Muntu ya Yehowa “Lwalaka Sambu na Masumu na Beto”

“Yandi lwalaka sambu na masumu na beto, yandi monaka mpasi sambu na mbi na beto. . . . Bamputa na yandi ke belula beto.”​—ISA. 53:5.

1. Inki beto fwete yibuka ntangu beto kesalaka Lusungiminu, mpi nki mbikudulu tasadisa beto na kusala mutindu yina?

 BETO kesalaka Lusungiminu sambu na kusungimina lufwa ya Kristu mpi kuyibuka mambu yonso yina lufwa mpi lufutumuku na yandi kulungisaka. Lusungiminu keyibusaka beto kusantisama ya luyalu ya Yehowa, ya zina na yandi, kulungana ya lukanu na yandi, mpi lugulusu ya bantu. Ziku ata mbikudulu mosi ve ya Biblia ketendulaka mbote kimenga ya Kristu mpi mambu yina yo melungisaka kuluta mbikudulu yina kele na mukanda ya Yezaya 53:3-12. Yezaya kutubaka na ntwala bampasi yina Muntu zolaka kumona, mpi yo zabisaka mambu ya sikisiki ya metala lufwa ya Kristu mpi mambote yina yo tanatila bampangi na yandi ya kupakulama ti ‘mameme na yandi yankaka.’​—Yoa. 10:16.

2. Mbikudulu ya Yezaya kemonisa nki, mpi yo tavanda ti nki bupusi na luzingu na beto?

² Bamvu-nkama nsambwadi na ntwala nde Yezu kubutuka na ntoto, Yehowa kupesaka Yezaya mpeve sambu na kubikula nde Muntu ya Yandi solaka tabikala ya kwikama ata ntangu bo tameka yandi ngolo kibeni tii na lufwa. Dyambu yai kemonisa nde Yehowa kutulaka mpenza ntima na kwikama ya Mwana na yandi. Kutadila mbikudulu yai tasala nde ntima na beto  kufuluka na ntonda mpi lukwikilu na beto takuma ngolo.

Bo ‘Vwenzaka Yandi’ mpi Kumonaka Yandi “Bonso Kima ya Mpamba-Mpamba”

3. Sambu na nki yo lombaka nde Bayuda kuyamba Yezu, kansi nki bo salaka?

³ Tanga Yezaya 53:3. Yindula nki yo lendaka kutendula sambu na Mwana mosi kaka ya kubutukaka ya Nzambi, na kuyambula kyese ya kusala ti Tata na yandi mpi kukwisa na ntoto sambu na kupesa luzingu na yandi bonso kimenga sambu na kugulusa bantu na masumu mpi na lufwa! (Filp. 2:5-8) Kimenga na yandi zolaka kulungisa ndolula ya masumu. Kimenga yango kuvandaka kifwani ya bambisi yina bo vandaka kutambika na nsi ya Nsiku ya Moize. (Baeb. 10:1-4) Keti yo lombaka ve nde bantu kuyamba mpi kupesa yandi lukumu, mingimingi Bayuda yina vandaka kuvingila Mesia yina Nzambi kusilaka? (Yoa. 6:14) Kansi, Bayuda ‘kuvwenzaka’ Kristu mpi kumonaka yandi “bonso kima ya mpamba-mpamba,” mutindu Yezaya kubikulaka. Ntumwa Yoane kusonikaka nde: “Yandi kwisaka na nsi na yandi mosi, kansi bampangi na yandi yambaka yandi ve.” (Yoa. 1:11) Ntumwa Piere kuzabisaka Bayuda nde: “Nzambi ya . . . bankaka na beto ya nkaka, yandi me pesa lukumu na muntu yina ke sadilaka yandi, zina na yandi Yesu. Beno pesaka Yesu na bamfumu, ebuna beno buyaka yandi na meso ya Pilate ntangu Pilate zengaka na kubikisa yandi. Kansi beno buyaka muntu yina ya santu ti ya mbote mpenza.”​—Bis. 3:13, 14.

4. Inki mutindu Yezu kuyikanaka ti maladi?

⁴ Yezaya kubikulaka mpi nde Yezu zolaka ‘kuyikana’ ti maladi. Na nsungi ya kisalu na yandi, yo kele pwelele nde Yezu kulembaka bantangu yankaka, kansi ata kima mosi ve kemonisa nde yandi belaka. (Yoa. 4:6) Kansi, yandi yikanaka ti maladi ya bantu yina yandi vandaka kulonga. Yandi wilaka bo mawa mpi kubelulaka mingi na kati na bo. (Mar. 1:32-34) Na mutindu yina, Yezu kulungisaka mbikudulu yina ketuba nde: “Yandi muntu nataka kilo ya bampasi ya beto zolaka kunata ti kubela-bela ya beto zolaka kubela.”​—Yez. 53:4a; Mat. 8:16, 17.

