Sambu na Nki Kisalu ya Nzo na Nzo Kele Mfunu Ntangu Yai?

“Konso kilumbu, na Nzo-Nzambi ti na [nzo na nzo], bo vandaka kulonga kaka ti kuzabisa nsangu ya mbote ya Yesu Mesia.”​—BIS. 5:42.

1, 2. (a) Bambangi ya Yehowa mezabanaka sambu na nki metode ya kusamuna? (b) Inki beto tatadila na disolo yai?

 YO KELE dyambu mosi ya kemonanaka na bansi mingi. Bantu zole ya melwata mbote mekwenda na nzo mosi mpi kesosa kuzabisa muwi na bo nsangu ya nkufi ya kele na Biblia yina ketadila Kimfumu ya Nzambi. Kana yandi monisa mpusa, bo lenda pesa yandi mukanda ya ketendulaka Biblia mpi kulomba yandi na kulonguka Biblia ya ofele. Na nima bo kekwendaka na nzo yina melanda. Kana nge kesalaka kisalu yai, nge kemonaka nde mbala mingi bantu kezabaka nde nge kele Mbangi ya Yehowa na ntwala nkutu nde nge yantika kutuba. Ya kyeleka, beto mezabanaka sambu na kisalu ya kusamuna nzo na nzo.

² Beto kesadilaka bametode mingi sambu na kulungisa kisalu ya Yezu kupesaka beto ya kusamuna mpi kukumisa bantu balongoki. (Mat. 28:19, 20) Beto ketaka kimbangi na bazandu, na babalabala, mpi na bisika yankaka ya bantu mingi. (Bis. 17:17) Beto kesolulaka ti bantu mingi na telefone mpi na mikanda. Beto kezabisaka bakyeleka ya Biblia na bantu yina beto kekutanaka ti bo na bisalu na beto ya konso kilumbu. Beto kevandaka nkutu ti site Internet na beto ya mezabanaka, yina kesadisaka bantu na kubaka bansangu ya mesimbama na Biblia na bandinga kuluta 300. a Bametode yai yonso kebutaka bambuma ya mbote. Kansi, na bisika mingi, mutindu ya ntete ya beto kemwangaka nsangu ya mbote kele kusamuna nzo na nzo. Inki kele kisina ya metode yai ya kusamuna? Inki mutindu bantu ya Nzambi ya ntangu na beto mekumaka kusadila yo mingi? Mpi sambu na nki yo kele mfunu ntangu yai?

Metode ya Bantumwa

3. Inki bantuma ya metala kusamuna Yezu kupesaka bantumwa, mpi yo kemonisa nki na yina metala mutindu yo lombaka nde bo samuna?

³ Kisina ya metode ya kusamuna nzo na nzo kele Masonuku. Ntangu Yezu kutindaka bantumwa na yandi na kusamuna, yandi longisilaka bo nde: “Kana beno kuma na bwala ya nene to ya fioti, beno sosa muntu yina lenda yamba beno.” Inki mutindu bo zolaka kusosa bantu yina lendaka kuyamba bo? Yezu kusongaka bo na kukwenda na banzo ya bantu, yandi tubaka nde: “Kana beno kota na nzo ya bantu, beno pesa bantu ya nzo yina mbote. Kana bantu ya nzo yango ke yamba beno, mbote na beno kuvanda kaka mpidina.” Keti yo lombaka nde bo kwenda kukonda muntu kubinga bo? Simba mambu yai yankaka ya Yezu kutubaka: “Kana nzo mosi to bwala mosi me buya na kuyamba beno to na kuwa mambu na beno, beno katuka pana. Ntangu beno ke katuka, beno kusula makulu na beno sambu na kukatula pusiere yina kele na nsi ya makulu na beno.” (Mat. 10:11-14) Bantuma yai kemonisa pwelele nde ntangu bantumwa ‘vandaka kwenda kuluta na babwala yonso, sambu na kuzabisa bantu nsangu ya mbote,’ yo lombaka nde bo baka lukanu ya kwenda kutala bantu na banzo na bo.​—Luka 9:6.

