1. Sambu na nki lukwikilu kele mfunu? (Tala kifwanisu yina kele na luyantiku ya disolo.)

ZIKU, nge me kudiyulaka dezia nde, ‘Keti Yehowa ta gulusa mono na mpasi ya nene?’ Ntumwa Polo tubaka nde lukwikilu kele kikalulu ya mfunu mingi yina ta sadisa beto na kuguluka. Yandi tubaka nde: “Kukonda lukwikilu muntu lenda sepedisa Nzambi ve.” (Baebreo 11:6) Beto lenda mona bonso nde kuvanda ti lukwikilu kele diambu mosi ya pete, kansi kieleka kele nde “bantu yonso ve ke vandaka ti lukwikilu.” (2 Batesalonika 3:2) Baverse yai zole ke sadisa beto na kubakisa mfunu ya kukumisa lukwikilu na beto ngolo.

2, 3. (a) Sambu na nki kuvanda ti lukwikilu kele mfunu? (b) Inki beto ta tadila na disolo yai?

² Ntumwa Piere tubilaka lukwikilu “yina me mekama.” (Tanga 1 Piere 1:7.) Mpasi ya nene me finama kibeni, mpi beto fwete vanda “bantu yina kele ti lukwikilu sambu na kutanina moyo [na beto] na luzingu.” (Baebreo 10:39) Yo yina, beto fwete sala bikesa sambu na kukumisa lukwikilu na beto ngolo. Beto ke sepelaka kuvanda na kati ya bantu yina ta baka balusakumunu ntangu Ntotila Yezu Kristu ta kwisa. Yo yina, na mbandu ya muntu yina lombaka Yezu na kupesa yandi lukwikilu mingi, beto mpi lenda lomba nde: “Sadisa mono kisika mono me konda lukwikilu!” (Marko 9:24) To, na mbandu ya bantumwa, beto lenda  lomba mpi nde: “Pesa beto lukwikilu mingi.”—Luka 17:5.

³ Na disolo yai, beto ta tadila mambu tatu: mutindu beto lenda kumisa lukwikilu na beto ngolo, mutindu beto lenda monisa nde lukwikilu na beto kele ngolo, mpi kikuma yina ke ndimisa beto nde Nzambi ta pesa mvutu na bisambu yina beto ke lombaka yandi na kupesa beto lukwikilu mingi.

4. Inki bambandu lenda sadisa beto na kukumisa lukwikilu na beto ngolo?

⁴ Lukwikilu kele mfunu mingi, yo yina na Biblia, Yehowa me pesaka beto bambandu mingi ya lukwikilu. “Bo sonikaka [bambandu yai] sambu na kulonga beto.” (Baroma 15:4) Bambandu ya Abrahami, Sara, Yakobi, Moize, Rahabi, Gideoni, Baraki, mpi ya bantu ya nkaka ya kwikama lenda sadisa beto na kukumisa lukwikilu na beto ngolo. (Baebreo 11:32-35) Katula bambandu ya ntama, beto kele mpi ti bambandu ya mbote ya lukwikilu ya bansadi ya Nzambi ya bilumbu na beto. *

5. Inki mutindu Eliya monisaka lukwikilu ya ngolo na Yehowa, mpi nki ngiufula beto fwete kudiyula?

⁵ Profete Eliya kele mosi na kati ya bambandu yina Biblia ke tubila. Ntangu nge ke yindulula mbandu na yandi, tadila mambu tanu yina ke monisa nde yandi vandaka ti lukwikilu ya ngolo. (1) Ntangu Eliya songaka Ntotila Akabi (Ahabi) ti lukwikilu yonso nde Yehowa ta nokisa ve mvula na nsungi mosi buna, Eliya tubaka nde: “Na zina ya Mfumu Nzambi, Nzambi ya moyo, Nzambi ya Israele, yina ya mono ke sadilaka, mono ke songa nge . . . mvula ta noka diaka ve, ata ditonzi ya malulu ta vanda ve.” (1 Bantotila 17:1) (2) Eliya ndimaka nde Yehowa ta pesa yandi ti bantu ya nkaka bima yina bo ta vanda na yo mfunu na nsungi yina ya kukonda mvula. (1 Bantotila 17:4, 5, 13, 14) (3) Eliya ndimaka mpi nde Yehowa lenda futumuna mwana-bakala ya nkento mosi ya mufwidi. (4) Yandi kwikilaka nde tiya ya Yehowa ta zikisa dikabu yina yandi ta pesa na Ngumba ya Karmele. (1 Bantotila 18:24, 37) (5) Mvula vandaka ntete me noka ve, kansi Eliya zabisaka Akabi ti kivuvu yonso nde: “Ntangu yai, kwenda kudia [mpi] kunwa, mono me wa makelele ya mvula.” (1 Bantotila 18:41) Na nima ya kutadila mambu yai, beto lenda kudiyula nde, ‘Keti lukwikilu na mono kele ngolo bonso ya Eliya?’