“Bonso Muntu Yina ya Nzambi Me Bula”

5. Inki mutindu Bayuda mingi kutadilaka lufwa ya Yezu, mpi sambu na nki yo yikaka bampasi na yandi?

⁵ Tanga Yezaya 53:4b. Bantu mingi ya ntangu ya Yezu kubakisaka ve kikuma ya mpasi ti ya lufwa na yandi. Bo vandaka kukwikila nde Nzambi kupesaka yandi ndola na kupesaka yandi maladi mosi ya mbi kibeni. (Mat. 27:38-44) Bayuda fundaka Yezu nde yandi vandaka kuvwenza. (Mar. 14:61-64; Yoa. 10:33) Ya kyeleka, Yezu kuvandaka ve nsumuki to muntu ya kevwenzaka. Kansi, sambu yandi vandaka kuzola mingi Tata na yandi, yo fwete vanda nde kuyindula nde bo tafwa yandi sambu bo fundaka yandi nde yandi vandaka kuvwenza, kuyikaka bampasi na yandi bonso Muntu ya Yehowa. Ata mpidina, yandi ndimaka na kulemfuka na luzolo ya Yehowa.​—Mat. 26:39.

6, 7. Na nki mutindu Yehowa kumonisaka Muntu na yandi ya kwikama “mpasi,” mpi sambu na nki Nzambi “monaka mbote” nde dyambu yai kusalama?

⁶ Beto lenda bakisa mbikudulu ya Yezaya ya ketuba nde bantu yankaka tamona Kristu bonso “muntu yina ya Nzambi me bula,” kansi yo kele mpasi na kubakisa mbikudulu ya ketuba nde: “[Yehowa] monaka mbote nde yandi kumona mpasi.” (Yez. 53:10) Sambu Yehowa kutubaka mpi nde: “Tala muntu na mono, . . . ya mono solaka, ya mono ke monina kiese,” inki mutindu Yehowa lendaka kumona “mbote nde yandi kumona mpasi”? (Yez. 42:1) Na nki mutindu beto lenda tuba nde mambu yai kunatilaka Yehowa kyese?

 ⁷ Sambu na kubakisa kitini yai ya mbikudulu, beto fwete yibuka nde ntangu Satana kutulaka ntembe na luyalu ya Yehowa, yandi tulaka ntembe na kwikama ya bansadi yonso ya Yehowa na zulu ti na ntoto. (Yobi 1:9-11; 2:3-5) Sambu Yezu bikalaka ya kwikama tii na lufwa, yandi pesaka mvutu ya kukuka na ntembe ya Satana. Dyaka, ntangu Yehowa pesaka nswa nde bambeni kufwa Kristu, ntembe kele ve nde Yehowa kumonaka mpasi ntangu yandi monaka bo kefwa Muntu na yandi yina yandi solaka. Kansi, ntangu yandi monaka kwikama ya Mwana na yandi na mambu yonso, yo pesaka Yehowa kyese mingi. (Bing. 27:11) Dyaka, kuzaba mambote yina lufwa ya Mwana na yandi tanatila bantu ya kebalula ntima, kupesaka Yehowa kyese mingi.​—Luka 15:7.

“Yandi Lwalaka Sambu na Masumu na Beto”

8, 9. (a) Inki mutindu bo ‘lwadisaka Yezu sambu na masumu na beto’? (b) Inki mutindu Piere kendimisa dyambu yai?

⁸ Tanga Yezaya 53:6. Bonso mameme yina mevilaka, bantu ya kukonda kukuka keyungana-yunganaka sambu na kusosa lugulusu na maladi mpi lufwa yina bo mebakaka na Adami. (1 Pie. 2:25) Sambu bo kele bantu ya kukonda kukuka, ata mwana mosi ve ya Adami lenda sumba dyaka moyo yina Adami kuvidisaka. (Nk. 49:8) Kansi, sambu na zola na yandi ya nene, “Mfumu Nzambi tulaka mbi na beto yonso na zulu ya ntu na yandi,” disongidila Mwana na yandi ya yandi kezolaka mpi Muntu na yandi ya yandi solaka. Na ntangu yandi ndimaka nde bo ‘lwadisa yandi sambu na masumu na beto’ mpi kundimaka nde yandi mona “mpasi sambu na mbi na beto,” Kristu kunataka masumu na beto na zulu ya nti mpi kufwaka sambu na beto.

