Tula Yehowa na Ntwala na Nge Ntangu Yonso
Tula Yehowa na Ntwala na Nge Ntangu Yonso
“Ntangu yonso mono ikele kutula Mfumu nantwala ya meso ya mono.”—NK. 16:8, Luwawanu Yampa.
1. Masolo ya Biblia lenda sadisa beto na kusala inki?
NDINGA ya kusonika ya Yehowa kele ti masolo ya kitoko ya ketubilaka bangwisana ya Nzambi ti bantu. Yo ketubilaka bantu mingi yina kuvukanaka na kulungana ya lukanu ya Nzambi. Ya kyeleka, bangogo ti bisalu na bo kele ve na Biblia bonso masolo ya mpamba sambu na kupesa beto kyese. Kansi, yo lenda sadisa beto na kupusana penepene ti Nzambi.—Yak. 4:8.
2, 3. Inki mutindu beto fwete bakisa bangogo ya Nkunga 16:8?
2 Beto yonso lenda longuka mambu mingi na mambu yina bantu ya mezabanaka mingi yina Biblia ketubilaka kukutanaka na yo—Abrahami, Sara, Moize, Ruti, Davidi, Estere, ntumwa Polo, mpi bankaka. Kansi, masolo ya ketubilaka bantu yina mezabanaka mingi ve lenda vanda mpi mfunu sambu na beto. Kuyindulula masolo ya Biblia lenda sadisa beto na kusala na kuwakana ti bangogo yai ya muyimbi-bankunga: “Ntangu yonso mono ikele kutula Mfumu nantwala ya meso ya mono, e, yandi ikele na diboko kibakala ya mono, sambu na yau mono takatulwa ve.” (Nk. 16:8, Luwawanu Yampa) Inki mutindu beto fwete bakisa bangogo yai?
3 Soda vandaka kusadila mbala mingi mbele na yandi na diboko na yandi ya kibakala, mpi yandi vandaka kubika lweka yina ya kukonda kutanina na dibaya ya lutaninu yina yandi vandaka kusimba na diboko na yandi ya kimama. Kansi yandi vandaka kubaka lutaninu kana nduku mosi vandaka kunwana penepene ti yandi na diboko na yandi ya kibakala. Kana beto vila ve Yehowa na mabanza na beto mpi kana beto sala luzolo na yandi, yandi tatanina beto. Yo yina, bika beto tala mutindu kulonguka masolo ya Biblia lenda kumisa lukwikilu na beto ngolo na mpila nde ‘ntangu yonso beto tula Mfumu na ntwala ya meso ya beto.’
Yehowa Kepesaka Mvutu na Bisambu na Beto
4. Pesa mbandu mosi ya Masonuku ya kemonisa nde Nzambi kepesaka mvutu na bisambu.
4 Kana beto tula Yehowa na ntwala na beto, yandi tapesa mvutu na bisambu na beto. (Nk. 65:3; 66:19) Nsadi ya mununu ya Abrahami na zina ya Eliezere kepesa beto nzikisa ya kendimisa dyambu yai. Abrahami kutindaka yandi na Mezopotamia sambu na kusosila Izaki nkento ya kewaka Nzambi boma. Eliezere kusambaka nde Nzambi kutwadisa yandi mpi kumonaka lutwadisu ya Nzambi ntangu Rebeka kupesaka bashamo na yandi masa. Sambu yandi vandaka muntu ya kisambu, Eliezere kuzwaka muntu yina kukumaka nkento ya zola ya Izaki. (Kuy. 24:12-14, 67) Ya kyeleka, nsadi ya Abrahami kuvandaka ti mukumba mosi ya sipesiali. Kansi, keti beto fwete tula ve ntima mutindu mosi nde Yehowa kewaka bisambu na beto?
