1, 2. (a) Makwela ya nani ta nata kiese ya mingi na zulu? (b) Inki bangiufula ke basika?

 KUYIDIKA fete ya makwela ke bakaka ntangu mingi. Beto ta tubila makwela mosi ya mfunu mingi, makwela ya ntotila. Yindula fioti! Bamvula kiteso ya 2 000 me luta banda bo ke yidikaka makwela yai. Ntangu yai, ngunga me finama sambu nde bakala ya makwela kuvanda kisika mosi ti nkento na yandi. Kubika fioti, miziki ya kitoko ta yantika kubula na lupangu ya Ntotila mpi bigangwa mingi ya kimpeve ta yimba na ndinga ya ngolo nde: “Beno kumisa Yah, sambu Yehowa Nzambi na beto, Nkwa-Ngolo Yonso, me yantika kuyala bonso ntotila. Beto yangalala, beto vanda na kiese mingi, mpi beto pesa yandi nkembo, sambu makwela ya Mwana-Dimeme me kuma mpi nkento na yandi me kudibongisa.”—Kus. 19:6, 7.

² “Mwana-Dimeme” yina makwela na yandi ta nata kiese na zulu kele muntu ya nkaka ve, kansi Yezu Kristu. (Yoa. 1:29) Inki bilele yandi me lwata sambu na makwela? Nani kele nkento na yandi? Inki mutindu nkento me kudibongisa sambu na makwela? Inki ntangu makwela yina ta salama? Sambu makwela yai ta nata kiese na zulu,  keti bantu yina kele ti kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na ntoto ta vanda mpi na kiese? Beto kele ti mpusa ya ngolo ya kubaka bamvutu na bangiufula yai ntangu beto ke landa kutadila Nkunga 45.

3, 4. (a) Bakala ya makwela me lwata bilele ya nki mutindu, mpi nki ke yika kiese na yandi? (b) Banani kele ‘bana-bankento ya bantotila’ mpi ‘nkento ya ntotila’ yina ke sepela kumosi ti bakala ya makwela?

³ Tanga Nkunga 45:9, 10. Yezu Kristu, bakala ya makwela me lwata bilele ya lukumu mpi ya kimfumu sambu na makwela. Yo ke monana nde, bilele na yandi ke basisa nsudi ya kitoko bonso ‘mananasi ya kitoko mingi,’ mu mbandu mire, mpi nti ya kase, yina bo vandaka kuvukisa sambu na kusala mafuta ya santu yina bo vandaka kutula bantu na Izraele.—Kub. 30:23-25.

⁴ Miziki yina ke bula na zulu ya ke wakana na lupangu ya Ntotila ke yika bakala ya makwela kiese sambu makwela na yandi ke finama. ‘Nkento ya ntotila,’ yina kele kitini ya zulu ya organizasio ya Nzambi, ya ke vukisa mpi ‘bana-bankento ya bantotila,’ disongidila bawanzio ya santu ta sepela kumosi ti bakala ya makwela. Yo kele kiese kibeni na kuwa mingungu yina ya zulu ke tuba nde: “Beto yangalala, beto vanda na kiese mingi . . . sambu makwela ya Mwana-Dimeme me kuma”!

5. Nani kele “nkento ya Mwana-Dimeme”?

⁵ Tanga Nkunga 45:11, 12. Beto me zaba bakala ya makwela, kansi nani kele nkento na yandi? Nkento yina ke monisa kimvuka ya mvimba ya Bakristu 144000 yina bo me tulaka mafuta. Yezu kele ntwadisi ya dibundu ya Bakristu yina bo me tulaka mafuta. (Tanga Baefezo 5:23, 24.) Bo ta yala ti Kristu na Kimfumu na yandi ya Mesia. (Luka 12:32) Bakristu 144 000 yina bo me tulaka mafuta “ke fula kulanda Mwana-Dimeme konso kisika yina yandi ke kwenda.” (Kus. 14:1-4) Bo ta kuma “nkento ya Mwana-Dimeme,” mpi ta kwenda kuzinga ti yandi na zulu.—Kus. 21:9; Yoa. 14:2, 3.