⁹ Ntumwa Piere kusonikaka nde: “Nzambi solaka beno sambu na mambu ya mutindu yina, sambu Kristo yandi mosi monaka mpasi sambu na beno, ebuna yandi bikilaka beno mbandu sambu beno landa yo. Kristo yandi mosi nataka masumu na beto na nitu na yandi na zulu ya [nti, NW] na mpila nde nzala na beto ya kusala masumu yo kufwa, ebuna beto kuzinga na luzingu mosi ya kinzambi.” Ebuna, Piere kuvutukilaka mbikudulu ya Yezaya, mpi kuyikaka nde: “Bamputa na yandi me belulaka beno.” (1 Pie. 2:21, 24; Yez. 53:5) Dyambu yai kupesaka nzila na bantu ya masumu na kuwakana ti Nzambi mutindu Piere kutubaka yo na nima nde: “Kristo yandi mosi fwaka sambu na beno; yandi fwaka mbala mosi imene sambu na kukatula masumu ya bantu. Ata beno kele bantu ya mbi, kansi yandi muntu ya mbote fwaka sambu na beno, sambu na kunata beno na Nzambi.”​—1 Pie. 3:18.

“Yandi Vandaka Bonso Mwana-Dimeme ya Bo Ke Kwenda Kufwa”

10. (a) Inki mutindu Yoane Mbotiki kubingaka Yezu? (b) Sambu na nki bangogo ya Yoane kufwanaka?

¹⁰ Tanga Yezaya 53:7, 8. Ntangu Yoane Mbotiki kumonaka Yezu kekwisa, yandi tubaka nde: “Tala Mwana-dimeme ya Nzambi, yina ke katulaka masumu ya bantu yonso!” (Yoa. 1:29) Ntangu yandi bingaka Yezu Mwana-Dimeme, yo lenda vanda nde Yoane kuyibukaka bangogo ya Yezaya: “Yandi vandaka bonso mwana-dimeme ya bo ke kwenda kufwa.” (Yez. 53:7) Yezaya kubikulaka nde: “Yandi pesaka moyo na yandi na lufwa.” (Yez. 53:12) Yo keyitukisa ve na kumona nde na mpimpa yina Yezu kuyantikisaka Lusungiminu ya lufwa na yandi, yandi pesaka dikopa ya vinu na bantumwa na yandi 11 ya kwikama mpi kutubaka nde: “Yai kele menga na mono yina ke songa kuwakana ya Nzambi me wakana ti bantu. Menga yai ke losana sambu na bantu mingi ya masumu, sambu Nzambi kulolula bo.”​—Mat. 26:28.

11, 12. (a) Luzolo ya Izaki sambu bo tambika yandi kemonisa nki na yina metala kimenga ya Yezu? (b) Na ntangu beto kesala Lusungiminu, inki beto fwete vila ve na yina metala Abrahami ya Nene, Yehowa?

¹¹ Bonso Izaki, Yezu kundimaka nde bo tambika yandi bonso kimenga na zulu ya mesa-kimenga ya lukanu yina Yehowa kuvandaka na yo sambu na yandi. (Kuy. 22:1, 2, 9-13; Baeb. 10:5-10) Ata Izaki kundimaka nde bo tambika yandi, Abrahami muntu zolaka kutambika kimenga yina. (Baeb. 11:17) Mutindu mosi, Yezu kundimaka na luzolo yonso nde yandi fwa, kansi Yehowa muntu kuvandaka Munkwa ya ngidika ya nkudulu. Kimenga ya Mwana na yandi kuvandaka mutindu mosi yina Nzambi kumonisaka zola ya nene sambu na bantu.

¹² Yezu yandi mosi kutubaka nde: “Nzambi me lutaka kuzola bantu yonso; yo yina yandi pesaka  bo mwana mosi yina kele na yandi, sambu konso muntu yina me ndima yandi na ntima na yandi, yandi kufwa ve, kansi yandi kuvanda na moyo ya mvula na mvula.” (Yoa. 3:16) Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Nzambi songaka beto mutindu yandi ke zolaka beto: Kristo fwaka sambu na beto ntangu beto vandaka kaka bantu ya masumu.” (Roma 5:8) Yo yina, na ntangu beto kepesa lukumu na Kristu na kusungiminaka lufwa na yandi, beto fwete vila ve ata fyoti nde muntu yina kusalaka nde ngidika yina ya kimenga kusalama kele Abrahami ya Nene, Yehowa. Beto kesalaka Lusungiminu sambu na lukumu na yandi.