5. Sambu na nki beto lenda tuba nde ata kisambu ya nkufi mpi ya nsi ya ntima lenda buta mbuma ya mbote?
5 Ntangu yankaka beto lenda vanda ti mfunu ya kusamba nswalu-nswalu sambu Nzambi kusadisa beto. Kilumbu mosi, Ntotila Artazeresesi ya Persia kumonaka nde Nehemia, kapita na yandi ya malafu, vandaka mawa-mawa. Ntotila yulaka yandi nde: “Nki nge ke zola?” Mbala mosi “[Nehemia] sambaka Nzambi ya zulu.” Nehemia lendaka ve kubaka ntangu mingi na kisambu yina ya nsi ya ntima. Kansi, Nzambi pesaka mvutu na kisambu yina, sambu ntotila pesaka Nehemia maboko sambu na kutunga dyaka bibaka ya Yeruzalemi. (Tanga Nehemia 2:1-8.) Ee, ata kisambu ya nkufi, ya nsi ya ntima lenda buta mbuma ya mbote.
6, 7. (a) Na yina metala kisambu, inki mbandu Epafrasi kupesaka? (b) Sambu na nki beto fwete samba sambu na bankaka?
6 Biblia kesyamisa beto na ‘kusamba Nzambi sambu na bankaka,’ ata beto kebaka ve ntangu yonso kukonda kusukinina banzikisa ya kemonisa nde Nzambi kepesa mvutu na bisambu ya mutindu yina. (Yak. 5:16) Epafrasi ‘yina vandaka kusadila Kristo mbote,’ kusambaka ngolo mpenza sambu na bampangi na yandi Bakristu. Polo kusonikaka katuka na Roma nde: “Epafrasi yina kele mpi muntu na beno [bantu ya Kolosai], yandi me tindila beno mbote. Yandi ke sadilaka Yesu Kristo, yandi ke sambaka mpi Nzambi ngolo ntangu yonso sambu na beno, na mpila nde beno vanda na lukwikilu ya ngolo, beno vanda bambuta, beno kuyilama mpenza na kusala konso mambu yina ya Nzambi ke zolaka. Mono lenda tuba nde yandi ke salaka ngolo sambu na beno, sambu na bantu ya bwala Laodisea ti sambu na bantu ya bwala Yerapolisi.”—Kol. 1:7; 4:12, 13.
7 Bambanza ya Kolosai, Laodisea, mpi Yerapolisi kuvandaka na nzyunga mosi na Asie Mineure. Bakristu ya Yerapolisi vandaka kuzinga na kati ya bansambidi ya nzambi-nkento Sibele, kigonsa ya kubwa na mpusa ya kuvanda ti bima mingi ya kinsuni vandaka kunwanisa Bakristu ya Laodisea, mpi Bakristu ya Kolosai vandaka na kigonsa ya bafilozofi ya bantu. (Kol. 2:8) Mpila ya kuyituka kele ve na kumona nde Epafrasi, yina kuvandaka muntu ya Kolosai, ‘vandaka kusamba Nzambi ngolo’ sambu na Bakristu yina kuvandaka na mbanza yina! Biblia ketuba ve mutindu Nzambi pesaka mvutu na bisambu ya Epafrasi, kansi yandi yambulaka ve kusamba sambu na bampangi na yandi Bakristu; beto mpi fwete yambula ve. Ata beto ‘kekotaka ve na mambu yina me tadila beto ve,’ mbala yankaka beto mezaba nde muntu ya dibuta na beto to nduku mosi kekutana ti mumekamu mosi ya ngolo ya lukwikilu. (1 Pie. 4:15) Yo tavanda mbote mpenza na kusamba na kinsweki sambu na yandi! Polo kubakaka lusadisu na ntangu bankaka kubondilaka Nzambi sambu na yandi, mutindu mosi mpi bisambu na beto lenda sala mpi mambu mingi ya mbote sambu na bankaka.—2 Kor. 1:10, 11.
8. (a) Inki mutindu beto mezaba nde bankuluntu ya Efezo vandaka kubakisa mfunu ya kisambu? (b) Sambu na nki beto fwete vanda bonso bankuluntu ya Efezo?
