Mono butukaka na 1955, na provense ya Queensland, na insi Australie. Ntangu fioti na nima, mama na mono Estelle, yantikaka kulonguka Biblia ti Bambangi ya Yehowa. Mvula mosi na nima, yandi bakaka mbotika, mpi na nima ya bamvula 13 tata na mono Ron, kumaka Mbangi ya Yehowa. Na 1968, mono bakaka mbotika na bwala mosi na provense ya Queensland.

Banda mono vandaka mwana-fioti, mono ke zolaka kutanga mikanda mpi kulonguka bandinga. Ntangu mono vandaka kusala banzietelo ti bibuti na mono na kamio, mono vandaka kuzola kuvanda na kiti ya nima sambu na kutanga mikanda. Bibuti na mono vandaka kuwa makasi sambu mono vandaka ve kutala lugangu. Kansi kikalulu na mono ya kutanga sadisaka mono na kununga na nzo-nkanda. Nkutu, ntangu mono vandaka kutanga na Glenorchy, mbanza mosi ya kisanga ya Tasmanie, mbala mingi sambu mono vandaka mayele na nzo-nkanda bo vandaka kupesa mono bima mingi.

Na ntangu yina, yo lombaka nde mono baka lukanu mosi ya mfunu. Keti mono ta ndima kubaka bourse sambu na kukwenda na iniversite? Ata mono vandaka kuzola kutanga mikanda mpi kulonguka mambu, mono kele na ntonda sambu mama na mono longaka mono na kuzola Yehowa mingi kuluta bima yonso ya nkaka. (1 Bakorinto 3:18, 19) Mono bakaka lukanu nde kana mono me baka diplome, na mbala mosi mono ta yantika kisalu ya kimupasudi-nzila mpi  bibuti na mono ndimaka lukanu yai. Mono lungisaka lukanu na mono yai na Yanuari 1971, ntangu mono lungisaka bamvula 15.

Na bamvula 8 yina landaka, mono kwendaka kusala kisalu ya kimupasudi-nzila na Tasmanie. Na ntangu yina, mono kwelaka Jenny Alcock, nkento mosi ya kitoko ya Tasmanie. Na nsungi ya bamvula 4, beto salaka bonso bapasudi-nzila ya nene na mbanza Smithton mpi Queenstown.

Na 1978, mono ti nkento na mono kwendaka na lukutakanu ya bansi mingi yina salamaka na Port Moresby na insi Papouasie-Nouvelle-Guinée. Mono ke yibuka mingi-mingi diskure yina misionere mosi salaka na ndinga Hiri Motu. Ata mono vandaka ve kubakisa mambu yina yandi vandaka kutuba, yo pesaka mono nzala ya kukuma misionere. Diaka, mono kumaka ti nzala ya kulonguka bandinga ya nkaka sambu na kukuma kusala badiskure na ndinga yina bampangi ke tubaka sambu na kupesa bo kikesa. Ebuna, mono bakisaka mutindu mono lenda sadila mpusa na mono ya kulonguka bandinga na kisalu ya Yehowa.

Ntangu beto vutukaka, beto waka kiese na mutindu bo bingisaka beto sambu na kusala bonso bamisionere. Na Yanuari 1979, beto kwendaka na Funafuti, kisanga mosi ya Tuvalu. Na bisanga yonso ya Tuvalu, beto kutaka kaka bansamuni 3 yina me bakaka mbotika.

Kulonguka ndinga Tuvalu vandaka ve diambu ya pete. “Kuwakana ya Mpa,” disongidila Masonuku ya Kigreki vandaka mukanda mosi kaka yina bo basisaka na ndinga yina. Sambu badiksionere vandaka ve mpi bo vandaka ve ti banzo-nkanda yina bantu lenda longuka ndinga yina, beto bakaka lukanu ya kulonguka bangogo 10 to 20 ya mpa konso kilumbu. Kansi beto bakisaka nde beto vandaka ve kubakisa mbote-mbote ntendula ya bangogo mingi yina beto vandaka kulonguka. Na kisika ya kuzabisa bantu nde kindoki kele mbi, beto vandaka kuzabisa bo nde bo fwete sadila ve bisadilu ya kutesila mpi banti yina bantu ke tambulaka ti yo! Kansi yo lombaka nde beto landa kaka na kulonguka ndinga sambu beto vandaka dezia kulonguka Biblia ti bantu mingi. Bamvula mingi na nima, longoki ya Biblia mosi zabisaka mono nde: “Beto kele na kiese mingi ya kumona nde ntangu yai, beno me zaba ndinga na beto. Na luyantiku, beto vandaka ve kubakisa mambu yina beno vandaka kusosa kutuba!”