6. Sambu na nki Biblia ke binga Bakristu yina bo me tulaka mafuta ‘mwana-nkento ya ntotila,’ mpi sambu na nki yo ke lomba nde bo ‘vila bantu na bo’?

⁶ Nkento yina ya makwela ke bingama kaka ve “mwana-nkento” kansi mpi ‘mwana-nkento ya ntotila.’ (Nk. 45:14) Nani kele “ntotila” yai? Yehowa me ndimaka Bakristu yina bo me tulaka mafuta bonso “bana na yandi.” (Bar. 8:15-17) Sambu Bakristu yai ta kuma nkento ya makwela na zulu, bo me baka ntuma yai: ‘Vila bantu na nge mpi nzo ya tata na nge ya kinsuni.’ Bo fwete landa ‘kutula mabanza na bo kaka na mambu yina kele na zulu, kansi ve na mambu yina kele na ntoto.’—Bakol. 3:1-4.

7. (a) Inki mutindu Kristu me yidikaka nkento yina yandi ta kwela? (b) Inki mutindu nkento ya makwela ke tadila bakala na yandi ya makwela?

⁷ Bamvu-nkama mingi me luta banda Kristu yantikaka kuyidika nkento na yandi sambu na makwela na zulu. Ntumwa Polo tubaka nde Kristu “zolaka dibundu mpi pesaka luzingu na yandi sambu na yo, na mpila nde yandi santisa yo, yandi kumisa yo bunkete mpi kuyobisa yo ti masa na nsadisa ya ndinga ya Nzambi, sambu yandi kumisa dibundu kitoko na meso na yandi, yo vanda kukonda ditono to kifu to konso kima ya mutindu yai, kansi yo fwete vanda ya santu mpi ya kukonda mvindu.” (Baef. 5:25-27) Ntumwa Polo zabisaka Bakristu ya Korinto yina bo me tulaka mafuta nde: “Mono ke wa kimpala sambu na beno ti kimpala mosi ya me katuka na Nzambi, sambu mono silaka beno na makwela na bakala mosi na mpila nde mono pesa beno na Kristu bonso mwense ya bunkete.” (2 Bak. 11:2) Yezu Kristu, Ntotila mpi bakala ya makwela ke sepela na “kitoko” ya kimpeve ya nkento na yandi ya makwela. Mpi nkento ya makwela ke ndima nde Yezu kele “mfumu” na yandi mpi ‘ke fukamina yandi’ sambu yandi kele bakala na yandi ya makwela.

8. Sambu na nki yo me fwana na kutuba nde nkento ya makwela kele na ‘nkembo mpenza’?

⁸ Tanga Nkunga 45:14, 15. Nkento ya makwela kele na ‘nkembo mpenza’ sambu na makwela ya ntotila. Kusonga 21:2 ke fwanisa nkento yai ti mbanza mosi, Yeruzalemi ya mpa, mpi yandi “me kudikumisa kitoko sambu na bakala na yandi.” Mbanza yai ya zulu kele ti “nkembo ya Nzambi” mpi yo ke ngenga “bonso ditadi mosi ya ntalu kibeni, bonso ditadi ya yaspe yina ke ngenga bonso kristale.” (Kus. 21:10, 11) Mukanda ya Kusonga ke tubila mbote-mbote kitoko ya Yeruzalemi ya mpa. (Kus. 21:18-21) Yo yina, yo ke yitukisa ve na mutindu muyimbi-bankunga ke tuba nde nkento ya makwela kele na ‘nkembo mpenza’! Nkutu, makwela ya ntotila ta salama na zulu.

