Kuzola Mpangi na Beto Ketendula Inki?

“Nge fweti zola mpangi na nge bonso nge mosi.”​—MATAYO 22:39.

1. Inki mutindu beto kemonisaka nde beto kezolaka Nzambi?

INKI Yehowa kelombaka na bantu yina kesambilaka yandi? Yezu kuvutulaka mvutu na ngyufula yai na bangogo ya pete mpi ya ke na ntendula ya nene. Yandi tubaka nde nsiku ya kuluta nene kele kuzola Yehowa na ntima, na moyo, na mabanza mpi na ngolo na beto yonso. (Matayo 22:37; Marko 12:30) Mutindu beto monaka yo na disolo yina meluta, kuzola Nzambi ketendula kulemfukila yandi mpi kulunda bansiku na yandi sambu na zola yina yandi memonisilaka beto. Sambu na bantu yina kezolaka Nzambi, kusala luzolo na yandi kele kilo ve; yo kepesaka bo kyese.​—Nkunga 40:9; 1 Yoane 5:2, 3.

2, 3. Sambu na nki beto fwete tula dikebi na nsiku yina ketuba nde beto fwete zola mpangi na beto, mpi nki bangyufula yo kebasisa?

² Yezu kutubaka nde nsiku ya zole kekwenda nzila mosi ti yina ya ntete: “Nge fweti zola mpangi na nge bonso nge mosi.” (Matayo 22:39) Ntangu yai beto kezola kutubila nsiku yai ya zole, mpi beto kele ti kikuma ya mbote ya kutadila yo. Beto kezinga na ntangu mosi yina bantu kemonisa zola ya bwimi mpi ya mbi. Ntangu mpeve ya Nzambi kupusaka Polo na kusonika mambu ya metala “bilumbu ya nsuka,” yandi sonikaka nde bantu tazolaka ve bantu yankaka, kansi bo takudizolaka bo mosi, tazolaka mbongo, mpi tazolaka byese ya nsi-ntoto. Mingi tavandaka ve ti “zola ya bampangi,” to mutindu mbalula mosi ya Biblia ketuba, bo “takondaka zola ya mbote sambu na mabuta na bo.” (2 Timoteo 3:1-4) Yezu Kristu kutubaka na ntwala nde: ‘Bantu mingi . . . tateka bantu yankaka mpi bo ta mengana. . . . Kuzolana na kati ya bantu mingi tayantika kumana.’​—Matayo 24:10, 12.

³ Kansi, zaba nde Yezu kutubaka ve nde zola ya bantu yonso tamana. Sambu ntangu yonso, kevandaka mpi tavandaka ti bantu ya kemonisaka zola ya kyeleka yina Yehowa kelombaka mpi yina yandi mefwana na kubaka. Bantu yina kezolaka mpenza Yehowa tasala yonso sambu na kutadila bantu yankaka mutindu yandi ketadilaka bo. Kansi, nani kele mpangi na beto yina beto fwete zola? Inki mutindu beto fwete monisa zola na mpangi na beto? Masonuku lenda sadisa beto na kupesa mvutu na bangyufula yai ya mfunu.

 Nani Kele Mpangi na Mono?

4. Na kutadila Levi kapu ya 19, yo lombaka nde Bayuda kumonisa zola na banani?

⁴ Ntangu Yezu kusongaka Mufarize nde nsiku ya zole ya kuluta nene kuvandaka ya kuzola mpangi na nge bonso nge mosi, yandi vandaka kutubila nsiku mosi ya sikisiki yina Nzambi pesaka na bantu ya Izraele. Nsiku yango kele na Levi 19:18. Kaka na kapu yina mosi, Nzambi songaka Bayuda na kutadila mpi bantu yankaka bonso bampangi na bo, ata bayina kuvandaka ve Bayuda. Baverse 33, 34 ketuba nde: ‘Nzenza yina mekwisa kuzinga na ntoto na beno, beno baka yandi bonso mpangi na beno mosi, sambu beno vandaka banzenza na nsi ya Ezipte.’ Yo yina, yo lombaka nde bo zola ata bantu yina kuvandaka ve Bayuda, mingi-mingi baprozelite.

5. Inki mutindu Bayuda vandaka kubakisa zola ya mpangi?

⁵ Kansi, bamfumu ya Bayuda ya ntangu ya Yezu vandaka kutadila mambu mutindu yankaka. Bankaka vandaka kulonga nde bo fwete sadila bangogo “nduku” mpi “mpangi” kaka na Bayuda, mpi kuyina bantu yina kuvandaka Bayuda ve. Balongi ya mutindu yina vandaka kuyindula nde bantu yina kesambilaka Nzambi fwete mona mpamba bayina kesambilaka ve. Mukanda mosi ketuba nde “na bangindu ya mutindu yina, yo vandaka mpasi na kuyedisa zola. Kimbeni vandaka kukuma mingi mpenza.”