Muntu ‘Ta Lolula Bantu Mingi’

13, 14. Inki mutindu Muntu ya Yehowa ‘kulolulaka masumu ya bantu mingi’?

¹³ Tanga Yezaya 53:11, 12. Sambu na nsadi na yandi ya yandi solaka, Yehowa ketuba nde: “Sambu na yandi, muntu ya masonga, mono ta lolula bo.” Na nki mutindu? Kitini ya nsuka ya verse 12 kepesa beto mvutu. “Yandi [Muntu] sambaka mono Nzambi sambu na bo.” Bana yonso ya Adami kebutukaka bantu ya masumu, “bantu yina ke salaka mambu ya mbi,” mpi kebakaka salere ya “masumu,” disongidila lufwa. (Roma 5:12; 6:23) Kuwakana na kati ya Yehowa ti bantu ya masumu kele mfunu. Kapu 53 ya mbikudulu ya Yezaya ketendula na mutindu mosi ya kitoko mpila Yezu ‘kusambaka’ sambu na mambote ya bantu ya masumu, mpi yo ketuba nde: “Ndola yina bwilaka yandi, yo ke natila beto ngemba; bamputa na yandi ke belula beto.”​—Yez. 53:5.

¹⁴ Na ntangu yandi bakaka masumu na beto mpi kufwaka sambu na beto, Kristu ‘kulolulaka bantu mingi.’ Polo kusonikaka nde: “Kristo kele kiteso mosi mpenza, na luzolo na yandi mosi Nzambi. Na lusadisu ya Kristo, Nzambi vutulaka bima yonso na yandi mosi, ata yina kele awa na nsi-ntoto, ata yina kele na zulu. Yandi vutulaka bima yonso na yandi mosi na luzolo na yandi mosi, ntangu yandi pesaka ngemba na nzila ya lufwa ya Mwana na yandi na zulu ya [nti ya mpasi, NW].”​—Kol. 1:19, 20.

15. (a) Banani kele ‘bima yina kele na zulu’ ya Polo kutubilaka? (b) Banani kaka kele ti nswa ya kudya mampa mpi kunwa vinu ya Lusungiminu, mpi sambu na nki?

¹⁵ ‘Bima yina kele na zulu’ ya kewakana ti Yehowa na nzila ya menga ya Kristu yina kutyamukaka kele Bakristu ya kupakulama yina bo mebinga sambu na kuyala ti Kristu na zulu. Bakristu “yina ya Nzambi solaka” sambu na kuzinga na zulu, yandi ‘ke ndimaka’ bo bonso bantu ya lunungu sambu na luzingu. (Baeb. 3:1; Roma 5:1, 18) Ebuna Yehowa kekumisaka bo bana na yandi ya kimpeve. Mpeve santu yo mosi ketubilaka bo nde bo ‘ta baka makabu na bo yina na kimvuka ti Kristo,’ mpi takuma bantotila mpi banganga-Nzambi na Kimfumu na yandi ya zulu. (Roma 8:15-17; Kus. 5:9, 10) Bo kekumaka kitini ya Izraele ya kimpeve, “Israele ya Nzambi,” mpi bo kekotaka na “kuwakana” ya mpa. (Yer. 31:31-34; Gal. 6:16) Sambu bo kele na kati ya kuwakana ya mpa, bo kele ti nswa ya kudya mampa mpi kunwa vinu, yina Yezu kutubilaka nde: “Dikopa yai ke songa kuwakana ya mpa ya Nzambi me wakana ti beno na menga na mono yai ke losana sambu na beno.”​—Luka 22:20.

16. Inki kele ‘bima yina kele awa na nsi-ntoto’, mpi nki mutindu Yehowa kelolula bo?

¹⁶ ‘Bima yina kele awa na nsi-ntoto’ kele mameme yankaka ya Kristu, yina kele ti kivuvu ya kuzinga kimakulu awa na ntoto. Muntu yina Yehowa solaka talolula bo mpi. Sambu bo metulaka lukwikilu na kimenga ya nkudulu ya Kristu mpi ‘meyobisaka bamvwela na bo, mekumisaka yo mpembe na menga ya Mwana-dimeme,’ Yehowa  kebinga bo bantu ya lunungu, bonso bana ya kimpeve ve, kansi bonso banduku na yandi, mpi yandi kepesa bo kivuvu ya kitoko ya kuguluka na ‘mpasi ya nene.’ (Kus. 7:9, 10, 14; Yak. 2:23) Sambu bo kele ve na kati ya kuwakana ya mpa mpi kele ve ti kivuvu ya kuzinga na zulu, mameme yai yankaka kedyaka ve mampa mpi kenwaka ve vinu ya Lusungiminu kansi bo kevukanaka sambu na kutala kaka na luzitu yonso.

