaka ve sambu “mabanza ya ntima na beto ke kuma ya mpa konso kilumbu.”​—2 Korinto 4:16.

8. (a) Inki mutindu mawi ya mbi lenda lembisa beto? (b) Inki nkadilu Yezu kuvandaka ti yo?

⁸ Dyaka, mawi ya kelembisa mabanza lenda lembisa beto na kimpeve. Mpangi mosi lenda kudiyula nde, ‘Sambu na nki Yehowa mepesa nzila nde dyambu yai kukumina munu?’ Kana bo mesadila yandi mambu mbote ve, mpangi yankaka lenda kudiyula nde, ‘Inki mutindu mpangi yai mesadila munu mambu mutindu yina?’ Mawi ya mutindu yai lenda pusa beto na kuvila bantembe ya mfunu mpi kutula dikebi yonso kaka na bampasi na beto. Yo kemonana nde makasi ya Yobi kuwilaka banduku na yandi tatu ya mbi kupesaka yandi mpasi mingi na mawi kuluta maladi na yandi. (Yobi 16:20; 19:2) Mutindu mosi, ntumwa Polo kumonisaka nde kana makasi mezinga mingi, yo lenda “pesa Satana nzila” to okazio. (Efezo 4:26, 27) Na kisika ya kubumba makasi to ya kutula dikebi mingi na mambu ya mbi ya bo mesadila bo, Bakristu fwete landa mbandu ya Yezu mpi kutula “ntima na Nzambi yina ke sambisaka bantu mbote-mbote.” (1 Piere 2:21-23) Kuvanda ti “mabanza” ya Yezu lenda sadisa beto mpenza na kunwana ti Satana.​—1 Piere 4:1.

9. Nzambi kendimisa nde yandi tapesa beto nki na yina metala kilo ya beto fwete nata to bampukumuna ya beto kekutana ti yo?

⁹ Beto fwete monaka ve ata fyoti nde bampasi na beto kele kidimbu ya kemonisa nde Nzambi mebuya beto. Kukonda kubakisa mambu mutindu yina kupesaka Yobi mpasi na ntangu banduku na yandi ya mbi vandaka kutubila yandi mambu ya nku. (Yobi 19:21, 22) Biblia kendimisa beto nde: “Nzambi lenda mekama ve na mambu ya mbi mpi yandi mosi kemekaka ve ata muntu mosi.” (Yakobo 1:13, NW) Nkutu, Yehowa kesila nde yandi tasadisa beto na kunata konso kilo yina beto kele na yo mpi nde yandi takatula beto na konso mpukumuna yina beto kekutana ti yo. (Nkunga 55:23; 1 Korinto 10:13) Kana beto kekwenda penepene ya Nzambi na ntangu ya mpasi, beto lenda tadila mambu ti mabanza ya mbote mpi kununga na kuvanda bambeni ya Satana.​—Yakobo 4:7, 8.

Mambu ya Kesadisaka na Kukanga Ntima

10, 11. (a) Inki kusadisaka Yobi na kukanga ntima? (b) Inki mutindu kuvanda ti kansansa ya mbote kusadisaka Yobi?

¹⁰ Ata Yobi kukutanaka ti mambu ya mpasi, yika mpi bangogo ya mbi ya bantu yina kwisaka “kupesa yandi kikesa,” mpi ata yandi zabaka ve kisina ya bampasi na yandi, Yobi kuvandaka kaka ya kwikama. Inki beto lenda longuka na mutindu yandi kangaka ntima? Ntembe kele ve nde, kima kusadisaka yandi mingi kibeni na kununga kele kwikama na yandi na Yehowa. “Yandi vandaka mpi muntu ya mbote, yandi vandaka kuzola ve kusala mambu ya mbi.” (Yobi 1:1) Yandi vandaka kusala mutindu yina na luzingu na yandi yonso. Yandi buyaka kupesa Yehowa mukongo, ata ntangu yandi vandaka kubakisa ve sambu na nki yandi kumaka kunyokwama na mbala mosi. Yobi vandaka kukwikila nde yandi fwete sadila Nzambi na ntangu ya mbote ti ya mbi.​—Yobi 1:21; 2:10.

