‘Nzambi Muntu Keyedisaka Yo’!

“Muntu yina ke kunaka mbuma ti muntu yina ke losilaka yo masa bo zole kele mfunu ve. Nzambi mpamba muntu kele mfunu, sambu yandi muntu ke yedisaka kimenina.”​—1 KOR. 3:7.

1. Na nki mutindu beto “kesalaka kumosi ti Nzambi”?

 “BETO kele bantu ya kesalaka kumosi ti Nzambi.” (NW) Yai mutindu ntumwa Polo kutendulaka dibaku yina beto yonso lenda vanda ti yo. (Tanga 1 Korinto 3:5-9.) Polo vandaka kutubila kisalu ya kukumisa bantu balongoki. Yandi fwanisaka yo ti kukuna bambuma mpi kulosila yo masa. Kana beto kezola kununga na kisalu yai ya mfunu, beto kele na mfunu ya lusadisu ya Yehowa. Polo keyibusa beto nde ‘Nzambi muntu keyedisaka yo.’

2. Sambu na nki mutindu ‘Nzambi muntu keyedisaka yo’ kesadisaka beto na kuvanda ti mabanza ya mbote sambu na kisalu na beto ya kusamuna?

² Dyambu yai ya fwete pusa beto na kudikulumusa kesadisaka beto na kuvanda ti mabanza ya mbote sambu na kisalu ya kusamuna. Beto lenda vanda kikesa na kusamuna mpi kulonga, kansi nsukansuka beto kepesaka Yehowa lukumu sambu na konso kuyela yina lenda monana. Sambu na inki? Sambu ata beto sala ngolo nki mutindu, ata muntu mosi ve na kati na beto lenda bakisa mutindu mbuma keyelaka, mpi yo kesalamaka ve na luzolo na beto. Ntotila Salomo kumonisaka dyambu yai mbote-mbote ntangu yandi sonikaka nde: “Nzambi ke salaka bima yonso; nge lenda zaba ve nki yandi ke salaka.”​—Lo. 11:5.

3. Inki mambu ya kufwanana kele na kati ya kisalu ya kukuna bambuma mpi ya kukumisa bantu balongoki?

³ Keti mutindu beto kebakisaka ve mpila mbuma keyelaka kesalaka nde kisalu na beto kupesa kiseku? Ve. Nkutu, yo kesalaka nde kisalu na beto kupesa kyese mingi. Ntotila Salomo kutubaka nde: “Kuna bima na nge na suka ti na nkokila mpi. Nge lenda zaba ve nki ta mena mbote, yai ya suka to yina ya nkokila to yonso zole ta mena mbote kiteso mosi.” (Lo. 11:6) Ya kyeleka, na yina metala kukuna bambuma, beto kezabaka ve nki kisika to kana yo tamena. Mambu mingi ketadilaka ve luzolo na beto. Beto lenda tuba mutindu mosi sambu na kisalu ya kukumisa bantu balongoki. Yezu kubendaka dikebi na dyambu yai na bingana zole yina bo mesonikaka sambu na beto na kapu ya 4 ya Evanzile ya Marko. Bika beto tala malongi ya beto lenda baka na bingana zole yai.

Mitindu ya Kuswaswana ya Ntoto

4, 5. Ta na bunkufi kingana ya Yezu ya mukuni yina kemwanga bambuma.

⁴ Mutindu bo mesonikaka yo na Marko 4:1-9, Yezu kutendulaka mukuni yina kemwanga bambuma mpi yo kebwa na bisika ya kuswaswana: “Beno wa! Muntu mosi katukaka na nzo na yandi sambu na kwenda kukuna bilanga. Ntangu yandi vandaka kukuna bambuma na bilanga, bambuma ya nkaka kwenda kubwa na kati ya nzila; bandeke kwisa kudia yo. Bambuma ya nkaka kwenda kubwa na ntoto yina vandaka na zulu ya matadi; ntoto yina vandaka mingi ve. Bambuma yango menaka nswalu, sambu ntoto vandaka mingi ve. Kansi ntangu pesaka mwini ya ngolo, yo zikisaka bamwa-nti yina basikaka, ebuna yo yumaka, sambu yo vandaka na misisa ya nda ve. Bambuma ya nkaka kwenda kubwa na kati ya bamwa-nti ya bansende. Ntangu bamwa-nti yina yelaka, yo kangisaka bimenina yina ya mbote. Yo yina, yo butaka bambuma ata fioti ve. Kansi bambuma ya nkaka kwenda kubwa na ntoto ya mbote. Yo menaka, yo yelaka, ebuna yo butaka bambuma. Yankaka butaka bambuma makumi tatu, yankaka makumi sambanu, yankaka nkama.”