6. Inki Yehowa ke pesaka beto sambu na kukumisa lukwikilu na beto ngolo?

⁶ Sambu na kukumisa lukwikilu na beto ngolo, beto fwete lomba Nzambi mpeve santu. Sambu na nki? Sambu lukwikilu kele kitini ya mbuma ya mpeve santu. (Bagalatia 5:22) Beto ke kumaka mayele ntangu beto ke landaka ndongisila ya Yezu ya kusamba sambu Yehowa kupesa beto mpeve santu mingi. Yezu silaka nde Yehowa ta “pesa mpeve santu na bantu yina ke lombaka yandi yo!”—Luka 11:13.

7. Pesa mbandu ya ke monisa mutindu beto lenda kumisa lukwikilu na beto ngolo mpi kutanina yo.

 ⁷ Kana beto me kuma ti lukwikilu ya ngolo, beto fwete tanina yo. Beto lenda fwanisa lukwikilu ti tiya. Ntangu beto ke tulaka tiya, yo ke pelaka ngolo na luyantiku. Kana beto ke yika ve bankuni, yo ta pela diaka ve. Kansi, kana beto ke yika bankuni mbala na mbala, tiya ta landa kupela. Yo kele mpi mutindu mosi ti lukwikilu. Kana beto ke landa kutanga mpi kulonguka Ndinga ya Nzambi konso kilumbu, beto ta kuma kuzola Biblia mingi mpi zola na beto sambu na Yehowa ta yela. Ebuna, beto ta kumisa lukwikilu na beto ngolo mpi beto ta tanina yo.

8. Inki lenda sadisa nge na kukumisa lukwikilu na nge ngolo mpi kutanina yo?

⁸ Yo me fwana nde nge longuka mambu mingi kuluta yina nge longukaka na ntwala ya kubaka mbotika. (Baebreo 6:1, 2) Mu mbandu, kulonguka bambikudulu yina me lunganaka dezia ta sadisa nge na kukumisa lukwikilu na nge ngolo mpi kutanina yo. Nge lenda sadila mpi Ndinga ya Nzambi sambu na kuzaba kana lukwikilu na nge kele kibeni ngolo.—Tanga Yakobo 1:25; 2:24, 26.

9, 10. Inki mutindu lukwikilu na beto lenda kuma ngolo na nsadisa ya (a) banduku ya mbote? (b) balukutakanu ya dibundu? (c) kisalu ya kusamuna?

⁹ Ntumwa Polo tubaka nde Bakristu lenda “pesana kikesa, na nzila ya lukwikilu.” (Baroma 1:12) Yo ke tendula nde kana beto ke lutisa ntangu ti bampangi, konso muntu na kati na beto lenda kumisa lukwikilu na yandi ngolo. Mingi-mingi, kana beto ke lutisa ntangu ti bampangi ya kele ti lukwikilu ‘yina me mekamaka.’ (Yakobo 1:3) Kana beto me kangama ti banduku ya mbi, bo ta bebisa lukwikilu na beto, kansi banduku ya mbote ta sadisa beto na kukumisa lukwikilu na beto ngolo. (1 Bakorinto 15:33) Yo yina Biblia ke longisila beto na kukwenda na balukutakanu mbala na mbala. Sambu kuna, beto ta landa na ‘kupesana kikesa.’ (Tanga Baebreo 10:24, 25.) Diaka, mambu yina beto ke longukaka na balukutakanu ke kumisaka lukwikilu na beto ngolo. Biblia ke tuba nde “lukwikilu ke katukaka na mambu yina muntu me wa.” (Baroma 10:17) Yo yina, kudiyula nde: ‘Keti mono ke tulaka kibeni balukutakanu ya Bukristu na kisika ya ntete na luzingu na mono?’

¹⁰ Beto ke kumisaka diaka lukwikilu na beto ngolo ntangu beto ke samunaka mpi ke longaka bantu ya nkaka nsangu ya mbote ya Biblia. Bonso Bakristu ya ntete, beto ke tulaka ntima na Yehowa mpi ke samunaka na kikesa yonso.—Bisalu 4:17-20; 13:46.

