Keti ‘Mpeve Talanda na Kuyala Luzingu na Nge’?

“Mbote mpeve ya Nzambi [kulanda na, NW] kuyala luzingu na beno, kansi beno landa ve luzolo ya kimuntu.”​—GALATIA 5:16.

1. Inki mutindu beto lenda katula susi ya kuyindula nde beto mesumuka na mpeve?

MWAYE kele ya kukatula susi ya kuyindula nde beto mesumuka na mpeve santu ya Yehowa. Mwaye yango kele kusala mambu yina Polo kutubaka nde: “Mbote mpeve ya Nzambi [kulanda na, NW] kuyala luzingu na beno, kansi beno landa ve luzolo ya kimuntu.” (Galatia 5:16) Kana beto kebika nde mpeve ya Nzambi kutwadisa beto, bampusa ya mbi ya kinsuni tayala beto ve.​—Roma 8:2-10.

2, 3. Kana mpeve ya Nzambi kelanda na kuyala luzingu na beto, inki bupusi yo tavanda na yo na luzingu na beto?

² Kana ‘mpeve ya Nzambi kelanda na kuyala luzingu na beto,’ ngolo yina Nzambi kesadilaka tapusa beto na kulemfukila yandi. Beto tamonisa bikalulu ya Nzambi na kisalu na beto ya kusamuna, na dibundu, na nzo, mpi na konso kisika. Mbuma ya mpeve tamonana pwelele na bangwisana na beto ti nkwelani na beto, bana na beto, bampangi na beto Bakristu, ti bantu yankaka.

³ Kuzinga “mutindu Nzambi ke zingaka” kesadisaka beto na kuyambula kusala masumu. (1 Piere 4:1-6) Kana mpeve ketwadisa beto, beto tasala ve masumu yina Nzambi lenda lolula ve. Kansi, kana mpeve kelanda na kuyala luzingu na beto, na nki mitindu yankaka ya mbote yo lenda vanda na bupusi na luzingu na beto?

Kangama Ngolo na Nzambi mpi na Kristu

4, 5. Kana mpeve keyala luzingu na beto, yo tavanda ti nki bupusi na mutindu beto ketadilaka Yezu?

⁴ Kana mpeve santu keyala luzingu na beto, beto tavanda ntangu yonso ti bangwisana ya ngolo ti Nzambi mpi Mwana na yandi. Ntangu Polo kusonikaka mambu ya metala makabu ya kimpeve, yandi songaka Bakristu ya Korinto nde: “Beno [bantu yina vandaka kusambila ntete biteki] fweti zaba nde muntu yina ke tubaka mambu na lusadisu ya mpeve ya Nzambi yandi lenda tuba ve nde: ‘Nzambi kusinga Yesu!’ Diaka, ata muntu mosi ve lenda tuba nde: ‘Yesu kele Mfumu’ kana yandi ke tubaka na lusadisu ya mpeve ya Nzambi ve.” (1 Korinto 12:1-3) Konso mpeve yina kepusaka bantu na kusinga Yezu kekatukaka na Satana Dyabulu. Kansi, beto Bakristu yina kebikaka nde mpeve santu kuyala luzingu na beto, beto kendimaka nde Yehowa kufutumunaka Yezu na lufwa mpi kutulaka yandi na zulu ya bigangwa yonso. (Filipi 2:5-11) Beto kekwikilaka na nkudulu ya kimenga ya Kristu mpi kendimaka nde Yezu kele Mfumu yina Nzambi metudilaka beto.

⁵ Na mvu-nkama ya ntete ya T.B., Bakristu yankaka ya zina vandaka kundima ve nde Yezu kwisaka na kimuntu. (2 Yoane 7-11) Kundima bangindu yina ya luvunu kupusaka bantu yankaka na kubuya malongi ya kyeleka ya metala Yezu, Mesia. (Marko 1:9-11; Yoane 1:1, 14) Kana mpeve santu keyala luzingu na beto, beto takusama ve na malongi yina ya luvunu. Kansi, beto talanda na kubaka mambote ya Yehowa yina bantu mefwana ve na kubaka mpi ‘kulanda mambu ya kieleka,’ kaka kana beto ketula ntangu yonso dikebi na mambu ya kimpeve. (3 Yoane 3, 4) Yo yina, bika beto baka lukanu ya kubuya malongi yonso ya luvunu, na mpila nde beto vanda ntangu yonso ti bangwisana ya ngolo ti Tata na beto ya zulu.

