1, 2. Nani me pesaka beto kansansa, mpi sambu na nki beto fwete monisa ntonda na dikabu yai ya mbalu?

NTANGU Yehowa gangaka bantu, yandi pesaka bo kimpwanza, disongidila nswa ya kupona mambu yina bo fwete sala. Yehowa me pesaka beto kansansa yina ke sadisaka beto na kubaka balukanu ya mbote. Kansansa kele kima mosi yina Yehowa me tulaka na kati na beto, yina ke sadisaka beto na kusala luswaswanu na kati ya mambu ya mbote ti ya mbi. Kana beto ke sadila mbote kansansa na beto, yo lenda sadisa beto na kusala mambu ya mbote mpi kubuya mambu ya mbi. Kansansa ke monisaka nde Yehowa ke zolaka beto mpi nde yandi ke zolaka nde beto zinga mbote.

² Bubu yai, bantu ya nkaka ke salaka mambu ya mbote mpi ke mengaka mambu ya mbi, ata bo zaba ve minsiku ya Biblia. (Tanga Baroma 2:14, 15.) Inki ke sadisaka bo na kusala mutindu yina? Kele kansansa na bo. Kansansa ke kangaka bantu mingi nzila ya kusala mambu ya mbi. Yindula mambu ya mbi yina zolaka kusalama na nsi-ntoto kana bantu vandaka ve ti kansansa! Yo ke pwelele nde, mambi zolaka kusalama mingi kuluta yina ke salama  bubu yai. Beto fwete tonda Yehowa na mutindu yandi me pesaka beto kansansa!

3. Na nki mutindu kansansa ke sadisaka bampangi na kati ya dibundu?

³ Bantu mingi ke longaka ve kansansa na bo. Kansi, bansadi ya Yehowa ke longaka kansansa na bo sambu yo twadisa bo mbote kibeni mpi yo sadisa bo na kukumisa ngolo bumosi ya bampangi ya dibundu. Beto ke zolaka nde kansansa na beto kuyibusa beto minsiku ya Biblia yina ke sadisaka beto na kuzaba mambu ya mbote mpi ya mbi. Kansi, sambu na kulonga kansansa na beto mpi kusadila yo mbote, beto fwete suka kaka ve na kulonguka Biblia. Beto fwete zola minsiku ya Nzambi mpi kundima nde yo kele sambu na mambote na beto. Polo sonikaka nde: “Lukanu ya ntuma yai kele nde beto vanda ti zola ya me katuka na ntima ya bunkete, na kansansa ya mbote mpi na lukwikilu ya kukonda luvunu.” (1 Timoteo 1:5) Kana beto ke longa kansansa na beto, mpi ke lemfukila yo, zola na beto sambu na Yehowa mpi lukwikilu na beto na yandi ta kuma ngolo. Mutindu beto ke sadilaka kansansa na beto ke monisaka kana bangwisana na beto ti Yehowa kele ngolo to ve, mpi yo ke monisaka kana beto kele ti mpusa ya kusepedisa yandi to ve. Kansansa na beto ke monisaka mpi kana beto kele bantu ya nki mutindu.

4. Inki mutindu beto lenda longa kansansa na beto?

⁴ Kansi nki mutindu beto lenda longa kansansa na beto? Beto fwete longuka Biblia mbala na mbala, kuyindulula mambu yina beto ke tanga, mpi kulomba Yehowa na kusadisa beto na kusadila mambu yina beto ke longuka. Yo ke tendula nde beto fwete suka kaka ve na kulonguka masolo ti bansiku yina kele na Biblia. Ntangu beto ke longuka Biblia, lukanu na beto fwete vanda ya kuzaba Yehowa mbote-mbote. Beto ke bakisaka kimuntu na yandi mpi mambu yina yandi ke zolaka ti yina yandi ke zolaka ve. Kana beto ke longuka mambu mingi ya me tala Yehowa, nsuka-nsuka kansansa na beto ta yibusaka beto nswalu mambu yina kele mbote to mbi na meso na yandi. Ya kieleka, kana beto ke longa kansansa na beto, beto ta kuma ti mabanza ya Yehowa.