4. Inki bisika ya sikisiki bo ketubila kusamuna nzo na nzo na Biblia?

⁴ Biblia ketuba na sikisiki yonso nde bantumwa vandaka kulonga nzo na nzo. Mu mbandu, Bisalu 5:42 ketuba sambu na bo nde: “Konso kilumbu, na Nzo-Nzambi ti na [nzo na nzo], bo vandaka kulonga kaka ti kuzabisa nsangu ya mbote ya Yesu Mesia.” Bamvula kiteso ya 20 na nima, ntumwa Polo kuyibusaka bambuta ya dibundu ya Efezo nde: “Mono bumbilaka beno ve mambu yina vandaka ya mfunu sambu na  beno. Mono vandaka kuzabisa beno ti kulonga beno nsangu ya mbote na meso ya bantu yonso ti na [nzo na nzo].” Keti Polo kwendaka kutala bambuta yina na ntwala nde bo kuma Bakristu? Yo kemonana mpidina, sambu ‘kubalula ntima na Nzambi, mpi kutula ntima na Mfumu na beto Yesu’ kuvandaka na kati ya mambu ya yandi longaka bo. (Bis. 20:20, 21) Mukanda mosi (Robertson’s Word Pictures in the New Testament), ketuba mambu yai ntangu yo ketendula Bisalu 20:20: “Yo kemonana pwelele nde nsamuni yai ya kuluta bansamuni yonso kusamunaka nzo na nzo.”

Minkangu ya Bampasu ya Ntangu na Beto

5. Inki mutindu bo kemonisa kisalu ya kusamuna na mbikudulu ya Yoele?

⁵ Kimbangi ya bo taka na mvu-nkama ya ntete vandaka kumonisa kisalu ya nene kibeni ya kesalama na ntangu na beto. Profete Yoele kufwanisaka kisalu ya kusamuna ya Bakristu ya kupakulama ti banyama yina kebebisaka bima, tanga mpi bampasu. (Yoe. 1:4) Bampasu vandaka kwenda na kimvuka bonso basoda, bo kenunga bigonsa, bo kekota na banzo, mpi bo kedya bima yonso ya bo kemona na nzila. (Tanga Yoele 2:2, 7-9.) Yai kele mutindu ya mbote mpenza ya kumonisa kukwamina mpi dikebi ya bantu ya Nzambi ntangu bo kesalaka kisalu ya kuta kimbangi na ntangu na beto! Kisalu ya kusamuna nzo na nzo kele metode ya kuluta mfunu na kati ya bametode yina Bakristu ya kupakulama ti banduku na bo “mameme ya nkaka” kesadilaka sambu na kulungisa mbikudulu yai. (Yoa. 10:16) Inki mutindu beto Bambangi ya Yehowa mekumaka kusadila metode yai ya kusamuna ya bantumwa?

6. Na mvu 1922, nki kikesa bo pesaka sambu na kuta kimbangi nzo na nzo, kansi bankaka kusalaka nki?

⁶ Banda na mvu 1919 tii kuna, bo yantikaka kutubila mingi mukumba ya konso Mukristu ya kuta kimbangi. Mu mbandu, na disolo ya vandaka na ntu-dyambu “Kisalu Kele Mfunu” na Nzozulu ya Nkengi ya Kingelesi ya Augusti 15, 1922, bo yibusaka Bakristu ya kupakulama mfunu ya “kukabila bantu na kikesa yonso nsangu yina kele na mikanda mpi ya kusolula ti bo na bakyelo na bo, sambu na kuta kimbangi nde kimfumu ya zulu mefinama.” Bo pesaka mitindu mingi ya kuyantika masolo na kati ya Bulletin (bubu yai Kisalu na Beto ya Kimfumu). Ata mpidina, ntalu ya bantu yina vandaka kusamuna nzo na nzo vandaka fyoti na luyantiku. Bankaka kubuyaka. Bo pesaka bikuma  mingi, kansi kikuma ya ntetentete kuvandaka nde bankaka vandaka kumona nde kusamuna nzo na nzo vandaka kukulumusa lukumu na bo. Sambu bo vandaka kutubila mingi kisalu ya bilanga, malembe-malembe, bantu mingi ya mutindu yina kuyambulaka kuvukana ti organizasio ya Yehowa.