Kansi, kima mosi sadisaka beto kibeni na kulonguka ndinga nswalu. Sambu banzo ya kufutila vandaka ve, yo lombaka nde beto zinga ti dibuta mosi ya Bambangi ya bwala yina. Yo yina, yo lombaka nde beto tuba ndinga Tuvalu konso kisika yina, ata na nzo. Sambu beto vandaka diaka ve kutuba Kingelesi bamvula mingi, beto kumaka kutuba kaka Tuvalu.

Ntangu fioti na nima ya kukuma na Tuvalu, bantu mingi monisaka mpusa ya ngolo ya kuzaba kieleka. Kansi nki mukanda beto lendaka kusadila sambu na kulonguka Biblia ti bo? Beto vandaka ve ti mikanda na ndinga na bo. Inki mutindu bo lendaka kusala kulonguka ya Biblia ya bo mosi? Ntangu bo ta kwisa na balukutakanu,  inki bankunga bo ta yimba, inki mutindu bo ta sala badiskure mpi nki mutindu bo ta yidika balukutakanu? Inki mutindu bo lendaka kuyela mpi kubaka mbotika? Bantu yai ya kudikulumusa vandaka na mfunu ya mikanda na ndinga na bo sambu bo longuka mambu ya me tala Yehowa! (1 Bakorinto 14:9) Beto vandaka kudiyula nde, ‘Keti kilumbu kele beto ta zwa mikanda na ndinga Tuvalu, ndinga mosi yina bantu na nsi ya 15 000 mpamba ke tubaka? Yehowa pesaka mvutu na bangiufula na beto mpi ndimisaka beto mambu zole: (1) Yandi ke zolaka nde bantu yina ke zingaka “ntama mpenza kuna na bisanga ya masa” kuzaba yandi mpi, (2) yandi ke zolaka nde bantu yina nsi-ntoto ke monaka bantu ya ‘kukonda mfunu’ kubaka lutaninu na zina na yandi.—Yeremia 31:10; Sofonia 3:12.

Na 1980, biro ya filiale pesaka beto mukumba ya kubalula mikanda na ndinga Tuvalu. Beto yantikaka kubalula mikanda ata beto vandaka ve kuzaba ndinga yango mbote-mbote. (1 Bakorinto 1:28, 29) Na luyantiku beto sumbaka mashini mosi ya ntama na guvernema sambu na kuniema na maboko mikanda yina beto ta sadilaka na balukutakanu. Na nima, beto balulaka mukanda La vérité qui conduit à la vie éternelle na ndinga Tuvalu mpi beto niemaka yo na mashini yai ya fioti. Mono ke yibuka nsudi ya ngolo ya tinta (encre) yina beto vandaka kusadila, mpi ntangu ya ngolo yina vandaka kupesa beto mpasi na kuniema na maboko mikanda yina yonso. Na ntangu yina, kura vandaka ve!

Yo vandaka mpasi na kubalula mikanda na ndinga Tuvalu sambu beto vandaka ve ti diksionere to mikanda ya nkaka na ndinga Tuvalu sambu na kusala bansosa. Bantangu ya nkaka beto vandaka kuzwa lusadisu na mitindu ya nkaka. Kilumbu mosi na suka, kukonda kuzaba mono kokulaka na kielo ya mbuta-muntu mosi yina vandaka kutelamina kieleka. Yandi vandaka longi, mpi yandi yibusaka mono nde beto fwete kota ve na nzo na yandi. Yandi tubaka nde: “Mono ke zola kuzabisa nge diambu mosi. Na mikanda na beno, na bisika mingi beno ke sonika ve kibeni mutindu bantu ke tubaka, beno ke sadila mingi forme passive. Beto ke tubaka ve Tuvalu mutindu beno ke sonika yo.” Mono ti bampangi ya nkaka zikisaka mambu yina yandi tubaka, mpi beto monaka nde yo vandaka ya masonga. Beto salaka bansoba sambu na kutomisa mutindu na beto ya kubalula mikanda. Mono  yitukaka na mutindu Yehowa sadisaka beto na nzila ya muntu mosi yina ke telaminaka kieleka kansi yina monisaka nde yandi vandaka kutanga mikanda na beto!

