Nzikulu ya Bakristu Fwete Vanda ya Lukumu, ya Kukonda Mindondo, mpi ya Kesepedisa Nzambi

MILOLO ya bidilu kewakana bisika yonso. Bantu ya kedila melwata bilele ya ndombe, bo kekudibwisa na ntoto sambu na mawa. Bantu kekina ngolo na kulandaka mutindu yina miziki kebula. Kansi bankaka kesala nkinsi, kedya, mpi keseka ngolo. Bankaka dyaka kelala na ntoto sambu bo melauka malafu ya ngasi mpi biere yina bo kenwa ya ofele. Mambu yai kesalama na nki dibaku? Yo kele mambu yina kesalamaka na bisika mingi ya nsi-ntoto na nzikulu, ntangu bantu mingi kevukanaka sambu na kupesa mbote ya nsuka na muntu yina mefwa.

Bambangi ya Yehowa mingi kezingaka na babwala yina bantu ya dibuta mpi ya nzyunga na bo kendimaka mingi balukwikilu ya luvunu mpi kewaka bafwa boma. Bamilio ya bantu kekwikilaka nde kana muntu mefwa, yandi kekumaka mpeve ya bambuta ti makuki ya kusadisa bantu ya kele na luzingu to kusala bo mbi. Lukwikilu yai kele na kuwakana ya ngolo ti mambu yina kesalamaka na nzikulu. Ya kyeleka, yo kele mbi ve na kumonisa mawa sambu na muntu yina mefwa. Na mabaku mingi, Yezu ti balongoki na yandi kudilaka na lufwa ya bantu yina bo vandaka kuzola. (Yoa. 11:33-35, 38; Bis. 8:2; 9:39) Kansi, ata mbala mosi ve bo lutisaka ndilu na kudila bonso bantu ya ntangu na bo. (Luka 23:27, 28; 1 Tes. 4:13) Sambu na nki? Kikuma mosi kele nde bo zabaka kyeleka na yina metala lufwa.

Biblia ketuba pwelele nde: “Bantu yina ke na moyo, bo ke zaba nde bo ta fwa; kansi bantu ya kufwa kuzaba kima ve. . . . Kuzola na bo, kimbeni na bo ti kimpala na bo, mambu yai yonso kufwaka na bo nzila mosi. . . . Na nsi ya bafwa [mazyamu ya bo kezikaka bantu] kisika ya nge ke kwenda, kisalu kele ve, ngindu kele ve, mayele mpi kele ve.” (Lo. 9:5, 6, 10) Baverse yai ya kupemama ya Biblia kemonisa pwelele nde kana muntu mefwa, yandi kezabaka dyaka ata kima ve. Yandi lenda kuyindula ve, kuvanda na mawi ve, kusolula ve, to kubakisa kima. Inki mutindu kubakisa kyeleka yai ya mfunu ya Biblia kele na bupusi na mutindu nzikulu ya Bakristu fwete twadisama?

“Beno Kusimba Ve Bima” ya Mvindu

Ata bo kele bantu ya nki kikanda to kele ti nki mutindu ya kuzingila, Bambangi ya Yehowa kebuyaka mpenza konso kinkulu yina kewakana ti dilongi yina ketubaka nde bafwa kezabaka mambu mpi bo lenda vanda na bupusi na bantu yina kele na luzingu. Binkulu bonso kulala na nganda, bankinsi ya nzikulu, bankinsi ya konso mvula na dati yina muntu kufwaka, kupesa bimenga sambu na bafwa mpi mambu ya bo kesalaka na mifwidi kele ya mvindu mpi kesepedisaka ve Nzambi, sambu yo kewakana ti dilongi yina kele ve na Masonuku mpi dilongi ya bademo ya ketubaka nde moyo to mpeve kefwaka ve. (Ezek. 18:4) Bakristu ya kyeleka ‘lenda dia ve na mesa ya Yehowa ebuna na nima bo kwisa kudia diaka na mesa ya bampeve ya mbi,’ yo yina bo kevukanaka ve na binkulu yina. (1 Kor. 10:21) Bo kelemfukilaka ntuma yai: “Beno fweti kabana ti bo. Beno kusimba ve bima yina kele ya [mvindu, NW].” (2 Kor. 6:17) Kansi, yo kevandaka ve ntangu yonso pete na kukabwana ti binkulu yina.