6. Inki mambu zole yina Yezu kutubilaka na yina metala kuzola mpangi?

⁶ Na Disolo ya zulu ya Ngumba, Yezu kutubilaka dyambu yai mpi kumonisaka pwelele nani bo fwete zola. Yandi tubaka nde: “Beno me waka nde bo tubilaka beno nde: ‘Zola mpangi na nge, kansi menga mbeni na nge.’ Kansi mono ke tubila beno nde: Beno zola bambeni na beno, samba Nzambi sambu na bantu yina ke monisaka beno mpasi. Mpidina beno ta vanda mpenza bana ya Tata na beno yina kele na zulu. Sambu yandi ke basisaka ntangu na yandi na zulu sambu na bantu ya mbi ti na bantu ya mbote, yandi ke nokisaka mvula na yandi na bantu yina ke salaka mambu ya mbote ti na bayina ke salaka mambu ya mbi.” (Matayo 5:43-45) Yezu kutubilaka mambu zole awa. Ya ntete, Yehowa kekabaka mpi kesalaka mambu ya mbote na bantu ya mbote ti na bantu ya mbi. Ya zole, beto fwete landa mbandu na yandi.

7. Inki dilongi beto lenda baka na kingana ya Musamaria?

⁷ Na dibaku yankaka, Muyuda mosi yina kuzabaka Nsiku mbote, kuyulaka Yezu nde: ‘Nani kele mpangi na mono’? Yezu kupesaka yandi mvutu na kutubilaka kingana ya Musamaria yina kusadisaka Muyuda mosi ya babandi kulwadisaka mpi kubotulaka bima yonso. Ata Bayuda vandaka kuvweza Basamaria, Musamaria yango bakaka bakala yina ya Muyuda, kukangaka bamputa na yandi mpi kunataka yandi na nzo ya banzenza kisika bo lendaka kusansa yandi. Inki dilongi beto lenda baka? Beto fwete monisa mpi zola na bantu yina kele ve bantu ya mpusu, kikanda, to dibundu na beto.​—Luka 10:25, 29, 30, 33-37.

Kuzola Mpangi na Beto Ketendula Inki?

8. Levi kapu ya 19 ketuba nki na yina metala mutindu ya kumonisa zola?

⁸ Kuzola mpangi, ti kuzola Nzambi, kele ve mawi ya mpamba, yo kelomba kumonisa yo na bisalu. Kutadila mambu yina kele na baverse ya  ntwala mpi ya nima ya nsiku yina kele na Levi 19, yina kesyamisa bantu ya Nzambi na kuzola bampangi na bo bonso bo mosi tasadisa beto. Beto ketanga nde Nzambi lombaka bantu ya Izraele na kukabula bambuma ya bilanga na bo ti bansukami mpi banzenza. Bo vandaka ve ti nswa ya kuyiba, kukusa, to kuta luvunu. Yo lombaka nde na ntangu ya kusambisa mambu, bantu ya Izraele kuzenga yo na lunungu yonso. Ata yo lombaka nde bo pesa ndola kana yo vandaka mfunu na kusala yo, Nzambi songaka bo na sikisiki yonso nde: “Kubumbila mpangi na nge kimbeni ve na ntima.” Bo vukisaka nsiku yai ti bansiku yankaka na bangogo yai: “Zola mpangi na nge bonso nge mosi.”​—Levi 19:9-11, 15, 17, 18.

9. Sambu na nki Yehowa kulombaka bantu ya Izraele na kuvanda ntama ti makanda yankaka?

⁹ Ata Nzambi lombaka bantu ya Izraele na kumonisa zola na bantu yankaka, yandi lombaka bo mpi na kuvanda ntama ti bantu yina vandaka kusambila banzambi ya luvunu. Yehowa kukebisaka bo na bigonsa mpi malanda ya mbi ya kuvukana ti bantu ya mbi. Mu mbandu, sambu na yina metala makanda yina bantu ya Izraele zolaka kubotula ntoto, Yehowa kutubaka nde: “Beno lenda kwela bo ve, beno lenda pesa mpi bana na beno nzila ve na kukwela bo, mbaimbai bo ta benda bana na beno na kuvila mono Mfumu Nzambi ti na kusamba banzambi ya nkaka. Ebuna Mfumu Nzambi ta wila beno makasi.”​—Kulonga 7:3, 4.