9. Nani kele “Ntotila” yina bo me natila nkento ya makwela, mpi nkento yango me lwata nki mutindu?

⁹ Bakala ya makwela yina bo me natila nkento ya makwela kele Ntotila yina kele Mesia. Yandi me yidikaka nkento na yandi, ‘me kumisa yandi bunkete mpi me yobisa yandi ti masa na nzila ya ndinga.’ Nkento yai kele “ya santu mpi ya kukonda mvindu.” (Baef. 5:26, 27) Yo ke lomba nde, nkento na yandi kulwata bilele yina me fwana sambu na feti yina. Ya kieleka, yandi me lwata mutindu yina! Nkutu, ‘bo me tula bima ya wolo na bilele na yandi,’ mpi ‘bo ta nata yandi na ntotila na bilele yina bo me tunga kitoko.’ Sambu na makwela ya Mwana-Dimeme, “bo me pesa yandi nswa ya kulwata bilele ya lino ya ke ngenga, ya bunkete, mpi ya kitoko—sambu lino ya kitoko ke monisa bisalu ya lunungu ya basantu.”—Kus. 19:8.

10. Inki ntangu makwela ya Mwana-Dimeme ta salama?

¹⁰ Tanga Kusonga 19:7. Inki ntangu makwela ya Mwana-Dimeme ta salama? Ata “nkento na yandi me kudibongisa” sambu na makwela, baverse yina ke landa ke tubila ve makwela. Kansi, yo ke tubila mambu yina ta salama na kitini ya nsuka ya mpasi ya nene. (Kus. 19:11-21) Keti yo ke tendula nde makwela ta salama na ntwala nde Ntotila, yina kele bakala ya makwela kununga tii na nsuka? Ve. Bambona-meso yina kele na mukanda ya Kusonga ke tubilaka ve mambu na ndonga yina yo ta salama. Nkunga 45 ke monisa nde, ntete-ntete Ntotila Yezu Kristu ta lwata mbele ya kunwanina mpi ‘ta kwenda kununga’ bambeni na yandi, ebuna na nima makwela ya ntotila ta salama.—Nk. 45:4, 5.

11. Tubila ndonga yina Kristu ta nunga bambeni na yandi tii na nsuka.

¹¹ Yo yina, beto lenda tuba nde mambu ta salama mutindu yai: Ntete, lufwa ya “nkento ya nene ya ndumba,” Babilone ya Nene, kintinu ya nsi-ntoto ya mvimba ya mabundu ya luvunu. (Kus. 17:1, 5, 16, 17; 19:1, 2) Na nima, Kristu ta kwenda na ntwala sambu na kufwa bitini ya nkaka ya ngidika ya mbi ya Satana awa na ntoto na Armagedoni, “bitumba ya kilumbu ya nene ya Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso.” (Kus. 16:14-16; 19:19-21) Na nsuka, Ntotila ya Ke Nwanaka ta nunga tii na nsuka ntangu yandi ta losa Satana ti bademo na yandi na dibulu ya nda, mpi bo ta vanda diaka ve ti bupusi na zulu ya bantu.—Kus. 20:1-3.

12, 13. (a) Inki ntangu makwela ya Mwana-Dimeme ta salama? (b) Banani ta yangalala sambu na makwela ya Mwana-Dimeme na zulu?

¹² Kana Bakristu yina bo me tulaka mafuta me manisa luzingu na bo na ntoto na nsungi ya kukala ya Kristu, bo ke futumukaka sambu na kuzinga na zulu. Ntangu fioti na nima ya lufwa ya Babilone ya Nene, Yezu ta vukisa Bakristu yonso yina me bikala ya kele na kimvuka ya nkento ya makwela. (1 Bate. 4:16, 17) Yo yina, na ntwala ya bitumba ya Armagedoni, Bakristu yonso yina kele na kimvuka ya ‘nkento ya makwela’ ta vanda na zulu. Na nima ya mvita yina, makwela ya Mwana-Dimeme ta salama. Makwela yai ta vanda dibaku mosi ya kiese kibeni! Kusonga 19:9 ke tuba nde: “Kiese na bantu yina bo me binga na madia ya nkokila ya makwela ya Mwana-Dimeme.” Ya kieleka, Bakristu 144 000 yina ke sala kimvuka ya nkento ya makwela ta yangalala  kibeni. Mpi Ntotila yina kele bakala ya makwela ta yangalala ntangu ntalu ya mvimba ya bantu yina ta yala ti yandi ta lunga, mpi na mutindu ya kifwani bo ‘ta dia mpi ta nwa na mesa na yandi mpi na Kimfumu na yandi.’ (Luka 22:18, 28-30) Kansi, yo kele kaka ve bakala ya makwela ti nkento na yandi ta yangalala sambu na makwela ya Mwana-Dimeme.

