1. (a) Bantu ke salaka inki ntangu bo ke pesaka bo bangibusa, mpi sambu na nki? (b) Inki mutindu lulendo lenda pusa muntu na kutadila ndongisila?

BANTU ke ndimaka lutwadisu na mitindu ya kuswaswana. Bantu ya nkaka lenda ndima na mawete yonso bangibusa ya muntu mosi yina kele ti kiyeka, kansi kubuya bangibusa ya nduku mosi to ya muntu mosi yina kele na nsi na bo. Bantu ke monisaka mpi mawi ya kuswaswana ntangu bo ke pesaka bo disipline to bandongisila. Bantu ya nkaka lenda wa mawa, mpasi to nsoni, kansi bankaka lenda baka ndembikilu, kivuvu mpi mpusa ya kutomisa mambu. Sambu na nki luswaswanu ya mutindu yina? Kikuma mosi kele lulendo. Ya kieleka, kana bo me pesa muntu ya lulendo ndongisila, yandi lenda yindula nde yo ke tadila yandi ve, yo yina yandi lenda buya yo mpi kukonda kubaka mambote ya ndongisila yango.​—Bing. 16:18.

2. Sambu na nki Bakristu ya kieleka ke sepelaka na bandongisila ya Ndinga ya Nzambi?

² Kansi, Bakristu ya kieleka ke sepelaka na bandongisila, mingi-mingi kana yo me katuka na Ndinga ya Nzambi. Bangibusa ya Yehowa ke pesaka beto mayele, ke longaka beto mpi ke sadisaka beto na kutina mitambu bonso mpusa ya kuvanda ti bima mingi ya kinsuni, pite, bizumba, mpi kusadila bima yina ke lausaka to kunwa malafu mingi. (Bing. 20:1; 2 Bak. 7:1; 1 Bate. 4:3-5; 1 Tim. 6:6-11) Diaka, beto ke vandaka na kiese sambu “ntima” na beto ke lemfukilaka bangibusa ya Nzambi.​—Yez. 65:14.

3. Inki nkadilu muyimbi-bankunga monisaka ya beto fwete landa?

³ Sambu na kutanina bangwisana na beto ya mbalu ti Tata na beto ya zulu, beto fwete landa kulemfukila bantuma ya Yehowa na luzingu na beto. Yo ta vanda mbote kibeni na kumonisa nkadilu bonso ya muyimbi-bankunga yina sonikaka nde: ‘Bangibusa na nge kele bilumbu yonso bonso kimvwama ya kimakulu, yo ke pesaka mono kiese na  ntima’! (Nk. 119:111) Keti beto mpi ke sepelaka na bantuma ya Yehowa, to keti bantangu ya nkaka beto ke monaka nde yo kele mpasi na kulemfukila yo? Ata kana bantangu ya nkaka beto ke monaka nde yo kele mpasi na kundima ndongisila yina bo me pesa beto, beto fwete lemba nitu ve. Beto fwete tula ntima ya mvimba na mayele ya Nzambi ya kuluta kuzanguka! Bika beto tadila mitindu tatu ya kusala yo.

4. Inki kele diambu mosi yina sobaka ve na luzingu ya Davidi?

⁴ Ntotila Davidi kutanaka ti bantangu ya mbote mpi ya mbi na luzingu na yandi, kansi kele ti diambu mosi yina sobaka ve​—ntangu yonso yandi vandaka kutudila Ngangi na yandi ntima ya mvimba. Yandi tubaka nde: ‘Yehowa, mono ke samba nge; mono ke tulaka ntima na mono na nge, Nzambi na mono.’ (Nk. 25:1, 2) Inki sadisaka Davidi na kutudila Tata na yandi ya zulu ntima ya mvimba?

5, 6. Ndinga ya Nzambi ke zabisa beto inki na yina me tala bangwisana ya Davidi ti Yehowa?

⁵ Bantu mingi ke sambaka Nzambi kaka ntangu bo ke kutana ti bampasi mingi. Inki nge ke yindula kana nge kele ti nduku mosi to mpangi mosi ya dibuta yina ke sosaka nge kaka kana yandi kele na mfunu ya mbongo to lusadisu na nge na diambu mosi buna? Na nima ya ntangu, nge lenda yantika kudiyula kana yandi ke zolaka nge kibeni. Kansi, Davidi vandaka ve mutindu yina. Bangwisana na yandi ti Yehowa monisaka lukwikilu mpi zola na yandi sambu na Nzambi, na luzingu na yandi ya mvimba​—yo vanda na bantangu ya mbote to ya mbi.​—Nk. 40:9.