Na Afrika mpi na bisika yankaka, bantu mingi kekwikilaka nde kana bo sala ve mambu yankaka yina kewakana ti binkulu, bampeve ya bambuta tawa makasi. Bo ketadilaka kukolama na binkulu yina bonso kuvwenza yina lenda sala nde bampeve ya bambuta kusinga bwala ya mvimba to kunatila bantu ya bwala yango bampasi. Sambu Bambangi mingi ya Yehowa kubuyaka kuvukana na binkulu ya nzikulu yina kewakanaka ve ti Masonuku, bantu ya bwala to ya kikanda na bo kusekaka bo, kufingaka bo, mpi kutadilaka bo  bonso bankolami. Bo mefundaka Bambangi yankaka nde bo kesalaka ve mambu yina bantu yonso kesalaka mpi nde bo kezitisaka ve bafwa. Bantangu yankaka, bantu yina kele ve Bambangi mebotulaka mvumbi ya Mukristu mosi sambu na kutwadisa bangidika ya metala nzikulu. Yo yina, nki mutindu beto lenda sala na mpila nde mavwanga kubasika ve na kati na beto ti bantu yina kekangama kaka na kusadila binkulu ya nzikulu yina kesepedisaka ve Nzambi? Kuluta mfunu dyaka, nki beto lenda sala sambu na kukabwana ti binkulu mpi bikalulu ya mvindu yina lenda bebisa bangwisana na beto ti Yehowa?

Monisa Desizio na Nge Pwelele

Na binkulu ya bansi yankaka, yo kelombaka nde bambuta ya kikanda ti bantu yankaka ya dibuta kubaka badesizio na yina metala mutindu ya kuzika mvumbi. Yo yina, Mukristu ya kwikama fwete monisa pwelele nde Bambangi ya Yehowa bantu tatwadisa mpi tasala mambu ya nzikulu na kuwakana ti minsiku ya Biblia. (2 Kor. 6:14-16) Mambu yina kesalama na nzikulu ya Mukristu fwete yangisa ve kansansa ya bampangi Bakristu to kupusa bantu yankaka yina mezaba mambu yina beto kekwikilaka mpi kelongaka na yina metala bafwa na kubula dibaku.

Kana bo lomba mpangi mosi ya dibundu na kutwadisa nzikulu, bankuluntu lenda pesa bangindu yina mefwana mpi yina lenda sadisa bantu ya mefwila na kubakisa minsiku ya Biblia ya ketadila nzikulu, na mpila nde bangidika yango kuwakana ti minsiku ya Masonuku. Kana bantu yina kele ve Bambangi kezola kukotisa bikalulu ya mvindu, yo kele mfunu na kubikala kaka ngolo mpi kutendudila bo pozisio na beto ya Bakristu na kikesa yonso ti luzitu mpi na mutindu mosi ya mbote. (1 Pie. 3:15, 16) Kansi, inki beto fwete sala kana bantu ya dibuta yina kele ve Bambangi kezola kaka kukotisa bikalulu ya mvindu na bangidika ya nzikulu? Na ntangu yina, bantu ya dibuta yina kele Bambangi lenda baka lukanu ya kukatuka na kisika ya nzikulu. (1 Kor. 10:20) Kana dyambu yai kusalama, bo lenda sala kaka diskure mosi ya nkufi ya kuzika mvumbi na Nzo ya Kimfumu yina kele na nzyunga na bo to na kisika yankaka yina mefwana sambu na kupesana “kikesa” ti bantu yina kele mpenza na mawa sambu na lufwa ya muntu ya bo kezolaka. (Roma 15:4) Ata mvumbi kele ve pana, kusala diskure mutindu yina tavanda mbote mpi tapesa lukumu. (Kul. 34:5, 6, 8) Mambu ya mbi yina bantu ya kele ve Bambangi kesalaka lenda yika mpasi mpi mawa, kansi beto lenda baka kikesa na kuzaba nde Nzambi, yina lenda pesa “ngolo ya nene,” kezabaka lukanu na beto ya kusala mambu ya mbote.​—2 Kor. 4:7.

Sonika Mambu ya Nge Kezola nde Bo Sala

Kana muntu mesonika mambu yina yandi kezola nde bo sala na yina metala nzikulu na yandi, yo tavanda pete mingi sambu na kusolula ti bantu ya dibuta yina kele ve Bambangi, sambu mbala mingi bo kezitisaka ndinga ya muntu yina mefwa. Mambu ya mfunu yina muntu lenda sonika kele: mutindu nzikulu fwete twadisama, kisika yina yo fwete salama, mpi nani kaka fwete twadisa nzikulu yango. (Kuy. 50:5) Mukanda  yina tavanda na valere mingi kuluta kana yandi mpi bantu yankaka kutula diboko. Bantu yina ketadilaka makwisa ti luswasukusu mpi mayele ya mekatuka na minsiku ya Biblia, mezaba nde bo kele ve na mfunu ya kuvingila tii kuna bo takuma minunu to tabela maladi mosi ya kemanaka ve sambu na kusonika mukanda yai.​—Bing. 22:3; Lo. 9:12.

