Keti Nge Kewaka Bafwa Boma?

NA NGYUFULA yai, bantu mingi kepesaka mvutu nde, “Ve. Sambu na nki mu fwe wa boma?” Bo kekwikilaka nde bafwa mefwaka mpenza. Kansi, bamilio ya bantu kendimaka mpenza nde bafwa kelandaka na kuzinga bonso bampeve.

Na Bénin, na Afrika ya Westi, bantu mingi kekwikilaka nde bafwa lenda vutuka sambu na kufwa bantu yankaka ya dibuta na bo. Bantu ketekaka bima to kebakaka bamfuka sambu na kusumba bambisi ya kuta bimenga mpi kusala bankinsi sambu na kulembika bantu ya dibuta na bo yina mefwaka. Bankaka kesadilaka bisalu ya bampeve ya mbi mpi kevandaka ti ngindu nde kitini mosi ya nitu na beto ya kemonanaka ve kelandaka na kuzinga na nima ya lufwa mpi yo lenda solula ti bantu yina kele na luzingu. Bankaka mekutanaka ti mambu ya kuyituka yina bo keyindulaka nde yo salamaka sambu na bupusi ya bampeve ya bafwa.

Agboola, bakala mosi ya kezingaka penepene na ndilu ya Bénin ti Nigeria, kele mosi na kati ya bantu yina mekutanaka ti mambu yina. Yandi ketuba nde: “Bisalu ya bampeve ya mbi kele na bupusi ya ngolo na luzingu ya bantu na bwala na beto. Bo kevandaka ti kikalulu ya kuyobisa bamvumbi sambu na kuyidika bo na kukwenda na zulu. Mbala mingi, mu vandaka kulokuta savo yina vandaka kubikala ntangu bo vandaka kuyobisa bamvumbi mpi kuvukisa yo ti matiti yankaka. Na nima mu vandaka kupakula potopoto yango na munduki na munu ya nkongo, mpi kutuba na ndinga ya ngolo zina ya mbisi yina mu vandaka kuzola kufwa. Binkulu ya mutindu yai kesalamaka mingi mpi yo kemonanaka nde yo kele ya kyeleka. Kansi, mambu yankaka ya bisalu ya bampeve ya mbi vandaka kupesa boma.

“Ntangu bana na munu zole ya babakala kufwaka na mutindu mosi ya kuyituka, mu kuditubilaka nde muntu mosi kulokaka munu. Sambu na kuzikisa yo, mu kwendaka na tata mosi ya mbuta ya mezabanaka sambu na bisalu na yandi ya bampeve ya mbi. Yandi tubaka kaka mutindu mu vandaka kuyindula. Kuluta mbi dyaka, yandi tendudilaka munu nde bana na munu kele ntangu yai na insi ya bampeve, mpi kevingila lufwa ya muntu yina kufwaka bo sambu bo kuma bansadi na yandi. Mbuta-muntu yina kuyikaka nde mwana na munu ya tatu mpi zolaka kufwa. Bilumbu fyoti na nima, mwana yango mpi kufwaka.”

Na nima, Agboola kukutanaka ti John, Mbangi mosi ya Yehowa ya Nigeria. Ntendula yina John kupesaka yandi na yina metala nkadilu ya bafwa kukatukaka na Biblia. Ntendula yango kusobaka luzingu ya Agboola. Yo lenda soba mpi luzingu na nge.

Keti Bafwa Kele na Luzingu?

Nani lenda pesa mvutu ya kuluta mbote na ngyufula yai? Muntu mosi ve, ata yandi mezabanaka sambu na bisalu na yandi ya bampeve ya mbi. Kansi, Yehowa, Ngangi ya luzingu yonso “yina kele na zulu ti yina kele awa na nsi-ntoto, bima yina ke monikaka ti yina ke monikaka ve,” muntu mezaba mvutu. (Kolosai 1:16) Yandi gangaka bawanzyo sambu na kuzinga na zulu, mpi bantu ti bambisi sambu na kuzinga na ntoto. (Nkunga 104:4, 23, 24) Luzingu yonso kele na maboko na yandi. (Kusonga 4:11) Yo yina, beto tadila mambu yina Ndinga ya Nzambi, Biblia, ketuba na yina metala lufwa.

Yehowa kuvandaka muntu ya ntete yina kutubilaka lufwa. Yandi kebisaka Adami ti Eva nde bo tafwa kana bo lemfukila yandi ve. (Kuyantika 2:17) Dyambu yai kutendulaka nki? Yehowa kutendulaka nde: “Nge kele ntoto, nge ta vutuka mpi na ntoto.” (Kuyantika 3:19) Na ntangu ya lufwa nitu kepolaka, yo kevutukaka na ntoto. Luzingu kesukaka.

