Wa Yehowa Boma mpi Zinga Luzingu ya Kyese
Wa Yehowa Boma mpi Zinga Luzingu ya Kyese
“Beno yonso bantu ya Mfumu Nzambi, beno tina yandi boma, bantu yina ke lemfukaka na yandi ke na bima yonso ya bo ke na yo mfunu.”—NKUNGA 34:10.
1, 2. (a) Na nki mitindu ya kuswaswana mabundu ya Kikristu ketadilaka boma ya Nzambi? (b) Inki bangyufula beto kezola kutadila ntangu yai?
BALONGI ya mabundu ya Kikristu yina kelongaka nde bantu fwete tina Nzambi boma, kesalaka yo mbala mingi na kutadila dilongi ya luvunu yina ketubaka nde Nzambi kepesaka bantu ya masumu ndola ya kimakulu na bilungi ya tiya. Dilongi yai kewakana ve ti mambu yina Biblia kelongaka na yina metala Yehowa nde yandi kele Nzambi ya zola mpi ya lunungu. (Kuyantika 3:19; Kulonga 32:4; Roma 6:23; 1 Yoane 4:8) Balongi yankaka ya Kikristu ketubilaka ve ata fyoti boma ya Nzambi. Kansi, bo kelongaka nde Nzambi kendimaka konso muntu, kukonda kutadila mutindu ya luzingu yina yandi kezinga. Biblia kelongaka mpi ve dilongi yai.—Galatia 5:19-21.
2 Ya kyeleka, Biblia kesyamisaka beto na kuwa Nzambi boma. (Kusonga 14:7) Dilongi yai ya Biblia kebasisa bangyufula. Sambu na nki Nzambi ya zola kezola nde beto wa yandi boma? Nzambi kelombaka nde beto wa yandi boma ya nki mutindu? Inki mutindu kuwa Nzambi boma lenda natila beto mambote? Beto tazwa bamvutu na bangyufula yai na ntangu beto kelanda na kutadila Nkunga 34.
Sambu na Nki Kuwa Nzambi Boma
3. (a) Inki mutindu nge ketadilaka nsiku ya kutina Nzambi boma? (b) Sambu na nki bantu yina ketinaka Yehowa boma kevandaka na kyese?
3 Sambu Yehowa kele Ngangi mpi Mfumu ya luyalanganu, yo mefwana nde beto wa yandi boma. (1 Piere 2:17) Kansi, boma yai kele ve boma mosi ya mbi ya nzambi mosi ya nku. Yo kele boma ya mbote sambu Yehowa kele ngangi mpi mfumu ya luyalanganu. Yo kele mpi boma ya kubuya kupesa yandi mpasi. Boma ya Nzambi kele ya kuzanguka mpi yo ketomisaka luzingu, kansi yo kelembisaka ve nitu, mpi yo ketitisaka ve. Yehowa, ‘Nzambi ya kiese,’ kezolaka nde bantu ya yandi megangaka kuzinga luzingu ya kyese. (1 Timoteo 1:11) Kansi, sambu na kumona kyese yango, beto fwete zinga na kuwakana ti minsiku ya Nzambi. Sambu na bantu mingi, yo ketendula kusala bansoba na luzingu. Bantu yonso yina kesalaka bansoba yina kele mfunu kemonaka bukyeleka ya bangogo yai ya muyimbi-bankunga Davidi: “Beno meka, beno tala beno mosi mutindu Mfumu Nzambi kele mbote! Kiese na muntu yina ke tina na yandi! Beno yonso bantu ya [santu ya, NW] Mfumu Nzambi, beno tina yandi boma, bantu yina ke lemfukaka na yandi ke na bima yonso ya bo ke na yo mfunu.” (Nkunga 34:9, 10) Sambu bo kele na bangwisana ya mbote ti Nzambi, bantu yonso yina ketinaka Yehowa boma kevandaka na bima yonso ya kezingaka mingi.