10. Na nki beto fwete keba?

¹⁰ Mutindu mosi, Bakristu fwete keba na kusala kinduku ti bantu yina lenda lembisa lukwikilu na bo. (1 Korinto 15:33) Biblia kelongisila beto nde: “Beno kwenda kuvukana ve ti bamimpani,” bantu yina kele ve na dibundu ya Bukristu. (2 Korinto 6:14) Dyaka, Biblia kelongisila Bakristu na kukwela “kaka na Mfumu.” (1 Korinto 7:39, NW) Ata mpidina, beto fwete mona ve mpamba bantu yina kesambilaka ve Yehowa ti beto. Kristu kufwaka sambu na bantu ya masumu, mpi bantu mingi yina vandaka kusala mambu ya mbi mesobaka luzingu na bo mpi mewakanaka ti Nzambi.​—Roma 5:8; 1 Korinto 6:9-11.

11. Inki kele mutindu ya kuluta mbote ya kumonisa zola na bantu yina kesadilaka ve Yehowa, mpi sambu na inki?

¹¹ Sambu na yina metala kumonisa zola na bantu yina kesadilaka ve Nzambi, mutindu ya kuluta mbote ya kusala yo kele ya kulanda mbandu ya Yehowa yandi mosi. Ata yandi kezolaka ve mambu ya mbi, yandi kepesaka bantu yonso dibaku ya kubalula ntima, ya kuyambula banzila ya mbi mpi kubaka luzingu ya mvula na mvula. (Ezekiele 18:23) Yehowa “ke zolaka nde bantu yonso kubalula ntima.” (2 Piere 3:9) Luzolo na yandi kele nde “bantu [ya mitindu] yonso kuguluka, bo kuzaba mambu ya kieleka.” (1 Timoteo 2:4) Kikuma yo yina Yezu tindaka balongoki na yandi na kukwenda kusamuna mpi kulonga mpi “kukumisa bantu yonso balonguki.” (Matayo 28:19, 20) Ntangu beto kesalaka kisalu yai, beto kemonisaka zola sambu na Nzambi mpi na bampangi na beto, ee, nkutu ata na bambeni na beto!

Zola Sambu na Bampangi na Beto Bakristu

12. Ntumwa Yoane kusonikaka nki na yina metala kuzola mpangi?

¹² Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Beto sala bantu yonso mbote, kansi mingimingi na bayina beto kele na bo lukwikilu mosi.” (Galatia 6:10, NW) Sambu beto kele Bakristu, beto fwete monisa zola sambu na bantu yina beto kele na bo lukwikilu mosi, disongidila bampangi na beto ya kimpeve ya babakala ti ya bankento. Sambu na nki zola yango kele mfunu? Sambu na kumonisa mfunu ya zola yai, ntumwa Yoane kusonikaka nde: “Muntu yina ke mengaka mpangi na yandi, yandi kele bonso muntu yina me fwa muntu ya nkaka. . . Kana muntu ke tuba nde: ‘Mono kezolaka Nzambi’, kansi yandi ke mengaka mpangi na yandi, yandi kele muntu ya luvunu.  Sambu muntu yina ke zolaka ve mpangi na yandi yina ya yandi ke monaka, nki mutindu yandi lenda zola Nzambi yina ya yandi me monaka ntete ve?” (1 Yoane 3:15; 4:20) Bangogo yai kele ya ngolo mpenza. Yezu Kristu kusadilaka bangogo “muntu yina mefwa muntu yankaka” mpi “muntu ya luvunu” sambu na Satana Dyabulu. (Yoane 8:44) Beto tazola ve nde bo sadila bangogo yai sambu na beto!

13. Na nki mitindu beto lenda monisa zola na bampangi na beto Bakristu?

¹³ Nzambi mezabisaka Bakristu ya kyeleka ‘mutindu bo fwete zolana bo na bo.’ (1 Tesalonika 4:9) Beto fwete zolana ‘na munoko kaka ve, kansi beto fwete zolana na kuzolana ya kyeleka yina kemonikaka na bisalu.’ (1 Yoane 3:18) Beto fwete zola bantu na “kuzola ya kieleka.” (Roma 12:9) Zola kepusaka beto na kuvanda bantu ya mbote, ya mawete, ya kelolulaka, mpi ya kekangaka ntima, ya ke na kimpala ve, ya ke na lulendo ve, ya kekudisongaka ve, to ya kesosaka ve mambote ya bo mosi. (1 Korinto 13:4, 5; Efezo 4:32) Yo kepusaka beto na ‘kusadisana.’ (Galatia 5:13) Yezu kusongaka balongoki na yandi na kuzolana mutindu yandi zolaka bo. (Yoane 13:34) Yo yina, Mukristu fwete vanda ti luzolo ya kupesa ata nkutu luzingu na yandi sambu na bampangi na yandi Bakristu kana yo kelomba nde yandi sala yo.