Adami ti Eva kukolamaka na Nzambi na luzolo yonso, yo yina yandi zengilaka bo nkanu ya lufwa.  Kansi, bo vandaka ve bantu ya ntete yina kufwaka. Mwana na bo Abele kuvandaka muntu ya ntete na kufwa. Mbuta na yandi, Kaini, muntu kufwaka yandi. (Kuyantika 4:8) Kaini kuwaka ve boma nde mpangi na yandi yina kufwaka lendaka kuvutula mbela. Kansi, yandi vandaka kuwa boma ya mambu yina bantu ya kele na luzingu lendaka kusala yandi.​—Kuyantika 4:10-16.

Bamvu-nkama mingi na nima, Ntotila Erode kudiyangisaka ntangu bantu yina kelongukaka bambwetete kuzabisaka yandi nde “ntotila ya Bayuda” kubutukaka na insi na yandi. Sambu Erode kuvandaka ti lukanu ya kufwa ntotila yango, yandi salaka pula ya kufwa bana yonso ya babakala na Betelemi, bayina vandaka na bamvula zole ti bayina kulungisaka ntete ve bamvula zole. Kansi, wanzyo mosi kuzabisaka Yozefi na kubaka Yezu ti Maria mpi ‘kutina na nsi ya Ezipte.’​—Matayo 2:1-16.

Ntangu Erode kufwaka, wanzyo kuzabisaka Yozefi na kuvutuka na Izraele, “sambu bayina zolaka kufwa mwana, bo me fwaka.” (Matayo 2:19, 20) Wanzyo, yina kele kigangwa ya kimpeve, kuzabaka nde Erode lendaka dyaka ve kusala Yezu mbi. Yozefi vandaka kuwa ve boma ya Ntotila Erode yina kufwaka. Kansi, yandi vandaka kuwa boma ya mambu yina mwana ya Erode, Arkelausi yina kuvandaka nku lendaka kusala. Yo yina, Yozefi kunataka dibuta na yandi na bwala Galilea yina kuvandaka ve na nsi ya luyalu ya Arkelausi.​—Matayo 2:22.

Masolo yai kesadisa beto na kubakisa nde bafwa kevandaka ve ti kiyeka. Ebuna, nki mutindu beto lenda tendula mambu yina kukuminaka Agboola mpi yina kekuminaka bantu yankaka?

“Bampeve ya Mbi,” to Bademo

Ntangu yandi kumaka mbuta, Yezu kukutanaka ti bigangwa ya mbi ya kimpeve. Bo zabaka Yezu mpi bo bingaka yandi nde “Mwana-Nzambi.” Yezu mpi kuzabaka bo. Bo vandaka ve bampeve ya bafwa. Kansi, Yezu kubingaka bo “bampeve ya mbi,” to bademo.​—Matayo 8:29-31; 10:8; Marko 5:8.

Biblia ketubila bampeve yina kubikalaka ya kwikama na Nzambi mpi bayina kukolamaka na yandi. Mukanda ya Kuyantika ketuba nde ntangu Yehowa kukulaka Adami ti Eva yina kukolamaka na kilanga ya Edeni, yandi tulaka basherube to bawanzyo, na este ya kilanga sambu na kukanga nzila nde ata muntu mosi kukota ve. (Kuyantika 3:24) Yo kemonana nde yai kuvandaka mbala ya ntete yina bampeve kumonanaka na meso ya bantu.

Ntangu fyoti na nima, bawanzyo mingi kukwisaka na ntoto mpi kulwataka nitu ya kimuntu. Yehowa kutindaka bo ve na kulungisa mukumba mosi na ntoto. Kansi, bo “bikisaka kisika ya bo vandaka kuzingila” na zulu. (Yude 6) Bikuma na bo kuvandaka ya bwimi. Bo bakaka bankento, yina kubutaka bana ya bo bingaka nde Banefilime. Banefilime mpi batata na bo yina kukolamaka kufulusaka ntoto ti mubulu mpi mambu mingi yankaka ya mbi. (Kuyantika 6:1-5) Yehowa kusungikaka mambu na kunokisaka Mvula ya Ngolo na nsi-ntoto ya mvimba na bilumbu ya Noa. Masa ya mvula yina kufwaka bantu ya mbi mpi Banefilime. Inki kukuminaka bawanzyo?

Mvula ya Ngolo kupusaka bo na kuvutuka na zulu. Kansi, Yehowa kubuyisaka bo na kuvutukila “kiyeka yina [yandi] pesaka bo.” (Yude 6) Biblia ketuba nde: “Nzambi bikisaka ve bawanzio yina salaka masumu, kansi yandi losaka bo yonso na [Tartare, NW]; kuna bo me kangaka bo na miniololo na kati ya mpimpa sambu na kuvingila kilumbu yina ya Nzambi ta sambisa bo.”​—2 Piere 2:4.