Matondo Yonso na Yehowa mpi na Muntu ya Yandi Kemoninaka Kyese

17. Inki mutindu kulonguka bambikudulu ya Yezaya ya ketula dikebi na Muntu mesadisa beto na kuyidika mabanza na beto sambu na Lusungiminu?

¹⁷ Kutadila bambikudulu ya Yezaya yina ketula dikebi na Muntu kele mutindu ya mbote ya kuyidika mabanza na beto sambu na Lusungiminu ya lufwa ya Kristu. Yo mesadisa beto na kutula “meso na beto kaka na Yesu, sambu lukwikilu na beto katukaka na yandi, yandi mpi muntu ke bongisaka” yo. (Baeb. 12:2) Beto melonguka nde Mwana ya Nzambi kele ve nkolami. Na kuswaswana ti Satana, yandi kesepelaka nde Yehowa kulonga yandi, mpi yandi kebakisaka nde Yehowa kele Nkwa Kimfumu. Beto memona nde na nsungi ya kisalu na yandi na ntoto, Yezu kuwilaka bantu yina yandi vandaka kulonga mawa, mpi kubelulaka mingi na kati na bo na kinsuni mpi na kimpeve. Na kusalaka mutindu yina, yandi monisaka mambu yina yandi tasala bonso Ntotila ya Mesia na ngidika ya mpa ya bima, ntangu mambu ya kieleka ta “fuluka na nsi-ntoto.” (Yez. 42:4) Kikesa yina yandi monisaka na kusamuna Kimfumu, bonso “mwini na kati ya bantu ya nsi-ntoto,” kele ngibusa sambu na balongoki na yandi na kusamuna nsangu ya mbote ti kikesa yonso na nsi-ntoto ya mvimba.​—Yez. 42:6.

18. Sambu na nki mbikudulu ya Yezaya kefulusa ntima na beto na ntonda sambu na Yehowa mpi Muntu na yandi ya kwikama?

¹⁸ Mbikudulu ya Yezaya kesadisa beto mpi na kubakisa dyaka mingi kibansa ya nene yina Yehowa mesalaka ntangu yandi tindaka Mwana na yandi ya yandi kezolaka mingi na ntoto sambu na kumona mpasi mpi kufwa sambu na beto. Yehowa kusepelaka na kumona kwikama ya Yezu tii na lufwa, kansi ve na kumona Mwana na yandi kemona mpasi. Beto fwete mona kyese na Yehowa mpi kundima mambu yonso yina Yezu kusalaka sambu na kumonisa nde Satana kele muntu ya luvunu, kusantisa zina ya Yehowa, mpi kunwanina luyalu na Yandi. Dyaka, Kristu kubakaka masumu na beto mpi kufwaka sambu na mambote na beto. Na mutindu yina, yandi pesaka nzila sambu kibuka ya fyoti ya bampangi na yandi ya kupakulama mpi mameme yankaka kuvanda ti lukumu ya mbote na meso ya Yehowa. Na ntangu beto kevukana sambu na Lusungiminu, bika nde ntima na beto kufuluka na ntonda sambu na Yehowa mpi Muntu na yandi ya kwikama.

Mvututukila

• Nani kele “muntu” yina bambikudulu ya Yezaya ketubila, mpi nki mutindu beto mezaba yo?

• Inki malongi Muntu kubakaka na Yehowa?

• Inki mutindu Yezu kele “mwini na kati ya bantu ya nsi-ntoto”?

• Inki mutindu Nzambi kuzangulaka Muntu?y

• Na nki mutindu Yehowa ‘kumonaka mbote’ nde Mwana na yandi kumona “mpasi”?

• Inki mutindu bo ‘lwadisaka Yezu sambu na masumu na beto’?

• Inki mutindu Muntu ‘kulolulaka masumu ya bantu mingi’?

• Inki mutindu kulonguka bambikudulu ya metala Muntu meyidika mabanza ti ntima na nge sambu na Lusungiminu?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 26]

‘Bo vwenzaka yandi bonso kima ya mpamba-mpamba’

[Kifwanisu ya kele na lutiti 28]

“Yandi pesaka moyo na yandi na lufwa”

[Kifwanisu ya kele na lutiti 29]

“Mameme ya nkaka” kevukanaka na Lusungiminu sambu na kutala kaka na luzitu yonso