⁵ Na ntangu ya ntama, bo vandaka kukuna bambuma mbala mingi na kumwangaka yo. Mukuni vandaka kunata bambuma na nsongi ya lele na yandi to na kima mosi, mpi kumwanga yo mutindu beto kelosaka nkeni ya ndunda. Yo yina na kingana yai, mukuni kekuna ve bambuma na luzolo yonso na mitindu ya kuswaswana ya ntoto.  Kansi, bambuma ya yandi kelosa kebwa na bisika ya kuswaswana.

6. Inki mutindu Yezu kutendulaka kingana ya mukuni?

⁶ Yo kele ve mfunu nde beto sosa kupesa ntendula ya kingana yai. Yezu kutendulaka yo mutindu bo mesonikaka yo na Marko 4:14-20: “Muntu yina ke kuna bilanga, yandi ke kuna nsangu ya Nzambi. Bantu ya nkaka kele bonso nzila. Nsangu ke kwisaka kubwa na nzila yina. Kana bo me wa yo imene, Satana ke kwisaka kukatula yo na ntima na bo. Bantu ya nkaka mpi mutindu mosi, bo kele bonso ntoto yina kele na zulu ya matadi. Nsangu ke kwisaka kubwa na ntoto yina. Kana bo me wa yo imene, bo ke ndimaka yo na kiese. Kansi bo ke kangaka ntima ve. Bo ke vandaka na yo ntangu mingi ve. Ebuna, kana bo kumona mpasi to bantu ya nkaka kumonisa bo mpasi sambu na nsangu ya Nzambi, bo ke katulaka lukwikilu na bo nswalu. Bantu ya nkaka mpi kele bonso kisika yina kele bansende. Nsangu ke kwisaka kubwa na kisika yina. Bo ke waka nsangu yango, kansi mabanza sambu na luzingu yai ya nsi-ntoto ke yangisaka bo, kiese ya kimvwama ke kusaka bo, bo ke monaka nzala ya mambu ya mutindu na mutindu, ebuna mambu yina yonso ke kotaka bo, yo ke kangisaka nsangu; yo yina nsangu ke fwaka ka yo mpamba. Bantu ya nkaka kele bonso ntoto ya mbote. Nsangu ke kwisaka kubwa na ntoto yina. Bo ke waka yo, bo ke ndimaka yo, ebuna bo ke butaka bambuma: bankaka ke butaka bambuma makumi tatu, bankaka bambuma makumi sambanu, bankaka bambuma nkama.”

7. Mbuma ti mitindu ya kuswaswana ya ntoto kemonisa inki?

⁷ Simba nde Yezu ketuba ve nde bo sadilaka mitindu ya kuswaswana ya bambuma. Kansi, yandi ketubila mutindu mosi ya mbuma yina kubwaka na mitindu ya kuswaswana ya ntoto, ebuna konso ntoto kebasisa mbutu ya kuswaswana. Mutindu ya ntete ya ntoto kele ngolo to ya bantu kenyataka mingi; ya zole kele ya zulu-zulu; ya tatu kele ya kufuluka ti bansende; mpi ya iya kele ya mbote, ntoto yina kebutaka mbote. (Luka 8:8) Mbuma kele inki? Yo kele nsangu ya Kimfumu yina kele na Ndinga ya Nzambi. (Mat. 13:19) Mitindu ya kuswaswana ya ntoto kemonisa inki? Yo kemonisa bantu ya kele ti bantima ya kuswaswana.​—Tanga Luka 8:12, 15.

8. (a) Mukuni kemonisa nani? (b) Sambu na nki mbuma ya bantu kebakaka na kisalu ya kusamuna Kimfumu keswaswanaka?

