Kwenda na mambu ke na kati

Kwenda na tansi ya malongi

YO ME KATUKA NA MIKANDA NA BETO YA NTAMA

Filme Mosi ya Lukwikilu ya Me Sala Bamvula 100

Filme Mosi ya Lukwikilu ya Me Sala Bamvula 100

Yo kele kaka bonso mpangi Russell yandi mosi!”—Muntu mosi yina talaka « Photo-Drame de la Création » na 1914.

BANDA kubasika ya ntete ya filme, «Photo-Drame de la Création,» yina vandaka ti lukanu ya kusadisa bantu na kukwikila kibeni nde Biblia kele Ndinga ya Nzambi, bamvula 100 me lunga. Na nsungi yina dilongi ya evolisio, bantembe ya ngolo na mambu ya Biblia mpi na mambu ya nkaka bebisaka lukwikilu ya bantu mingi, «Photo-Drame de la Création» monisaka nde Yehowa kele Ngangi.

Charles Taze Russell, yina vandaka kutwadisa bisalu ya Balongoki ya Biblia, vandaka kusosa mitindu ya kuluta mbote ya kumwanga kieleka ya Biblia na ntoto ya mvimba. Balongoki ya Biblia vandaka kusadila mikanda tuka bamvula kuluta 30. Ntangu yai, mutindu mosi ya mpa bendaka dikebi na bo—kusadila bafilme ya bifwanisu yina ke nikana.

KULONGA NSANGU NA NZILA YA BIFWANISU YINA KE NIKANA

Na bamvula 1890, bantu yantikaka kubasisa bafilme ya bifwanisu yina vandaka kunikana, kansi yo vandaka ve ti ndinga. Na luyantiku ya 1903, bo songisaka filme mosi ya mambu ya nzambi na nzo-nzambi mosi na New York. Na 1912, kompani ya bafilme ya bifwanisu yina ke nikanaka vandaka na luyantiku na yo ntangu Mpangi Russel yantikaka kuyidika «Photo-Drame de la Création.» Yandi monaka nde, kisadilu yai ta sadisa mingi kibeni sambu na kumwanga kieleka ya Biblia kuluta mikanda.

«Photo-Drame de la Création» vandaka kusala bangunga 8, mpi mbala mingi bo vandaka kusonga yo na bitini 4. Yo vandaka kusonga masolo 96 ya Biblia, mpi Mpangi Russell vandaka kuyidika badiskure mpi mpangi mosi yina zabanaka bonso mutubi ya mbote mpi ya kuvandaka ti ndinga ya mbote vandaka kuta masolo yina. Na bansonga mingi, bo vandaka kutula miziki. Bampangi yina zabaka kusadila bamasini mbote-mbote vandaka kukotisa bandinga mpi miziki yina bo kotisaka na bafono, kuwakanisa bandinga ti bafilme mpi bifwanisu yina bo me tula mukubu ya vandaka kumonisa mutindu masolo yina ya Biblia salamaka.

“Yo ke tubila bifwanisu yonso banda lugangu ya bambwetete tii na nsuka ya Luyalu ya Kristu ya Bamvula Funda.”—Francis Stuart Barnes, vandaka ti bamvula 14 na 1914

Bifwanisu mpi badiapozitive mingi yina bo vandaka kusongisa, bo vandaka kusumba yo na bastidio. Bantu yina ke salaka mbote bafilme na Philadelphie, New York, Paris mpi Londres vandaka kutula badiapozitive mukubu mpi vandaka kulutisa yo mosi mosi. Bampangi ya Betele yina ke salaka na departema ya ke tadilaka bifwanisu, sadisaka mingi sambu na kutula mukubu, ata mpi kuyingisa bifwanisu yina bebaka. Katula bafilme yina bo vandaka kusumba, bampangi ya Betele yina vandaka ve ntama ti Yonkers, na New York, vandaka kusala filme ya Abrahami, Izaki, mpi wanzio yina kangaka Abrahami nzila ya kufwa mwana na yandi.—Kuy. 22:9-12.