4. Inki mambu Davidi ti Yezu kutubaka sambu na kumonisa nde Yehowa talungisa bampusa ya bantu na yandi?
4 Mutindu yo fwanaka na bilumbu na yandi, Davidi kupesaka bantu na yandi lukumu na mutindu yandi bingaka bo nde “bantu ya santu.” Bo vandaka na dikanda ya santu ya Nzambi. Bo tulaka mpi luzingu na bo na kigonsa sambu na kulanda Davidi. Ata bo vandaka kutina Ntotila Saule, Davidi vandaka kutula ntima nde Yehowa talanda na kulungisa bampusa na bo. Yandi sonikaka nde: “Ata bantambu mpi ke kondaka bima ya kudia, nzala mpi ke simbaka bo; kansi bantu yina ke sambaka Mfumu Nzambi bo lenda konda kima ve.” (Nkunga 34:11) Yezu mpi kubwisaka ntima ya balongoki na yandi nde Yehowa talungisa bampusa na bo.—Matayo 6:33.
5. (a) Bantu mingi yina kuwaka malongi ya Yezu kuvandaka bantu ya nki mutindu? (b) Inki ndongisila Yezu kupesaka na yina metala boma?
5 Bayuda mingi yina kuwidikilaka Yezu kuvandaka bansukami. Yo yina, Yezu “wilaka bo mawa, sambu bo vandaka me lemba, kikesa ve, bonso mameme me konda ngungudi ya kutala bo.” (Matayo 9:36) Keti bansukami yai zolaka kuvanda ti kikesa ya kulanda Yezu? Sambu na kusala mpidina, yo vandaka kulomba nde bo yedisa boma ya Yehowa, kansi boma ya bantu ve. Yezu kutubaka nde: “Beno kuwa boma ve sambu na bantu yina ke fwaka nitu, ebuna na nima bo ke mona mpila ya kusala kima ya nkaka ve. Mono ke songa beno muntu yina ya beno fweti wa boma: beno fweti wa Nzambi boma, sambu kana yandi me fwa muntu, yandi ke na kiyeka ya kulosa yandi na [Gehena, NW]. E, mono ke tubila beno nde yandi muntu ya beno fweti wa boma. ‘Keti bo ke tekaka ve bandeke tanu ya fioti na tubibende zole ya mbongo? Kansi Nzambi ke vilaka ata ndeke mosi ve. Ata nsuki na beno ya ntu, Nzambi me tangaka yo yonso. Beno kuwa boma ve; ata bandeke kele mingi, kansi beno me luta bo na mfunu!’”—Luka 12:4-7.
6. (a) Inki bangogo ya Yezu mepesaka Bakristu kikesa? (b) Sambu na nki Yezu kele mbandu ya kuluta mbote na yina metala kumonisa boma ya Nzambi?
6 Ntangu bambeni kepusaka bantu ya ketinaka Yehowa boma na kuyambula kusadila yandi, bantu yina ya ketinaka Yehowa boma lenda yibuka ndongisila yai ya Yezu: “Konso muntu yina ta ndima mono na meso ya bantu, Mwana-muntu mpi ta ndima yandi na meso ya bawanzio ya Nzambi. Kansi muntu yina ta buya mono na meso ya bantu, Mwana-muntu mpi ta buya yandi na meso ya bawanzio ya Nzambi.” (Luka 12:8, 9) Bangogo yai mepesaka Bakristu kikesa, mingimingi na bansi yina bo mebuyisaka lusambu ya kyeleka. Bakristu yai kelandaka na kupesa Yehowa lukumu na kinsweki na balukutakanu ya Bukristu mpi na kisalu na bo ya kusamuna. (Bisalu 5:29) Yezu kubikaka mbandu ya kuluta mbote na yina metala kumonisa boma ya Nzambi. (Baebreo 5:7) Mbikudulu kutubaka mutindu yai sambu na Yezu, yandi “ta fulukaka na Mpeve ya Mfumu Nzambi: mpeve . . . [ya kuwa Yehowa boma; mpi yandi tasepela na boma ya Yehowa, NW].” (Yezaya 11:2, 3) Yo yina, Yezu mefwana kibeni na kulonga beto mambote ya beto tabaka kana beto tina Nzambi boma.