5. Inki beto ta tadila na disolo yai?

⁵ Kansi, beto lenda kudiyula nde: Inki mutindu kansansa yina me longama na Biblia lenda sadisa beto ntangu beto ke zola kubaka balukanu? Inki mutindu beto lenda zitisa kansansa ya bampangi na beto Bakristu? Mpi nki mutindu kansansa na beto lenda pusa beto na kusala mambu ya mbote? Bika beto tadila mambu tatu yina ke lombaka nde beto vanda ti kansansa yina me longama na Biblia: (1) lusansu, (2) bansaka ya kulutisila ntangu, mpi (3) kisalu ya kusamuna.

6. Inki balukanu beto ke bakaka na yina me tala lusansu?

⁶ Biblia ke siamisa beto na kubuya mambu yina kele kigonsa sambu na beto mpi na kuvanda ti bukati-kati na mambu bonso kudia mpi kunwa. (Bingana 23:20; 2 Bakorinto 7:1) Yo kele kieleka nde beto ta bela mpi ta nuna, kansi kana beto ke lemfuka na bandongisila ya Biblia, yo ta sadisa beto na kutanina mavimpi na beto. Inki balukanu beto lenda baka? Na bansi ya nkaka, minganga ke sansaka bambefo na  mitindu zole, disongidila katula mutindu yina bo ke sansaka bambefo yonso, bo ke sadilaka mpi bametode ya nkaka. Bampangi ke tindaka mikanda mbala na mbala na Babiro ya filiale sambu na kuyula mitindu ya lusansu yina kele mbote. Bampangi mingi ke yulaka nde, “Keti nsadi ya Yehowa lenda ndima lusansu yai?”

7. Inki lenda sadisa beto na kubaka balukanu na yina me tala menga?

⁷ Biro ya filiale to bankuluntu ya dibundu kele ve ti kiyeka ya kubakila Mukristu balukanu na mutindu ya kusansa nitu na yandi, ata yandi mosi me yula mutindu ya lusansu yina kele mbote. (Bagalatia 6:5) Kansi, bankuluntu lenda yibusa Mukristu mambu ya Yehowa sambu na kusadisa yandi na kubaka lukanu ya mbote. Mu mbandu, Nzambi me pesaka beto nsiku ya kubuya menga. (Bisalu 15:29) Nsiku yai ya pwelele ke sadisaka Mukristu na kubakisa nde yandi fwete ndima ve mutindu ya lusansu yina ke lombaka menga to bitini iya ya nene ya menga. Ngibusa ya mutindu yai lenda vanda ti bupusi na kansansa ya Mukristu ntangu yandi ke baka lukanu ya kundima to kubuya lusansu yina kele ti bitini ya fioti-fioti ya menga, disongidila bitini ya fioti kibeni yina ke basikaka na bitini iya ya nene ya menga. * Inki ndongisila ya nkaka ya Biblia lenda sadisa beto na kubaka balukanu ya mbote na yina me tala lusansu?