⁸ Mukuni kemonisa nani? Yandi kemonisa bantu ya kesalaka kumosi ti Nzambi, bayina kezabisaka nsangu ya mbote ya Kimfumu. Bonso Polo ti Apolo, bo kekunaka mpi kelosaka masa. Kansi ata bo kesalaka ngolo, bo kebakaka ve bambuma ya kiteso mosi. Sambu na inki? Sambu na bantima ya kuswaswana ya bantu yina kewa nsangu. Na kingana, mbuma yina mukuni kebakaka ketadilaka ve luzolo na yandi. Dibanza yai kepesa mpenza kikesa, mingimingi na bampangi na beto ya kwikama ya babakala ti ya bankento yina mesalaka bamvula mingi, kansi yina mebakaka bambuma fyoti! a Sambu na inki?

9. Ntumwa Polo ti Yezu kutubilaka nki kyeleka ya kepesa kikesa?

 ⁹ Nzambi ketesaka ve kwikama ya mukuni na kutadila mbuma yina kisalu na yandi kebuta. Polo kutubilaka dyambu yai ntangu yandi sonikaka nde: “Nzambi ta futa konso muntu bonso kele kiteso ya kisalu yina ya yandi me salaka.” (1 Kor. 3:8) Nzambi kefutaka konso muntu na kutadila kisalu na yandi, kansi ve na kutadila mbuma ya kisalu yina. Mutindu mosi, Yezu kubendaka dikebi na dyambu yai ntangu balongoki na yandi kuvutukaka na nzyetelo mosi ya kisalu ya kusamuna. Bo vandaka na kyese mingi sambu bampeve ya mbi vandaka kulemfukila bo ntangu bo vandaka kusadila zina ya Yezu. Ata bo vandaka na kyese mingi, Yezu kuzabisaka bo nde: “Beno sepela ve sambu bampeve ya mbi vandaka kulemfukila beno, kansi beno sepela sambu Nzambi me sonikaka bazina na beno na zulu.” (Luka 10:17-20) Ata na kisika yina mukuni lenda baka ve bambuma mingi sambu na kisalu na yandi, yo ketendula ve nde yandi vandaka ve ti kikesa to ya kwikama mingi bonso bankaka. Na kiteso ya nene, bambuma ketadilaka ntima ya muwi. Kansi nsukansuka, Nzambi muntu keyedisaka yo!

Mukumba ya Bantu Yina Kewa Nsangu

10. Inki kesalaka nde muntu ya kewa nsangu kufwanana na ntoto ya mbote to ve?

¹⁰ Inki beto lenda tuba sambu na bantu yina kewa nsangu? Keti Nzambi meyidikaka na ntwala mutindu bo keyambaka nsangu. Ve. Kana bo tafwanana ti ntoto ya mbote to ve, yo ketadilaka bo mosi. Ya kyeleka, ntima ya muntu lenda soba mpi kukuma ya mbote to ya mbi. (Roma 6:17) Na kingana na yandi, Yezu kutubaka nde “kana [bankaka] me wa [nsangu] imene,” Satana kekwisaka kukatula yo na ntima na bo. Kansi dyambu yai fwete salama ve. Na Yakobo 4:7, Biblia kesyamisa Bakristu na ‘kuvanda bambeni ya Satana,’ ebuna yandi tatina bo. Yezu kutubaka nde bankaka kendimaka ntete nsangu ti kyese kansi na nima bo kebwaka sambu bo “ke kangaka ntima ve.” Kansi, Biblia kelongisila bansadi ya Nzambi na kuvanda ya kusimbama ngolo “mutindu misisa ke simbaka nti, to mutindu fondasio ke simbaka nzo” na mpila nde bo kuka kuzaba nde kuzola ya Kristu “kele ya nene ti ya kukonda nsuka” mpi bo kuka na kuzaba zola ya Kristu yina meluta nzayilu.​—Ef. 3:17-19; Kol. 2:6, 7.

11. Inki mutindu muntu lenda buya kubika nde mabanza ya luzingu yai mpi kyese ya kimvwama kukangisa nsangu?

¹¹ Biblia ketuba nde bankaka yina kuwaka nsangu kebikaka “mabanza sambu na luzingu yai ya nsi-ntoto . . . [mpi] kiese ya kimvwama” ya kekusaka na kukangisa nsangu. (1 Tim. 6:9, 10) Inki mutindu bo lenda buya yo? Ntumwa Polo kepesa mvutu nde: “Na luzingu na beno, beno lenda pesa ntima na beno na mbongo ve; kansi beno fweti vanda na kiese na bima yina ya beno ke na yo ntete, sambu Nzambi yandi mosi me tubaka nde: ‘Mono ta bikisa nge ve ata fioti.’”​—Baeb. 13:5.