7. (a) Inki mutindu Bakristu kendima emvitasio ya mefwanana ti yina Davidi kupesaka? (b) Inki mutindu bibuti lenda landa mbandu ya mbote ya Davidi?
7 Ya kyeleka, bantu yonso yina kelanda mbandu ya Yezu mpi kelemfuka na malongi na yandi ke na kupesa mvutu na emvitasio mosi ya mefwanana ti emvitasio yai ya Davidi kupesaka: “Bana na mono, beno kwisa kuwa mono, mono ta longa beno [boma ya Yehowa, NW].” (Nkunga 34:12) Yo fwanaka nde Davidi kubinga bantu na yandi nde “bana,” sambu bo vandaka kubaka yandi bonso ntwadisi na bo. Davidi kusadisaka bantu na yandi na kutina Nzambi boma na mpila nde bo vanda na bumosi mpi Nzambi kundima bo. Yai mbandu ya mbote kibeni sambu na bibuti yina kele Bakristu! Yehowa mepesaka bo kiyeka ya kulanda na kusansa bana na bo na “malongi” mpi balukebisu na yandi. (Efezo 6:4) Bibuti kesadisaka bana na bo na kuwa Yehowa boma mpi na kuzinga luzingu ya kyese, kana bo ketadila mambu ya kimpeve ti bana na bo konso kilumbu mpi kana bo kelonguka Biblia ti bo mbala na mbala.—Kulonga 6:6, 7.
Mutindu ya Kusadila Boma ya Nzambi na Luzingu na Beto
8, 9. (a) Sambu na nki luzingu ya kutina Nzambi boma kele mbote mingi? (b) Kukeba ludimi na beto na mambu ya mbi ketendula inki?
8 Mutindu beto tubilaka yo dezia, kuwa Yehowa boma kekatulaka beto ve kyese. Davidi kuyulaka nde: “Keti beno zola zinga luzingu mosi ya mbote ti ya nda? Keti beno zola mona kiese na luzingu na beno?” (Nkunga 34:13) Yo ke pwelele nde, boma ya Yehowa kele mfunu mingi sambu na kuzinga luzingu mosi ya nda mpi ya kyese. Yo kele pete na kutuba nde, “Mu ketinaka Nzambi boma,” kansi yo kele mpasi na kumonisa yo na bikalulu na beto. Yo yina, Davidi kutendulaka mutindu beto lenda monisa boma ya Nzambi.
9 “Beno [keba ludimi na beno na, NW] mambu ya mbi ti ya luvunu.” (Nkunga 34:14) Na ngolo ya mpeve, ntumwa Piere kuvutukilaka kitini yai ya Nkunga 34 na nima ya kulongisila Bakristu na kuzolana bo na bo. (1 Piere 3:8-12) Kukeba ludimi na beto na mambu ya mbi ketendula nde beto fwete buya bituba-tuba. Na kisika ya kusala mpidina, beto tasalaka ntangu yonso ngolo na kutubila bankaka na mutindu mosi ya mbote. Dyaka, beto tasala ngolo na kuvanda kikesa mpi kutuba kyeleka.—Efezo 4:25, 29, 31; Yakobo 5:16.
10. (a) Kubikisa kusala mambu ya mbi ketendula inki? (b) Kusala mambu ya mbote kelombaka inki?
