1, 2. Bantu ya nkaka ke yindulaka nki sambu na Nzambi?

BANTU mingi ke yindulaka nde Nzambi ke tulaka ve dikebi na mambu yina bo ke salaka. Bo ke yindulaka nde Nzambi ke kudibanzaka ve kibeni na mambu yina ke kuminaka bo. Mu mbandu, na nima ya mupepe ya ngolo yina bebisaka kitini mosi ya nene ya insi Philippines na Novembri 2013, mfumu ya ntete ya mbanza mosi ya nene (maire de la ville) tubaka nde: “Yo fwete vanda nde Nzambi vandaka kisika ya nkaka.”

² Bantu ya nkaka ke yindulaka nde Nzambi lenda mona ve mambu yina bo ke salaka. (Yezaya 26:10, 11; 3 Yoane 11) Na bilumbu ya ntumwa Polo, bantu ya nkaka vandaka kuyindula mpi mutindu yina. Polo tubaka sambu na bo nde: “Bo buyaka na kubaka nzayilu ya sikisiki ya Nzambi.” Bo vandaka bantu ya kukonda lunungu, bantu ya mbi, ya lukasi, mpi ya masumu.—Baroma 1:28, 29.

3. (a) Inki bangiufula beto fwete kudiyula? (b) Mbala mingi ngogo “diboko” ya Nzambi na Biblia ke tendulaka nki?

³ Kansi, beto ke zabaka nde Yehowa ke monaka mambu yonso yina beto ke salaka. Keti beto ke ndimaka nde Yehowa ke tudilaka beto dikebi? Keti beto ke monaka mutindu yandi ke tandulaka  diboko na yandi sambu na kusadisa beto? Na Biblia, mbala mingi ngogo “diboko” ya Nzambi ke tendulaka ngolo ya Nzambi. Nzambi ke sadilaka ngolo na yandi sambu na kusadisa bansadi na yandi mpi kubedisa bambeni na yandi. (Tanga Kulonga 26:8.) Yezu tubaka nde bantu ya nkaka ta “mona Nzambi.” (Matayo 5:8) Keti beto kele na kati ya bantu yina? Inki mutindu beto lenda “mona Nzambi”? Bika beto tadila bambandu ya bantu yina Biblia ke tubila, yina monaka diboko ya Nzambi mpi bayina monaka yo ve. Beto ta longuka mpi mutindu lukwikilu ke sadisaka beto na kumona diboko ya Nzambi.

4. Sambu na nki bambeni ya bantu ya Izraele buyaka kundima diboko ya Nzambi?

⁴ Na ntangu ya ntama, bantu mingi vandaka ti dibaku ya kumona to kuwa mutindu Nzambi sadisaka bantu ya Izraele. Yehowa salaka bimangu sambu na kubasisa bantu ya Izraele na Ezipte mpi sambu na kubedisa bantotila mingi na Ntoto ya Lusilu. (Yozue 9:3, 9, 10) Ata bantotila ya nkaka waka to monaka mutindu Yehowa gulusaka bansadi na yandi, “bo yonso vukanaka sambu na kwenda kunwanisa Yozue ti bantu ya Israele.” (Yozue 9:1, 2) Bantotila yango zwaka dibaku ya kumona diboko ya Nzambi ntangu bo nwanisaka bantu ya Izraele. Na nsadisa ya ngolo ya Yehowa, “ntangu ti ngonda telemaka tii kuna bantu ya Israele bedisaka bambeni na bo.” (Yozue 10:13) Kansi, Yehowa bikaka nde bambeni ya bantu ya Izraele ‘kukuma ntu-ngolo.’ (Yozue 11:20) Bambeni yai belaka na bamvita yina bo nwanaka ti bantu ya Izraele sambu bo buyaka kundima nde Yehowa vandaka kunwanina bansadi na yandi.

5. Na nki diambu Ahabi buyaka kukwikila?

⁵ Na nima, Ahabi, Ntotila ya mbi zwaka dibaku ya kumona diboko ya Nzambi mbala mingi. Eliya zabisaka yandi nde: “Katuka ntangu yai ya mono ke tuba tii kuna ya mono ta tuba diaka, mvula ta noka diaka ve, ata ditonzi ya malulu ta vanda ve.” (1 Bantotila 17:1) Diambu ya mutindu yai lenda salama kaka na nsadisa ya diboko ya Yehowa, kansi Ahabi buyaka kundima yo. Na nima, Eliya sambaka Yehowa, mpi Yehowa pesaka mvutu na kisambu yina ntangu yandi tindaka tiya yina katukaka na zulu. Ahabi monaka yo. Diaka, Eliya zabisaka Ahabi nde Yehowa ta nokisa mvula ya ngolo sambu na kumanisa musibu (kisiwu). (1 Bantotila 18:22-45) Ahabi monaka bimangu yai yonso, kansi yandi buyaka kukwikila nde yo salamaka na ngolo ya Yehowa. Bambandu yai ke longa beto nde beto fwete sosa diboko ya Nzambi na luzingu na beto.

