Ndima Yezu, Davidi ya Nene mpi Salomo ya Nene

“Awa ke na muntu mosi me luta Salomo!”​—MAT. 12:42.

1, 2. Sambu na nki bantu lenda yituka na mutindu Nzambi kulombaka Samuele na kupakula Davidi mafuta bonso ntotila?

 SAMUELE kumonaka Davidi bonso ngungudi mosi ya toko ya mameme kansi ve bonso ntotila. Dyaka, yandi butukaka na Betelemi, bwala mosi ya mfunu mingi ve. Biblia kutubilaka yo bonso “bwala mosi ya fioti na ntoto ya Yuda.” (Mis. 5:1) Ata mpidina, yo lombaka nde Davidi, toko yai ya vandaka kumonana mfunu mingi ve mpi ya kukatukaka na bwala mosi ya fyoti, kupakulama na maboko ya profete Samuele bonso ntotila ya Izraele na bilumbu kekwisa.

² Toko Davidi kuvandaka ve mwana ya ntete yina Yese tata na yandi kusongisaka Samuele sambu na kupakula yandi mafuta; yandi vandaka mpi ve mwana ya zole to ya tatu. Davidi, mwana ya nsuka na kati ya bana ya babakala nana ya Yese, kuvandaka nkutu ve ntangu Samuele kukwisaka na nzo ya Yese sambu na kupakula mwana mosi na kati ya bana ya muntu yina ya kwikama mafuta bonso ntotila ya insi yina na bilumbu kekwisa.  Kansi, Davidi kuvandaka muntu yina Yehowa kusolaka, mpi nsola yina vandaka mfunu.​—1 Sam. 16:1-10.

3. (a) Ntangu Yehowa ketalaka muntu, nki dyambu yandi kemonaka ya kuluta mfunu? (b) Nki kusalamaka na nima ya kupakulama ya Davidi?

³ Yehowa kumonaka yina Samuele lendaka kumona ve. Nzambi kumonaka ntima ya Davidi mpi yo sepedisaka yandi. Sambu na Nzambi, dyambu ya meluta mfunu kele ve kimuntu ya nganda; kansi yina muntu kele na kati mpenza. (Tanga 1 Samuele 16:7.) Yo yina, ntangu Samuele kubakisaka nde Yehowa mesola ata mwana mosi ve na kati ya bana-bambuta nsambwadi ya Yese, yandi lombaka nde bo kwenda kusosa toko yina kwendaka kudisa mameme. Disolo ya Biblia ketuba nde: “Yo yina Yese tindaka bantu na kwenda kusosa Davidi. Yandi vandaka mbwaki, meso ya mbote ti ilungi ya kitoko. Mfumu Nzambi tubaka na Samuele nde: ‘Yandi yai, tula yandi mafuta.’ Samuele bakaka mafuta ya olive, yandi tulaka yo na zulu ya ntu ya Davidi na meso ya bampangi na yandi. Na mbala mosi mpeve ya Mfumu Nzambi simbaka Davidi; yantika kilumbu yina yandi vandaka kukatuka ve na yandi.”​—1 Sam. 16:12, 13.

Davidi Kuvandaka Kifwani ya Kristu

4, 5. (a) Tubila mwa mambu ya mefwanana na kati ya Davidi ti Yezu. (b) Sambu na nki beto lenda binga Yezu Davidi ya Nene?

⁴ Bonso Davidi, Yezu kubutukaka na Betelemi kiteso ya bamvula 1100 na nima ya kubutuka ya Davidi. Sambu na bantu mingi, Yezu mpi vandaka kumonana ve bonso ntotila. Disongidila, yandi vandaka ve mutindu ya ntotila yina bantu mingi ya Izraele vandaka kuvingila. Ata mpidina, bonso Davidi, yandi vandaka muntu yina Yehowa kuponaka. Bonso Davidi, Yehowa kuzolaka yandi. a (Luka 3:22) Sambu na yina metala mpi Yezu, ‘mpeve ya Yehowa simbaka yandi.’

⁵ Yo kele ti mambu mingi dyaka ya mefwanana na kati ya Davidi ti Yezu. Mu mbandu, Ahitofele yina kuvandaka konseye ya Davidi kutekaka Davidi, mpi Yudasi Iskariote yina kuvandaka ntumwa ya Yezu kutekaka Yezu. (Nk. 41:10; Yoa. 13:18) Bo zole Davidi ti Yezu kuvandaka ti kikesa mingi sambu na kisika ya lusambu ya Yehowa. (Nk. 27:4; 69:10; Yoa. 2:17) Yezu kuvandaka mpi muntu yina tayinga Davidi. Na ntwala ya lubutuku ya Yezu, wanzyo mosi kuzabisaka mama na yandi nde: “Mfumu-Nzambi ta tula yandi ntotila bonso vandaka nkaka na yandi Davidi.” (Luka 1:32; Mat. 1:1) Kansi, sambu balusilu yonso ya metala Mesia fwete lungana na Yezu, yandi meluta mpenza Davidi. Yandi kele Davidi ya Nene, Ntotila ya Mesia yina bantu vandaka kuvingila banda ntama.​—Yoa. 7:42.