Bantu mingi kesepelaka ve kusonika mambu ya bo kezola nde bo sala kana bo mefwa. Kansi, kusonika mukanda yai kele nzikisa ya kemonisa nde Mukristu kele ya kuyela mpi kele ti dikebi ya zola sambu na bankaka. (Filp. 2:4) Yo kele mbote mingi nde muntu kuyidika mambu yai yandi mosi, na kisika ya kubikisa yo na maboko ya bantu ya dibuta yina tavanda na mawa mpi yina lenda pusama na kundima bikalulu ya mvindu yina mbala yankaka yandi mosi vandaka kukwikila ve to kundima ve.

Sala nde Nzikulu Kuvanda ya Kukonda Mindondo

Na bisika mingi ya Afrika, bantu mingi kekwikilaka nde sambu bampeve ya bambuta kuwa ve makasi, nzikulu fwete vanda ya nene mpi ya keyitukisa. Bankaka kesadilaka nzikulu bonso dibaku ya kumonisa na “lulendo” yonso kiyeka mpi mbongo na bo. (1 Yoa. 2:16) Bantu kelutisaka ntangu mingi, kesalaka bikesa mingi, mpi kebasisaka mbongo mingi sambu na kuzika mvumbi na mutindu yina bantu kemonaka nde ya “lukumu.” Sambu na kubenda dikebi ya bantu mingi, bo ketulaka bafoto ya nene ya muntu yina mefwa na bisika mingi sambu na kupanza nsangu ya nzikulu. Bo kesadisaka bilele yina kele ti foto ya muntu ya mefwa, mpi bo kekabulaka yo na bantu yina takwisa na mafwa. Bo kesumbaka basanduku ya mindondo mpi ya ntalu mingi sambu na kuyitukisa bantu. Na insi mosi ya Afrika, bantu yankaka mekumaka tii na kiteso ya kusadisa sanduku yina mefwanana ti kamio, avio, maswa, to bima yankaka sambu na kusongisa mbongo, lukumu, mpi kimvwama. Bo lenda katula mvumbi na sanduku mpi kutula yo na mbetu mosi ya bo meyidika na mutindu ya sipesiali. Kana mvumbi kele nkento, bo lenda lwatisa yandi mvwela ya mpembe ya makwela, bima ya makutu, shene, lupetu, mitaku, mpi kutula yandi babote. Keti kusala mambu yai mefwana mpenza sambu na bansambidi ya Nzambi?

Bakristu yina kele ya kuyela kemonaka nde yo kele mayele na kutina mambu ya mindondo yina bantu ya mezaba ve mpi ya ketulaka ve dikebi na minsiku ya Nzambi kesalaka. Beto kezaba nde binkulu ti bikalulu ya mindondo mpi yina kewakana ve ti Masonuku ‘kekatukaka ve na Nzambi, kansi yo kekatukaka na nsi-ntoto yina kele na kuluta.’ (1 Yoa. 2:15-17) Beto fwete keba  mpenza na mpila nde mpeve ya mimpani ya kutesana mpi ya kusosa kuluta bankaka kubenda beto ve. (Gal. 5:26) Mambu ya mesalamaka kemonisa nde ntangu bantu ya bwala mosi kewaka bafwa boma, mbala mingi nzikulu kevandaka ya mindondo mpi kevandaka mpasi na kutwadisa. Kupesa bafwa lukumu lenda pusa kukonda mpasi bantu yina kele ve Bakristu na kumonisa bikalulu ya mvindu. Na banzikulu ya mutindu yina, bidilu lenda vanda ngolo mpi ya kukonda ndilu, kusimba-simba mvumbi, kutubila yandi bonso nde yandi kele na luzingu, mpi kutula mbongo ti bima yankaka na nitu na yandi. Kana mambu yai kusalama na nzikulu ya Mukristu mosi, yo tapesa nsoni mingi na zina ya Yehowa mpi ya bantu na yandi.​—1 Pie. 1:14-16.

