INKI mutindu nge ke kudiwaka kana nduku na nge mosi me sonikila nge mukanda yina ke pesa nge kikesa? Polo sonikilaka Timoteo mukanda yina pesaka yandi kikesa mingi. Mukanda yango kele mukanda ya 2 Timoteo yina kele na Biblia. Ntembe kele ve nde Timoteo vandaka ti mpusa ya ngolo ya kusosa kisika mosi ya pima sambu na kutanga mukanda yina nduku na yandi ya ngolo sonikilaka yandi. Mbala ya nkaka Timoteo kudiyulaka nde: ‘Inki mutindu Polo kele? Keti yandi ke zola kupesa mono bandongisila yina lenda sadisa mono na kulungisa mbote mukumba na mono? Keti mukanda yai ta sadisa mono na kusala mbote kisalu na mono ya kusamuna mpi kusadisa bampangi ya nkaka?’ Mutindu beto ta mona yo, Timoteo zwaka bamvutu ya bangiufula yai mpi mambu ya nkaka ya mfunu na mukanda yai. Ntangu yai beto tadila mambu ya mfunu yina kele na mukanda yai.

Ntangu Timoteo yantikaka kutanga bangogo ya ntete ya mukanda yai, mbala mosi yandi bakisaka nde Polo vandaka kuzola yandi mingi. Polo bingaka yandi “mwana yina mono ke zolaka mingi.” (2 Tim. 1:2) Timoteo zwaka mukanda yai na mvu 65, mbala ya nkaka yandi vandaka ti bamvula 30 ti ndambu mpi yandi vandaka nkuluntu mosi ya kuyela. Yandi salaka ti Polo bamvula kuluta 10 mpi yandi longukaka mambu mingi.

Yo fwete vanda nde Timoteo bakaka kikesa mingi ntangu yandi zabaka nde Polo vandaka kukanga ntima na bampasi na kwikama yonso. Polo vandaka na boloko na Roma mpi ntama mingi ve bo zolaka kufwa yandi. (2 Tim. 1:15, 16; 4:6-8) Timoteo bakisaka nde Polo vandaka kikesa sambu yandi tubaka nde: “Mono ke landa kukanga ntima na mambu yonso.” (2 Tim. 2:8-13) Bonso Timoteo, beto lenda baka kikesa na mbandu ya Polo ya kukanga ntima.

Polo sadisaka Timoteo na kubakisa nde mukumba na yandi na kisalu ya Nzambi vandaka mfunu mingi. Polo zolaka nde Timoteo “kupedisa bonso tiya dikabu ya Nzambi” yina yandi bakaka. (2 Tim. 1:6) Polo sadilaka ngogo khaʹri·sma sambu na “dikabu.” Ngogo yai ya Kigreki ke tendula ntete-ntete dikabu ya mpamba yina fwanaka ve nde beto baka. Timoteo bakaka dikabu yai ntangu bo ponaka yandi sambu na kulungisa mukumba mosi ya mfunu na dibundu.—1 Tim. 4:14.

 Polo lombaka Timoteo na kusala nki ti dikabu yai? Ntangu Timoteo tangaka bangogo “kupedisa bonso tiya,” mbala ya nkaka yandi yindulaka tiya ya bankuni yina bo ke sadilaka na banzo mpi yina ke basisaka makala. Yo ke lombaka nde bo pedisa makala yango sambu tiya kupela mingi. Diksionere mosi ke tuba nde kisongi-diambu ya Kigreki (a·na·zo·py·reʹo) yina Polo sadilaka ke tendula “kupedisa diaka tiya.” Yo ke tendula “kusala ti kikesa kisalu mosi buna.” Ya kieleka, Polo vandaka kulomba Timoteo na ‘kulungisa mbote mukumba na yandi.’ Ntembe kele ve nde beto mpi fwete sala mutindu mosi bubu yai, disongidila kusala mbote kisalu na beto to kusala yo ti kikesa.