6. Mpeve ya Nzambi kebutaka nki bikalulu na bantu yina yo keyalaka?

⁶ Polo kutangaka lusambu ya biteki ti tumabundu na kati ya ‘mambu yina bantu kesalaka na kimuntu,’ bonso pite mpi mambu ya potopoto. Kansi, yandi tendulaka nde: “Bantu yina kele bantu ya Yesu Kristo, bo me fwaka kimuntu na bo, ti banzala ya mutindu na mutindu yina ya bo ke vandaka na yo. Mpeve ya Nzambi me pesaka beto moyo; yo yina mpi mpeve yina fweti yala beto.” (Galatia 5:19-21, 24, 25) Ngolo yina Nzambi  kesadilaka kebutaka nki bikalulu na bantu yina mpeve keyalaka? Polo kusonikaka nde: “Mambu ya bantu ke salaka na ngolo ya mpeve-santu, yo yai: bo ke zolanaka, bo ke vandaka na kiese ti ngemba, bo ke kangaka ntima, bo ke salaka mambote na bantu ya nkaka, bo ke vandaka na ntima ya mbote, bo kele bantu ya bo lunga tula ntima, bo ke vandaka na ntima ya pima, bo ke kudiyalaka.” (Galatia 5:22, 23) Bika beto tadila bikalulu yai ya mbuma ya mpeve.

‘Beto Zolana Beto na Beto’

7. Zola kele inki, mpi tanga mambu ya kesadisaka na kumona yo.

⁷ Zola kele kikalulu ya mbuma ya mpeve. Mbala mingi yo kelombaka kuzola bantu yankaka ngolo, kudibanza na masonga yonso sambu na bo, mpi kuvanda ti bangwisana ya mbote ti bo. Masonuku ketuba nde “Nzambi kele zola” sambu yandi kele kisina ya kikalulu yai. Zola ya nene yina Nzambi ti Mwana na yandi kevandaka na yo sambu na bantu kemonana pwelele na nkudulu ya kimenga ya Yezu Kristu. (1 Yoane 4:8, NW; Yoane 3:16; 15:13; Roma 5:8) Beto balongoki ya Yezu, bantu kezabilaka beto na zola yina beto kevandaka na yo na kati na beto. (Yoane 13:34, 35) Biblia kesonga beto na “kuzolana beto na beto.” (1 Yoane 3:23) Mpi Polo ketuba nde muntu yina ke na zola yandi kekangaka ntima, yandi kele muntu ya mbote, yandi ke na kimpala ve, yandi kekudisongaka ve, yandi ke na lulendo mpi ve. Muntu yina ke na zola yandi kesalaka ve mambu ya nsoni, yandi kesosaka ve mambote na yandi mosi, yandi kewaka makasi ve, yandi mpi keyindulaka ve mambu ya mbi ya bantu ya nkaka mesala yandi. Muntu yina ke na zola yandi kemonaka kyese ve sambu na mambu ya mbi, kansi yandi kemonaka kyese sambu na mambu ya kyeleka. Na mambu yonso, muntu yina ke na zola kelembaka ve, yandi kekwikilaka, yandi ketulaka ntima, yandi kekangaka ntima. Zola kemanaka ve.​—1 Korinto 13:4-8.