Kuzaba nkadilu ya kyeleka ya bafwa fwete pesa beto kikesa mpenza ya kutwadisa banzikulu kukonda kulanda ata kikalulu mosi ya bantu ya nsi-ntoto. (Ef. 4:17-19) Ata Yezu kuvandaka muntu ya kuluta nene mpi ya kuluta mfunu ya ntangu yonso, bo zikaka yandi kukonda mindondo mpi na mutindu yina kubendaka ve dikebi ya bantu. (Yoa. 19:40-42) Sambu na bantu yina kele na “mabanza ya Kristo,” kuzikama na mutindu ya mbote mpi ya kukonda mindondo kele ya lukumu. (1 Kor. 2:16) Ya kyeleka, kusala nde nzikulu ya Bakristu kuvanda ya mbote mpi ya kukonda mindondo kele mutindu ya kuluta mbote ya kubuya mambu ya mvindu yina kewakana ve ti Masonuku. Yo kele mpi mutindu ya mbote ya kusala mambu na ngemba, na lukumu, na mutindu ya mbote mpi ya mefwana na bantu yina kezolaka Nzambi.

Keti Yo Fwete Vanda Kisika ya Byese?

Na nima ya kuzika mvumbi, bantu ya dibuta, bamfinangani, mpi bantu yankaka kevandaka ti kikalulu ya kuvukana bantu mingi sambu na kusala nkinsi, kubula miziki ya ngolo, mpi kukina. Mbala mingi, na bankinsi yai bantu kelaukaka malafu mpi kesalaka mambu ya nsoni. Bantu mingi keyindulaka nde kusala nkinsi ya mutindu yai kesadisaka sambu na kukatula mawa. Bankaka keyindulaka nde yo kele kinkulu ya bwala na bo. Kansi, bantu mingi kekwikilaka nde nkinsi ya mutindu yai kele kinkulu ya mfunu yina fwete salama sambu na kuzitisa ti kukumisa mvumbi mpi sambu na kupesa moyo na yandi nzila ya kukwenda kukutana ti bankaka na yandi.

Bakristu ya kyeleka kemonaka nde yo kele mayele na kulanda ndongisila yai ya Masonuku: “‘Mawa me luta kuseka na mbote’ sambu ata ilungi kele mawa-mawa, ntima lenda vanda kiese.” (Lo. 7:3) Dyaka, bo kezabaka mambote ya kuyindulula kivuvu ya lufutumuku mpi nde luzingu kele nkufi. Nkutu, sambu na bantu yina kele na bangwisana ya ngolo ti Yehowa, ‘kilumbu ya lufwa kele mbote kuluta kilumbu ya lubutuku.’ (Lo. 7:1) Yo yina, kuzaba nde bankinsi ya nzikulu kele na kuwakana ti balukwikilu ya bampeve ya mbi mpi mambu ya nsoni, fwete pusa Bakristu ya kyeleka na kusala ve bankisi ya mutindu yina to nkutu kukwenda na bankisi yango. Kuvukana ti bantu yina kesalaka bankisi yai tamonisa kukonda luzitu na Nzambi mpi na kansansa ya bansambidi yankaka ya Yehowa.

Bika Bankaka Kumona Luswaswanu

Beto kele na ntonda mingi mutindu beto mekatukaka na kimpika ya boma ya mbi ya bafwa, yina bantu mingi ya kele na mpimpa ya kimpeve kevandaka na yo! (Yoa. 8:32) Bonso bana “ya kutemuka,” beto kemonisaka mawa mpi mpasi na beto na mutindu yina kemonisaka nsemo ya kimpeve, ya kukonda mindondo, ya luzitu, mpi na kulembikaka ntima na nzila ya kivuvu ya kyeleka ya lufutumuku. (Ef. 5:8; Yoa. 5:28, 29) Kivuvu ya mutindu yai tasadisa beto na kumonisa ve mawa ya kuluta ndilu yina kemonanaka mbala mingi na bantu yina “ke tulaka ntima na Nzambi ve.” (1 Tes. 4:13) Yo tapesa beto kikesa ya kubaka lukanu ya ngolo sambu na lusambu ya bunkete mpi kubwa ve na mutambu ya boma ya bantu. ​—1 Pie. 3:13, 14.

Kuzitisa na kwikama yonso minsiku ya Masonuku tapesa bantu dibaku ya kumona ‘diswaswanu na kati ya bantu yina ke sadilaka Nzambi ti bayina ke sadilaka yandi ve.’ (Mal. 3:18) Kilumbu kele, lufwa tavanda dyaka ve. (Kus. 21:4) Na ntangu beto kevingila kulungana ya lusilu yai ya nene, bika nde Yehowa kumona beto bantu ya mbote, ya kukonda kifu, mpi ya kuswaswana mpenza ti bantu ya nsi-ntoto yai ya mbi mpi bikalulu na yo ya kevwenzaka Nzambi.​—2 Pie. 3:14.

[Kifwanisu ya kele na lutiti 30]

Kusonika mambu ya beto kezola nde bo sala na yina metala nzikulu na beto kele dyambu ya mayele

[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]

Nzikulu ya Bakristu fwete vanda ya kukonda mindondo mpi ya lukumu