Mukanda na beto ya ntete yina basikaka na ndinga Tuvalu vandaka emvitasio ya Lusungiminu. Na nima, beto basisaka trakiti Nsangu ya Kimfumu No. 30, yina basikaka ntangu mosi ti ya Kingelesi. Beto vandaka kibeni na kiese ya kupesa bantu trakiti na ndinga yina bo ke tubaka! Na nima ya mwa ntangu, beto balulaka tumikanda mpi mikanda ya nkaka na ndinga Tuvalu. Na 1983, filiale ya Australie yantikaka kuniema Nzozulu ya Nkengi na ndinga Tuvalu. Yo vandaka ti balutiti 24, mpi bo vandaka kutindila beto yo na nima ya bangonda tatu. Keti bantu ya Tuvalu sepelaka ti mikanda mpi zulunalu yina? Ee, sambu bo ke sepelaka kutanga mikanda. Ntangu yonso yina beto vandaka kubasisa mukanda ya mpa, radio ya insi yina vandaka kutubila yo mpi bantangu ya nkaka, yo vandaka diambu yina bantu vandaka kutubila na kilumbu! *

Inki mutindu kisalu ya kubalula mikanda vandaka kusalama? Ntete, beto vandaka kusonika mambu yonso na papie. Na nima, beto vandaka kusonika yo na mashini mpi kuyidika yo diaka mbala na mbala tii ntangu beto vandaka kumona nde yo me kuma mbote sambu na kutinda yo na filiale ya Australie. Na filiale bampangi-bankento zole vandaka kukotisa yo konso muntu na ordinatere na yandi, ata bo vandaka ve kubakisa ndinga Tuvalu. Sambu bo vandaka kukotisa bisoni na baordinatere zole ya kuswaswana, bo vandaka kufwanisa mutindu bo me sonika bangogo yango mpi yo vandaka kusadisa bo na kutula ve bifu. Filiale vandaka kuyidika yo na mutindu yo ta basika na mikanda mpi bo vandaka kutula bifwanisu. Na nima, bo vandaka kutindila beto yo na nzila ya avio. Beto vandaka kutanga mpi kuyidika yo, ebuna beto vandaka kutinda yo diaka na filiale sambu bo niema yo.

Bubu yai kisalu ya kubalula me tomaka mingi kibeni! Bimvuka ya bambaludi ke balulaka mikanda mpi ke yidikaka yo mbala mosi na ordinatere. Mpangi mosi yina ke salaka na kisika yina kimvuka ya bambaludi ke sala, ke yidikaka mikanda mutindu yo ta basika. Na nima, bambaludi ke tindaka na nzila ya Internet mikanda yina bo me balula na bafiliale yina ke niemaka mikanda. Bubu yai bambaludi ke tindaka diaka ve mikanda yina bo me balula na nzila ya avio.

Na bamvula yina landaka, mono ti Jenny bakaka mikumba mingi ya nkaka na bisika ya kuswaswana na Nzadi-Mungwa ya Pacifique. Na 1985, bo katulaka beto na Tuvalu mpi bo tindaka beto na filiale ya Samoa. Kuna, beto kumaka kusadisa bambaludi yina vandaka kubalula mikanda na bandinga yai: Samoan, Tongien, Tokelauan mpi Tuvalu. * Na 1996, bo tindaka beto na filiale ya Fidji, kuna beto kumaka kusadisa bambaludi yina vandaka kubalula mikanda na ndinga fidjien, Nauru, Rotumien mpi Tuvalu.