8. Sambu na nki beto fwete zola bansambidi yankaka ya Yehowa?

⁸ Kana beto bika nde mpeve ya Nzambi kuyedisa zola na kati na beto, kikalulu yai tamonana na bangwisana na beto ti Nzambi mpi ti bampangi na beto. (Matayo 22:37-39) Ntumwa Yoane kusonikaka nde: “Muntu yina ke zolaka ve bampangi na yandi, yandi kele kaka muntu me fwaka. Muntu yina ke mengaka mpangi na yandi, yandi kele bonso muntu yina me fwa muntu ya nkaka. Beno zaba nde muntu yina me fwa muntu ya nkaka, yandi lenda vanda na moyo ya mvula na mvula ve.” (1 Yoane 3:14, 15) Na Izraele ya ntama, kana muntu mefwa muntu yankaka, yandi lendaka kwenda kubumbana na bwala mosi ya kutinina kaka kana yandi vandaka ve mbeni ya muntu yina ya yandi fwaka. (Kulonga 19:4, 11-13) Kana mpeve santu ketwadisa beto, beto tazola Nzambi, bampangi na beto Bakristu, mpi bantu yankaka.

‘Kiese ya Nzambi Takumisa Beno Ngolo’

9, 10. Tanga mwa bikuma ya kenatilaka beto kyese.

⁹ Yehowa kele ‘Nzambi ya kiese.’ (1 Timoteo 1:11; Nkunga 104:31) Yezu kesepelaka na kusala luzolo ya Tata na yandi. (Nkunga 40:9; Baebreo 10:7-9) Mpi ‘kiese ya Nzambi takumisa beto ngolo.’​—Nehemia 8:10.

¹⁰ Kyese ya Nzambi kepesaka beto kikesa kibeni ntangu beto kesalaka luzolo na yandi ata na ntangu ya mpasi, mawa, mpi minyokudi. “Kuzaba Nzambi” kenatilaka beto kyese mingi mpenza! (Bingana 2:1-5) Bangwisana na beto ya kyese ti Nzambi mesimbama na nzayilu ya sikisiki mpi na lukwikilu yina beto kevandaka na yo na yandi mpi na nkudulu ya kimenga ya Yezu. (1 Yoane 2:1, 2) Kuvanda muntu ya dibuta mosi mpamba ya kyeleka ya Bakristu ya ntoto ya mvimba kenatilaka beto mpi kyese. (Sofonia 3:9; Agai 2:7) Kivuvu na beto ya Kimfumu mpi dibaku ya nene ya beto kevandaka na yo ya kulonga nsangu ya mbote kepesaka beto kyese. (Matayo 6:9, 10; 24:14) Dyaka, kivuvu ya kuzinga mvula na mvula mpi kenatilaka beto kyese. (Yoane 17:3) Sambu beto kele na kivuvu ya kitoko ya mutindu yai, beto fwete “vanda na kiese mpenza.”​—Kulonga 16:15.

Vanda Muntu ya Ngemba mpi Yina Kekangaka Ntima

11, 12. (a) Inki mutindu nge lenda tendula ngemba? (b) Ngemba ya Nzambi kevandaka ti nki bupusi na luzingu na beto?

¹¹ Ngemba kele kikalulu yankaka ya mbuma ya mpeve. Yo kele kukonda kuvanda ti makambu mpi basusi. Tata na beto ya zulu kele Nzambi ya ngemba, mpi Biblia kendimisa beto nde Yehowa “ke sakumunaka [bantu na yandi] ti kupesa bo ngemba.” (Nkunga 29:11; 1 Korinto 14:33) Yezu songaka balongoki na yandi nde: “Mono ke bikila beno ngemba, ngemba ya mono ke pesa beno  kele ya mono mosi.” (Yoane 14:27) Inki mutindu ngemba yina zolaka kusadisa balongoki na yandi?

¹² Ngemba yina Yezu pesaka balongoki na yandi kulembikaka ntima ti mabanza na bo, mpi yo katulaka bo boma. Bo vandaka na ngemba mingimingi ntangu bo bakaka mpeve santu yina yandi silaka bo. (Yoane 14:26) Bupusi ya mpeve mpi bamvutu ya Nzambi kepesaka na bisambu na beto bubu yai, kepesaka beto “ngemba ya Nzambi” yina beto lenda tesa ata na kima mosi ve mpi yina kelembikaka ntima ti mabanza na beto. (Filipi 4:6, 7) Dyaka, mpeve ya Yehowa kesadisaka beto na kuvanda na ngemba ti bampangi na beto mpi ti bantu yankaka.​—Roma 12:18; 1 Tesalonika 5:13.