12. Sambu na nki bantu yina mefwanana ti ntoto ya mbote kebutaka bambuma na kiteso ya kuswaswana?

¹² Na nsuka, Yezu ketuba nde bambuma yina bo kunaka na ntoto ya mbote “ke butaka bambuma: bankaka ke butaka bambuma makumi tatu, bankaka bambuma makumi sambanu, bankaka bambuma nkama.” Ata bantu yankaka yina kendimaka nsangu kevandaka ti ntima ya mbote mpi kebutaka bambuma, mambu ya bo lenda sala na kuzabisa nsangu ya mbote keswaswanaka na kutadila luzingu na bo. Mu mbandu, kimununu to maladi yina kelembisaka lenda sala nde bankaka kusala ve mingi na kisalu ya kusamuna. (Fwanisa ti Marko 12:43, 44.) Dyaka, mukuni lenda vanda ti kiyeka fyoti to yandi lenda vanda ve ti kiyeka na dyambu yai, kansi yandi kesepelaka ntangu yandi kemonaka nde Yehowa meyedisa yo!​—Tanga Nkunga 126:5, 6.

Mukuni Yina Kelala

13, 14. (a) Tubila na bunkufi kingana ya Yezu ya muntu yina kemwanga mbuma. (b) Banani kemonisa mukuni mpi mbuma kele inki?

¹³ Na Marko 4:26-29, beto kekuta kingana yankaka ya metala mukuni: “Kimfumu ya Nzambi me fwanana na muntu mosi yina ke kwendaka kukuna bambuma ya ble na bilanga. Na mpimpa yandi ke lala, na mwini yandi ke kwenda kuluta, ble ke mena; yo ke yela kansi yandi ke zaba ve kana nki mutindu yo ke mena ti yo ke yela. Bambuma ya ble ke mena yo mosi na ntoto: ntete yo ke basisa banti na yo, na nima matiti, ebuna bambuma ya nkaka ya kuyela. Kana bambuma  me yela imene, muntu yina ke yantika kusala ti mbele na yandi, sambu ntangu ya kukatula bambuma me lunga.”

¹⁴ Nani kele mukuni yai? Bantu yankaka ya Kikristu kekwikilaka nde yo kele Yezu yandi mosi. Kansi, nki mutindu beto lenda tuba nde Yezu kelala mpi kezaba ve mutindu mbuma keyela? Ya kyeleka, Yezu kezabaka mutindu mbuma keyelaka! Kansi, bonso mukuni ya beto tubilaka ntete, mukuni yai kemonisa bansamuni ya Kimfumu, bayina kekunaka mbuma ya Kimfumu na nzila ya kisalu na bo ya kusamuna ya kikesa. Mbuma yina bo kekuna na ntoto kele nsangu yina bo kelongaka. b

15, 16. Inki kyeleka ya metadila kuyela ya kinsuni mpi ya kimpeve Yezu kumonisaka na kingana na yandi ya mukuni?

¹⁵ Yezu ketuba nde “na mpimpa [mukuni] ke lala, na mwini yandi ke kwenda kuluta.” Dyambu yai ketendula ve nde mukuni kukondaka dikebi. Yo kemonisa kaka dyambu mosi ya luzingu yina bantu mingi kelandaka. Bangogo ya bo sadilaka na verse yai kemonisa dyambu mosi ya kesalama mbala na mbala na nsungi mosi ya ntangu, disongidila kusala na mwini mpi kulala na mpimpa. Yezu kutendulaka mambu yina kesalama na ntangu yina. Yandi tubaka nde: “Ble ke mena; yo ke yela.” Na nima Yezu yikaka nde: “Kansi yandi ke zaba ve kana nki mutindu yo ke mena ti yo ke yela.” Yandi bendaka dikebi na mutindu kuyela kesalamaka “yo mosi.” c

¹⁶ Inki ngindu ya mfunu Yezu vandaka kutubila awa? Simba nde yandi vandaka kubenda dikebi na kuyela mpi na mutindu yo kesalama malembe-malembe. “Bambuma ya ble ke mena yo mosi na ntoto: ntete yo ke basisa banti na yo, na nima matiti, ebuna bambuma ya nkaka ya kuyela.” (Mar. 4:28) Kuyela yai kesalama malembe-malembe mpi yo kelanda bitambi. Mpila kele ve ya kupusa yo na ngolo to ya kuyedisa yo nswalu. Yo kele mutindu mosi ti kuyela ya kimpeve. Yo kesalamaka na bitambi na ntangu Yehowa kebikaka nde kyeleka kuyela na ntima ya muntu yina kele ya kuyilama.​—Bis. 13:48; Baeb. 6:1.