¹³ Mutindu beto tubilaka yo na ntwala, bigangwa mingi ya zulu yimbaka na bumosi nde: “Beto yangalala, beto vanda na kiese mingi, mpi beto pesa yandi [Yehowa] nkembo, sambu makwela ya Mwana-Dimeme me kuma mpi nkento na yandi me kudibongisa.” (Kus. 19:6, 7) Kansi, nki beto lenda tuba sambu na bansadi ya Yehowa awa na ntoto? Keti bo mpi ta yangalala?

14. Mutindu Nkunga 45 ke monisa yo, banani kele ‘bamwense yina kele banduku’ ya nkento ya makwela?

¹⁴ Tanga Nkunga 45:13, 15, 16. Profete Zakaria bikulaka nde na ntangu ya nsuka, bantu ya makanda ta vanda na kiese mpi ta vukana ti bantu ya Izraele ya kimpeve yina kele na ntoto. Yandi sonikaka nde: ‘Na bilumbu yina, bantu kumi ya me katuka na bandinga yonso ya makanda ta simba nsongi ya kazaka ya Muyuda mosi, mpi ta tuba nde: “Beto ke zola kwenda ti beno sambu beto me wa nde Nzambi kele ti beno.”’ (Zak. 8:23) Nkunga 45:13 ke binga ‘bantu yina kumi’ ya kifwani ‘mwana-nkento ya Tire’ mpi ‘bamvwama ya nene.’ Bo me nata makabu na Bakristu yina bo me tulaka mafuta ya kele na ntoto, sambu bo ndimama mpi bo baka lusadisu na kimpeve. Tuka 1935, bamilio ya bantu me ndimaka nde Bakristu yai kunata bo na lunungu. (Dan. 12:3) Banduku yai ya kwikama ya Bakristu yina bo me tulaka mafuta me kumisaka luzingu na bo bunkete mpi me kumaka bamwense ya kimpeve. ‘Bamwense yina kele banduku’ ya nkento ya makwela me kudipesaka na Yehowa mpi ke monisaka nde bo kele ya kwikama na Ntotila yina kele bakala ya makwela.

15. Inki mutindu ‘bamwense yina kele banduku’ ya nkento ke salaka kumosi ti Bakristu yina bo me tulaka mafuta ya kele na ntoto?

 ¹⁵ Bakristu yina kele na ntoto ya kele na kimvuka ya nkento ya makwela ke monisaka ntonda ya mingi na ‘bamwense yina kele banduku ya nkento’ sambu na lusadisu ya kikesa yina bo ke pesa na kisalu ya kusamuna ‘nsangu ya mbote ya Kimfumu’ na ntoto ya mvimba. (Mat. 24:14) Yo kele kaka ve “mpeve mpi nkento ya makwela ke landa na kutuba nde: ‘Kwisa!’” kansi bantu yina ke wa ke tuba mpi nde: “Kwisa!” (Kus. 22:17) Ya kieleka, “mameme ya nkaka,” waka Bakristu yina bo me tulaka mafuta ya kele na kimvuka ya nkento ya makwela ke tuba nde: “Kwisa!” mpi bo vukanaka ti nkento ya makwela na kutubaka nde: “Kwisa!” na bantu ya ntoto ya mvimba.—Yoa. 10:16.

