1. Sambu beto me gangamaka na kifwani ya Nzambi, beto kele ti nki makuki?

 MBALA mingi, bantu ke tubaka sambu na bana yina me fwanana ti bibuti na bo nde: “Yandi kele kaka bonso tata na yandi to mama na yandi.” Ya kieleka, bana mingi ke fwananaka ngolo ti bibuti na bo. Yo kele mutindu yina sambu bana ke bakaka bikalulu ya bibuti na bo. Yehowa, Tata na beto ya zulu kele Mupesi ya luzingu. (Nk. 36:10) Mpi beto bana na yandi yina kele na ntoto, me fwanana ti yandi na mambu ya nkaka. Sambu beto me gangamaka na kifwani na yandi, beto kele ti makuki ya kuyindula, kubaka balukanu, kuyedisa mpi kutanina kinduku.—Kuy. 1:26.

2. Inki lenda sala nde Yehowa kukuma nduku na beto?

² Yehowa lenda vanda nduku na beto ya ntima. Kinduku yina me simbama na zola yina Nzambi kele na yo sambu na beto mpi lukwikilu yina beto ke monisilaka yandi mpi Mwana na yandi. Yezu tubaka nde: “Nzambi zolaka nsi-ntoto mingi kibeni yo yina yandi pesaka Mwana na yandi mosi kaka ya kubutuka, na mpila nde konso muntu yina ke monisa lukwikilu na yandi kufwa ve kansi yandi baka luzingu ya mvula na mvula.” (Yoa. 3:16) Kele ti bambandu mingi ya bantu yina vandaka banduku ya Yehowa. Beto tadila bantu zole na kati na bo.

3, 4. Na yina me tala kinduku ti Yehowa, inki mutindu Abrahami swaswanaka ti bantekolo na yandi?

³ Yehowa bingaka Abrahami, tata ya mabuta mpi nkaka ya dikanda ya Izraele nde: “Nduku na mono.” (Yez. 41:8) Mpi 2 Bansangu 20:7 ke binga Abrahami nduku ya Nzambi. Inki vandaka na kisina ya kinduku ya ngolo ya muntu yai ya kwikama ti Ngangi na yandi? Lukwikilu na yandi.—Kuy. 15:6; tanga Yakobo 2:21-23.

⁴ Na luyantiku, Yehowa vandaka Tata mpi nduku ya bantekolo ya Abrahami yina kumaka dikanda ya Izraele. Kansi diambu ya mawa kele nde, bo vidisaka dibaku na bo ya kuvanda banduku ya Nzambi. Sambu na nki? Sambu bo vandaka diaka ve kumonisa lukwikilu na balusilu ya Yehowa.

5, 6. (a) Inki mutindu Yehowa kumaka nduku na nge? (b) Inki bangiufula beto fwete kudiyula?

⁵ Kana nge ke longuka mambu ya me tala Yehowa, lukwikilu mpi zola na nge sambu na yandi ta kuma ngolo kibeni. Yindula diaka ntangu yina nge bakisaka nde, Nzambi kele muntu ya kieleka yina nge lenda sala kinduku ya ngolo ti yandi. Nge longukaka mpi nde, beto yonso me butukaka ti disumu sambu na kukonda bulemfu ya Adami. Nge longukaka diaka nde, bantu yonso me kabwanaka ti Nzambi. (Bakol. 1:21) Na nima, nge zabaka nde Tata na beto ya zola yina kele na zulu kele ve ntama ti beto mpi yandi ke tudilaka beto dikebi. Ntangu beto zabaka nde, yandi bakaka bangidika sambu nde Yezu kupesa kimenga ya nkudulu mpi beto monisaka lukwikilu na ngidika yina, beto yantikaka kinduku ti Nzambi.