14. Inki mutindu beto lenda monisa zola na kati ya dibuta?

¹⁴ Zola fwete monana na dibuta ya Bakristu, mingimingi zola fwete vanda na kati ya bakala ti nkento na yandi. Sambu nsinga ya makwela kevandaka mpenza ngolo, yo pusaka ntumwa Polo na kutuba nde: “Babakala mpi fweti zola bankento na bo, mutindu bo ke zolaka nitu na bo mosi. Bakala yina ke zolaka nkento na yandi, yandi ke kudizolaka yandi mosi.” (Efezo 5:28) Polo kuvutukilaka ndongisila yai na baverse tanu na nima ya verse yai. Bakala yina kezolaka nkento na yandi talanda ve mbandu ya bantu ya Izraele ya bilumbu ya Malashi yina vandaka kukusa bankwelani na bo. (Malashi 2:14) Yandi tasungimina nkento na yandi. Yandi tazola yandi mutindu Kristu kuzolaka dibundu. Zola tapusa mpi nkento na kuzitisa bakala na yandi.​—Efezo 5:25, 29-33.

15. Inki bantu yankaka kutubaka mpi kusalaka ntangu bo monaka mutindu bampangi kumonisaka zola na bisalu?

¹⁵ Ntembe kele ve nde zola ya mutindu yai kevandaka kidimbu ya kemonisaka Bakristu ya kyeleka. Yezu kutubaka nde: “Kana beno ke zolana beno na beno, bantu yonso ta zaba nde beno kele balonguki na mono.” (Yoane 13:35) Mutindu beto kezolanaka kebendaka bantu na Nzambi yina beto kezolaka mpi yina beto kemonisaka. Rapore mosi ketuba sambu na dibuta mosi ya Bambangi ya insi ya Mozambique nde: “Beto memonaka ntete ve dyambu ya mutindu yai. Na nima ya midi, mupepe ya ngolo ti mvula ya matadi kunokaka. Yo panzaka nzo na beto ya banti, ti ludi na yo ya beto salaka ti bitini ya bibende. Ntangu bampangi na beto ya mabundu ya nzyunga kwisaka kusadisa beto na kutunga dyaka nzo yina, bantu ya kartie na beto kuyitukaka mingi mpi kutubaka nde: ‘Dibundu na beno kele mbote mpenza. Beto mebakaka ntete ve lusadisu ya mutindu yai na dibundu na beto.’ Beto kangulaka Biblia mpi kutangilaka bo Yoane 13:34, 35. Bantu mingi na kati na bo kelonguka Biblia ntangu yai.”

Kuzola Konso Muntu

16. Inki luswaswanu kele na kati ya kuzola bantu na kimvuka mpi kuzola konso muntu?

¹⁶ Yo kele mpasi ve na kuzola bampangi na beto na kimvuka. Kansi, kuzola konso muntu lenda vanda mpasi. Mu mbandu, sambu na bantu yankaka, kuzola bampangi na bo kesuka kaka na kupesa makabu na bimvuka yina kesadisaka bantu ti makabu ya mawa. Ya kyeleka, yo kele pete  na kutuba nde mu kezolaka mpangi na munu, kansi yo ke mpasi na kuzola nduku ya kisalu yina kekipaka beto ve, to muntu yina kezingaka penepene ti beto kansi keyinaka beto, to nkutu nduku ya mesala mambu yina kesepedisa ve beto.

17, 18. Inki mutindu Yezu kumonisaka zola na konso muntu, mpi nki kupusaka yandi na kusala mutindu yina?

¹⁷ Na yina metala kuzola konso muntu, beto kelonguka na mbandu ya Yezu, yina kumonisaka bikalulu ya Nzambi na mutindu mosi ya kukuka. Ata yandi kwisaka na ntoto sambu na kukatula masumu ya bantu, yandi monisaka zola na konso muntu. Mu mbandu na nkento mosi yina vandaka kubasika menga, na muntu ya maladi ya lepre, mpi na mwana mosi. (Matayo 9:20-22; Marko 1:40-42; 7:26, 29, 30; Yoane 1:29) Beto mpi, beto fwete monisa zola ya bampangi na beto na mutindu ya beto ketadilaka konso muntu ya beto kekutana ti yandi konso kilumbu.