8 Keti bankaka kebakaka beto bonso babakala mpi bankento ya kesambaka mingi? Na nima ya kukutana ti bankuluntu ya Efezo, Polo “fukamaka ti bo yonso sambu na kusamba Nzambi.” Na nima “bo yonso vandaka kudila, bo vandaka kubwila Paulo na nkingu sambu na kupesa yandi beze. Bo vandaka kumona mawa mingi sambu na mambu yina ya yandi tubaka nde: ‘Beno ta mona ilungi na mono diaka ve.’” (Bis. 20:36-38) Beto mezaba ve bazina ya bankuluntu yina yonso, kansi yo kele pwelele nde bo vandaka kubakisa mfunu ya kisambu. Ya kyeleka, beto fwete sepila ti dibaku ya kusamba Nzambi mpi beto fwete ‘nangula maboko na ntima ya mpembe’ ti lukwikilu nde Tata na beto ya zulu tapesa mvutu na bisambu na beto.—1 Tim. 2:8.
Lemfukila Nzambi na Mambu Yonso
9, 10. (a) Inki mbandu bana-bankento ya Selofadi kupesaka? (b) Inki mutindu bulemfu ya bana-bankento ya Selofadi lenda vanda ti bupusi na mutindu Mukristu yina mekwelaka ntete ve ketadila makwela?
9 Kukonda kuvila Yehowa na mabanza ntangu yonso tasadisa beto na kulemfukila yandi mpi beto tabaka balusakumunu. (Kul. 28:13; 1 Sam. 15:22) Yo kelomba nde beto vanda ya kuyilama na kulemfuka. Tala mabanza ya bampangi-bankento ya kinsuni tanu, bana-bankento ya Selofadi, yina kuzingaka na bilumbu ya Moize. Bantu ya Izraele kuvandaka ti kikalulu ya kupesa difwa ya batata na bana ya babakala. Selofadi kufwaka kukonda kubuta ata mwana mosi ya bakala, mpi Yehowa kutubaka nde bankento tanu yai zolaka kubaka difwa ya mvimba—kansi yo lombaka nde bo lungisa dyambu mosi. Yo lombaka nde bo kwela bana ya Manase na mpila nde difwa yina kubikala na kati ya dikanda yina mosi.—Kut. 27:1-8; 36:6-8.
10 Bana-bankento ya Selofadi kutulaka ntima nde mambu zolaka kuluta mbote kana bo lemfukila Nzambi. Biblia ketuba nde: “Bana-bankento yai ya Selofadi: Mala, Tirsa, Ogla, Milka ti Noa kwelaka babakala na dikanda ya tata na bo; mpidina bo lemfukilaka mambu ya Mfumu Nzambi songaka na Moize. Bo kwelaka bantu ya dikanda ya Manase, mwana ya Yozefi; yo yina ntoto ya bo pesaka bo, yo bikalaka na dikanda na bo mosi.” (Kut. 36:10-12) Bankento yina ya bulemfu kusalaka mambu yina Yehowa kutubaka. (Yoz. 17:3, 4) Ti lukwikilu ya mutindu mosi, Bakristu ya kuyela na kimpeve ya mekwelaka ntete ve kelemfukilaka Nzambi na kukwelaka kaka na Mfumu.—1 Kor. 7:39.
11, 12. Inki mutindu Kalebi kumonisaka nde yandi vandaka kutula ntima na Nzambi?
11 Beto fwete lemfukila Yehowa na mambu yonso mutindu muntu ya Izraele na zina ya Kalebi kusalaka. (Kul. 1:36) Na nima ya luguluku ya bana ya Izraele na Ezipte na mvu-nkama ya 16 N.T.B., Moize tindaka babakala 12 sambu na kutala insi ya Kanana, kansi kaka mineki 2 mpamba—Kalebi ti Yozue—kusyamisaka bantu na kutula ntima ya mvimba na Nzambi mpi kukota na ntoto. (Kut. 14:6-9) Bamvula 40 na nima, Yozue ti Kalebi vandaka kaka na luzingu mpi vandaka kulanda Yehowa na ntima ya mvimba, mpi Nzambi sadilaka Yozue sambu na kutwadisa bantu ya Izraele na Ntoto ya Lusilu. Kansi yo kele pwelele nde mineki kumi ya kukonda lukwikilu kufwaka na nsungi ya bamvula 40 yina Izraele vandaka kuyungana na ntoto ya zelo na zelo.—Kut. 14:31-34.