⁶ Kana beto kuditadila bubu yai, yo ta vanda mbote na kudiyula nde: ‘Keti mono ke yedisa kinduku na mono ti Nzambi? Keti lukwikilu na mono na Yehowa kele ngolo mpi zola na mono sambu na nduku na mono ya ntima, ke yelaka konso kilumbu?’ Muntu ya nkaka ya ntangu ya ntama yina vandaka nduku ya Yehowa kele Gedeoni. Beto tadila mbandu ya mbote yina yandi monisaka mpi dilongi yina beto lenda baka.

7-9. (a) Gedeoni kutanaka ti nki diambu ya kuyituka, mpi nki mbutu basikaka? (Tala kifwanisu yina kele na luyantiku ya disolo.) (b) Inki mutindu beto lenda kuma banduku ya Yehowa?

⁷ Zuzi Gedeoni sadilaka Yehowa na nsungi mosi yina dikanda ya Izraele vandaka na mpasi, na nima ya kukota na bo na Ntoto ya Lusilu. Bazuzi kapu ya 6 ke monisaka nde, wanzio ya Yehowa kwisaka na Gedeoni na bwala Ofra. Na ntangu yina, bantu ya Madiani yina vandaka na nziunga ya bantu ya Izraele vandaka kuniokula bo. Yo yina, Gedeoni vandaka ve kututa ble na kisika ya pwelele, kansi na kisika bo vandaka kukamuna vinu, sambu kuna yandi lendaka kubumba mbala mosi bambuma ya mbalu kibeni. Yandi yitukaka ntangu wanzio basikilaka yandi mpi bingaka yandi ‘soda ya ngolo.’ Gedeoni kudiyulaka kana Yehowa yina gulusaka bantu ya Izraele na Ezipte ta sadisa bo na ntangu yai. Sambu na kundimisa Gedeoni nde Ngangi ta gulusa yandi, wanzio zabisaka Gedeoni nde Yehowa ta sadisa yandi kibeni.

⁸ Gedeoni kudiyulaka mutindu diambu yai zolaka kusalama sambu nde yandi ‘gulusa Izraele na maboko ya Madiani.’ Yehowa pesaka yandi mvutu ya pwelele ntangu yandi tubaka nde: ‘Sambu mono ta vanda ti nge, nge ta fwa bantu ya Madiani bonso nde bo kele muntu mosi.’ (Baz. 6:11-16) Ya kieleka, Gedeoni landaka kudiyula mutindu diambu yina ta salama mpi yandi sosaka kidimbu. Simba nde na disolo yai, Gedeoni tulaka ve ntembe nde Yehowa kele muntu ya kieleka.

⁹ Diambu yina salamaka na nima kumisaka lukwikilu ya Gedeoni ngolo mpi pusaka yandi na kukwenda pene-pene na Yehowa. Gedeoni lambaka madia mpi pesaka wanzio. Ntangu madia zikaka na mutindu ya kimangu sambu yo tutanaka ti nti ya wanzio, Gedeoni bakisaka nde wanzio yina vandaka kibeni mumonisi ya Yehowa. Sambu yandi waka boma, Gedeoni tubaka nde: ‘Mawa na mono, Yehowa Mfumu ya Kuluta Nene, sambu mono me mona wanzio ya Yehowa na meso!’ (Baz. 6:17-22) Keti mutindu Gedeoni kutanaka ti wanzio tulaka nkabwana na kati na  yandi ti Nzambi na yandi? Ata fioti ve. Gedeoni kwisaka kuzaba Yehowa mbote kibeni mpi kudiwaka na ngemba ti Nzambi. Beto me zaba yo na zina yina yandi pesaka mesa-kimenga yina yandi tungaka na kisika yina—‘Yehowa-shalomi.’ Zina ke tendula na Kiebreo “Yehowa Kele Ngemba.” (Tanga Bazuzi 6:23, 24.) Kana beto ke yindulula na mambu yina Yehowa ke salaka konso kilumbu sambu na beto, beto ta bakisa nde yandi kele nduku ya kieleka. Kusamba Nzambi mbala na mbala ke yedisaka ngemba na beto ya mabanza mpi ke kumisaka ngolo kinduku na beto ti yandi.