¹⁸ Kansi, beto fwete vila ve nde zola ya bampangi kekwendaka nzila mosi ti zola ya Nzambi. Ata Yezu kusadisaka bansukami, kubelulaka bantu ya maladi, mpi kudisaka bantu yina kuvandaka nzala, kima kupusaka yandi na kusala mambu yina yonso mpi na kulonga bantu, kuvandaka luzolo ya kusadisa bo na kuvutula kinduku ti Yehowa. (2 Korinto 5:19) Yezu kusalaka mambu yonso sambu na lukumu ya Nzambi, yandi vilaka ve nde yandi vandaka mumonisi ya Nzambi yina yandi zolaka. (1 Korinto 10:31) Kana beto kelanda mbandu ya Yezu, beto mpi lenda monisa zola ya masonga, mpi kubuya kukota na mambu ya inza ya bantu ya mbi.

Inki Mutindu Beto Kezolaka Bampangi na Beto Bonso Beto Mosi?

19, 20. Kuzola bampangi mutindu beto kekudizolaka ketendula inki?

¹⁹ Yezu kutubaka nde: “Nge fwete zola mpangi na nge bonso nge mosi.” Yo kele mbi ve na kudibanza sambu na beto mosi mpi na kudipesa mwa lukumu. Kana yo vandaka ve mutindu yina, nsiku yai zolaka kuvanda ve ti mfunu. Kudizola ya mutindu yina kele ve bonso zola ya bwimi yina ntumwa Polo kutubilaka na 2 Timoteo 3:2, kansi, yo kele kudizola na mutindu mosi ya bukatikati. Muntu mosi ya mayele yina kelongukaka mambu ya Biblia kutendulaka yo nde “kudizola ya bukatikati kele ve nde nge fwete kudimona na zulu ya bantu yonso to na nsi ya makulu ya bantu yonso.”

²⁰ Kuzola bantu yankaka mutindu beto kekudizolaka ketendula nde beto fwete tadila bankaka mutindu beto kezolaka nde bo tadila beto mpi kusadila bankaka mambu mutindu beto kezolaka nde bo sadila beto. Yezu kutubaka nde: “Beno sala bantu ya nkaka mambu yonso yina ya beno zola nde bo sala beno.” (Matayo 7:12) Simba nde Yezu kutubaka ve nde beto yindula mambu yina bantu kusalaka ntama mpi kuvutudila bo mbela. Kansi, beto fwete yindula mutindu beto kezolaka nde bo sadila beto mambu mpi beto sala mpi mutindu mosi sambu na bantu yankaka. Dyaka, Yezu tubaka ve nde beto suka kaka na banduku mpi bampangi na beto. Yandi sadilaka ngogo, “muntu,” ziku sambu na kumonisa nde beto fwete sala yo na bantu yonso, disongidila na konso muntu yina beto mekutana ti yandi.

21. Inki beto kemonisaka ntangu beto kezolaka bantu yankaka?

²¹ Kuzola bampangi tatanina beto na kusala  mambu ya mbi. Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Bansiku ke tuba nde: ‘Kusala pite ve, kufwa muntu ve, kuyiba ve, kutula meso na kima ya ngani ve.’ Bansiku yina yonso ti bansiku ya nkaka diaka, yo me kotaka na kati ya nsiku mosi yai: ‘Zola mpangi na nge bonso nge mosi.’ Konso muntu yina ke zolaka mpangi na yandi, yandi ke salaka yandi ata mambu mosi ya mbi ve.” (Roma 13:9, 10) Zola tapusa beto na kusosa mpila ya kusadila bantu yankaka mambu ya mbote. Kana beto kezola bampangi na beto, beto kemonisa nde beto kezolaka mpi Yehowa Nzambi, yina kugangaka muntu na kifwani na yandi.​—Kuyantika 1:26.

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Beto fwete monisa zola na banani mpi sambu na inki?

• Inki mutindu beto lenda monisa zola na bantu yina kesadilaka ve Yehowa?

• Biblia ketuba nki sambu na zola yina beto fwete monisa na bampangi na beto?

• Kuzola bampangi na beto mutindu beto kekudizolaka ketendula inki?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 24]

“Nani kele mpangi na mono?”

[Kifwanisu ya kele na lutiti 27]

Yezu kezolaka konso muntu