11. Inki sadisaka Kalebi mpi Yozue na kukumisa lukwikilu na bo ngolo, mpi nki mutindu beto lenda landa mbandu na bo?

¹¹ Kana beto ke bakisa mutindu Yehowa ke sadisaka beto mpi ke pesaka mvutu na bisambu na beto, lukwikilu na beto ta kuma ngolo. Diambu yai kuminaka Kalebi ti Yozue. Bo monisaka lukwikilu na Yehowa ntangu bo kwendaka kutala Ntoto ya Lusilu. Na nsungi ya bamvula, konso ntangu yina bo vandaka kumona mutindu Yehowa vandaka kusadisa bo, lukwikilu na bo vandaka kaka kukuma ngolo. Yo yina ti kivuvu yonso, Yozue  zabisaka bantu ya Izraele nde: “Mfumu Nzambi, Nzambi na beno, me sala mambu yonso ya yandi tubaka; ata kima mosi bikalaka ve.” Yandi yikaka nde: “Ntangu yai, beno zitisa Mfumu Nzambi, beno sadila yandi na ntima mosi ya mbote. Beno lemfuka na yandi.” Yozue sukisaka nde: “Mono ti fami na mono beto ta sadilaka Mfumu Nzambi.” (Yozue 23:14; 24:14, 15) Kana beto ke tudila Yehowa ntima mpi ke mona mutindu yandi ke sadisa mpangi mosi mosi na kati na beto, lukwikilu na beto ta kuma ngolo.—Nkunga 34:9.

12. Inki mutindu beto ke monisaka nde beto kele ti lukwikilu ya ngolo?

¹² Inki mutindu beto ke monisaka nde beto kele ti lukwikilu ya ngolo? Yakobo tubaka nde: “Mono ta songa nge lukwikilu na mono na nzila ya bisalu na mono.” (Yakobo 2:18) Mambu yina beto ke salaka ke monisaka nde beto kele ti lukwikilu ya ngolo. Bika beto tadila mambu ya nkaka yina beto ke salaka.

13. Inki mutindu kisalu ya kusamuna ke monisaka lukwikilu na beto?

¹³ Kusamuna kele mutindu ya kuluta mbote ya kumonisa lukwikilu na beto. Sambu na nki? Sambu ntangu beto ke samunaka, beto ke monisaka nde beto ke ndima nde nsuka me kuma pene mpi “yo ta konda ve” disongidila yo ta sukinina ve. (Habakuki 2:3) Sambu na kuzaba kana lukwikilu na beto kele ngolo, beto lenda kudiyula nde: ‘Keti mono ke bakaka kibeni kisalu ya kusamuna na mbalu? Keti mono ke salaka bikesa sambu na kuzabisa bantu ya nkaka mambu ya Nzambi? Keti mono ke sosaka mabaku sambu na kusala mingi na kisalu ya Yehowa?’ (2 Bakorinto 13:5) Bika beto monisa lukwikilu na beto ya ngolo ntangu beto ‘ke zabisa nsangu ya luguluku,’ disongidila, ntangu beto ke samuna nsangu ya mbote.—Tanga Baroma 10:10.

14, 15. (a) Inki mutindu beto lenda monisa lukwikilu na luzingu na beto ya konso kilumbu? (b) Pesa mbandu yina ke monisa mutindu bantu ya nkaka me monisaka lukwikilu.

 ¹⁴ Beto ke monisaka mpi lukwikilu ntangu beto ke kangaka ntima na bampasi yina beto ke kutanaka ti yo. Kana beto ke bela, me lemba nitu, ke kudiyangisa na mabanza, kele bansukami to ke kutana ti bampasi ya nkaka, beto fwete kwikila nde Yehowa ti Yezu ke ‘sadisaka beto na ntangu beto ke vandaka ti mfunu ya lusadisu.’ (Baebreo 4:16) Beto ke monisaka lukwikilu na Yehowa ntangu beto ke lombaka yandi na kusadisa beto. Yezu tubaka nde beto lenda lomba Yehowa “[madia] na beto ya kilumbu na kiteso yina beto ke na yo mfunu kilumbu yina.” (Luka 11:3) Masolo ya Biblia ke monisa nde Yehowa lenda pesa beto konso kima yina beto kele na yo mfunu. Mu mbandu, na nsungi mosi yina mvula vandaka kunoka ve na Izraele, Yehowa pesaka Eliya madia mpi masa. Biblia ke tuba nde ‘Eliya vandaka kunwa masa na mwa-masa ya Keriti, ebuna bandeke vandaka kwisa kunatila yandi mampa ti mbisi konso kilumbu na suka mpi na nkokila.’ (1 Bantotila 17:3-6) Beto ke kwikilaka nde Yehowa ta pesa beto bima yina beto kele na yo mfunu.

