1-3. Inki mutindu mpangi-nkento mosi bakisaka nde Yehowa ke zabaka mambu yina beto kele na yo mfunu?

LANA ke vilaka ve ata fioti mambu yina salamaka kilumbu mosi na Allemagne na nsungi ya mvula na 2012. Yandi bakisaka nde Nzambi pesaka mvutu na bisambu zole yina yandi salaka. Yandi salaka kisambu ya ntete ntangu yandi kotaka na tre sambu na kukwenda na aéroport. Yandi lombaka Yehowa na kusadisa yandi na kuzwa dibaku ya kuta kimbangi. Ntangu yandi kumaka na aéroport, bo zabisaka yandi nde avio yina yandi zolaka kukota ta kwenda na kilumbu yina ke landa. Na dibaku yai diaka, Lana sambaka Yehowa na kusadisa yandi sambu yandi sadilaka mbongo yonso yina yandi vandaka ti yo, mpi yandi vandaka ve ti kisika ya kulala.

² Ntangu Lana manisaka kisambu na yandi ya zole, yandi waka toko mosi ya bakala ke tubila yandi nde: “Mbote Lana, inki nge ke sala awa?” Toko yina vandaka nduku na yandi ya nzo-nkanda. Yandi vandaka ti mama na yandi mpi nkaka na yandi ya nkento. Bo kwendaka kufidisa yandi na aéroport sambu yandi vandaka kukwenda na Afrique du Sud. Ntangu bo zabaka diambu yina vandaka kuyangisa Lana, Elke, mama ya toko yina, nataka Lana na nzo na bo. Elke ti mama na yandi yambaka Lana mbote mpi bo yulaka yandi  bangiufula mingi ya me tala balukwikilu na yandi mpi kisalu na yandi ya ntangu yonso.

³ Na suka ya kilumbu yina landaka, na nima ya kudia, Lana pesaka bamvutu na bangiufula mingi ya Biblia yina bo yulaka yandi, mpi yandi sonikaka adresi na bo sambu na kulomba mpangi ya nkaka na kukwenda kutala bo. Lana vutukaka na bwala na bo na lutaninu yonso mpi landaka kusala kisalu na yandi ya kimupasudi-nzila. Yandi bakisaka nde muntu yina ke “ndimaka bisambu” zabaka mambu yina yandi vandaka ti yo mfunu mpi sadisaka yandi.—Nk. 65:3.

4. Inki bampusa beto ta tadila na disolo yai?

⁴ Kana beto me kutana ti diambu mosi ya mpasi, beto fwete samba Yehowa sambu yandi sadisa beto, nkutu yandi ke sepelaka na kuwa bisambu ya bansadi na yandi ya kwikama. (Nk. 34:16; Bing. 15:8) Kana beto ke yindulula na kisambu ya mbandu, beto ta bakisa nde yo ke tubilaka bampusa na beto ya nkaka ya mfunu, yina ziku beto ke tudilaka ve dikebi. Mu mbandu, beto tadila mutindu mambu tatu ya nsuka yina kele na kisambu ya mbandu ke tubila bampusa na beto ya kimpeve. Keti kele ti mambu ya nkaka yina beto fwete sala sambu na kuzinga na kuwakana ti diambu ya iya yina beto ke lombaka, ya me tala madia na beto ya konso kilumbu?—Tanga Matayo 6:11-13.

5, 6. Sambu na nki kulomba madia na beto ya kilumbu kele mfunu ata beto kele ti bima mingi ya kinsuni?

⁵ Simba nde Yezu zabisaka beto na kusadila bangogo madia na “beto,” na kisika ya kutuba nde madia na “mono.” Victor, nkengi mosi ya nziunga na Afrika ke tuba nde: “Mbala mingi, mono ke tondaka Yehowa na masonga yonso sambu mono ti nkento na mono ke kudiyangisaka mingi ve na yina me tala kisika madia yina beto ta dia na kilumbu ke landa ta katuka to muntu yina ta futila beto mbongo ya nzo. Bampangi ke lungisaka bampusa na beto konso kilumbu. Kansi mono ke sambaka mpi nde Yehowa kusadisa bampangi yina ke sadisaka beto na kununga bampasi ya mbongo yina bo ke kutanaka ti yo.”

⁶ Kana beto ke zwaka madia ya kufwana, beto lenda yindula mpi bampangi na beto yina ke zinga na kinsukami to bayina kele na bisika bisumbula ke salama. Beto fwete samba kaka ve sambu na bo, kansi beto fwete sala mambu na kuwakana ti bisambu na beto. Mu mbandu, beto lenda pesa bampangi-Bakristu yina kele na mfunu ya lusadisu bima yina bo kele na yo mfunu. Beto lenda pesa makabu mbala na mbala sambu na kupesa maboko na kisalu yina ke salama na ntoto ya mvimba, sambu beto me zaba nde organizasio ke sadilaka mbongo yina na mutindu ya mbote.—1 Yoa. 3:17.