7. Na bamvu 1950, nki dyambu kumonanaka pwelele?

⁷ Na bamvula yina kulandaka, bantu mingi kumaka kusamuna. Kansi, yo monanaka pwelele nde yo vandaka mfunu na kupesa bantu formasio sambu na kusamuna nzo na nzo. Beto baka mbandu ya États-Unis. Na luyantiku ya bamvu 1950, Bambangi 28 na kati ya nkama ya insi yina vandaka kusuka kaka na kukabula baemvitasio to kutelama na babalabala ti bazulunalu. Bantu kuluta 40 na kati ya nkama kusamunaka ve mbala na mbala, bo lutisaka bangonda mingi kukonda kuta kimbangi ata fyoti. Inki bo lendaka kusala sambu na kusadisa Bakristu yonso ya mekudipesaka na kusamuna nzo na nzo?

8, 9. Inki programe ya kupesa formasio kuyantikaka na mvu 1953, mpi nki mbuma yo butaka?

⁸ Na lukutakanu mosi ya bansi mingi yina kusalamaka na Mbanza New York na mvu 1953, bo tulaka dikebi mingi na kisalu ya kusamuna nzo na nzo. Mpangi Nathan H. Knorr kutubaka nde kisalu ya ntetentete ya bankengi yonso ya Bakristu fwete vanda ya kusadisa konso Mbangi na kusamuna nzo na nzo mbala na mbala. Yandi tubaka nde: “Konso muntu fwete kuka na kusamuna nsangu ya mbote nzo na nzo.” Bo yantikisaka programe ya kupesa bantu formasio na ntoto ya mvimba sambu na kulungisa lukanu yai. Bantu yina vandaka ntete ve kusamuna nzo na nzo kubakaka formasio na mutindu ya kuyantika disolo ti bantu na bakyelo, kuyindula ti bo na nsadisa ya Biblia, mpi kupesa bamvutu na bangyufula na bo.

⁹ Programe yai ya kupesa formasio kubutaka mbuma ya mbote mpenza. Na nsungi ya bamvula kumi, ntalu ya bansamuni na ntoto ya mvimba kumataka na nkama na kati ya nkama, ntalu ya bamvutukilu ya mpa kumataka na 126 na kati ya nkama, mpi ntalu ya balongoki ya Biblia na 150 na kati ya nkama. Bubu yai, bansamuni ya Kimfumu kiteso ya bamilio nsambwadi ke na kusamuna nsangu ya mbote na ntoto ya mvimba. Kuyela yai ya kuyituka kele nzikisa ya kemonisa nde Yehowa kesakumuna bikesa ya bantu na yandi kesala na kisalu ya nzo na nzo.​—Yez. 60:22.

Kutula Bantu Bidimbu Sambu na Kuguluka

10, 11. (a) Inki mbona-meso Ezekiele kumonaka, mutindu yo kele na kapu ya 9 ya Ezekiele? (b) Inki mutindu mbona-meso yina kelungana na ntangu na beto?

¹⁰ Beto lenda mona mfunu ya kisalu ya kusamuna nzo na nzo na mbona-meso mosi ya profete Ezekiele kumonaka. Na mbona-meso yina, yandi monaka babakala sambanu ya vandaka ti babunduki na maboko na bo mpi muntu ya nsambwadi kulwataka lele ya lino mpi vandaka ti kima ya kusonikila na lweka na yandi. Bo zabisaka muntu ya nsambwadi na kuluta na kati ya “bwala” mpi na ‘kutula kidimbu na ilungi ya konso muntu yina kemona mpasi ti kudila sambu na mambu yonso ya nsoni yina keluta na bwala.’ Na nima ya kisalu yina ya kutula kidimbu, bo songaka babakala sambanu yina vandaka ti minduki ya kufwa bantu na kufwa bantu yonso yina vandaka ve ti kidimbu.​—Tanga Ezekiele 9:1-6.

¹¹ Beto kebakisa nde na kulungana ya mbikudulu yai, bakala yina “me Iwata bilele ya lino” kemonisa Bakristu ya kupakulama yina mebikalaka. Na nsadisa ya kisalu ya kusamuna mpi ya kukumisa bantu balongoki, kimvuka ya bapakulami ketulaka kidimbu ya kifwani na ilungi ya bantu yina kekumaka “mameme ya nkaka” ya Kristu. (Yoa. 10:16) Kidimbu yina kele inki? Yo kele nzikisa, bonso nde bo metula yo na ilungi na bo, ya kemonisa nde mameme yai kele balongoki ya Kristu ya mekudipesaka mpi mebakaka mbotika, mpi nde bo melwataka kimuntu ya mpa. (Ef. 4:20-24) Bantu yai ya kele bonso mameme mekumaka  lupangu mosi ti Bakristu ya kupakulama mpi kesadisaka bo na kisalu na bo ya mfunu ya kutula bidimbu na bantu yankaka.​—Kus. 22:17.