8. Inki mutindu Bafilipi 4:5 lenda sadisa beto na kusala bansola ya mayele na mambu ya lusansu?

⁸ Bingana 14:15 ke tuba nde: “Zoba ke ndimaka bindima-ndima kansi muntu ya mayele ke yindulaka ntete.” Bubu yai, kele ti bimbefo ya nkaka yina ke vandaka ve kibeni ti bankisi. Yo yina, beto fwete keba na lusansu yina bantu ke tubaka nde yo ke belulaka kansi yina kele ve ata ti nzikisa ya ke monisa nde ya kieleka yo ke belulaka. Polo sonikaka nde: “Bika nde kikalulu na beno ya kuvanda ve makambu ngolo [to ya bukati-kati] kuzabana na bantu yonso.” (Bafilipi 4:5) Bukati-kati ta sadisa beto na kudipesa na lusambu ya Yehowa na kisika ya kudiyangisa mingi sambu na mavimpi na beto. Kana beto ke tadila lusansu bonso diambu ya kuluta mfunu na luzingu na beto, beto ta kuma bantu yina ke sosaka kaka mambote na bo mosi. (Bafilipi 2:4) Beto ke zabaka nde beto lenda vanda ve ti mavimpi ya kukuka na ngidika  yai. Yo yina, beto fwete zaba nde kusadila Yehowa kele diambu ya kuluta mfunu na luzingu na beto.​—Tanga Bafilipi 1:10.

9. Inki bupusi Baroma 14:13, 19 lenda vanda ti yo na balukanu na beto na mambu ya lusansu, mpi nki lenda bebisa bumosi na beto ya Bukristu?

⁹ Mukristu yina kele ti bukati-kati ke pusaka ve bantu ya nkaka na ngolo na kusala diambu yina yandi ke yindula nde yo kele mbote. Mu mbandu, na insi mosi, mpangi-bakala mosi ti nkento na yandi siamisaka bampangi ya nkaka na kusadila bima ya nkaka yina ke pesaka vitamine mpi kusadila mutindu mosi ya madia na nsungi mosi ya nda, sambu yo sadisa mavimpi na bo. Bo ndimisaka bampangi na kusadila ndongisila yina, kansi bankaka buyaka yo. Bampangi ya nkaka sadilaka yo kansi yo butaka ve mbuma ya mbote, ebuna mingi na kati ya bampangi yai wilaka bo makasi. Bankwelani yina vandaka ti bikuma ya kusala mutindu yina sambu na bo mosi, kansi ve kusiamisa bantu ya nkaka. Keti bo monisaka bukati-kati na mutindu bo sosaka kubebisa bumosi ya dibundu kaka sambu na mambu ya lusansu? Na Roma ya ntama, Bakristu ya nkaka vandaka kutadila ve madia mpi bankinsi ya nkaka kiteso mosi. Polo pesaka bo ndongisila yai: “Muntu mosi ke monaka nde kilumbu mosi me luta kilumbu ya nkaka; muntu ya nkaka ke monaka nde kilumbu mosi kele mutindu mosi ti bilumbu yonso ya nkaka; bika nde konso muntu kundima mpenza na mabanza na yandi mosi.” Yo yina, beto fwete keba na kubudisa ve bampangi dibaku na mambu ya mutindu yina.​—Tanga Baroma 14:5, 13, 15, 19, 20.

10. Sambu na nki beto fwete zitisa balukanu ya bantu ya nkaka? (Tala kifwanisu yina kele na luyantiku ya disolo.)

¹⁰ Bantangu ya nkaka, beto lenda bakisa ve kikuma yina mpangi mosi na dibundu me baka lukanu mosi buna. Inki beto fwete sala? Beto fwete sambisa yandi ve nswalu to kupusa yandi na ngolo na kusoba mabanza na yandi. Mbala ya nkaka yandi ke zola kulonga kansansa na yandi mbote-mbote, to ziku kansansa na yandi kele ngolo ve. (1 Bakorinto 8:11, 12) To mbala ya nkaka beto mosi me longaka ve kansansa na beto mbote-mbote. Konso muntu fwete baka yandi mosi balukanu na mambu ya lusansu to na mambu ya nkaka mpi kundima malanda yina balukanu na yandi lenda basisa.

11, 12. Inki mutindu Biblia ke sadisaka beto na kupona bansaka ya kulutisila ntangu?