¹¹ Kuvanda ti kansansa ya mbote kusadisaka mpi Yobi. Na ntangu yina yo vandaka kumonana bonso nde yandi kezola kufwa, yandi bakaka kikesa na kuzaba nde yandi sadisaka mpenza bankaka, nde yandi vandaka kuzitisa minsiku ya lunungu ya Yehowa, mpi nde yandi buyaka mitindu yonso ya lusambu ya luvunu.​—Yobi 31:4-11, 26-28.

12. Yobi kusalaka nki ntangu Elihu kusadisaka yandi?

¹² Yo kele kyeleka nde Yobi kuvandaka ti mfunu ya lusadisu sambu na kusoba mabanza na yandi na mambu yankaka. Mpi yandi ndimaka lusadisu yango na kudikulumusa yonso. Yai kele dyambu yankaka ya kusadisaka yandi na kukanga ntima. Yobi kulandaka bandongisila ya mayele ya Elihu na luzitu yonso, mpi yandi ndimaka kunganina yina Yehowa kunganinaka yandi. Yandi ndimaka nde: “Mono vandaka kutuba bima yina ya mono vandaka kuzaba ve. . . . Mono ke wa nsoni na mambu yonso ya mono tubaka; . . . mpidina mono me kudipakula pusiere ti putulu ya tiya.” (Yobi 42:3, 6) Ata Yobi kuvandaka kaka maladi, yandi sepelaka na kusoba mutindu na yandi ya kuyindula, yo yina kusadisaka yandi na kupusana penepene ya Nzambi. Yandi tubaka nde: ‘[Yehowa] mono mezaba nde nge kele ngolo mingi; nge lenda sala mambu yonso.’ (Yobi 42:2) Sambu Yehowa kusadisaka Yobi na kubakisa bunene na yandi, Yobi kubakisaka mbote kibeni kisika na yandi na ntwala ya Ngangi.

13. Inki mutindu kikalulu ya kulolula kunatilaka Yobi mambote?

 ¹³ Yobi kele mbandu ya mbote kibeni na yina metala kulolula. Banduku na yandi kupesaka yandi mpasi mingi, kansi ntangu Yehowa kulombaka Yobi na kusamba sambu na bo, yandi salaka yo. Na nima, Yehowa kubelulaka Yobi. (Yobi 42:8, 10) Yo ke pwelele nde, kima tasadisa beto na kukanga ntima kele zola mpi kikalulu ya kulolula, kansi kubumba makasi ve. Kukonda kubumba makasi kepesaka beto kikesa na kimpeve mpi Yehowa kesakumunaka bantu yina kesalaka mutindu yina.​—Marko 11:25.

Bandongisi ya Mbote Yina Kesadisaka Beto na Kukanga Ntima

14, 15. (a) Inki bikalulu tasadisa ndongisi na kusadisa bankaka? (b) Tendula sambu na nki Elihu kunungaka na kusadisa Yobi.

¹⁴ Dilongi yankaka ya beto lenda baka na disolo ya Yobi kele mfunu ya bandongisi ya mayele. Bantu ya mutindu yina kele bampangi ya mebutukaka sambu “na ntangu ya mpasi.” (Bingana 17:17) Kansi, mutindu mbandu ya Yobi kemonisa yo, bandongisi yankaka lenda pesa beto mpasi mingi na kisika ya kusadisa beto. Ndongisi ya mbote fwete kuditula na kisika ya muntu mpi kuzitisa yandi mutindu Elihu kusalaka. Bantangu yankaka yo lenda lomba nde bankuluntu ti Bakristu yankaka ya kuyela kusadisa bampangi yina kekutana ti bampasi na kusoba mutindu na bo ya kuyindula, mpi bandongisi yai lenda longuka mambu mingi na mukanda ya Yobi.​—Galatia 6:1; Baebreo 12:12, 13.