13, 14. Kukanga ntima kele inki, mpi sambu na nki beto fwete monisa yo?

¹³ Kukanga ntima kekwenda nzila mosi ti kutula ngemba, sambu yo kesadisaka beto na kuvanda ntima-nda mpi kukanga ntima ntangu bo kesaula beto to kesala beto mbi, mpi kutula kivuvu nde mambu tatoma. Nzambi kekangaka ntima. (Roma 9:22-24) Yezu mpi kemonisaka kikalulu yai. Beto lenda baka mambote na mutindu Yezu kumonisaka kikalulu yai, sambu Polo kusonikaka nde: “Nzambi wilaka mono mawa, na mpila nde Yesu Kristo kukanga ntima mpenza sambu na mono, mono muntu me luta bantu yonso na kusala masumu. Yandi bakaka mono sambu na kusonga mbandu na bantu ya nkaka yina ta tula ntima na yandi sambu na kubaka moyo ya mvula na mvula.”​—1 Timoteo 1:16.

¹⁴ Kikalulu ya kukanga ntima kesadisaka beto na kukwamina ntangu bantu yankaka mesonga to mesala beto mambu ya mbi. Polo kulongisilaka Bakristu nde: “Beno kanga ntima sambu na bantu yonso.” (1 Tesalonika 5:14) Sambu beto yonso kele bantu ya kukonda kukuka mpi kesalaka bifu, beto kezolaka mpenza nde bantu yankaka kuvanda ntima ya nda sambu na beto, mpi bo kanga ntima kana beto mesala bifu. Yo yina, bika beto sala ngolo sambu na “kukanga ntima na kikesa . . . yonso.”​—Kolosai 1:9-12.

Monisa Mambote mpi Bumbote

15. Tendula, mambote kele inki, mpi pesa bambandu ya kemonisa yo.

¹⁵ Beto kemonisaka mambote ntangu beto ketudilaka bantu yankaka dikebi, na kusadilaka mpi kutubilaka bo mambu ya mbote. Yehowa ti Mwana na yandi kele bantu ya mbote. (Roma 2:4; 2 Korinto 10:1) Bansadi ya Nzambi mpi ya Kristu fwete monisa mambote. (Mishe 6:8; Kolosai 3:12) Ata bantu yankaka yina kevandaka ve ti bangwisana ya mbote ti Nzambi kemonisaka mambote “mpenza.” (Bisalu 27:3; 28:2) Yo yina, beto lenda monisa mambote kana ‘mpeve kelanda na kuyala luzingu na beto.’

16. Tanga mwa mambu yina fwete pusa beto na kumonisa mambote.

¹⁶ Beto lenda monisa mambote ata kana beto ke na kikuma ya mbote ya kuwa makasi sambu muntu mosi kutubaka bangogo ya kulwadisaka beto to kusalaka beto mbi. Polo kutubaka nde: “Kana beno me wa makasi, beno keba, mbaimbai yo ta benda beno na kusala masumu. Beno vanda na makasi ve kilumbu ya mvimba. Beno pesa Satana nzila ve na kuyala beno. Beno na beno, beno fweti vanda mbote; konso muntu fweti wila  mpangi na yandi mawa, yandi fweti lolula yandi mutindu Nzambi me lolulaka beno sambu na Kristo.” (Efezo 4:26, 27, 32) Yo mefwana na kumonisa mambote mingimingi na bantu yina ke na kumona mpasi. Kansi, kana nkuluntu mosi kepesa ve bandongisila ya mekatuka na Masonuku kaka sambu yandi kebuya kulwadisa mawi ya muntu yina kele mpenza na kigonsa ya kuyambula ‘mambu ya mbote mpi ya kieleka mpenza,’ yandi kemonisa ve mambote.​—Efezo 5:9.

17, 18. Bumbote kele inki, mpi nki kisalu kikalulu yai fwete sala na luzingu na beto?