¹¹ Yehowa me gangaka beto ti mpusa ya kusala bansaka ya kulutisila ntangu mpi kubakila yo mambote. Salomo sonikaka nde kele ti “ntangu ya kiese” mpi “ntangu ya kukina.” (Longi 3:4) Kansi, bansaka ya kulutisila ntangu yonso ve ke natilaka bantu mambote. Beto ke zolaka ve nde bansaka ya kulutisila ntangu kubaka beto bangunga mingi. Inki mutindu kansansa na beto lenda sadisa beto na kupona bansaka ya kulutisila ntangu yina Yehowa ke ndimaka mpi kubakila yo mambote?

¹² Biblia ke kebisa beto na “bisalu ya nitu,” mu mbandu “pite, mambu ya mvindu, mambu ya poto-poto, lusambu ya biteki, bisalu ya bampeve ya mbi, kimbeni, kuswana, kimpala, nganzi, kukonda kuwakana, kukabwana, kusala tumabundu, kulula, kulawuka malafu, bankinsi ya bantu ke salaka mambu ya kisaka-saka,  mpi mambu ya me fwanana ti yai.” Polo sonikaka nde “bantu yina kele ti kikalulu ya kusala mambu ya mutindu yai ta baka ve kimfumu ya Nzambi.” (Bagalatia 5:19-21) Yo yina, konso muntu fwete kudiyula nde: ‘Keti kansansa na mono ke sadisaka mono na kubuya bansaka ya mubulu, ya kutesana mpi ya ke pusaka bantu na kumonisa lulendo sambu na insi na bo? Keti kansansa na mono ke kebisaka mono ntangu mono ke zola kutala filme mosi yina ke monisa bantu kinkonga, yina ke pusa bantu na kusala mansoni, kulawuka malafu to yina ke tubila kindoki?’

13. Inki mutindu ndongisila yina kele na 1 Timoteo 4:8 mpi yina kele na Bingana 13:20 lenda sadisa beto na yina me tala bansaka ya kulutisila ntangu?

¹³ Minsiku ya Biblia lenda sadisa beto na kulonga kansansa na beto na bansaka ya kulutisila ntangu. Mu mbandu, Biblia ke tuba nde “ngalasisi ya nitu kele mfunu na mambu fioti.” (1 Timoteo 4:8) Bantu mingi ke monaka nde kusala bangalasisi mbala na mbala ke sadisaka bo na kudiwa mbote mpi na kuvanda na mavimpi ya mbote. Kansi, inki lenda kumina beto kana beto ke vukana ti kimvuka mosi ya bantu sambu na kusala bangalasisi ti bo? Keti beto fwete sala bangalasisi ti konso muntu yina? Bingana 13:20 ke tuba nde: “Kana nge landa bantu ya mayele, nge ta kuma mpi mayele; kana nge landa bazoba, nge mpi ta kuma zoba.” Yo me fwana kibeni nde kansansa na beto yina me longama na Biblia kutwadisa beto ntangu beto ke pona bansaka ya kulutisila ntangu.

14. Inki mutindu dibuta mosi sadilaka Baroma 14:2-4?

¹⁴ Mpangi Christian ti nkento na yandi Daniela kele ti bana-bankento zole ya batoko. Christian ke tuba nde: “Na Lusambu ya Dibuta, beto tubilaka bansaka ya kulutisila ntangu. Beto bakisaka nde bansaka ya nkaka ya kulutisila ntangu kele mbote kansi ya nkaka kele mbi. Nani lenda vanda nduku ya mbote? Mwana na beto mosi vandaka kudiyangisa sambu na nzo-nkanda na ntangu ya kupema, Bambangi ya nkaka ya batoko ke salaka mambu yina yandi ke monaka nde yo me fwana ve sambu na Bambangi. Yandi kumaka mpi na mpusa ya kusala mambu bonso bo. Beto monisaka yandi nde konso muntu kele ti kansansa mpi beto fwete bika kansansa kutwadisa beto ntangu beto ke pona mambu yina beto fwete sala mpi muntu yina beto fwete sala ti yandi.”​—Tanga Baroma 14:2-4.