¹⁵ Beto lenda baka malongi mingi ya mbote na mutindu Elihu kusalaka mambu. Yandi widikilaka na mawete yonso na ntwala ya kupesa mvutu na bangindu ya mbi ya banduku tatu ya Yobi. (Yobi 32:11; Bingana 18:13) Elihu kusolulaka ti Yobi mutindu muntu kesolulaka ti nduku na yandi. (Yobi 33:1) Na kuswaswana ti banduku tatu ya Yobi, yandi vandaka kumona ve nde yandi meluta Yobi. Yandi tubaka nde: “Mono mpi yandi salaka mono na ntoto ya tuma bonso nge.” Yandi vandaka kuzola ve kusadila bangogo ya buzoba sambu na kupesa dyaka Yobi mpasi. (Yobi 33:6, 7; Bingana 12:18) Na kisika ya kubedisa Yobi sambu na luzingu na yandi ya ntama, Elihu kusikisaka yandi sambu na lunungu na yandi. (Yobi 33:32) Kima ya kuluta mfunu kele nde Elihu vandaka kutadila mambu mutindu Nzambi ketadilaka yo, mpi yandi sadisaka Yobi na kutula dikebi mpi na kubakisa nde Yehowa lenda sala ve mbi ata fyoti. (Yobi 34:10-12) Yandi syamisaka Yobi na kuvingila Yehowa olie ya kusosa kumonisa lunungu na yandi mosi. (Yobi 35:2; 37:14, 23) Bankuluntu ti Bakristu yankaka fwete baka mpenza mambote na malongi yai.

16. Inki mutindu banduku tatu ya Yobi kukumaka bisadilu ya Satana?

¹⁶ Bandongisila ya mayele ya Elihu meswaswana ti bangogo ya mbi ya Elifazi, Bildadi, mpi Sofare. Yehowa kuzabisaka bo nde: “Beno me tuba ve mambu ya kieleka sambu na mono.” (Yobi 42:7) Ata bo vandaka kutuba nde bo vandaka ti bangindu ya mbote, bo vandaka bonso bisadilu ya Satana kansi banduku ya kwikama ve. Banda na luyantiku, bo yonso tatu kutubaka nde Yobi yandi mosi kuvandaka na kisina ya bampasi na yandi. (Yobi 4:7, 8; 8:6; 20:22, 29) Elifazi kutubaka nde Nzambi ketulaka ve ntima na bansadi na yandi, mpi nde kwikama na bo kele ve mfunu na meso na yandi. (Yobi 15:15; 22:2, 3) Yandi fundaka nkutu Yobi sambu na bifu yina yandi salaka ve. (Yobi 22:5, 9) Kansi Elihu kusadisaka Yobi na kimpeve mpi yai kele lukanu ya ndongisi ya zola kevandaka na yo ntangu yonso.

17. Inki beto fwete vila ve kana beto mekutana ti bampasi?

 ¹⁷ Beto lenda baka dyaka dilongi yankaka ya metadila kukanga ntima na mukanda ya Yobi. Nzambi na beto ya zola ketalaka luzingu na beto, mpi yandi mefwana mpi kele ti luzolo ya kusadisa beto na mitindu mingi. Na luyantiku, beto tubilaka mbandu ya Elsa Abt. Yindulula mambu yai ya yandi tubaka na nsuka: “Na ntwala nde bo kanga munu, mu tangaka mukanda ya mpangi-nkento mosi yina kutubaka nde na ntangu ya mpasi ya ngolo, mpeve ya Yehowa kepesaka beto ngemba ya mabanza. Mu yindulaka nde yandi lutisaka ndilu. Kansi ntangu mu kutanaka ti bampasi, mu bakisaka nde mpangi yina kuvandaka ti raison. Kana nge mekutana ti yo ntete ve, yo kele mpasi na kuyindula dyambu ya mutindu yina, kansi mu monaka yo munu mosi. Ya kyeleka, Yehowa kesadisaka.” Elsa vandaka kutubila ve mambu yina Yehowa lenda sala to mambu yina yandi salaka bamvula mingi meluta na bilumbu ya Yobi. Yandi vandaka kutubila bilumbu na beto. Ya kyeleka, “Yehowa kesadisaka”!