6, 7. Inki diambu bantu ya Gibeoni mpi Rahabi bakisaka?

⁶ Bantu ya Gibeoni swaswanaka ti bantu ya makanda yina vandaka pene-pene ti bo. Bo monaka diboko ya Nzambi. Na kisika ya kunwanisa bantu ya Izraele, bantu ya Gibeoni sosaka kusala ngemba ti bo, disongidila kuwakana ti bo. Sambu na nki? Sambu bo waka bansangu ya mambu yonso yina Yehowa salaka. (Yozue 9:3, 9, 10) Bo salaka mbote na kundima nde Yehowa vandaka kunwanina bantu ya Izraele.

⁷ Rahabi mpi monaka diboko ya Yehowa. Yandi vandaka ve muntu ya Izraele, kansi yandi waka mutindu Yehowa basisaka bansadi na yandi na kimpika na Ezipte. Ntangu mineki zole ya Izraele kwisaka na nzo ya Rahabi, yandi zabisaka  bo nde: ‘Mono me zaba nde Yehowa ta pesa ntoto yai na maboko na beno.’ Rahabi kwikilaka nde Yehowa lenda gulusa yandi ti dibuta na yandi. Yandi monisaka lukwikilu na Yehowa na mutindu yandi bumbaka mineki ata yandi zabaka nde kusala mpidina vandaka kigonsa.—Yozue 2:9-13; 4:23, 24.

8. Inki mutindu bantu ya nkaka ya Izraele monaka diboko ya Nzambi?

⁸ Na kuswaswana ti Ahabi Ntotila ya mbi, bantu ya nkaka ya Izraele yina monaka tiya yina katukaka na zulu ntangu Eliya sambaka, ndimaka nde Nzambi muntu tindaka yo. Bo tubaka na ndinga ya ngolo nde: ‘Yehowa kele Nzambi ya kieleka!’ (1 Bantotila 18:39) Yo kele pwelele nde bo monaka diboko ya Nzambi.

9. Inki mutindu beto lenda mona Yehowa mpi diboko na yandi bubu yai?

⁹ Beto me tadila bambandu ya mbote mpi ya mbi yina me sadisa beto na kubakisa ntendula ya ‘kumona Nzambi’ to kumona diboko ya Nzambi. Beto me zabaka Yehowa, mpi beto lenda mona diboko na yandi sambu beto ke zabaka bikalulu na yandi; yo yina, na nsadisa ya ‘meso ya ntima na beto,’ beto ke monaka mambu yina yandi ke salaka. (Baefezo 1:18) Yo ke pusaka beto na kulanda mbandu ya bantu ya kwikama ya ntangu ya ntama mpi ya bilumbu na beto yina me monaka mutindu Yehowa ke sadisaka bansadi na yandi. Kansi, inki banzikisa ke monisa nde Nzambi ke sadisaka bansadi na yandi bubu yai?

10. Inki ke ndimisa beto nde Yehowa ke sadisaka bantu bubu yai? (Tala kifwanisu yina kele na luyantiku ya disolo.)

¹⁰ Bubu yai, beto kele ti banzikisa mingi ya ke monisa nde Yehowa ke landa na kusadisa bantu. Mbala mingi beto ke waka masolo ya bantu yina sambaka sambu Nzambi kusadisa bo  mpi yandi sadisaka bo. (Nkunga 53:3) Mu mbandu, na insi Philippines, ntangu mpangi Allan vandaka kusamuna na kisanga mosi ya fioti, yandi kutanaka ti nkento mosi yina yantikaka kudila. Allan ke tuba nde: “Kaka na suka yina, nkento yina sambaka Yehowa sambu Bambangi ya Yehowa kukwisa na nzo na yandi.” Ntangu yandi vandaka toko, yandi longukaka Biblia ti Bambangi, kansi ntangu yandi kwelaka mpi kwendaka na kisanga yina, yandi yambulaka kulonguka. Nzambi pesaka mvutu nswalu na kisambu na yandi, yo yina yo simbaka ntima na yandi. Kaka na nima ya bangonda, yandi bakaka mbotika.

11, 12. (a) Inki mutindu Yehowa ke sadisaka bansadi na yandi? (b) Tendula mutindu Yehowa sadisaka mpangi-nkento mosi.