Tartare kele ve kisika mosi ya kyeleka; yo kele nkadilu mosi yina mefwanana ti boloko mpi ya kukulumusa yina ketula ndilu na mambu yina  bankolami yai lenda sala. Bademo lenda lwata dyaka ve nitu ya kimuntu, kansi bo kele na kiyeka mpi bupusi ya ngolo na mabanza mpi na luzingu ya bantu. Bo lenda yala bantu ti bambisi. (Matayo 12:43-45; Luka 8:27-33) Bo kekusaka mpi bantu na kudimonisaka nde bo kele bampeve ya bafwa. Sambu na nki? Sambu na kukanga bantu nzila ya kusambila Yehowa na mutindu yina kesepedisaka yandi mpi kuvalangasa mabanza na bo na yina metala nkadilu ya kyeleka ya bafwa.

Mutindu ya Kununga Boma

Agboola kubakisaka bukyeleka ya bantendula yina Biblia kepesa na yina metala lufwa mpi bampeve. Yandi bakisaka mpi nde yandi fwete longuka mambu mingi. Yandi yantikaka kutanga ti John Biblia mpi mikanda yina ketendulaka Biblia. Agboola kubakaka kikesa na kuzaba nde bana na yandi vandaka ya kulala na mazyamu, kansi ve kevingila na zulu sambu na kukuma bansadi ya muntu yina kufwaka bo.​—Yoane 11:11-13.

Agboola kubakisaka mpi nde yandi fwete yambula bisalu yonso ya bampeve ya mbi. Yandi yokaka bima na yandi yonso yina kuvandaka na kuwakana ti bampeve ya mbi. (Bisalu 19:19) Bantu yankaka ya bwala kukebisaka yandi nde bampeve tawa makasi mpenza. Kansi, Agboola kuwaka ve boma. Yandi landaka ndongisila yai ya kele na Efezo 6:11, 12: “Beno lwata binwaninu yonso ya Nzambi ke pesaka beno . . . sambu beto ke nwanaka . . . ti bampeve ya mbi.” Kyeleka, lunungu, nsangu ya mbote ya ngemba, lukwikilu, mpi mbele ya mpeve, disongidila Ndinga ya Nzambi, kele na kati ya binwaninu ya kimpeve. Binwaninu yai kekatukaka na Nzambi mpi yo kele ngolo mpenza!

Ntangu Agboola kubuyaka binkulu yina kewakanaka ti bisalu ya bampeve ya mbi, banduku mpi bantu yankaka ya dibuta na yandi kumengaka yandi. Kansi, yandi bakaka banduku ya mpa na Nzo ya Kimfumu ya Bambangi ya Yehowa ya nzyunga na yandi, bayina kekwikilaka na mambu yina Biblia kelongaka.

Ntangu yai, Agboola mezaba nde kubika fyoti Yehowa takatula mambi na ntoto mpi tasukisa mpenza bisalu yonso ya bademo. Nsukansuka, yandi tafwa bo. (Kusonga 20:1, 2, 10) Yehowa tafutumuna “bantu yonso yina me fwaka [ya] kele na maziamu.” (Yoane 5:28, 29) Abele ti bana yina kusalaka kima ve ya Ntotila Erode kufwaka, mpi bamilio ya bantu yankaka tavanda na kati ya bantu yina tafutumuka. Agboola kele ti kivuvu nde bana na yandi tatu tavanda na kati ya bantu yina. Bantu yina nge kezolaka ya mefwaka lenda vanda mpi na kati na bo. Bantu yai yonso ya tafutumuka tandimisa nde banda na lufwa tii na lufutumuku na bo, bo zabaka ata kima ve mpi bo vandaka kuzaba ata nkinsi mosi ve yina bo salaka sambu na bo.

Nge kele ve ata ti kikuma mosi ya kuwa bafwa boma. Kansi, nge lenda vingila na kuvukana dyaka ti bantu ya nge kezolaka ya mefwaka. Sambu na nki ve kulonguka Biblia na ntangu ya nge kevingila, sambu na kukumisa lukwikilu na nge ngolo? Vukana ti bantu yina kekwikilaka na mambu yina Biblia kelongaka. Kana nge kesadilaka ata fyoti bisalu ya bampeve ya mbi, yambula yo kukonda kusukinina. Lwata “binwaninu yonso ya Nzambi ke pesaka” sambu na kuditanina na bademo. (Efezo 6:11) Bambangi ya Yehowa tavanda na kyese ya kusadisa nge. Bo kelombaka bantu na kulonguka ti bo Biblia ya ofele, na kusadilaka mukanda Inki Biblia Kelongaka Mpenza? a

Agboola kewaka dyaka ve bafwa boma, mpi yandi melongukaka mutindu ya kutelamina bademo. Yandi ketuba nde: “Mu kezaba ve nani kufwaka bana na munu tatu. Kansi, banda mu mekumaka kusadila Yehowa, mu mebutuka bana yankaka nsambwadi. Ata mpeve mosi ve ya mbi mesalaka bo mbi.”

[Noti na nsi ya lutiti]

[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 28]

Agboola kewaka dyaka ve bafwa boma, mpi yandi melongukaka mutindu ya kutelamina bademo

[Kifwanisu ya kele na lutiti 27]

Kaini kuwaka ve boma nde mpangi na yandi yina kufwaka lendaka kuvutula mbela