¹⁷ Bumbote kele kikalulu ya kuvanda na ntima ya mbote. Nzambi kele muntu ya kuluta mbote mpenza. (Nkunga 25:8; Zakaria 9:17) Yezu kele muntu ya mbote. Kansi, ntangu bo bingaka yandi nde “muntu ya mbote,” yandi buyaka, sambu yandi zolaka ve kundima yo bonso titre. (Marko 10:17, 18) Yo fwete vanda sambu yandi zabaka nde Nzambi kaka muntu kele ya kuluta mbote.

¹⁸ Masumu ya beto mebakaka na Adami kekangaka beto nzila na kusala mambu ya mbote. (Roma 5:12) Ata mpidina, beto lenda monisa kikalulu yai kana beto kelomba na kisambu nde Nzambi kulonga beto bumbote. (Nkunga 119:66) Polo songaka Bakristu ya Roma nde: “Mono mosi zaba mbote-mbote nde beno ke na ntima ya mbote mpenza; beno zaba mambu yina yonso ya beno fweti zaba.” (Roma 15:14) Nkengi fwete “zola mambu ya mbote.” (Tito 1:7, 8) Kana mpeve ya Nzambi ketwadisa beto, beto tavanda bantu ya mbote, mpi Yehowa ‘tayindula beto sambu na mambu ya mbote ya beto kesala.’​—Nehemia 5:19; 13:31.

“Lukwikilu ya Kieleka”

19. Na kuwakana ti Baebreo 11:1, NW, tendula lukwikilu kele inki.

¹⁹ Lukwikilu kele mpi kikalulu ya mbuma ya mpeve. Yo “kele kukinga ti kivuvu mambu yina muntu ketula ntima, kumonisa pwelele mambu ya kyeleka ata yo kemonika ve.” (Baebreo 11:​1, NW) Kana beto kele ti lukwikilu, beto tandima nde Yehowa talungisa mambu yonso ya yandi kesilaka. Nzikisa ya kendimisa mambu ya kyeleka yina kemonanaka ve kele ngolo mpenza na mpila nde Biblia ketuba nde lukwikilu kele bonso kumonisa pwelele. Mu mbandu, bima yina ke na lugangu kendimisaka beto mpenza nde Ngangi kele. Kana beto kebika nde mpeve kulanda na kuyala luzingu na beto, beto tamonisa lukwikilu ya mutindu yai.

20. “Masumu yina ke zola kukangisa beto nzila konso ntangu” kele inki, mpi nki mutindu beto lenda buya yo ti bisalu ya kimuntu?

²⁰ Kukonda lukwikilu kele “masumu yina ke zola kukangisa beto nzila konso ntangu.” (Baebreo 12:1) Beto fwete tula ntima na mpeve ya Nzambi sambu na kubuya bisalu ya kimuntu, mpusa ya kuvanda ti bima mingi ya kinsuni, mpi malongi ya luvunu yina lenda fwa lukwikilu na beto. (Kolosai 2:8; 1 Timoteo 6:9, 10; 2 Timoteo 4:3-5) Mpeve ya Nzambi kesadisaka bansadi na yandi ya ntangu yai na kuyedisa lukwikilu bonso yina kuvandaka ti bambangi yina kuzingaka na ntwala ya Kristu mpi bantu yankaka yina Biblia ketubila. (Baebreo 11:2-40) Mpi ‘lukwikilu na beto ya kieleka’ lenda kumisa lukwikilu ya bantu yankaka ngolo.​—1 Timoteo 1:5; Baebreo 13:7.

Beno Vanda Bantu ya Pima mpi ya Kekudiyalaka

21, 22. Kuvanda muntu ya pima ketendula inki, mpi sambu na nki beto fwete monisa kikalulu yina?

²¹ Kuvanda muntu ya pima kele kuvanda ti kikalulu ya mawete. Nzambi kele muntu ya pima. Beto mezaba yo sambu Yezu, yina kuvandaka muntu ya pima, vandaka kumonisa kimuntu ya Yehowa na mutindu ya kukuka. (Matayo 11:28-30; Yoane 1:18; 5:19) Ebuna, Nzambi kelomba nki na beto bantu ya kele bansadi na yandi?