12. Inki mutindu mbona-meso ya Ezekiele ya ketadila kutula bantu bidimbu na ilungi kemonisa mfunu ya kisalu na beto ya kulanda na kusosa bantu yina kele bonso mameme?

¹² Mbona-meso ya Ezekiele kemonisa kikuma mosi ya kesalaka nde beto landa na kusosa bantu yina “ke mona mpasi ti kudila” kukonda kusukinina. Luzingu ya bantu kele na kigonsa. Ntama mingi ve, bangolo ya Yehowa yina kelungisaka lukanu na yandi, ya bo memonisa na babakala sambanu ya kele ti minduki, tafwa bantu yonso yina kele ve ti kidimbu ya kifwani. Na yina metala kusambisa ya kekwisa, ntumwa Polo kusonikaka nde Mfumu Yezu, kumosi “ti bawanzio na yandi ya ngolo,” tapesa “ndola na bantu yina kuzaba Nzambi ve, bayina ke zola kulanda ve nsangu ya mbote ya Mfumu na beto Yesu.” (2 Tes. 1:7, 8) Simba nde bo tasambisa bantu na kutadila mutindu bo keyamba nsangu ya mbote. Yo yina, kisalu ya kuzabisa nsangu ya Nzambi fwete fula na kusalama na kikesa yonso tii na nsuka. (Kus. 14:6, 7) Dyambu yai kepesa mukumba ya nene na bansadi ya Yehowa yonso ya mekudipesaka.​—Tanga Ezekiele 3:17-19.

13. (a) Ntumwa Polo kudiwaka nde yandi vandaka ti nki mukumba, mpi sambu na nki? (b) Inki mukumba nge kezabaka nde nge kele na yo na bantu ya teritware na nge?

¹³ Ntumwa Polo kudiwaka nde yandi vandaka ti mukumba ya kuzabisa nsangu ya mbote na bantu yankaka. Yandi sonikaka nde: “Sambu kisalu yai mono fweti kwenda kusala yo na kati ya bantu yonso, bayina me temukaka ti bayina me temukaka ve, bantu yina me longukaka ti bayina me longukaka ve. Yo yina, mono ke zola kwisa kuzabisa nsangu ya mbote mpi na beno bantu ke vandaka na bwala Roma.” (Roma 1:14, 15) Ntonda sambu na mawa yina Nzambi kuwilaka yandi, kupusaka Polo na kusosa kusadisa bantu yankaka na kubaka mambote ya Nzambi yina bo mefwana ve na kubaka kaka mutindu yandi kubakaka yo. (1 Tim. 1:12-16) Yo vandaka bonso nde yandi vandaka ti mfuka ya konso muntu ya yandi vandaka kukutana ti yandi, mfuka yina yandi lendaka kufuta kaka kana yandi zabisa muntu yango nsangu ya mbote. Keti nge mpi kezabaka nde nge kele ti mfuka ya mutindu yai na bantu ya teritware na nge?​—Tanga Bisalu 20:26, 27.

14. Inki kele kikuma ya ntetentete ya kusamuna na meso ya bantu yonso mpi nzo na nzo?

¹⁴ Ata luguluku ya bantu kele mfunu, kele ti kikuma ya kuluta nene ya kusamuna nzo na nzo. Na mbikudulu yina kele na Malashi 1:11, Yehowa ketuba nde: “Bantu ya konso ndambu ya nsi-ntoto ke kumisaka mono . . . ti kupesa mono makabu ya nkaka ya mbote. Bo yonso ke kumisaka zina na mono.” Na kulungana ya mbikudulu yai, bansadi ya Yehowa ya mekudipesaka kekumisaka zina na yandi na meso ya bantu yonso na ntoto ya mvimba ntangu bo kesalaka kisalu na bo ya kusamuna na kudikulumusa yonso. (Nk. 109:30; Mat. 24:14) Kupesa Yehowa “kimenga ya lukumu” (NW) kele kikuma ya ntetentete ya kusamuna na meso ya bantu yonso mpi nzo na nzo.​—Baeb. 13:15.