Ntangu Timoteo landaka kutanga mukanda yina katukaka na nduku na yandi Polo, Timoteo monaka diaka bangogo ya nkaka yina Polo sonikaka sambu na kusadisa yandi na kusala mbote kisalu na yandi ya kusamuna. Polo sonikaka nde: “Bumba kimvwama yai ya mbote ya bo me pesaka nge na nzila ya mpeve santu, yina ke zinga na kati na beto.” (2 Tim. 1:14) Kimvwama yango vandaka nki? Inki kima ya mfunu bo pesaka Timoteo? Na verse 13, Polo tubilaka “mambu ya mbote,” disongidila kieleka yina kele na Masonuku. (2 Tim. 1:13) Sambu Timoteo vandaka ministre ya Kristu, yo lombaka nde yandi longa kieleka na dibundu mpi na bantu ya nkaka. (2 Tim. 4:1-5) Diaka, bo tulaka Timoteo nkuluntu sambu na kukengila mameme ya Nzambi. (1 Pie. 5:2) Yo lombaka nde Timoteo kutudila mpeve santu ya Yehowa ntima mpi Ndinga na yandi sambu na kubumba kimvwama na yandi, disongidila kieleka yina yandi vandaka kulonga.—2 Tim. 3:14-17.

Bubu yai mpi bo me pesaka beto kieleka yina beto ke longaka na kisalu ya kusamuna. (Mat. 28:19, 20) Beto lenda landa kumonisa ntonda sambu na yo kana beto ke samba mpi ke longuka Ndinga ya Nzambi mbala na mbala. (Bar. 12:11, 12; 1 Tim. 4:13, 15, 16) Beto lenda vanda mpi ti mikumba ya nkaka, mu mbandu kuvanda nkuluntu to na kisalu ya nkaka ya ntangu yonso. Kimvwama yai fwete pusa beto na kuvanda bantu ya kudikulumusa mpi kusadisa beto na kutula ntima na lusadisu ya Nzambi. Yo yina, beto ta bumba to ta tanina kimvwama yai kana beto ke tula ntima na lusadisu ya Yehowa sambu na kutanina yo.

Mikumba yina Timoteo vandaka ti yo vandaka ve sambu na yandi mosi, yo lombaka mpi nde yandi longa bantu ya nkaka mutindu ya kulungisa mikumba yango. Yo yina, Polo songaka yandi nde: “Mambu yina nge waka na mono . . . , pesa yo na bantu ya kwikama, ebuna bo mpi ta fwana kibeni na kulonga bantu ya nkaka.” (2 Tim. 2:2) Ya kieleka, yo lombaka nde Timoteo kulonga bampangi ya nkaka mambu yonso yina bo longaka yandi. Yo kele mpi mfunu nde bankengi yonso bubu yai na dibundu ya Yehowa kusala bonso Timoteo. Nkengi ya mbote ke vandaka ve ti kimpala mpi yandi ke bumbaka ve mambu yina yandi me zaba na mutindu ya kusala kisalu yina yandi ke sala kaka sambu na yandi mosi. Kansi yandi ke longaka mpi bantu ya nkaka sambu bo kuma kusala mbote mpi kisalu yina. Yandi ke waka ve boma nde bo ta luta yandi sambu bo ta zaba mambu mingi to bo ta kuma kusala kisalu yina mbote kuluta yandi. Nkengi ya mbote ke sukaka ve kaka na kulonga bantu ya nkaka mambu ya ntete-ntete na mutindu ya kulungisa mukumba mosi. Yandi ke sadisaka bantu yina yandi ke longa na kuyedisa mayele na bo na kisalu yina sambu bo yela na kimpeve. Kana yandi sala mutindu yina, “bantu ya kwikama” yina yandi ke longa ta sadisa dibundu na mambu mingi mpi mbote kibeni.

Ntembe kele ve nde Timoteo sepelaka mingi ti mukanda yina Polo sonikilaka yandi. Beto lenda mona na mabanza mutindu yandi vutukilaka mbala na mbala mukanda yina kele ti bandongisila ya mfunu mpi yandi yindulaka mutindu yandi lenda lungisa mbote mikumba na yandi.

Beto mpi fwete sadila ndongisila yai. Inki mutindu? Beto lenda sala ngolo sambu na kupedisa bonso tiya dikabu na beto, kubumba mbote kimvwama na beto mpi kulonga bantu ya nkaka mambu yina beto me zaba. Kana beto sala mutindu yina, beto ta ‘lungisa mbote-mbote kisalu na beto’ mutindu Polo songaka Timoteo.—2 Tim. 4:5.