10 “Beno bikisa kusala mambu ya mbi kansi beno sala mambu ya mbote; beno sosa ngemba, beno landa kaka yo.” (Nkunga 34:15) Beto kebuyaka mambu yina Nzambi kebuyisaka, bonso mansoni, pornografi, kuyiba, bisalu ya bampeve ya mbi, nku, kulauka malafu, mpi kunwa bima yina kelausaka. Beto kebuyaka mpi bansaka ya kevandaka ti bima yai ya mbi to yina bo kesongaka yo. (Efezo 5:10-12) Kansi, beto kesadilaka ntangu na beto sambu na kusala mambu ya mbote. Dyambu ya kuluta mbote ya beto lenda sala kele kusala mbala na mbala kisalu ya kusamuna Kimfumu ya Nzambi mpi ya kukumisa bantu balongoki sambu na kusadisa bantu yankaka na kuguluka. (Matayo 24:14; 28:19, 20) Kusala mambu ya mbote kelombaka mpi kubongisa mpi kukwenda na balukutakanu, kupesa makabu sambu na kusimba kisalu ya kesalama na inza ya mvimba, kukeba Nzo ya Kimfumu, mpi kudibanza sambu na bampusa ya bampangi Bakristu yina kele na mfunu ya lusadisu.
11. (a) Inki mutindu Davidi kusadilaka mambu ya yandi longaka na yina metala ngemba? (b) Inki nge lenda sala sambu na ‘kulanda ngemba’ na dibundu?
11 Davidi mebikaka mbandu ya mbote na yina metala kulanda ngemba. Mbala zole yandi vandaka ti dibaku ya kufwa Saule. Kansi yandi buyaka kufwa Saule, mpi na nima yandi tubaka na ntotila na luzitu yonso, sambu yandi vandaka kusosa kutula ngemba. (1 Samuele 24:8-11; 26:17-20) Inki beto lenda sala bubu yai kana dyambu mosi kesosa kubebisa ngemba ya dibundu? Beto fwete ‘sosa ngemba, mpi kulanda kaka yo.’ Yo yina, kana beto mona nde bangwisana na beto ti mpangi mosi ya Mukristu kele ve mbote, beto fwete landa ndongisila yai ya Yezu: ‘Wakana ntete ti mpangi na nge.’ Na nima, beto lenda sala mambu yankaka ya metala lusambu ya kyeleka.—Matayo 5:23, 24; Efezo 4:26.
Kutina Nzambi Boma Kenataka Balusakumunu Mingi
12, 13. (a) Inki mambote bantu ya ketinaka Nzambi boma kebaka ntangu yai? (b) Inki lusakumunu ya nene bansambidi ya kwikama tabaka ntama mingi ve?
12 “Mfumu Nzambi ke talaka mbote bantu ya mbote, makutu na yandi ke waka kudila na bo.” (Nkunga 34:16) Disolo ya ketubila mutindu Nzambi kusadilaka Davidi mambu kemonisa nde bangogo yai kele ya kyeleka. Bubu yai, beto kevandaka na kyese ya ngolo mpi ngemba ya mabanza sambu beto mezaba nde Yehowa kekebaka beto. Beto ketulaka ntima nde yandi tapesa beto mambu yonso ya beto kele na yo mfunu, ata ntangu beto kekutana ti bampasi ya ngolo. Beto mezaba nde, kubika fyoti Gogi ya Magogi tanwanisa bansambidi yonso ya kyeleka, mpi “kilumbu ya nene ti ya boma” ya Yehowa takwisa. (Yoele 2:11; 3:4; Ezekiele 38:14-18, 21-23) Yo yina, na ntangu yina, ata beto takutana ti konso dyambu yina ya mpasi, bangogo yai ya Davidi talungana na beto: “Ntangu bantu ya mbote ke bingaka Mfumu Nzambi, yandi ke ndimaka bo, yandi ke katulaka bo na bampasi na bo yonso.”—Nkunga 34:18.