⁶ Tala bangogo yina Davidi kumisaka Yehowa mpi tondaka yandi: ‘Yehowa, Nzambi na beto, zina na nge kele ya nene ti ya lukumu awa na nsi-ntoto ti kuna na zulu’! (Nk. 8:2) Keti nge ke mona ve nde, bangogo yai ke monisa bangwisana ya zola yina Davidi vandaka ti yo na Tata na yandi ya zulu? Ntonda ya Davidi sambu na bunene mpi lukumu ya Nzambi pusaka yandi na kukumisa Yehowa “bilumbu yonso.”​—Nk. 35:28.

7. Inki mambote beto ke bakaka ntangu beto ke kwendaka pene-pene na Nzambi na nzila ya kisambu?

⁷ Bonso Davidi, beto fwete solula ti Yehowa mbala na mbala sambu na kutudila yandi ntima ya mvimba. Biblia ke tuba nde: “Beno kwenda pene-pene na Nzambi, mpi yandi ta kwisa pene-pene na beno.” (Yak. 4:8) Kukwenda pene-pene na Nzambi na nzila ya kisambu kele mpi mutindu mosi ya mfunu ya kubaka mpeve santu.​—Tanga 1 Yoane 3:22.

8. Sambu na nki beto fwete buya kuvutukila bangogo ya mutindu mosi na bisambu?

⁸ Ntangu nge ke sambaka, keti nge ke vutukilaka bansa yina nge me kangaka na ntu to ke sadilaka bangogo ya mutindu mosi mbala na mbala? Kana mpidina, na ntwala ya kusamba, baka mwa ntangu sambu na kuyindula mambu yina nge ta tuba. Kana nge ke vutukila bangogo ya mutindu mosi ntangu nge ke solula ti nduku mosi to mpangi mosi ya dibuta, keti yandi ta sepela? Nkutu, yandi lenda yantika kubuya kuwidikila nge. Ya kieleka, Yehowa lenda buya ve ata kilumbu mosi na kuwidikila kisambu ya nsadi na yandi ya kwikama. Ata mpidina, beto fwete buya kuvutukila bangogo ya mutindu mosi ntangu beto ke solula ti yandi.

9, 10. (a) Inki beto lenda tubila na bisambu na beto? (b) Inki lenda sadisa beto na kusala bisambu ya me katuka na ntima?

⁹ Yo ke pwelele nde, kana beto ke zola kukwenda pene-pene na Nzambi bisambu na beto lenda vanda ve ya zulu-zulu. Kana beto ke kangudila Yehowa ntima na beto ya mvimba, beto ta kwenda kibeni pene-pene na yandi mpi ta tudila yandi ntima ya mvimba. Kansi, inki beto fwete tubila na bisambu na beto? Ndinga ya Nzambi ke pesa mvutu yai: “Na mambu yonso na nzila ya kisambu mpi ya dodokilu kumosi ti kupesa matondo, beno zabisa balombilu na beno na Nzambi.” (Bafi. 4:6) Ya kieleka, beto lenda tubila na bisambu na beto mambu yonso ya ke tadila bangwisana na beto ti Nzambi to luzingu na beto bonso bansadi na yandi.

 ¹⁰ Beto lenda longuka mambu mingi kana beto tadila bangogo ya babakala mpi ya bankento ya kwikama yina bo me sonikaka bisambu na bo na Biblia. (1 Sam. 1:10, 11; Bis. 4:24-31) Mukanda ya Bankunga kele ti bisambu mpi bankunga mingi ya me katuka na ntima sambu na kukumisa Yehowa. Bisambu mpi bankunga yai ke monisa mawi ya mitindu yonso yina muntu ke vandaka ti yo, yo vanda ya mpasi to ya kiese. Kulonguka bangogo ya bansadi yina ya kwikama lenda sadisa beto na kusala bisambu ya mbote na Yehowa.