Mono ke vandaka ntangu yonso na kiese ya kumona mutindu bambaludi ke zolaka kisalu na bo ata yo ke vandaka ve pete mpi ke lembisaka mingi. Bonso Yehowa, bampangi yai ya kwikama ya babakala mpi ya bankento ke zolaka kibeni nde bantu kuwa nsangu ya mbote na ndinga na bo. (Kusonga 14:6) Mu mbandu, ntangu beto vandaka kuyilama sambu na kubalula Nzozulu ya Nkengi ya ntete na ndinga Tongien, mono solulaka ti bankuluntu yonso ya kisanga ya Tonga sambu na kuyula bo bampangi yina beto lenda pesa formasio sambu bo kuma bambaludi. Na kilumbu yina  landaka, nkuluntu mosi ya mécanicien, yina vandaka ti kisalu mosi ya mbote, yambulaka kisalu na yandi mpi kumaka mbaludi kukonda kusukinina. Lukwikilu na yandi ya ngolo pesaka mono kikesa, sambu yandi vandaka ti dibuta mpi yandi vandaka ve kuzaba mutindu yandi ta zwa mbongo sambu na kusansa dibuta na yandi. Kansi Yehowa sadisaka yandi ti dibuta na yandi, mpi yandi salaka kisalu ya kubalula bamvula mingi.

Bonso bambaludi yai, bampangi ya Nto-Kimvuka, ke salaka bikesa sambu bambaludi kubalula mikanda na bandinga mingi, ata na bandinga yina bantu fioti mpamba ke tubaka. Mu mbandu, beto yulaka ngiufula na Nto-Kimvuka sambu na kuzaba kana yo vandaka kibeni mfunu nde beto balula mikanda na ndinga Tuvalu. Mono bakaka kikesa ntangu mono tangaka mvutu yina katukaka na Nto-Kimvuka nde: “Beto ke mona ve ata kikuma mosi yina beno fwete bika kubalula mikanda na ndinga Tuvalu. Ata bantu yina ke tubaka ndinga Tuvalu kele mingi ve na kufwanisa ti bantu ya ke tubaka bandinga ya nkaka, bo kele mpi ti mfunu ya kuwa nsangu ya mbote na ndinga na bo.”

Na 2003, bo katulaka mono ti Jenny na Departema ya Kubalula Mikanda na Fidji mpi bo tindaka beto na mbanza Patterson, na New York, kisika beto kumaka kusala na Departema Yina Ke Talaka Kisalu ya Kubaluka Mikanda. Beto monaka yo bonso ndosi! Beto kumaka kusala na kimvuka yina ke sadisaka bambaludi yina ke balulaka mikanda na beto na bandinga mingi. Na nsungi ya bamvula kiteso ya zole yina mono salaka na Departema Yina Ke Talaka Kisalu ya Kubaluka Mikanda, mukumba na mono vandaka ya kupesa formasio na bimvuka ya bambaludi ya bansi mingi.

Ntangu yai bika mono tubila lukutakanu ya mfunu yina mono tubilaka na luyantiku. Na bamvu 2000, Nto-Kimvuka monaka nde bo fwete sadisa bimvuka ya bambaludi ya ntoto ya mvimba sambu na kusala kisalu na bo mbote. Bambaludi mingi vandaka me baka ntete ve formasio yina lenda sadisa bo na kisalu ya kubalula. Na nima ya lukutakanu yina beto salaka ti bampangi ya Komite Sambu na Kusonika, Nto-Kimvuka bakaka lukanu nde bambaludi ya ntoto ya mvimba fwete baka formasio. Formasio yina ta sadisa bo na kubakisa masonama ya Kingelesi, kuzaba mutindu ya kununga mambu ya mpasi yina bo ke kutana ti yo, mpi kuzaba kusala na kuwakana na kati ya kimvuka.

Inki mbuma formasio yai ya bo ke pesaka bambaludi me butaka? Yo me tomisaka kisalu ya kubalula. Diaka, mikanda na beto me kumaka kubasika na bandinga mingi. Na 1979, ntangu beto kumaka bamisionere, Nzozulu ya Nkengi vandaka kubasika na bandinga 82 mpamba. Na bandinga mingi yo vandaka kubasika bangonda fioti na nima ya dati yina Nzozulu ya Nkengi ya Kingelesi vandaka kubasika. Kansi ntangu yai, bo ke balulaka Nzozulu ya Nkengi na bandinga kuluta 240, mpi na bandinga mingi, Nzozulu ya Nkengi ke basikaka dati mosi ti ya Kingelesi. Bubu yai bantu lenda tanga mikanda yina ta sadisa bo na kuzaba kieleka ya Biblia na bandinga kuluta 700. Kansi na bamvula yina me luta, yo vandaka kumonana bonso nde diambu ya mutindu yai lenda salama ve ata fioti.