12 Bonso mununu ya kugulukaka na mambu yina Izraele kutanaka na yo na ntoto ya zelo na zelo, Kalebi lendaka kutelama na ntwala ya Yozue mpi kutuba nde: “Mono lemfukaka na Mfumu Nzambi, mono vandaka kulanda kaka luzolo ya Nzambi na mono.” (Tanga Yozue 14:6-9.) Kalebi, yina vandaka ti bamvula makumi nana na tanu kulombaka nde bo pesa yandi ndambu ya ntoto ya bangumba yina Nzambi silaka yandi, ata bambeni vandaka kuzinga kuna na bambanza ya nene yina vandaka ti balupangu ya ngolo.—Yoz. 14:10-15.
13. Ata beto kekutana ti bampasi ya nki mutindu, beto tabaka balusakumunu kana beto kesala inki?
13 Bonso Kalebi, muntu ya kwikama mpi ya bulemfu, Nzambi tasadisa beto kana beto ‘kelemfuka na Mfumu Nzambi mpi kelanda kaka luzolo na yandi.’ Kana beto kutana ti balukakilu ya nene, beto tabaka balusakumunu na ntangu beto ‘kelemfuka na Mfumu Nzambi mpi kelanda kaka luzolo na yandi.’ Kansi, kusala yo luzingu ya mvimba, mutindu Kalebi kusalaka, lenda vanda mpasi. Ata Ntotila Salomo kuyantikaka mbote, bankento na yandi bendaka yandi na kusamba banzambi yankaka na kimununu na yandi, mpi “yandi vandaka kulemfukila [Nzambi] ve bonso tata na yandi Davidi.” (1 Bant. 11:4-6) Ata beto kutana ti bampasi ya nki mutindu, bika beto lemfukila ntangu yonso Nzambi na mambu yonso mpi kutula yandi na ntwala na beto ntangu yonso.
Tula Ntima na Yehowa Ntangu Yonso
14, 15. Na mambu yina Noemi kutanaka na yo, inki nge melonguka na yina metala mfunu ya kutula ntima na Nzambi?
14 Beto fwete tula ntima na Nzambi mingi-mingi kana beto melemba nitu sambu makwisa na beto kele ya kukonda kivuvu. Tala mbandu ya Noemi, ya kumaka mununu, yina kufwilaka bakala mpi bana na yandi zole ya babakala. Ntangu yandi katukaka na Moabi mpi kuvutukaka na Yuda, yandi tubaka ti mawa nde: “Beno kubinga mono Noemi (disongidila nde kimona-mbote) diaka ve, kansi beno binga mono Mara (disongidila nde kimona-mpasi) sambu [Nkwa-Ngolo Yonso] me salaka mono mambu mosi ya mawa mpenza. Ntangu mono bikisaka beno mono vandaka ya kulunga, kansi bubu yai Mfumu Nzambi me kwisa kuvutula mono maboko-mpamba. Ebuna sambu na nki beno ke binga mono kimona-mbote? Keti beno ke mona ve nde Mfumu Nzambi, [Nkwa-Ngolo Yonso], me buyaka mono, yandi me monisaka mono mpasi?”—Ruti 1:20, 21.