7. Inki mbandu Yezu pesaka sambu na kutendula ndongisila na yandi ya “kudiyangisa ve ata fioti sambu na kilumbu yina ke landa”?

⁷ Ntangu Yezu tubilaka madia na beto ya konso kilumbu, yandi zolaka kutubila bampusa na beto ya kilumbu. Yo yina, yandi monisaka mutindu Nzambi ke lwatisaka bintuntu, mpi yandi tubaka nde: “Keti yandi ta lwatisa beno ve mingi kuluta, beno bantu ya kele na lukwikilu ya fioti? Yo yina, beno kudiyangisa ve ata fioti na kutubaka nde, . . . ‘Nki beto ta lwata?’” Yandi sukisaka bangogo na yandi ti ndongisila yai ya mfunu: “Beno kudiyangisa ve ata fioti sambu na kilumbu yina ke landa.” (Mat. 6:30-34) Mambu yai ke monisa nde, na kisika ya kusosa bima mingi ya kinsuni, beto fwete sepela na mutindu Nzambi ke lungisaka bampusa na beto ya kuluta mfunu ya konso kilumbu. Mu mbandu, kisika ya mbote ya kulala, kisalu yina ke sadisa na kulungisa bampusa ya dibuta, mpi mayele yina ke sadisa beto na kununga bampasi, mu mbandu maladi. Kana beto ke samba kaka sambu Nzambi kulungisa bampusa na beto yai, beto ta monisa nde beto kele bantu ya bukati-kati. Beto ke bakaka madia ya kimpeve yina kele mpusa na beto ya kuluta mfunu.

8. Madia ya konso kilumbu yina Yezu tubaka fwete yibusa beto nki mpusa na beto ya mfunu? (Tala kifwanisu yina kele na luyantiku ya disolo.)

⁸ Madia na beto ya konso kilumbu yina  Mfumu na beto Yezu tubilaka fwete yibusa beto mpusa na beto ya madia ya kimpeve. Yandi tubaka nde: “Muntu fwete zinga na mampa mpamba ve, kansi na mambu yonso ya ke basikaka na munoko ya Yehowa.” (Mat. 4:4) Yo yina, beto fwete landa na kusamba nde Yehowa kulanda na kupesa beto madia ya kimpeve na ntangu ya me fwana.

9. Na nki mutindu masumu kele “bamfuka”?

⁹ Sambu na nki Yezu sadilaka ngogo “bamfuka,” kansi na nima yandi sadilaka ngogo “masumu”? (Mat. 6:12, noti na nsi ya lutiti; Luka 11:4) Na 1951, Nzozulu ya Nkengi tendulaka nde: “Kana muntu me zitisa ve nsiku ya Nzambi, yandi ke kumaka ti mfuka ya Nzambi. . . . Sambu disumu ya muntu lenda sala nde Nzambi kufwa yandi. . . . Yandi lenda katula beto ngemba na yandi, mpi kuzenga kinduku na beto ya mbalu ti yandi. . . . Bulemfu na beto na Nzambi ke salaka nde yandi monisila beto zola; kansi kana beto me kolama, yo kele bonso nde beto me buya kufuta mfuka ya zola yina yandi ke monisilaka beto. Ya kieleka, masumu ke pesaka Nzambi mpasi.—1 Yoa. 5:3.

10. Inki ke salaka nde Yehowa kulolula masumu na beto, mpi nki mutindu beto fwete tadila ngidika yina ya Yehowa?

¹⁰ Kimenga ya nkudulu ya Yezu ke salaka nde Nzambi kulolula masumu na beto ya konso kilumbu. Ata nkudulu yai pesamaka bamvula kiteso ya 2 000 me luta, beto fwete baka yo na mbalu mpi kumona bonso nde bo me pesa yo bubu yai. “Mbongo” yina Yehowa futaka sambu na kusumba diaka luzingu na beto “kele ntalu mingi,” mpi ata muntu mosi ve ya kukonda kukuka lenda futa yo sambu na beto. (Tanga Bankunga 49:7-9; 1 Piere 1:18, 19.) Ya kieleka, beto fwete landa na kutonda Yehowa sambu na dikabu na yandi yai ya mbalu. Diaka, Yezu zabisaka beto na kusadila bangogo “masumu na beto” kansi ve “masumu na mono.” Yo ke yibusa beto nde, bampangi na beto yonso kele na mfunu ya ngidika ya ndolula ya masumu. Ya kieleka, Yehowa ke zolaka nde beto tula ve dikebi kaka na bampusa na beto mosi ya kimpeve, kansi yandi ke zolaka nde beto kudibanza mpi sambu na bantu ya nkaka, ata bayina me sadilaka beto mbi. Mbala mingi, mambi yina bantu ke sadilaka beto ke vandaka ya fioti-fioti, mpi yo ke pesaka beto dibaku ya kumonisa nde beto ke zolaka kibeni bampangi na beto mpi ke vandaka ti luzolo ya kulolula bo mutindu Nzambi ke lolulaka beto na luzolo yonso.—Bakol. 3:13.