Na nima ya mwa ntangu, bampangi yina zabaka kusadila bamasini twadisaka kisalu ya kusongisa filme yina kitini mosi mosi vandaka kubaka kiteso ya bakilometre 3, bafono 26, mpi badiapozitive 500

Muntu mosi yina vandaka kusala ti Mpangi Russell zabisaka bimwangi nsangu nde, metode yai “ta sadisa mafunda ya bantu na kuzaba Masonuku, kuluta bametode yonso yina bantu me sadilaka sambu na kunata mambu ya lusambu na ntwala.” Keti bamfumu ya mabundu sepelaka na bikesa yina salamaka sambu na kusadisa bantu mingi yina vandaka na nzala ya mambu ya kimpeve? Bamfumu ya mabundu telaminaka «Photo-Drame de la Création,» nkutu bankaka sadilaka mayele ya mbi to ya kubumbana sambu na kubuyisa bantu na kutala yo. Na kisika mosi yina bo vandaka kusongisa «Photo-Drame de la Création,» bansambidi ya nzo-nzambi mosi zengaka kura.

Bampangi-bankento ya mabundu ya mbanza yina, bayina vandaka kupesa bantu bisika ya kuvanda pesaka bamilio ya bantu mukanda «Photo-Drame de la Création» ya ofele

Bawi vandaka mpi kubaka “Pax,’ kibende yina vandaka ti kifwanisu ya Yezu ntangu yandi vandaka leke. Kibende yina vandaka kuyibusa muntu yina me lwata yo na kuvanda “mwana ya ngemba”

Ata mpidina, bantu vandaka kufuluka na banzo ya bansaka sambu na kutala «Photo-Drame de la Création,» ya ofele. Na États-Unis, baprovense kuluta 80 vandaka kusongisa «Photo-Drame de la Création,» konso kilumbu. Bantu mingi vandaka kuyituka na kutala na mbala ya ntete ‘filme yina kele ti ndinga.’ Bifwanisu yina vandaka kuluta nswalu mosi-mosi sadisaka bo na kumona mwana-ndeke mosi na kati ya diaki yina vandaka kupasula yo sambu na kubasika mpi kintuntu mosi ya kitoko yina vandaka kukanguka. Mambu yina bantu ya siansi salaka na bilumbu yina monisaka kibeni mayele ya Yehowa. Mutindu beto tubilaka yo na luyantiku, ntangu yandi vandaka kumona Mpangi Russell na luyantiku ya «Photo-Drame de la Création,» yina vandaka mutubi, muntu yango yindulaka bonso nde “yandi monaka kibeni Mpangi Russell yandi mosi!”

YO SADISAKA MINGI SAMBU NA KULONGA BIBLIA

Bo songisaka «Photo-Drame de la Création» na mbala ya ntete na Yanuari 11, 1914, na kisika ya kitoko ya bansaka na New York, kisika yina kumaka na nima ya Balongoki ya Biblia

Tim Dirks, muntu mosi ya mayele ya ke sonikaka bafilme mpi ya ke longukaka mambu yina me lutaka tubilaka «Photo-Drame de la Création,» bonso “filme ya ntete ya nene yina vandaka ti ndinga, bifwanisu ya ke nikana, mpi badiapozitive yina bo me tula mukubu.” Bafilme yina bo vandaka kusongisa na ntwala nde «Photo-Drame de la Création» kubasika, sadilaka mpi mwa bametode yai, kansi bo vandaka ve kusadila bametode yonso na filme mosi, mingi-mingi bafilme yina vandaka kutubila disolo mosi ya Biblia. Mpi ata filme mosi ve salaka nde bawi mingi tii na kiteso ya bamilio 9 kukwisa kutala yo na Nordi ya Amerika, na Mputu, Australie mpi Nouvelle-Zélande na nsungi ya mvula mosi kaka!

Bo songisaka «Photo-Drame de la Création» sambu na mbala ya ntete na Yanuari 11, 1914, na New York. Bangonda nsambwadi na nima, Mvita ya Ntete ya Ntoto ya Mvimba yantikaka. Kansi, na nsi-ntoto ya mvimba, kibuka ya bantu landaka kuvukana na kutala «Photo-Drame de la Création,» sambu bo vandaka kubaka kikesa na bansonga na yo yina vandaka kumonisa balusakumunu yina Kimfumu ta nata. Ata nge fwanisa yo ti nki, sambu na mvu 1914, «Photo-Drame de la Création» vandaka filme yina lutaka bafilme yonso ya nkaka.

Bo songisaka bafilme 20 ya «Photo-Drame de la Création» na bimvuka na Nordi ya Amerika ya mvimba