17. Banani kewaka mpi kyese ntangu nkeni ya kyeleka kebutaka mbuma?

¹⁷ Inki mutindu mukuni kevukanaka na kisalu ya kukatula bambuma “kana bambuma me yela”? Ntangu Yehowa keyedisaka kyeleka ya Kimfumu na ntima ya balongoki ya mpa, nsukansuka bo keyelaka na mpila nde zola na bo sambu na Nzambi kepusaka bo na kupesa yandi luzingu na bo. Bo kemonisaka kudipesa na bo  na mbotika ya masa. Bampangi ya babakala yina kelandaka kuyela na kimpeve kekukaka malembe-malembe na kubaka mikumba mingi na dibundu. Bantu ya kekatulaka mbuma ya Kimfumu kele: mukuni ya ntete mpi bansamuni yankaka ya Kimfumu yina mbala yankaka kusalaka ve kisalu ya kukuna mbuma yina kubasisaka longoki mosi buna. (Tanga Yoane 4:36-38.) Ya kyeleka, ‘muntu yina kekunaka ti muntu yina kekatulaka bambuma, bo yonso zole kevandaka na kiese na kimvuka.’

Malongi Sambu na Beto Bubu Yai

18, 19. (a) Inki mutindu kuvutukila bingana ya Yezu mepesa nge kikesa? (b) Inki beto tatadila na disolo yina kelanda?

¹⁸ Inki malongi beto mebaka na kutadila dyaka bingana zole yai ya kele na kapu ya 4 ya Marko? Beto lenda mona pwelele nde beto fwete sala kisalu ya kukuna bambuma. Beto fwete sosa ve bikuma mpi kubika ve nde makambu to bampasi kukanga beto nzila na kusala kisalu yai. (Lo. 11:4) Kansi, kaka na ntangu yina, beto kezaba nde beto kele ti dibaku ya mbote ya kuvanda na kati ya bantu yina kesalaka kumosi ti Nzambi. Yehowa kele muntu yina keyedisaka na kimpeve, yandi kesakumunaka bikesa na beto mpi bikesa ya bantu yina kendimaka nsangu. Beto mebakisa nde beto lenda pusa ve na ngolo ata muntu mosi na kuyela na kimpeve. Beto fwete lemba mpi ve nitu kana mbuma keyela ve nswalu to kana kuyela kemonana ve. Yo kepesa mpenza kikesa na kuzaba nde Yehowa ketesaka kununga na beto na kutadila kwikama na beto na yandi mpi na dibaku ya yandi mepesaka beto ya kuzabisa ‘nsangu ya mbote ya Kimfumu na nsi-ntoto ya mvimba, na mpila nde bantu ya makanda yonso kuwa yo.’​—Mat. 24:14.

¹⁹ Inki dyaka Yezu kulongaka na yina metala kuyela ya balongoki ya mpa mpi kisalu ya Kimfumu? Beto tabaka mvutu na ngyufula yina na bingana yankaka yina bo mesonikaka na masolo ya Evanzile. Na disolo yina kelanda, beto tatadila bingana yankaka na kati ya bingana yai.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Inki mambu ya kufwanana kele na kati ya kukuna bambuma ya kinsuni mpi kusamuna nsangu ya Kimfumu?

• Inki mutindu Yehowa ketesaka kwikama ya nsamuni ya Kimfumu?

• Inki dyambu ya kufwanana ya kele na kati ya kuyela ya kinsuni mpi ya kimpeve Yezu kutubilaka?

• Inki mutindu ‘muntu yina kekunaka ti muntu yina kekatulaka bambuma, bo yonso zole kevandaka na kiese na kimvuka’?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Bifwanisu ya kele na lutiti 21]

Sambu na nki Yezu kufwanisaka nsamuni ya Kimfumu ya Nzambi ti mukuni bambuma?

[Bifwanisu ya kele na lutiti 23]

Bantu yina bo memonisa na ntoto ya mbote kezabisaka nsangu ya Kimfumu na ntima ya mvimba na kutadila luzingu na bo

[Bifwanisu ya kele na lutiti 24]

Nzambi muntu kelandaka na kuyedisa yo