11. Sambu na nki yo kele mfunu na kuvanda ti kikalulu ya kulolula?

¹¹ Diambu ya mawa kele nde, sambu beto kele bantu ya masumu, bantangu ya nkaka  beto lenda kangila bampangi ya nkaka kimbeni. (Levi 19:18) Ntangu beto ke tubila mambu yango, bampangi ya nkaka lenda sosa kukotila beto, mpi nkabwana lenda kota na dibundu. Kana beto ke yidika ve mambu yina, yo ta monisa nde beto ke vandaka ve na ntonda sambu na mawa yina Nzambi ke monisilaka beto mpi na dikabu na yandi ya nkudulu. Kana beto ke buya kulolula bantu ya nkaka, Tata na beto ya zulu ta buya mpi kulolula beto. (Mat. 18:35) Yezu monisaka kieleka yai na nima ya kutubila kisambu ya mbandu. (Tanga Matayo 6:14, 15.) Diaka, sambu na kubaka mambote na ngidika ya Yehowa ya kulolula, beto fwete kuma ve ti kikalulu ya kusala masumu ya nene. Lukanu na beto ya kubuya kuvanda ti kikalulu ya kusala masumu ke pusa beto na kutadila diambu ya nkaka yina beto ke lombaka Yehowa na kisambu.—1 Yoa. 3:4, 6.

12, 13. (a) Inki kuminaka Yezu ntangu fioti na nima ya kubaka mbotika? (b) Sambu na nki beto fwete pesa ve bantu ya nkaka foti kana beto me bwa na mpukumuna? (c) Inki Yezu monisaka ntangu yandi bikalaka ya kwikama tii na lufwa?

¹² Kana beto me tadila diambu yina kuminaka Yezu ntangu fioti na nima ya kubaka mbotika, beto ta bakisa mfunu ya kusamba nde: “Kubika ve nde beto bwa na mpukumuna.” Mpeve ya Nzambi twadisaka Yezu na ntoto ya zelo na zelo, “sambu Diabulu kumeka yandi.” (Mat. 4:1; 6:13) Keti diambu yai fwete yitukisa beto? Ve, sambu beto me zaba nde Nzambi tindaka Mwana na yandi na ntoto sambu na kumanisa ntembe yina basikaka ntangu Adami ti Eva buyaka luyalu ya Nzambi. Yo lombaka ntangu mingi sambu Nzambi kupesa mvutu na bangiufula yina basikaka. Mu mbandu, keti Nzambi gangaka muntu mbote ve? Keti muntu ya kukuka lenda lemfukila luyalu ya Nzambi ata yandi ke kutana ti bupusi ya “muntu ya mbi”? Keti bantu lenda zinga mbote kukonda luyalu ya Nzambi mutindu Satana tubaka? (Kuy. 3:4, 5) Yo lombaka nde bantangu mingi kuluta na ntwala nde Nzambi kupesa mvutu na bangiufula yai, kansi yo ta sadisa mpi bawanzio ti bantu na kubakisa nde Yehowa ke sadilaka luyalu na yandi na mutindu ya mbote.

¹³ Yehowa kele santu, yo yina yandi lenda ve ata fioti kupusa muntu na kusala mambu ya mbi. Kansi, muntu yina ke pusaka bantu na kusala mambu ya mbi kele Diabulu, yina kele “Mumeki.” (Mat. 4:3) Diabulu ke yidikaka mabaku ya kumeka bantu. Kansi, konso muntu fwete pona kana yandi ta kudipesa na kubwa na mpukumuna yina to ve. (Tanga Yakobo 1:13-15.) Yezu vandaka kuyibuka mambu yina kele na Ndinga ya Nzambi sambu na kubuya mbala mosi konso mpukumuna yina Satana vandaka kusadila. Mpidina, Yezu vandaka kunwanina luyalu ya Nzambi. Kansi Satana yambulaka ve na kumeka yandi. Yandi vingilaka “tii na ntangu ya nkaka ya mbote.” (Luka 4:13) Yezu landaka kununga bampukumuna yonso yina Satana vandaka kusadila sambu na kubebisa kwikama na yandi. Kristu lemfukilaka luyalu ya Yehowa ntangu yonso mpi yandi monisaka nde muntu ya kukuka lenda bikala ya kwikama ata yandi ke kutana ti mimekamu ya ngolo. Ya kieleka, Satana ke pukumunaka balongoki ya Yezu yonso, ti nge mpi.