¹⁵ Beto ke kwikilaka nde kana beto ke sadila minsiku ya Biblia, beto ta kuka kulungisa bampusa ya mabuta na beto. Rebecca, mpangi-nkento mosi na Azia, monisaka mutindu yandi ti dibuta na yandi sadilaka minsiku yina kele na Matayo 6:33 mpi na Bingana 10:4. Yandi ke tuba nde, bakala na yandi monaka nde kisalu na yandi ya kinsuni kumaka kutula bangwisana na bo ti Yehowa na kigonsa. Yo yina  yandi yambulaka yo. Kansi bo vandaka ti bana iya yina bo vandaka kusansa, yo yina bo yantikaka kuteka bima ya kudia. Bikesa na bo sadisaka bo na kuzwa mbongo ya kufwana sambu na kulungisa bampusa ya dibuta na bo. Mpangi-nkento ke tuba nde: “Yehowa yambulaka beto ve ata fioti. Beto kondaka ve madia ata kilumbu mosi.” Keti nge mpi me kutanaka ti diambu mosi yina me kumisaka lukwikilu na nge ngolo?

16. Inki mambote beto ta baka kana beto ke tudila Nzambi ntima?

¹⁶ Beto fwete kwikila nde kana beto ke landa lutwadisu ya Yehowa, yandi ta sadisa beto. Polo vutukilaka bangogo ya Habakuki ntangu yandi tubaka nde: “Muntu ya lunungu ta zinga sambu na lukwikilu.” (Bagalatia 3:11; Habakuki 2:4) Yo yina, beto fwete vanda ti lukwikilu ya ngolo na Muntu yina lenda sadisa beto kibeni. Polo ke yibusa beto nde Nzambi, “na kuwakana ti ngolo na yandi yina ke salaka na beto, lenda sala mingi kibeni kuluta mambu yonso yina beto ke lombaka to ke yindulaka.” (Baefezo 3:20) Bansadi ya Yehowa ke salaka bikesa sambu na kusala luzolo ya Nzambi, ata mpidina bo ke zabaka nde bo kele bantu ya kukonda kukuka. Beto kele na ntonda na mutindu Nzambi ke sadisaka beto mpi ke sakumunaka beto sambu na bikesa yonso yina beto ke salaka.

17. (a) Inki mutindu Yezu pesaka mvutu na kisambu ya bantumwa? (b) Sambu na nki beto ke ndima nde Yehowa ta pesa mvutu na bisambu yina beto ke lombaka yandi lukwikilu mingi?

¹⁷ Na nima ya kulonguka disolo yai, beto lenda kudiwa mutindu bantumwa kudiwaka ntangu bo lombaka Yezu nde: “Pesa beto lukwikilu mingi.” (Luka 17:5) Yezu pesaka bantumwa mvutu na mutindu mosi ya kuyituka na Pantekoti na mvu 33, ntangu bo bakaka mpeve santu mpi bo kumaka ti nzayilu ya mingi ya lukanu ya Nzambi. Yo kumisaka lukwikilu na bo ngolo. Inki mbuma yo butaka? Banda na ntangu yina, bo yantikaka kampanye mosi ya nene ya kusamuna. (Bakolosai 1:23) Keti beto ke tulaka kivuvu nde Yehowa ta pesa mvutu na bisambu yina beto ke lombaka yandi na kupesa beto lukwikilu mingi? Yehowa ke sila nde yandi ta pesa beto lukwikilu mingi kana “beto ke lomba na kuwakana ti luzolo na yandi.”—1 Yoane 5:14.

18. Inki mutindu Yehowa ke sakumunaka bantu yina ke kumisaka lukwikilu na bo ngolo?

¹⁸ Yehowa ke sepelaka mingi ntangu beto ke tudilaka yandi ntima ya mvimba. Yandi ta pesa mvutu na bisambu yina beto ke lombaka yandi na kupesa beto lukwikilu mingi, lukwikilu na beto ta kuma ngolo mpi beto ta kuma bantu yina “me fwana na kukota na kimfumu” ya Nzambi.—2 Batesalonika 1:3, 5.