13 Na ntangu yina, yo tavanda kyese kibeni na kumona mutindu Yehowa tasantisa zina na yandi ya nene! Ntima na beto tafuluka ti boma ya mbote ya Nzambi, mpi bambeni yonso tafwa lufwa mosi ya nsoni. “Yandi [Yehowa] ke buyaka bantu yina ke salaka mbi, mpidina zina na bo ke wakanaka diaka ve kana bo me fwa.” (Nkunga 34:17) Yo tavanda lusakumunu mosi ya nene kibeni na kumona mutindu Nzambi tagulusa bantu mpi takotisa bo na inza na yandi ya mpa!
Balusilu ya Kesadisaka Beto na Kukanga Ntima
14. Inki tasadisa beto na kukanga ntima ata beto kekutana ti bampasi?
14 Na ntangu beto kekinga mambu yina, yo kelombaka kukanga ntima sambu na kulanda kulemfukila Yehowa na inza yai ya mbi mpi ya nku. Boma ya Nzambi kesadisaka beto mingi na kuyedisa bulemfu. Sambu beto kezinga na bantangu ya mpasi, bansadi mingi yankaka ya Yehowa kekutana ti bampasi ya ngolo kibeni yina kesala nde bo vanda ve na kikesa mpi bo katula ntima. Kansi, bo lenda tula mpenza kivuvu nde kana bo tula ntima na Yehowa, yandi tasadisa bo na kukanga ntima. Bangogo yai ya Davidi kepesa mpenza kikesa: “Mfumu Nzambi kele penepene na bantu yina ke na kikesa ve, yandi ke gulusaka bantu yonso yina me katulaka ntima.” (Nkunga 34:19) Davidi kelanda na kutuba na kikesa yonso nde: “Mbala mingi muntu ya mbote ke monaka mpasi, kansi Mfumu Nzambi ke gulusaka yandi na bampasi yango yonso.” (Nkunga 34:20) Ata beto kutana ti bampasi mingi nki mutindu, Yehowa kele ti ngolo ya kugulusa beto.
15, 16. (a) Inki mambu ya mpasi bo zabisaka Davidi na nima ya kusonika Nkunga 34? (b) Inki tasadisa beto na kukanga ntima kana beto kekutana ti bampasi?
15 Ntangu fyoti na nima ya kusonika Nkunga 34, bo zabisaka Davidi mambu ya mpasi yina kubwilaka bantu ya Nobi, ntangu Saule kufwaka bo mpi banganga-Nzambi mingi. Yo fwete vanda nde Davidi kuwaka mpasi mingi kibeni ntangu yandi vandaka kuyibuka nde kana Saule kuwaka makasi, yo vandaka sambu yandi lutaka na Nobi! (1 Samuele 22:13, 18-21) Ntembe kele ve nde Davidi kulombaka lusadisu na Yehowa, mpi kivuvu ya lufutumuku ya “bantu ya mbote” na bilumbu kekwisa kupesaka yandi kikesa.—Bisalu 24:15.
16 Bubu yai, kivuvu ya lufutumuku kepesaka beto mpi kikesa. Beto mezaba nde bambeni na beto lenda sala ve ata kima mosi yina lenda pesa beto mpasi kimakulu. (Matayo 10:28) Davidi kumonisaka kivuvu ya mutindu mosi na bangogo yai: “Mfumu Nzambi ke kebaka [muntu ya lunungu] mbote-mbote na mpila nde ata mukwa mosi kubukana yandi ve.” (Nkunga 34:21) Verse yai kulunganaka na Yezu kaka mutindu bo mesonika yo. Ata bo fwaka yandi na nku, bo ‘bukaka’ ve mukwa na yandi ata mosi. (Yoane 19:36) Na kulungana na yo ya nene, Nkunga 34:21 kebwisa beto ntima nde ata bapakulami ti banduku na bo “mameme ya nkaka” kukutana ti konso mpasi yina, bo tamonaka ve mpasi yango kimakulu. Na kutuba ya kifwani, bo tabuka ve ata fyoti mikwa na bo.—Yoane 10:16.