14. Inki beto fwete sala sambu na kubwa ve na mpukumuna?

¹⁴ Sambu Satana ke landaka na kutula ntembe na luyalu ya Nzambi, Nzambi me pesaka yandi nswa ya kupukumuna bansadi na yandi. Yo ke tendula ve nde Nzambi ke bikaka nde beto bwa na mpukumuna. Kansi, yandi ke tudilaka beto ntima mpi ke sadisaka beto. Sambu Yehowa me pesaka beto kimpwanza ya kupona, yandi ke kangaka beto ve nzila ya kubwa na mpukumuna. Sambu na kubwa ve na mpukumuna, beto fwete sala mambu zole: kulanda na kukengila na kimpeve mpi kukwamina na bisambu. Inki mutindu Yehowa ke pesaka mvutu na bisambu na beto?

15, 16. (a) Inki kele bampukumuna ya nkaka yina beto fwete sala bikesa sambu na kununga? (b) Kana muntu me bwa na mpukumuna, foti kele ya nani?

¹⁵ Yehowa ke pesaka beto mpeve santu,  yina ke pesaka beto ngolo mpi ke sadisaka beto na kununga bampukumuna. Na nzila ya Ndinga na yandi mpi ya dibundu, Nzambi ke zabisaka beto na ntwala mambu yina beto fwete sala ve, mu mbandu kubebisa ntangu, mbongo, mpi ngolo na beto na bima ya kinsuni ya kukonda mfunu. Espen ti Janne ke zingaka na insi mosi ya kutoma na Eropa. Na nsungi ya bamvula mingi, bo vandaka bapasudi-nzila na provense mosi ya insi na bo yina mpusa ya bansamuni vandaka mingi. Ntangu mwana na bo ya ntete butukaka, bo yambulaka kisalu ya kimupasudi-nzila, mpi bubu yai bo me butaka mwana na bo ya zole. Espen ke tuba nde: “Mbala mingi beto ke sambaka Yehowa sambu beto bwa ve na mpukumuna na bilumbu yai ya beto ke lutisaka diaka ve ntangu mingi na kisalu ya kusamuna. Beto ke lombaka Yehowa na kusadisa beto na kutanina kimpeve mpi kikesa na beto na kisalu ya kusamuna.”

¹⁶ Pornografi kele mpukumuna ya nkaka ya ngolo bubu yai. Kana beto me bwa na mpukumuna yai, beto lenda pesa ve Satana foti. Sambu na nki? Sambu Satana ti nsi-ntoto na yandi lenda pusa beto ve na kingolo-ngolo na kusala diambu mosi yina beto mosi me zola ve. Bantu ya nkaka me bwaka na mpukumuna yai sambu bo kumaka kuyindula mambu ya mbi. Kansi beto lenda nunga yo mutindu bampangi mingi me nungaka yo.—1 Bak. 10:12, 13.

17. (a) Inki mutindu beto lenda zinga na kuwakana ti kisambu yina beto ke lombaka Yehowa na kugulusa beto na maboko ya muntu ya mbi? (b) Inki luzingu beto ta vanda na yo ntama mingi ve?

¹⁷ Sambu na kuzinga na kuwakana ti kisambu yina beto ke sambaka nde, “gulusa beto na maboko ya muntu ya mbi,” beto fwete sala bikesa sambu na kuvanda “ve bantu ya nsi-ntoto” ya Satana. Beto fwete “zola ve nsi-ntoto [na yandi] mpi bima yina kele na nsi-ntoto.” (Yoa. 15:19; 1 Yoa. 2:15-17) Kusala mpidina ke lombaka bikesa mingi. Beto ta kuma kuzinga na kiese kibeni ntangu Yehowa ta pesa mvutu na kisambu yai sambu yandi ta fwa Satana mpi nsi-ntoto na yandi ya mbi! Kansi beto fwete vila ve nde, bo me kulaka Satana na zulu mpi yandi ke zabaka mbote nde yandi me bikala ti ntangu fioti. Yandi kele na makasi, mpi yandi ke sala yonso sambu na kubebisa kwikama na beto. Yo yina, beto fwete landa na kusamba sambu Yehowa kugulusa beto na maboko ya muntu ya mbi.—Kus. 12:12, 17.

18. Inki beto fwete landa na kusala sambu na kuguluka ntangu Nzambi ta fwa nsi-ntoto ya Satana?

¹⁸ Keti nge kele na mpusa ya ngolo ya kumona kulungana ya mambu yai? Kana mpidina, landa na kusamba sambu Kimfumu ya Nzambi kusantisa zina ya Nzambi mpi kusala nde luzolo na yandi kusalama na ntoto. Lomba Yehowa na kulungisa bampusa na nge ya kinsuni mpi ya kimpeve. Ee, baka lukanu ya kuzinga na kuwakana ti kisambu ya mbandu.