16. Inki dibaku Yehowa me pesaka mameme ya nkaka?

¹⁶ Bakristu yina bo me tulaka mafuta ya kele na ntoto ke zolaka banduku na bo mpi kele na kiese ya kuzaba nde Yehowa, Tata ya bakala ya makwela me pesaka mameme ya nkaka yina kele na ntoto dibaku ya kuyangalala sambu na makwela ya Mwana-Dimeme yina ta salama na zulu. Biblia bikulaka nde, ‘bo ta nata bamwense yai ya kele banduku’ ya nkento ti ‘kuyangalala mpi kiese.’ Ya kieleka, mameme ya nkaka yina kele ti kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na ntoto ta yangalala ntangu makwela ya Mwana-Dimeme ta salama na zulu. Yo me fwana kibeni mutindu mukanda ya Kusonga ke tuba nde: ‘Kibuka ya nene me telama na ntwala ya kiti ya kimfumu mpi na ntwala ya Mwana-Dimeme.’ Bo ke sadila Yehowa kisalu ya santu na kibansala ya tempelo na yandi ya kimpeve awa na ntoto.—Kus. 7:9, 15.

17, 18. Inki mambote makwela ya Mwana-Dimeme ta nata, mpi Kristu ta kuma tata ya banani na nsungi ya Luyalu na yandi ya Bamvula Funda?

¹⁷ Tanga Nkunga 45:17. ‘Bamwense yina kele banduku’ ya nkento ya Kristu na zulu ta yangalala diaka ntangu bo ta mona mambote yina makwela ta nata na nsi-ntoto ya mpa. Ntotila yina kele bakala ya makwela ta tula dikebi na ntoto mpi ta futumuna “ba-nkaka” na yandi ya ntoto mpi bo ta kuma “bana” na yandi na ntoto. (Yoa. 5:25-29; Baeb. 11:35) Yandi ta tula bankaka na kati na bo ‘bantotila na nsi-ntoto ya mvimba.’ Ntembe kele ve nde, Kristu ta pona bankuluntu ya nkaka yina kele ya kwikama bubu yai sambu na kutwadisa mambu na nsi-ntoto ya mpa.—Yez. 32:1.

¹⁸ Na nsungi ya Luyalu na yandi ya Bamvula Funda, Kristu ta kuma mpi tata ya bantu ya nkaka. Nkutu, bantu yonso yina ta baka luzingu ya mvula na mvula ta baka yo sambu bo monisaka lukwikilu na kimenga ya nkudulu ya Yezu. (Yoa. 3:16) Na mutindu yina, yandi ta kuma ‘Tata na bo ya Mvula na Mvula.’—Yez. 9:5, 6.

19, 20. Inki mutindu mambu yina kele na Nkunga 45, ke tadila Bakristu yonso ya kieleka bubu yai?

¹⁹ Tanga Nkunga 45:2, 18. Ya kieleka, mambu yina kele na Nkunga 45 ke tadila Bakristu yonso. Bakristu yina bo me tulaka mafuta ya kele na ntoto ke yangalala sambu ntama mingi ve bo ta vukana ti bampangi na bo ya nkaka mpi ti bakala na bo ya makwela na zulu. Biblia ke siamisa mameme ya nkaka na kumonisa bulemfu ya mingi na Ntotila na bo ya nkembo mpi kumonisa ntonda na dibaku ya kusala kumosi ti Bakristu ya nkaka yina kele na ntoto ya kele na kati ya kimvuka ya nkento. Na nima ya makwela na bo, Kristu mpi bantu yina ta yala ti yandi ta pesa bantu yina kele na ntoto balusakumunu mingi.—Kus. 7:17; 21:1-4.

²⁰ Ntangu beto ke vingila kulungana ya “diambu mosi ya mbote” ya ke tadila Ntotila yina kele Mesia, keti yo ke pusa beto ve na ‘kuzabisa zina na yandi’? Bika nde beto vanda na kati ya bantu yina ‘ta kumisaka Ntotila mvula na mvula.’