10. Na kutadila Nkunga 15:3, 5, Yehowa ke lombaka nki sambu na kuvanda banduku na yandi?

¹⁰ Sambu Yehowa kuvanda nduku na beto, beto fwete lungisa mwa malombo. Mutindu Nkunga 15 ke monisa yo, Davidi tubaka mambu yina beto fwete lungisa sambu na kuvanda ‘nzenza na tenta ya Yehowa,’ disongidila nduku ya Nzambi. (Nk. 15:1) Na kati ya malombo yina, beto tadila malombo yai zole—kubuya kukusila bantu makambu mpi kuvanda masonga na mambu yonso. Sambu na malombo yai, Davidi tubaka na yina me tala nzenza yina lenda vanda na tenta ya Yehowa nde: ‘Yandi ke kusilaka ve bantu makambu na ludimi na yandi. Yandi ke ndimaka ve avoka sambu na kubedisa muntu yina me sala mbi ve.’—Nk. 15:3, 5.

11. Sambu na nki beto fwete buya kukusila bantu makambu?

¹¹ Na nkunga ya nkaka, Davidi pesaka lukebisu yai: ‘Tanina ludimi na nge na mambu ya mbi.’ (Nk. 34:14) Kukonda kulemfukila ndongisila yai ya kupemama lenda kabula beto ti Tata na beto ya lunungu yina kele na zulu. Nkutu, kukusila muntu makambu kele nkadilu ya Satana, mbeni ya nene ya Yehowa. Ngogo “Diabulu” me katuka na ngogo ya Kigreki yina ke tendula “mukusi-makambu.” Kukeba na mambu yina beto ke tuba sambu na bankaka ke sadisaka na kutanina kinduku na beto ti Yehowa. Diaka, beto fwete keba na kumonisa ve nkadilu yina na bantu yina Nzambi me tulaka sambu na kutwadisa dibundu.—Tanga Baebreo 13:17; Yude 8.

12, 13. (a) Sambu na nki beto fwete vanda masonga na mambu yonso? (b) Inki mutindu masonga na beto lenda vanda ti bupusi na bantu ya nkaka?

¹² Bansadi ya Yehowa me zabanaka bonso bantu ya masonga. Ntumwa Polo sonikaka nde: “Beno landa na kusamba sambu na beto, sambu beto ke tula ntima nde beto kele ti kansansa ya bunkete, sambu beto ke zola kuditwadisa na masonga na mambu yonso.” (Baeb. 13:18) Sambu beto kele ti lukanu ya “kuditwadisa na masonga na mambu yonso,” beto ke buyaka kuyiba bampangi na beto Bakristu na kiteso mosi buna. Mu mbandu kana bo me sadila beto kisalu, beto fwete sadila bo mambu na masonga yonso mpi kufuta bo mutindu beto wakanaka. Sambu beto kele Bakristu, beto ke vandaka masonga na bantu na beto ya kisalu mpi na bantu yonso. Kana patro na beto kele mpangi-Mukristu, beto fwete keba na kusadila yandi ve mambu kukonda masonga na kulombaka yandi na kusadila beto mambu kuluta bantu ya nkaka.

¹³ Mbala mingi, beto ke waka bantu ya nsi-ntoto ke tuba mambu ya lukumu sambu na masonga ya Bambangi ya Yehowa! Mu mbandu, mfumu ya kompani mosi ya nene bakisaka nde Bambangi ya Yehowa ke zitisaka balusilu na bo. Yandi tubaka nde: “Beno ke kangamaka kaka na mambu yina beno ndimaka na kusala.” (Nk. 15:4) Nkadilu yina ke sadisaka beto na kutanina kinduku na beto ti Yehowa. Diaka, yo ke pesaka lukumu na Tata na beto ya zola yina kele na zulu.

14, 15. Na kisalu ya kusamuna, inki mutindu beto lenda sadisa bantu na kukuma banduku ya Yehowa?