Mambu ya Mfunu Mingi ya Ke na Ntwala

15. (a) Inki mutindu bantu ya Izraele kusalaka mingi ntangu bo zyungaka Yeriko na kilumbu ya nsambwadi? (b) Dyambu yai kemonisa nki na yina metala kisalu ya kusamuna?

¹⁵ Inki mambu yankaka tasalama na yina metala kisalu ya kusamuna? Disolo ya kuzyunga ya Yeriko, yina kele na mukanda ya Yozue, kepesa mbandu ya mambu yina tasalama. Yibuka nde ntangu fyoti na ntwala Nzambi kufwa Yeriko, yandi pesaka bantu ya Izraele ntuma ya kuzyunga mbanza mbala mosi konso kilumbu na nsungi ya bilumbu sambanu. Kansi, na kilumbu ya nsambwadi yo lombaka nde bo sala kisalu  mingi. Yehowa kusongaka Yozue nde: “Na kilumbu ya nsambwadi nge ti basoda na nge beno fweti ziunga bwala mbala nsambwadi; banganga-Nzambi fweti bulaka bampungi ntangu beno ke ziunga bwala. Na nima bo fweti bula kubula mosi ya nda; . . . [mpi] bantu yonso fweti tula milolo ya ngolo ya bitumba, ebuna bibaka ya lupangu ya bwala ta bwa-bwa.” (Yoz. 6:2-5) Yo lenda vanda nde yo talomba nde kisalu na beto ya kusamuna kusalama na kiteso ya mingi kuluta mutindu bantu ya Izraele kusalaka mingi na kilumbu ya nsambwadi. Ntembe kele ve nde, na ntangu ya kufwa ya ngidika ya bima ya ntangu yai, beto tavanda beto memona dezia kimbangi mepesama na zina mpi Kimfumu ya Nzambi na kiteso ya nene mpenza na disolo ya nsi-ntoto yai.

16, 17. (a) Inki tasalama na ntwala nde ‘mpasi ya nene’ kumana? (b) Inki beto tatadila na disolo ya kelanda?

¹⁶ Ntangu lenda kwisa yina nsangu ya beto kezabisa tavanda bonso “milolo ya ngolo ya bitumba.” Na mukanda ya Kusonga, bo kemonisa bansangu ya ngolo ya ndola bonso ‘matadi ya nene ya mvula yina konso ditadi kele na kilo kiteso ya makumi iya.’ b Mpi Kusonga 16:21 ketuba nde: “Yo vandaka mpasi mosi ya kuluta ngolo mpenza.” Beto mezaba ntete ve nki mukumba kisalu ya nzo na nzo tasala na yina metala kuzabisa bandola yai ya mfunu. Kansi, beto lenda ndima nde na ntwala nde ‘mpasi ya nene’ kumana, zina ya Yehowa tazabana na kiteso mosi ya yo mezabanaka ntete ve na luzingu ya bantu.​—Kus. 7:14; Ezek. 38:23.

¹⁷ Ntangu beto kevingila mambu ya mfunu mingi yina kekwisa na ntwala, bika beto landa na kuzabisa nsangu ya mbote ya Kimfumu ti kikesa yonso. Ntangu beto kesala kisalu yai, inki bampasi beto kekutanaka ti yo na kisalu ya nzo na nzo, mpi nki mutindu beto lenda nunga bampasi yango? Beto tatadila bangyufula yai na disolo yina kelanda.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Inki bisika Masonuku ketubila kisalu ya kusamuna nzo na nzo?

• Inki mutindu bo yantikaka kutubila mingi kisalu ya nzo na nzo na ntangu na beto?

• Sambu na nki bansadi ya Yehowa ya mekudipesaka kele ti mukumba ya kusamuna?

• Inki mambu ya mfunu mingi kele na ntwala?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Bifwanisu ya kele na lutiti 12]

Bonso ntumwa Polo, keti nge kezabaka nde nge kele ti mukumba ya kulonga bantu yankaka?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 13]

Mpangi Knorr, 1953