¹¹ Bansadi ya Yehowa mingi me monaka diboko ya Yehowa ntangu bo yambulaka bikalulu ya mbi yina bo vandaka na yo na ntwala ya kukuma Bambangi ya Yehowa, mu mbandu kunwa makaya, kusadila bima yina ke lawusaka, to kutala pornografi. Bampangi ya nkaka ke tubaka nde bo kukaka ve kuyambula bikalulu yina ya mbi na ngolo na bo mosi. Kansi, ntangu bo lombaka Yehowa na kusadisa bo, yandi pesaka bo “ngolo yina me luta ngolo ya bantu,” mpi nsuka-nsuka, bo sobaka bikalulu na bo ya mbi.—2 Bakorinto 4:7; Nkunga 37:23, 24.

¹² Yehowa ke sadisaka mpi bansadi na yandi na kukanga ntima na bampasi yina bo ke kutanaka ti yo. Mpangi-nkento Amy monaka mutindu Yehowa sadisaka yandi. Yandi vandaka na kati ya bantu yina bo ponaka sambu na kutunga Nzo ya Kimfumu mpi nzo ya bamisionere na kisanga mosi na Nzadi-Mungwa ya Pacifique. Kuna, bantu vandaka kuzinga mutindu ya nkaka. Mbala mingi kura mpi masa vandaka ve, banzila vandaka ya kufuluka ti masa, yandi vandaka kuyindula bantu ya dibuta na yandi, mpi yandi vandaka kuzinga na shambre mosi ya fioti na otele. Kilumbu mosi, yandi nganinaka mpangi-nkento yina yandi vandaka kusala ti yandi. Na nima, yandi kudiyangisaka mingi na mutindu yandi nganinaka mpangi-nkento yina. Ntangu yandi vutukaka na shambre na yandi, yandi sambaka sambu Yehowa kusadisa yandi. Na nima, ntangu kura kwisaka, yandi tangaka disolo mosi na Nzozulu ya Nkengi, yina tubilaka badiskure yina bo sadilaka bana ya Nzo-Nkanda ya Gileadi yina manisaka nzo-nkanda na bo. Disolo yango tubilaka bampasi ya mutindu mosi ti yina yandi vandaka kukutana ti yo. Yandi ke tuba nde: “Mono waka bonso nde Yehowa yandi mosi tubilaka mono na mpimpa yina. Yo pesaka mono kikesa ya kulanda kusala kisalu yina.”—Nkunga 44:26, 27; Yezaya 41:10, 13.

13. Inki ke monisa nde Yehowa me sadisaka bansadi na yandi na kunwanina nswa na bo ya kusamuna?

¹³ Yehowa me sadisaka bansadi na yandi na kunwanina kieleka mpi kulomba bamfumu ya luyalu nswa ya kusamuna nsangu ya mbote. (Bafilipi 1:7) Mu mbandu, ntangu baluyalu ya bansi ya nkaka sosaka kukanga kisalu na beto ya kusamuna, beto nataka mambu yango na batribinale. Na nsi-ntoto ya mvimba, beto me nungaka mambu kiteso ya 268 na batribinale ya nene; na kati na yo, kele ti mambu 24 yina beto me nungaka banda na mvu 2000, na Tribinale ya Ke Nwaninaka Banswa ya Bantu na Eropa. Yo ke monisa pwelele nde ata muntu mosi ve lenda kanga diboko ya Nzambi nzila!—Yezaya 54:17; tanga Yezaya 59:1.

14. Inki ke ndimisa diaka nde Nzambi ke sadisaka bansadi na yandi?

 ¹⁴ Kisalu ya kusamuna yina ke salama na nsi-ntoto ya mvimba, kele nzikisa ya nkaka ya ke ndimisa diboko ya Nzambi. (Matayo 24:14; Bisalu 1:8) Diaka, bumosi ya bansadi ya Yehowa ya bansi yonso kele diambu yina lenda salama kaka na lusadisu ya Yehowa. Bumosi ya mutindu yai kele kaka na kati ya bansadi ya Yehowa! Ata bantu yina ke sambilaka ve Yehowa ke ndimaka nde: “Ya kieleka, Nzambi kele na kati na beno.” (1 Bakorinto 14:25) Beto kele ti banzikisa mingi ya ke ndimisa nde Nzambi ke sadisaka bansadi na yandi. (Tanga Yezaya 66:14.) Keti nge ke monaka mpi diboko ya Yehowa na luzingu na nge?