Kyese na Muntu Yina Kekanga Ntima

18. Inki balusakumunu Yobi kubakaka sambu yandi kangaka ntima?

¹⁸ Bantu mingi ve na kati na beto takutana ti bampasi ya ngolo bonso yina Yobi kukutanaka ti yo. Kansi, ata konso mpasi yina beto lenda kutana ti yo na ngidika yai ya bima, beto kele ti bikuma ya mbote ya kuvanda kaka ya kwikama bonso Yobi. Ya kyeleka, kukanga ntima kutomisaka luzingu ya Yobi. Yo kumisaka yandi ya kukuka. (Yakobo 1:2-4) Yo kumisaka bangwisana na yandi ti Nzambi ngolo. Yandi kundimaka nde: “Ntangu yina mono vandaka kuzaba nge kaka na kutuba ya bantu ya nkaka, kansi ntangu yai mono me mona nge na meso na mono mosi.” (Yobi 42:5) Yo kemonana nde Satana kele muntu ya luvunu sambu yandi nungaka ve na kufwa kwikama ya Yobi. Bamvula mingi na nima, Yehowa kutubaka nde nsadi na yandi Yobi kele muntu ya lunungu. (Ezekiele 14:14) Disolo ya kwikama mpi ya kukanga ntima na yandi kepesaka bansadi ya Nzambi kikesa ata bubu yai.

19. Sambu na nki nge keyindula nde kukanga ntima kele mfunu?

¹⁹ Ntangu Yakobo kusonikilaka Bakristu ya mvu-nkama ya ntete na yina metala kukanga ntima, yandi tubilaka mambote yina kukanga ntima kenataka. Mpi yandi sadilaka mbandu ya Yobi sambu na kuyibusa bo nde Yehowa kesakumunaka mingi kibeni bansadi na yandi ya kwikama. (Yakobo 5:11) Na Yobi 42:12, beto ketanga nde: “Mfumu Nzambi sakumunaka Yobi na luzingu na yandi ya mpa, kuluta luzingu na yandi ya ntete.” Nzambi kupesaka Yobi mbala zole bima yina yandi vidisaka, mpi Yobi kuzingaka luzingu ya nda mpi ya kyese. (Yobi 42:16, 17) Mutindu mosi, konso mpasi yina lenda lomba nde beto kangila yo ntima na nsuka ya ngidika yai tamana mpi beto tayibuka yo ve na inza ya mpa ya Nzambi. (Yezaya 65:17; Kusonga 21:4) Beto mewaka nki mutindu Yobi kangaka ntima, mpi ti lusadisu ya Yehowa, beto kebaka lukanu ya kulanda mbandu ya Yobi. Biblia kesila nde: “Kiese na muntu yina ke nungaka na ntangu ya bampasi, sambu kana yandi me nunga kumeka yango imene, yandi ta baka moyo; moyo yina kele matabisi ya Nzambi me silaka na bantu yina ke zolaka yandi.”​—Yakobo 1:12.

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Inki mutindu beto lenda pesa Yehowa kyese?

• Sambu na nki beto fwete tubaka ve nde bampasi na beto kemonisa nde Nzambi mebuya beto?

• Inki mambu kusadisaka Yobi na kukanga ntima?

• Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Elihu na yina metala kupesa bampangi kikesa?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 20]

Ndongisi ya mbote kekuditulaka na kisika ya muntu, mpi kezitisaka yandi

[Bifwanisu ya kele na lutiti 21]

Elsa ti Harald Abt