¹⁴ Ata bantu mingi yina beto ke kutanaka ti bo na kisalu ya kusamuna ke kwikila nde Nzambi kele, bo ke monaka yandi ve bonso nduku na bo ya ntima. Inki mutindu beto lenda sadisa bo? Beto tadila bantuma yina Yezu pesaka balongoki na yandi 70 ntangu yandi tindaka bo zole zole na kisalu ya kusamuna: “Na konso kisika ya beno ke  kota na nzo mosi, beno tuba ntete nde: ‘Bika nde ngemba kuvanda na nzo yai.’ Mpi kana nduku ya ngemba kele pana, ngemba na beno ta vanda na zulu na yandi. Kansi kana yandi kele ve, yo ta vutuka na beno.” (Luka 10:5, 6) Beto lenda benda bantu na kieleka kana beto ke sadila bo mambu na mawete yonso. Yo lenda sadisa bambeni na kulembika mbangika mpi yo lenda yidika nzila sambu nde bo yamba beto mbote na mbala ya nima.

¹⁵ Kana beto me kutana ti bantu yina me kangamaka ngolo na dibundu ya luvunu to ya ke zitisaka binkulu yina kele ve na Biblia, beto fwete landa kumonisila bo mawete mpi ngemba. Na balukutakanu na beto, beto ke yambaka na kiese yonso bantu yina kele na mpusa ya ngolo ya kulonguka mambu ya me tala Nzambi yina beto ke sambilaka kansi ya ke kudiyangisa na mambu ya nsi-ntoto. Masolo yina ke basikaka ya kele ti ntu-diambu “Biblia Ke Sobaka Luzingu ya Bantu” ke pesaka beto bambandu mingi ya kitoko.

16. Na nki mutindu beto lenda sala bangwisana ya ngolo ti Yehowa mpi kuvanda ‘banduku na yandi ya kisalu’?

¹⁶ Mbala mingi, bantu yina ke salaka kumosi ke kumaka banduku ya ngolo. Bantu yonso yina me kudipesaka na Yehowa kele ti dibaku ya kusala bangwisana ti yandi mpi kuvanda ‘banduku na yandi ya kisalu.’ (Tanga 1 Bakorinto 3:9.) Ya kieleka, ntangu beto ke kwendaka na kisalu ya kusamuna mpi ya kukumisa bantu balongoki, beto ke monaka kibeni bikalulu ya kitoko ya Tata na beto ya zulu. Beto ke monaka mutindu mpeve santu na yandi ke sadisaka beto na kulungisa mbote-mbote mukumba na beto ya kusamuna nsangu ya mbote.

17. Inki mutindu madia ya kimpeve yina beto ke bakaka na balukutakanu ya distrike mpi ya nene ke monisaka nde Yehowa kele nduku na beto?

¹⁷ Kana beto ke kudipesa mingi na kisalu ya kukumisa bantu balongoki, beto ta kudiwa nde beto kele pene-pene na Yehowa. Mu mbandu, beto ta mona mutindu Yehowa ke katulaka mitambu ya bambeni. Beto yindula mambu yina me salama bamvula me luta. Keti beto monaka ve pwelele mutindu Nzambi twadisaka beto? Beto ke sepelaka na madia mingi ya kimpeve yina beto ke bakaka. Balukutakanu ya nene mpi ya distrike ke monisaka nde Tata na beto ya zola ke bakisaka bampasi mpi bampusa na beto. Sambu na kumonisa ntonda na bo na lukutakanu mosi ya distrike, dibuta mosi sonikaka nde: “Malongi ya lukutakanu simbaka kibeni ntima na beto. Beto kudiwaka nde Yehowa ke zolaka mingi konso muntu na kati na beto mpi yandi ke zolaka nde beto nunga.” Na nima ya kulanda lukutakanu mosi ya nene na Irlande, mpangi-bakala mosi ti nkento na yandi yina katukaka na Allemagne monisaka ntonda na bo mutindu bampangi yambaka bo mbote mpi lungisaka bampusa na bo. Bo tubaka nde: “Beto ke pesa ntonda ya mingi na Yehowa mpi Ntotila na yandi, Yezu Kristu. Bo bingisaka beto na kuvanda na kati ya dikanda yai ya bumosi kibeni. Bumosi na beto ke monanaka kaka ve na bangogo kansi mpi na bisalu ya konso  kilumbu. Mambu yina beto monaka na lukutakanu ya nene yina salamaka na Dublin ta landa kuyibusa beto dibaku ya kitoko yina beto kele ti yo ya kusadila Nzambi na beto ya nene kumosi ti beno yonso.”