15 Ata Noemi kulembaka nitu, lutangu ya dikebi ya mukanda ya Ruti kemonisa nde yandi landaka na kutula ntima na Yehowa. Mpi mambu kusobaka ngolo mpenza sambu na yandi! Ruti, nkento ya mwana ya Noemi ya bakala yina vandaka mpi mufwidi, kukumaka nkento ya Bozi mpi kubutaka mwana mosi ya bakala. Noemi kukumaka ndesi ya mwana yina, mpi disolo ketuba nde: “Bankento yina vandaka kuzinga penepene na nzo ya Noemi, bo tubaka nde: ‘Bo me butila Noemi mwana ya bakala, zina na yandi Obedi.’ Obedi kele tata ya Yese yina butaka Davidi.” (Ruti 4:14-17) Ntangu Noemi tafutumuka sambu na kuzinga na ntoto, bo tasonga yandi nde Ruti, yina tavanda mpi pana, kukumaka nkaka ya Yezu, Mesia. (Mat. 1:5, 6, 16) Bonso Noemi, beto lenda zaba ve mutindu mambu ya mbi tasuka. Yo yina, bika beto tula ntangu yonso ntima na Nzambi, kaka mutindu Bingana 3:5, 6 kelongisila beto: “Tula ntima na nge yonso na Mfumu Nzambi; kutula ntima ve na mambu ya nge mosi ke yindulaka nde nge zaba. Yindula Mfumu Nzambi na mambu yonso ya nge ke salaka, yandi ta songa nge nzila ya mbote.”
Tula Ntima na Mpeve Santu
16. Inki mutindu mpeve santu ya Nzambi kusadisaka bambuta-bantu yankaka na Izraele ya ntama?
16 Kana beto tula Yehowa na ntwala na beto ntangu yonso, yandi tatwadisa beto na nsadisa ya mpeve santu na yandi. (Gal. 5:16-18) Mpeve ya Nzambi vandaka na zulu ya bambuta-bantu 70 yina bo ponaka sambu na kusadisa Moize “na kunata kilo ya bantu” ya Izraele. Biblia ketanga kaka zina ya Eldadi na Medadi, kansi mpeve kusadisaka bo yonso na kulungisa mikumba na bo. (Kut. 11:13-29) Ntembe kele ve nde bo vandaka bantu ya mayele, ya kezitisaka Nzambi, ya bo lenda tula ntima, mpi ya masonga—bonso bayina bo ponaka ntete. (Kub. 18:21) Bankuluntu kemonisaka bikalulu ya mutindu yai bubu.
17. Inki mutindu mpeve santu ya Yehowa kusadisaka ntangu bo tungaka nzo ya ntenta?
17 Mpeve santu ya Yehowa kusadisaka mingi mpenza na kutunga ya nzo ya ntenta na ntoto ya zelo na zelo. Yehowa kuponaka Besalele bonso kapita ya bantu yina vandaka kusala bisalu ya maboko mpi mutungi ya nzo ya ntenta, mpi yandi silaka nde: ‘Mono me fulusaka yandi na mpeve na mono, mono me pesaka yandi mayele ti ngolo na kusala bisalu yai.’ (Kub. 31:3-5) Babakala ya “mayele mingi” kusalaka ti Besalele ti kilandi na yandi Oholiabi sambu na kulungisa mukumba yina ya kitoko. Dyaka, mpeve ya Yehowa kupusaka bantu ya ntima ya mbote na kupesa makabu mingi. (Kub. 31:6; 35:5, 30-34) Kaka mpeve yina mosi kepusaka bansadi ya Nzambi ya ntangu na beto na kusala mambu yonso ya bo lenda sala sambu na kunata mambote ya Kimfumu na ntwala. (Mat. 6:33) Beto lenda vanda ti mwa mayele, kansi beto fwete samba sambu Nzambi kupesa beto mpeve santu mpi kubika nde yo twadisa beto kana beto kezola kulungisa kisalu yina Yehowa mepesaka bansadi na yandi na bilumbu na beto.—Luka 11:13.
Zitisa Yehowa ya Minkangu Ntangu Yonso
18, 19. (a) Mabanza ya nki mutindu mpeve santu ya Nzambi kebutaka na kati na beto? (b) Inki nge melonguka na mbandu ya Simeoni mpi ya Ana?