15. Inki lenda sala nde bantangu ya nkaka beto mona ve diboko ya Yehowa na luzingu na beto?

¹⁵ Bantangu ya nkaka, beto lenda mona ve diboko ya Yehowa na luzingu na beto. Sambu na nki? Sambu, kana beto ke kutana ti mambu mingi ya mpasi, beto lenda vila nde Yehowa me sadisaka beto mbala mingi. Diambu ya mutindu yai kuminaka Eliya. Yandi vandaka kikesa kansi ntangu Ntotila-Nkento Yezabele sosaka kufwa yandi, yandi waka boma. Na ntangu mosi buna, yandi vilaka mutindu Yehowa sadisaka yandi na ntwala. Biblia ke tuba nde Eliya lombaka nde yandi fwa. (1 Bantotila 19:1-4) Na wapi yandi lendaka kuzwa lusadisu mpi kikesa? Yo lombaka nde yandi sosa yo na Yehowa!—1 Bantotila 19:14-18.

16. Inki mutindu beto lenda mona Nzambi ntangu beto ke kutana ti bampasi?

¹⁶ Yobi tulaka dikebi mingi na bampasi na yandi yo yina yandi tadilaka yo ve mutindu Yehowa vandaka kutadila yo. (Yobi 42:3-6) Bantangu ya nkaka, bampasi yina beto ke kutana ti yo lenda sala mpi nde beto mona ve diboko ya Nzambi. Inki lenda sadisa beto na kumona mambu yina Nzambi ke sadilaka beto? Beto fwete yindulula mambu yina Biblia ke tubaka sambu na bampasi na beto. Na nima, beto ta bakisa  nde Yehowa kele muntu ya kieleka mpi beto ta tuba nde: “[Ntete] mono vandaka kuzaba nge kaka na kutuba ya bantu ya nkaka, kansi ntangu yai mono me mona nge na meso na mono mosi.”

17, 18. (a) Inki mutindu nge lenda mona diboko ya Yehowa na luzingu na nge? (b) Pesa mbandu mosi yina ke monisa mutindu Yehowa ke sadisaka beto bubu yai.

¹⁷ Inki mutindu nge lenda mona diboko ya Yehowa na luzingu na nge? Bika beto tadila bambandu tanu. Ya ntete, ziku nge me monaka nde Yehowa me sadisaka nge na kuzaba kieleka. Ya zole, mbala ya nkaka nge ke yibuka kilumbu mosi yina nge landaka diskure na lukutakanu, mpi nge tubaka nde, “Yai kele kibeni mambu yina mono vandaka na yo mfunu!” Ya tatu, yo lenda vanda nde nge me monaka mutindu Yehowa pesaka mvutu na kisambu na nge. Ya iya, ziku nge vandaka na mfunu ya kusala mingi na kisalu ya Yehowa mpi nge monaka mutindu Yehowa sadisaka nge na kulungisa lukanu na nge. Ya tanu, mbala ya nkaka nge me yambulaka kisalu na nge ya kinsuni yina vandaka ve kubikila nge ntangu ya kusala kisalu ya Yehowa. Na nima, nge monaka mutindu Yehowa lungisaka lusilu na yandi yai: “Mono ta yambula nge ve ata fioti.” (Baebreo 13:5) Kana bangwisana na beto ti Yehowa kele ngolo, beto lenda mona pwelele diboko na yandi na luzingu na beto.

¹⁸ Sarah, mpangi-nkento mosi na Kenya ke tuba nde: “Mono sambaka sambu na longoki mosi ya Biblia yina mono monaka nde yandi vandaka ve kusepela na kulonguka Biblia. Mono yulaka Yehowa kana mono fwete yambula kulonguka ti yandi. Kaka ntangu mono manisaka kusamba, mono waka muntu ke binga mono na telefone. Yo vandaka longoki yina ya Biblia; yandi bingaka sambu na kuyula kana yandi lenda kwenda ti mono na lukutakanu! Yo yitukisaka mono mingi!” Kana beto ke tula dikebi na mambu yina Nzambi ke sadilaka beto, beto ta mona diboko na yandi. Rhonna, mpangi-nkento mosi na Azia ke tuba nde, yo ke lombaka ntangu mingi sambu na kubakisa mutindu Yehowa ke sadisaka beto. Yandi ke yika nde: “Kansi kana nge bakisa yo, nge ta yituka na kuzaba nde Yehowa ke tudilaka beto dikebi ya mingi!”

19. Inki kima ya nkaka beto fwete sala sambu na kumona Nzambi?

¹⁹ Yezu tubaka nde, bantu yina “ta mona Nzambi” fwete vanda “ntima-mpembe.” (Matayo 5:8) Yo ke tendula nde beto fwete vanda ti mabanza ya bunkete mpi beto fwete sala ve mambu ya mbi. (Tanga 2 Bakorinto 4:2.) Na disolo yai, beto me mona nde sambu na kumona Nzambi, beto fwete landa kukumisa bangwisana na beto ti yandi ngolo. Disolo yina ke landa ta monisa mutindu lukwikilu lenda sadisa beto na kumona pwelele diboko ya Yehowa na luzingu na beto.