11. Sambu na nki beto fwete yindulula bandongisila ya Nzambi?

¹¹ Davidi tubaka nde: ‘Bangibusa ya Yehowa me fwana na kutudila ntima, yo ke pesaka mayele na bantu yina kele na mayele ve.’ (Nk. 19:8) Ya kieleka, ata beto me konda mayele, beto lenda kuma mayele kana beto ke lemfukila bantuma ya Nzambi. Kansi, kele ti bandongisila ya nkaka ya Masonuku ya ke lombaka kuyindulula yo kana beto ke zola kubaka mambote mingi. Mu mbandu, kuyindulula minsiku ya Nzambi lenda sadisa beto na kubikala ya kwikama ntangu beto me kutana ti mbangika na nzo-nkanda to na kisalu, na kulemfukila nsiku ya Nzambi na yina me tala menga, bukati-kati na beto ya Bukristu, mpi kulemfukila minsiku ya Biblia ya me tala kulwata mpi kuyidika nitu. Kuzaba mabanza ya Nzambi na mambu yina ta sadisa beto na kudibongisa na ntwala ya kukutana ti bampukumuna. Na nima, na kati ya ntima na beto, beto ta baka lukanu na mambu yina beto fwete sala kana beto kutana ti mpukumuna. Kudibongisa mutindu yina na ntwala lenda tanina beto na mambu mingi ya lenda pesa beto mpasi.​—Bing. 15:28.

12. Kuyindulula inki bangiufula lenda sadisa beto na kutanina bangibusa ya Nzambi?

¹² Ntangu beto ke vingila kulungana ya balusilu ya Nzambi, keti luzingu na beto ke monisaka nde beto ke landa kukengila na kimpeve? Mu mbandu, keti beto ke kwikilaka mpenza nde kubika fioti Babilone ya Nene ta fwa? Keti balusakumunu yina beto ta baka na makwisa, mu mbandu luzingu ya mvula na mvula na paladisu awa na ntoto, kele kaka ya kieleka na meso na beto mutindu yo vandaka ntangu beto longukaka yo sambu na mbala ya ntete? Keti beto kele kaka kikesa na kisalu ya kusamuna, to keti beto me kuma kutula mambu na beto mosi na kisika ya ntete? Ebuna inki beto lenda tuba sambu na kivuvu ya lufutumuku, kusantisama ya zina ya Yehowa, mpi kunwanina kimfumu na yandi? Keti yo kele kaka mambu ya mfunu sambu na beto? Kuyindulula bangiufula yai lenda sadisa beto na kusala mambu bonso muyimbi-bankunga, disongidila kutanina ‘bangibusa ya Nzambi bonso kimvwama ya kimakulu.’​—Nk. 119:111.

13. Sambu na nki Bakristu ya mvu-nkama ya ntete vandaka ve kubakisa mambu ya nkaka? Pesa mbandu.

¹³ Kele ti mambu ya nkaka na Biblia yina beto lenda bakisa ve mbote-mbote ntangu yai, sambu ntangu me fwana ntete ve nde Yehowa kutendula yo pwelele. Mbala na mbala, Yezu vandaka kuzabisa bantumwa na yandi nde yandi fwete niokwama mpi kufwa. (Tanga Matayo 12:40; 16:21.) Kansi bantumwa vandaka kubakisa ve ntendula ya bangogo na yandi. Bo bakisaka yo kaka na nima ya lufwa mpi ya lufutumuku na yandi ntangu yandi lwataka nitu ya kinsuni mpi monanaka na balongoki ya nkaka mpi “kangulaka mpenza mabanza na bo sambu bo bakisa ntendula ya Masonuku.” (Luka 24:44-46; Bis. 1:3) Mutindu mosi, balongoki ya Kristu bakisaka nde Kimfumu ya Nzambi ta tulama na zulu kaka na Pantekoti ya mvu 33 T.B., na nima ya kubaka mpeve santu.​—Bis. 1:6-8.

14. Na luyantiku ya mvu-nkama ya 20, inki mbandu ya mbote bampangi mingi bikaka, ata bo vandaka kubakisa ve mambu ya nkaka ya me tala bilumbu ya nsuka?