18. Inki beto lenda kudiyula na yina me tala kusolula ti Yehowa?

¹⁸ Kinduku ke kumaka ngolo kana banduku ke solulaka mbote. Kusolula mpi kutindana ba message na nzila ya Internet ti batelefone me yela ngolo. Kansi, mbala ikwa beto ke solulaka ti Yehowa, nduku na beto ya ntima? Ya kieleka, yandi kele ‘Muntu yina ke waka kisambu.’ (Nk. 65:3) Kansi, mbala ikwa beto ke bakaka ntangu sambu na kusolula ti yandi?

19. Inki ta sadisa beto kana beto ke mona mpasi sambu na kukangudila Tata na beto ya zulu ntima?

¹⁹ Bansadi ya nkaka ya Nzambi ke monaka mpasi na kukangudila Nzambi ntima na bo sambu na kusonga yandi mawi na bo. Kansi, Yehowa ke zolaka nde beto kangudila yandi ntima ntangu beto ke samba. (Nk. 119:145; Mawa 3:41) Ata yo ke vandaka mpasi sambu na beto na kubasisa mawi na beto, beto kele ti lusadisu. Ntumwa Polo sonikilaka Bakristu ya Roma nde: “Ntangu beto ke vandaka ti mfunu ya kusamba, beto ke zabaka ve diambu ya beto fwete lomba na kisambu, kansi mpeve yo mosi ke bondilaka sambu na beto ntangu beto ke dilaka, ata beto ke basisaka yo ve. Ata mpidina, muntu yina ke fimpaka bantima me zaba mambu yina mpeve ke lombaka sambu na basantu sambu yo kele na kuwakana ti luzolo ya Nzambi.” (Bar. 8:26, 27) Kuyindulula bangogo yina kele na mukanda ya Yobi, Bankunga mpi Bingana ta sadisa beto na kuzabisa Yehowa mawi na beto.

20, 21. Bangogo ya ntumwa Polo yina kele na Bafilipi 4:6, 7 ke pesa beto nki kikesa?

²⁰ Kana bampasi ke yangisa beto, beto fwete tula dikebi na ndongisila yai ya kupemama yina Ntumwa Polo pesaka na Bafilipi: “Beno kudiyangisa ve sambu na kima ata mosi, kansi na mambu yonso na nzila ya kisambu mpi ya dodokilu kumosi ti kupesa matondo, beno zabisa balombilu na beno na Nzambi.” Kusolula mbote ti nduku na beto ya ntima ta pesa beto kikesa mpi ndembikilu, sambu Ntumwa Polo yikaka nde: “Ngemba ya Nzambi yina me luta mambu yonso yina bantu lenda bakisa ta tanina bantima na beno mpi mabanza na beno na nzila ya Kristu Yezu.” (Bafi. 4:6, 7) Bika beto sepela ntangu yonso na “ngemba ya Nzambi” yina me luta mambu yonso, ya ke taninaka kibeni bantima mpi mabanza na beto.

²¹ Kisambu ke sadisaka beto na kusala kinduku ti Yehowa. Yo yina, beto fwete ‘sambaka ntangu yonso.’ (1 Bate. 5:17) Bika nde kulonguka yai kusadisa beto na kukumisa ngolo kinduku na beto ti Nzambi mpi lukanu na beto ya kulemfukila minsiku na yandi ya lunungu. Mpi bika nde, beto baka ntangu ya kuyindulula na balusakumunu yina beto ke bakaka sambu Yehowa kele kibeni Tata, Nzambi mpi nduku na beto.