15. Inki mutindu Matayo 6:33 lenda sadisa beto ntangu beto ke baka balukanu ya bangunga yina beto ta sala nsaka ya kulutisa ntangu?

 ¹⁵ Nge ke salaka bangunga ikwa na bansaka ya kulutisila ntangu? Keti nge ke tulaka balukutakanu, kisalu ya kusamuna mpi kulonguka na nge mosi ya Biblia na kisika ya ntete? Na luzingu na nge, inki nge ke monaka mfunu mingi kuluta? Yezu tubaka nde: “Beno landa na kusosa ntete Kimfumu ti lunungu na yandi, ebuna yandi ta yika beno bima yina yonso ya nkaka.” (Matayo 6:33) Ntangu nge ke bakaka lukanu ya bangunga yina nge ta lutisa na bansaka ya kulutisila ntangu, keti kansansa na nge ke yibusaka nge ndongisila yina ya Yezu?

16. Inki mutindu kansansa na beto ke pusaka beto na kusamuna?

¹⁶ Kansansa ya mbote ke kebisaka beto kaka ve na kusala mambu ya mbi kansi yo ke pusaka beto mpi na kusala mambu ya mbote. Kusamuna nzo na nzo mpi na dibaku ya mbote kele na kati ya mambu yina ya mbote. Polo salaka mpi mutindu yina. Yandi sonikaka nde: “Yo kele kisalu ya bo me pesa mono ya mono fwete sala. Ya kieleka, mawa na mono kana mono zabisa ve nsangu ya mbote!” (1 Bakorinto 9:16) Beto ke landaka mbandu ya Polo, yo yina kansansa na beto ke vandaka mbote sambu beto ke zabaka nde beto ke salaka mambu ya mbote. Ntangu beto ke samunaka nsangu ya mbote, beto ke sadisaka bantu ya nkaka na kuzaba kieleka. Polo tubaka nde: “Ntangu beto ke monisaka kieleka, beto ke kumaka mbandu ya mbote sambu na konso muntu na meso ya Nzambi.”​—2 Bakorinto 4:2.

17. Inki mutindu mpangi-nkento mosi ya toko lemfukilaka kansansa na yandi yina me longama na Biblia?

¹⁷ Ntangu Jacqueline vandaka ti bamvula 16, bo longaka yandi biologie (dilongi yina ke longaka luzingu). Kilumbu mosi, bo longaka bo dilongi ya evolisio. Yandi ke tuba nde: “Kansansa na mono pusaka mono ve na kudikotisa kibeni na mambu yina bo vandaka kutubila mutindu mono vandaka kudikotisa ntete. Mono ke ndimaka ve dilongi ya evolisio. Mono solulaka ti longi na beto mpi mono zabisaka yandi balukwikilu na mono. Diambu ya kuyituka kele nde, yandi widikilaka mono na dikebi yonso mpi yandi pesaka mono nswa ya kuzabisa bana yonso ya nzo-nkanda mambu ya me tala lugangu.” Jacqueline sepelaka na kuzaba nde yandi lemfukilaka kansansa na yandi yina me longama na Biblia. Keti kansansa na nge ke pusaka nge na kusala mambu ya mbote?

18. Sambu na nki beto fwete vanda ti kansansa yina ke twadisa beto mbote?

¹⁸ Lukanu na beto kele ya kuzinga na kuwakana ti minsiku mpi bansiku ya Yehowa. Kansansa na beto lenda sadisa beto na kulungisa lukanu na beto yai. Kana beto ke longuka Ndinga ya Nzambi mbala na mbala, ke yindulula mambu yina beto ke tanga, mpi ke sadila yo, beto ta longa kansansa na beto. Ebuna, kansansa, dikabu ya kitoko yina Nzambi me pesaka beto, ta twadisa beto mbote kibeni na luzingu na beto ya Bukristu!