¹⁴ Mutindu mosi, na luyantiku ya mvu-nkama ya 20, Bakristu ya kieleka vandaka ti bivuvu mingi ya mbi na yina me tala “bilumbu ya nsuka.” (2 Tim. 3:1) Mu mbandu, na mvu 1914, bampangi ya nkaka yindulaka nde kubika fioti bo ta kwenda na zulu. Ntangu bivuvu na bo lunganaka ve, bo kudipesaka na kulonguka diaka Masonuku mpi bo bakisaka nde kisalu ya  nene ya kusamuna fwete salama ntete na ntoto ya mvimba. (Mar. 13:10) Yo yina, na 1922, Joseph Rutherford, yina vandaka kutwadisa kisalu ya kusamuna na ntangu yina, zabisaka bantu yina vandaka na lukutakanu ya bansi mingi yina salamaka na Cedar Point, na mbanza Ohio, na États-Unis, nde: “Beno tala, Ntotila ke yala! Beno bantu ke zabisa nsangu na yandi. Yo yina beno samuna, beno samuna, beno samuna, Ntotila ti kimfumu na yandi.” Yantika ntangu yina, kusamuna “nsangu ya mbote ya Kimfumu” me kumaka kidimbu ya kuzabila bansadi ya Yehowa.​—Mat. 4:23; 24:14.

15. Inki mambote beto ke bakaka ntangu beto ke yindululaka mambu yina Nzambi ke sadilaka bansadi na yandi?

¹⁵ Kana beto ke yindulula mambu ya mbote yina Yehowa me sadilaka bansadi na yandi, yo vanda na ntama to na bilumbu na beto, beto ta tula ntima ya mvimba na makuki na yandi ya kulungisa luzolo na yandi na makwisa. Diaka, bangibusa ya Nzambi ke sadisaka beto na kuvila ve bambikudulu yina beto ke vingila kulungana na yo. Beto lenda ndima nde kusala mpidina ta sadisa beto na kutula ntima ya mvimba na balusilu na yandi.

16. Kudipesa mingi na kisalu ya kusamuna ke natilaka beto inki mambote?

¹⁶ Yehowa Nzambi na beto kele Nzambi ya ngolo mpi ya ke salaka mambu. Muyimbi-bankunga tubaka nde: ‘Yehowa, ata muntu mosi ve kele ngolo bonso nge.’ Yandi yikaka nde: “Nge kele ngolo mingi! Ngolo na nge kele ya kuyituka!” (Nk. 89:9, 14) Na kutadila mambu yina, Yehowa ke sepelaka mpi ke sakumunaka bikesa yina beto ke salaka sambu na kunata mambote ya Kimfumu na ntwala. Yandi ke zikisaka nde bansadi na yandi​—ya babakala mpi ya bankento, baleke ti bambuta—​ke diaka ve dimpa na bumolo. (Bing. 31:27) Ntangu beto ke kudipesaka mingi na kisalu ya Ngangi na beto, beto ke landaka mbandu na yandi. Kusadila Yehowa na ntima ya mvimba ke natilaka  beto mambote, mpi ke pesaka yandi dibaku ya kusakumuna kisalu na beto.​—Tanga Nkunga 62:12.

17, 18. Sambu na nki beto lenda tuba nde bisalu ya lukwikilu ke sadisaka beto na kutudila bandongisila ya Yehowa ntima? Pesa mbandu.

¹⁷ Na nki mutindu bisalu ya lukwikilu ke sadisaka beto na kutula ntima ya mvimba na Yehowa? Beto tadila disolo ya Biblia ya ke tubila kukota ya bantu ya Izraele na Ntoto ya Lusilu. Yehowa pesaka ntuma na banganga-nzambi yina vandaka kunata sanduku ya kuwakana na kutambula tii kukota na Nzadi ya Yordani. Kansi, ntangu bantu ya Izraele vandaka kupusana, bo lendaka kumona nde bamvula yina vandaka kunoka na bansungi yina fulusaka nzadi. Bo salaka inki? Keti bo tulaka kan na bo na lueka ya nzadi mpi vingilaka bamposo to bangonda mingi tii masa ta kulumuka mpi ta kuma fioti? Ve, bo tulaka ntima ya mvimba na Yehowa mpi landaka bantuma na yandi. Inki mbutu basikaka? Disolo yango ke tuba nde: ‘Ntangu kaka banganga-nzambi yina nataka sanduku ya kuwakana tulaka makulu na bo na kati ya nzadi, masa telamaka. Ebuna, banganga-nzambi telamaka na kati ya masa yina kaukaka pene-pene na bwala Yeriko tii kuna bantu yonso sabukaka masa na makulu.’ (Yoz. 3:12-17) Yindula kiese ya mingi yina bantu ya Izraele waka na kumona mutindu masa yina vandaka kukulumuka nswalu telamaka! Ya kieleka, lukwikilu ya bantu ya Izraele na Yehowa kumaka ngolo sambu bo tulaka ntima na bantuma na yandi.