18 Mpeve santu kebutaka na kati na beto luzitu yina kesalaka nde Yehowa kuvanda ntangu yonso na ntwala na beto. Bo zabisaka bantu ya Nzambi ya ntangu ya ntama nde: “Beto fwete zitisa Yehowa ya Minkangu bonso muntu ya santu.” (Yez. 8:13, Byington) Simeoni ti Ana kele minunu zole ya luzitu ya kuzingaka na Yeruzalemi ya mvu-nkama ya ntete. (Tanga Luka 2:25-38.) Simeoni kutulaka ntima na bambikudulu ya Mesia mpi vandaka “kuvingila ntangu Nzambi ta katula mawa ya bantu ya Israele.” Nzambi kutyamunaka mpeve santu na yandi na zulu ya Simeoni mpi kupesaka yandi kivuvu nde yandi zolaka kuzinga tii kuna yandi zolaka kumona Mesia. Mpi yai kele dyambu ya kusalamaka. Kilumbu mosi na mvu 2 N.T.B., Maria ti Yozefi, mama ya mwana ti tata na yandi ya lundi, nataka Yezu na tempelo. Mpeve santu kupusaka Simeoni na kutuba bangogo yina kele mbikudulu sambu na Mesia mpi kuzabisaka mawa sambu na Maria, yina kumonaka ntantu ntangu bo tulaka Yezu na nti ya mpasi. Kansi yindula kyese ya nene yina Simeoni kumonaka ntangu yandi bakaka ‘Mesia ya Mfumu Nzambi’ na maboko na yandi! Mpi Simeoni kepesa mbandu mosi ya mbote mpenza ya luzitu sambu na bansadi ya Nzambi bubu yai!
19 Ana, mufwidi ya luzitu yina vandaka ti bamvula 84, “vandaka konso ntangu na Nzo-Nzambi.” Yandi vandaka kusadila Yehowa kisalu ya santu mwini ti mpimpa mpi yandi vandaka “kubuya kudia sambu na kusamba” Nzambi. Ana mpi kuvandaka pana ntangu bo kwisaka kunata Yezu na tempelo. Yandi vutulaka matondo mingi na kumona muntu yina zolaka kukuma Mesia na makwisa! Ya kyeleka, yandi “yantikaka kupesa mersi na Nzambi. Yandi vandaka kutuba mambu ya mwana yina na bantu yonso yina vandaka kuvingila nde Nzambi kugulusa bantu ya bwala Yerusalemi.” Yo lombaka nde Ana kuzabisa nsangu yai ya mbote na bankaka! Bonso Simeoni mpi Ana, Bakristu ya minunu bubu yai kele na kyese mingi na kuzaba nde ata bantu kele minunu nki mutindu, bo lenda sadila Yehowa bonso Bambangi na yandi.
20. Ata beto kele ti bamvula ikwa, yo kele mfunu nde beto sala inki, mpi sambu na nki?
20 Ata beto kele ti bamvula ikwa, yo kele mfunu nde beto tula Yehowa na ntwala na beto ntangu yonso. Ebuna yandi tasakumuna bikesa ya kudikulumusa ya beto kesala na kuzabisa bankaka mambu ya metala kimfumu mpi bisalu na yandi ya kuyituka. (Nk. 71:17, 18; 145:10-13) Kansi, kana beto kezola kupesa Yehowa lukumu, beto fwete monisa bikalulu ya kinzambi. Inki beto lenda longuka na yina metala bikalulu yai kana beto tadila masolo yankaka ya Biblia?
Inki Mvutu Nge Tapesa?
• Inki mutindu beto kezaba nde Yehowa kewaka bisambu?
• Sambu na nki beto fwete lemfukila Nzambi na mambu yonso?
• Ata beto melemba nitu, sambu na nki beto fwete tula ntangu yonso ntima na Yehowa?
• Inki mutindu mpeve santu ya Nzambi kesadisaka bantu na yandi?
[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]
[Kifwanisu ya kele na lutiti 8]
Kisambu ya Nehemia na Yehowa kubutaka mbuma ya mbote
[Kifwanisu ya kele na lutiti 9]
Kuyibuka mutindu mambu kusukaka sambu na Noemi tasadisa beto na kutula ntima na Yehowa