²² Beto Bakristu, Nzambi kelomba beto na ‘kuvanda bantu ya pima na meso ya bantu yonso.’ (Tito 3:2) Beto kemonisaka kikalulu ya pima na kisalu na beto ya kusamuna. Biblia kelongisila bantu yina ke na kimpeve ya ngolo na kusungika “na malembe yonso” Mukristu ya mesala mbi. (Galatia 6:1) Beto yonso lenda sala na mpila nde bumosi mpi ngemba kuvanda na kati ya Bakristu, kana beto ‘kekudisonga ata fyoti ve, kansi beto vanda kaka pima.’ (Efezo 4:1-3) Beto lenda vanda bantu ya pima kana beto kebika nde mpeve kuyala luzingu na beto ntangu yonso mpi kana beto kekudiyala.

23, 24. Kikalulu ya kudiyala kele inki, mpi nki mutindu yo kesadisaka beto?

²³ Kikalulu ya kudiyala kesadisaka beto na kuyala mabanza, kutuba, mpi bisalu na beto. Yehowa “vandaka kukanga ntima” ntangu yonso sambu  na bantu ya Babilone yina kufwaka Yeruzalemi. (Yezaya 42:14) Mwana na yandi ‘kubikilaka beto mbandu’ na mutindu yandi kudiyalaka na ntangu ya mpasi. Mpi ntumwa Piere kulongisilaka Bakristu na ‘kuyika na nzayilu na bo kudiyala.’​—1 Piere 2:21-23; 2 Piere 1:5-8, NW.

²⁴ Bankuluntu fwete vanda bantu ya kekudiyalaka. (Tito 1:7, 8) Na kutuba ya mbote, bantu yonso yina mpeve santu keyalaka, lenda kudiyala mpi kubuya kusala mansoni, kutuba mambu ya nsoni, to kubuya kusala konso kima yina lenda sala nde Yehowa kubuya bo. Kana beto kebika nde mpeve ya Nzambi kubuta kikalulu ya kudiyala na kati na beto, yo tamonana na bikalulu mpi kutuba na beto, mpi bantu yankaka tamona yo.

Bika Mpeve Kulanda na Kuyala Luzingu na Beto

25, 26. Kana beto kebika nde mpeve kuyala luzingu na beto, yo tavanda ti nki bupusi na bangwisana na beto ntangu yai mpi na bilumbu kekwisa?

²⁵ Kana mpeve keyala beto, beto tavanda bansamuni ya kikesa ya Kimfumu. (Bisalu 18:24-26) Bantu yankaka tasepelaka kuvanda ti beto, mingimingi bantu yina kelemfukaka na Nzambi. Mutindu beto kele bantu yina mpeve santu ketwadisaka, beto tapesaka Bakristu yankaka mpi kikesa. (Filipi 2:1-4) Yai kele kikalulu yina Bakristu yonso fwete vanda na yo.

²⁶ Na ntoto yai ya kele na nsi ya luyalu ya Satana, yo kele ve pete na kubika nde mpeve kuyala luzingu na beto. (1 Yoane 5:19) Kansi, bantu mingi ke na kusala yo bubu yai. Kana beto ketula ntima na beto ya mvimba na Yehowa, beto tasepela na luzingu ntangu yai mpi talanda kimakulu banzila ya lunungu ya Nzambi ya zola yina kepesaka beto mpeve santu.​—Nkunga 128:1; Bingana 3:5, 6.

Inki Kele Mvutu na Nge?

• Kana ‘mpeve keyala luzingu na beto,’ yo tavanda ti nki bupusi na bangwisana na beto ti Nzambi mpi ti Mwana na yandi?

• Tanga bikalulu ya mbuma ya mpeve santu.

• Tanga mwa mitindu ya kumonisa mbuma ya mpeve ya Nzambi.

• Kana beto kebika nde mpeve kuyala luzingu na beto, yo tavanda ti nki bupusi na luzingu na beto ya ntangu yai mpi yina kekwisa?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 13]

Monisa mambote na bangogo mpi bisalu ya mbote