¹⁸ Ya kieleka, Yehowa ke salaka diaka ve bimangu ya mutindu yina sambu na bansadi na yandi bubu yai, kansi yandi ke sakumunaka bisalu na beto ya lukwikilu. Mpeve santu ya Nzambi ke pesaka beto kikesa ya kusala kisalu yina yandi me pesaka beto ya kusamuna nsangu ya Kimfumu na nsi-ntoto ya mvimba. Mpi Yezu Kristu yina futumukaka, Mbangi ya ntete ya Yehowa, zabisa balongoki na yandi nde yandi ta sadisa bo na kisalu yai ya mfunu; yandi tubaka nde: “Yo yina, beno kwenda mpi beno kumisa bantu ya makanda yonso balongoki . . . Mono kele ti beno bilumbu yonso tii na nsukilu ya ngidika ya bima.” (Mat. 28:19, 20) Bambangi mingi yina vandaka ntete nsoni-nsoni lenda monisa nde, mpeve santu ya Nzambi me pesaka bo kikesa ya kusolula ti bantu na kisalu ya bilanga.​—Tanga Nkunga 119:46; 2 Bakorinto 4:7.

19. Ata beto lenda vanda diaka ve ti makuki ya kusala mingi, inki kivuvu beto kele ti yo?

¹⁹ Bampangi ya nkaka ya babakala mpi ya bankento lenda sala diaka ve mingi na kisalu ya Nzambi sambu na maladi to kinunu. Ata mpidina, bo lenda ndima nde “Tata ya mawa mingi mpi Nzambi ya ndembikilu yonso,” ke bakisaka mambu ya konso Mukristu. (2 Bak. 1:3) Yandi ke bakaka na mbalu mambu yonso yina beto ke salaka sambu na kunata mambote ya Kimfumu na ntwala. Beto yonso fwete yibuka nde, lukwikilu na beto na nkudulu ya kimenga ya Kristu ta tanina luzingu na beto ntangu beto ke sala yonso yina beto lenda sala.​—Baeb. 10:39.

20, 21. Na nki mambu beto lenda monisa nde beto ke tudilaka Yehowa ntima?

²⁰ Lusambu na beto ke lombaka nde beto pesa ntangu ti ngolo na beto, mpi bima na beto ya kinsuni na kutadila makuki na beto. Beto ke zolaka kusala “kisalu ya nsamuni,” na ntima na beto ya mvimba. (2 Tim. 4:5) Nkutu, beto ke vandaka na kiese ya kusala yo sambu yo ke sadisaka bankaka na “kubaka nzayilu ya sikisiki ya kieleka.” (1 Tim. 2:4) Yo kele pwelele nde, kukumisa Yehowa ke kumisaka beto bamvwama na kimpeve. (Bing. 10:22) Mpi yo ke sadisaka beto na kutula ntima ya mvimba na Ngangi na beto.​—Bar. 8:35-39.

²¹ Mutindu beto me tubila yo, kutudila Yehowa ntima sambu na kulomba lutwadisu ya mayele ke kwisaka ve mbala mosi; beto fwete longuka kutudila yo ntima. Yo yina, sambaka Yehowa sambu nge kuma kutudila yandi ntima. Yindula mutindu Yehowa me lungisaka luzolo na yandi na ntama mpi mutindu yandi ta sala yo na makwisa. Mpi landa kusala bisalu ya lukwikilu sambu na kutudila Yehowa ntima ya mvimba. Ya kieleka, bangibusa ya Yehowa ta zinga kimakulu. Nge mpi lenda zinga kimakulu!