17. Inki mpasi tabwila bantu yina kelanda na kumenga bansadi ya Yehowa?
17 Sambu na bantu ya mbi, mambu kele ya kuswaswana. Kubika fyoti, bo takatula bambuma ya mbi ya bo mekunaka. “Muntu ya mbi ta fwa na mbi na yandi; bantu yina ke menga bantu ya mbote, bo ta baka ndola.” (Nkunga 34:22) Bantu yonso yina kelanda na kunyokula bansadi ya Nzambi takutana ti bampasi ya kuluta ngolo. Ntangu Yezu Kristu takwisa kusambisa bantu, bantu yina ‘tabaka ndola ya lufwa ya mvula na mvula.’—2 Tesalonika 1:9.
18. Na nki mutindu bo mesumbaka dezia ‘kibuka ya nene,’ mpi nki mambu bo takutana na yo na bilumbu kekwisa?
18 Nkunga ya Davidi kesuka ti bangogo yai ya kepesa kikesa: “Mfumu Nzambi ta gulusa bantu na yandi; bantu yina ke tininaka na yandi, bo ta baka ndola ve.” (Nkunga 34:23) Penepene ya nsuka ya luyalu na yandi ya bamvula 40, Ntotila Davidi kutubaka nde: “[Nzambi] katulaka mono na bampasi na mono yonso.” (1 Bantotila 1:29) Bonso Davidi, kubika fyoti bantu yina ketinaka Yehowa boma takuka kuyindula mambu yina melutaka mpi kusepela na kumona nde Yehowa mekatula bo na masumu mpi megulusa bo na bampasi na bo yonso. Ntangu yai, bapakulami mingi mebakaka dezia lufutu na bo na zulu. Bubu yai, “kibuka mosi ya nene” (NW) ya mekatuka na makanda yonso ke na kuvukana ti bampangi ya Yezu yina mebikalaka sambu na kusadila Nzambi, yo yina Yehowa kemona nde bo kele bunkete na meso na yandi. Yo kele mpidina sambu bo kemonisa lukwikilu na ngolo yina menga ya Yezu ya kutyamukaka kele na yo ya kusumba beto. Na Luyalu ya Bamvula Funda ya Kristu, bo tasadila mambote yonso ya kimenga ya nkudulu sambu na bo, ebuna bo takuma bantu ya kukuka.—Kusonga 7:9, 14, 17; 21:3-5.
19. Bantu ya “kibuka ya nene” mebakaka lukanu ya kusala inki?
19 Sambu na nki “kibuka ya nene” ya bansambidi ya Nzambi tabaka balusakumunu yai yonso? Sambu bo kele ti lukanu ya kulanda na kutina Yehowa boma, na kusadila yandi ti boma ya mbote mpi na bulemfu yonso. Ya kyeleka, boma ya Yehowa kesadisaka beto na kuzinga na kyese ntangu yai mpi na ‘kusimba na maboko moyo’ ya kyeleka, disongidila luzingu ya mvula na mvula na inza ya mpa ya Nzambi.—1 Timoteo 6:12, 18, 19; Kusonga 15:3, 4.
Keti Nge Keyibuka?
• Sambu na nki beto fwete tina Nzambi boma, mpi kutina yandi boma ketendula inki?
• Inki bupusi boma ya Nzambi fwete vanda na yo na bikalulu na beto?
• Inki mambote bantu yina ketinaka Nzambi boma kebakaka?
• Inki balusilu kesadisaka beto na kukanga ntima?
[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]
[Kifwanisu ya kele na lutiti 29]
Bantu yina kewaka Yehowa boma kesadilaka mayele na ntangu bo kebuyisaka lusambu ya kyeleka
[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]
Dyambu ya kuluta mbote ya beto lenda sala sambu na bamfinangani na beto kele kuzabisa bo nsangu ya mbote ya Kimfumu