Na 2004, Nto-Kimvuka bakaka lukanu ya kuluta mfunu ya kubalula Biblia—Mbalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa na bandinga mingi mpi kukonda kusukinina. Lukanu yai me pesaka bantu mingi dibaku ya kutanga Biblia—Mbalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa na ndinga na bo. Na 2014, bo basisaka Biblia—Mbalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa, na mvimba to na ndambu na bandinga 128; na kati ya bandinga yai, kele mpi ti bandinga ya nkaka ya Pacifique Sud.

Lukutakanu ya nene yina beto salaka na Tuvalu na 2011 kele na kati ya mambu ya mbote yina mono  ke yibukaka. Bangonda mingi na ntwala, mvula vandaka ve kunoka na insi ya mvimba. Bampangi yindulaka nde lukutakanu ta salama ve. Diambu ya kiese kele nde, na nkokila yina beto kumaka, mvula nokaka mingi. Yo sadisaka beto na kusala lukutakanu kukonda mpasi! Mono vandaka ti dibaku ya nene ya kuzabisa kubasika ya Biblia—Mbalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa, Masonuku ya Kigreki ya Bukristu na ndinga Tuvalu! Ata bampangi yina ke tubaka ndinga yai vandaka fioti, bo fwanaka kibeni kubaka dikabu ya kitoko yina katukaka na Yehowa. Na nima ya lukutakanu, mvula nokaka diaka mingi. Yo salaka nde bantu yonso kufuluka ti masa ya kieleka mpi masa ya mvula!

Diambu ya mpasi kele nde, Jenny, nkento na mono, yina mono vandaka kuzola mingi, vandaka ve na lukutakanu yina. Yandi fwaka na 2009, na nima ya kubela kansere bamvula kumi. Mono zingaka ti yandi bamvula 35 na makwela. Ntangu yandi ta futumuka, yandi ta vanda na kiese mingi ya kuwa nde Biblia basikaka na ndinga Tuvalu.

Yehowa me sakumunaka mono, mono me kwelaka diaka Loraini Sikivou, nkento ya nkaka ya kitoko. Loraini ti Jenny vandaka kusala kisika mosi na Betele ya Fidji, Loraini mpi vandaka mbaludi. Mono me zwaka diaka nkento ya ke sadilaka Yehowa na kwikama yonso na lweka na mono, mpi yina ke zolaka kulonguka bandinga bonso mono!

Na nsungi ya bamvula, mono me monaka mutindu Yehowa, Tata na beto ya zola, ke lungisaka bampusa ya bantu ya bandinga yonso, ata bandinga yina bantu fioti mpamba ke tubaka. (Nkunga 49:2-4) Mono me monaka kiese yina bantu ke waka ntangu bo ke bakaka na mbala ya ntete mikanda na bandinga na bo, to ntangu bo ke yimbilaka Yehowa bankunga na ndinga ya bantima na bo. Na bantangu ya mutindu yai, mono ke yibukaka zola ya nene yina Yehowa ke monisilaka beto. (Bisalu 2:8, 11) Mono ke yibukaka diaka mambu yina Saulo Teasi, mpangi mosi ya mununu na Tuvalu tubaka. Na nima ya kuyimba nkunga ya Kimfumu na mbala ya ntete na ndinga na yandi, yandi tubaka nde: “Mono ke yindula nde beno zabisa bampangi ya Nto-Kimvuka nde bankunga yai kele kitoko na ndinga Tuvalu kuluta na Kingelesi.”

Na Septembri 2005, mono vandaka na kiese ya kubaka dibaku ya kusala na Nto-Kimvuka ya Bambangi ya Yehowa. Ata mono kele diaka ve mbaludi, mono ke tonda Yehowa sambu yandi ke landa na kusadila mono na kupesa maboko na kisalu ya kubalula mikanda yina ke salama na ntoto ya mvimba. Mono ke vandaka na kiese ya kuzaba nde Yehowa ke lungisaka bampusa ya bansadi na yandi yonso, ata bayina ke zingaka na bisanga ya ntama na kati-kati ya Nzadi-Mungwa ya Pacifique! Ya kieleka, mutindu muyimbi-bankunga tubaka, ‘Mfumu Nzambi kele ntotila! Nge ntoto, vanda na kiese! Bika bisanga mingi kuvanda na kiese!’—Nkunga 97:1.