Beto Landa Ntotila na Beto Yina Kele mpi Ngungudi

6. Na nki mitindu Davidi kuvandaka ngungudi mosi ya mbote?

⁶ Yezu kele mpi ngungudi. Inki kele bikalulu ya ngungudi mosi ya mbote? Yandi kele muntu yina ketwadisaka, kedisaka, mpi ketaninaka bitwisi na yandi na kwikama mpi na kikesa yonso. (Nk. 23:2-4) Ntangu yandi vandaka toko, Davidi kuvandaka ngungudi, mpi yandi vandaka kukeba mbote mameme ya tata na yandi. Yandi vandaka kikesa ntangu mameme kuvandaka na kigonsa mpi yandi tulaka luzingu na yandi na kigonsa sambu na kutanina mameme ntangu ntambu mpi mbisi mosi ya makasi zolaka kufwa yo.​—1 Sam. 17:34, 35.

7. (a) Inki kubongisaka Davidi na mukumba na yandi bonso ntotila? (b) Inki mutindu Yezu kumonisaka nde yandi vandaka Ngungudi ya Mbote?

⁷ Bamvula yina Davidi kulutisaka na bilanga mpi na bangumba sambu na kutwadisa mameme kubongisaka yandi sambu na kusala bisalu ya mpasi mpi na kulungisa mikumba ya kukeba dikanda ya Izraele. b (Nk. 78:​70, 71) Yezu mpi kumonisaka nde yandi vandaka ngungudi mosi ya mbote. Yehowa kupesaka yandi ngolo mpi kutwadisaka yandi sambu nde yandi tanina ‘kibuka na yandi ya fyoti’ mpi “mameme ya nkaka.” (Luka 12:32, NW; Yoa. 10:16) Yo yina, Yezu kele  Ngungudi ya Mbote. Yandi kezabaka mameme na yandi mbote mpenza na mpila nde yandi kebingaka konso dimeme na zina na yo. Yandi kezolaka mameme na yandi mingi mpenza, yo yina ntangu yandi vandaka na ntoto yandi kudipesaka na luzolo yonso sambu na mambote ya mameme yango. (Yoa. 10:3, 11, 14, 15) Sambu yandi kele Ngungudi ya Mbote, Yezu melungisaka kima mosi yina Davidi lendaka kulungisa ve ata fyoti. Kimenga ya nkudulu na yandi mekangulaka nzila sambu bantu kuguluka na lufwa. Kima mosi ve takanga yandi nzila sambu yandi twadisa ‘kibuka na yandi ya fyoti’ na luzingu ya kukonda lufwa na zulu, mpi kutwadisa ‘mameme na yandi yankaka’ na luzingu ya mvula na mvula na nsi-ntoto mosi ya mpa mpi ya lunungu kisika bantu yina kele bonso bankoi ya kesosa kufwa bo tavanda ve.​—Tanga Yoane 10:27-29.

Landa Ntotila Yina Ke na Kununga

8. Inki mutindu Davidi kumonisaka nde yandi vandaka ntotila yina ke na kununga?

⁸ Sambu yandi vandaka ntotila, Davidi kuvandaka soda ya kikesa yina vandaka kutanina insi ya bantu ya Nzambi, mpi “Mfumu Nzambi vandaka kunungisa Davidi na bisika yonso ya yandi vandaka kwenda kunwana bitumba.” Na nsi ya lutwadisu ya Davidi, bandilu ya Izraele kuyantikaka banda na nzadi ya Ezipte tii na nzadi ya Efrate. (2 Sam. 8:1-14) Na ngolo ya Yehowa, yandi kumaka ntotila ya kuluta ngolo. Biblia ketuba nde: “Lukumu ya Davidi panzanaka na ntoto yonso ya mvimba; Mfumu Nzambi salaka na mpila nde bantu ya bansi ya nkaka kutina Davidi boma.”​—1 Bans. 14:17.

9. Tendula nki mutindu Yezu yina kele Ntotila ya Nzambi meponaka kunungaka.

⁹ Bonso Ntotila Davidi, Yezu vandaka kikesa. Bonso Ntotila yina ya Nzambi meponaka, yandi monisaka kiyeka na yandi na zulu ya bademo, na kugulusaka bantu yina kuvandaka na nsi ya bupusi na bo. (Mar. 5:2, 6-13; Luka 4:36) Ata mbeni ya nene, Satana Dyabulu, kele na kiyeka ve na zulu na yandi. Ti lusadisu ya Yehowa, Yezu kunungaka nsi-ntoto yina kele na nsi ya kiyeka ya Satana.​—Yoa. 14:30; 16:33; 1 Yoa. 5:19.

10, 11. Inki kele mukumba ya Yezu bonso Ntotila Kinwani-Bitumba na zulu?

¹⁰ Bamvula kiteso ya 60 na nima ya lufwa ya Yezu mpi ya lufutumuku na yandi sambu na kumata na zulu, ntumwa Yoane kumonaka mbonameso yina vandaka kumonisa Yezu na mukumba na yandi bonso Ntotila Kinwani-Bitumba na zulu. Yoane kesonika nde: “Mono monaka mpunda mosi ya mpembe. Muntu yina me vanda na zulu na yo yandi vandaka me simba bunduki ya tolotolo, ebuna bo pesaka yandi mpu ya kimfumu. Ntangu yandi katukaka pana, yandi vandaka ntete me nunga mingi na bitumba; yandi kwendaka sambu na kununga diaka.” (Kus. 6:2) Muntu yina mevanda na zulu ya mpunda ya mpembe kele Yezu. “Bo pesaka yandi mpu ya kimfumu” na mvu 1914 ntangu Nzambi kutulaka yandi Ntotila ya Kimfumu ya zulu. Na nima, “yandi vandaka ntete me nunga mingi na bitumba.” Ee, bonso Davidi, Yezu kele ntotila yina ke na kununga. Ntangu fyoti na nima ya kutulama na yandi bonso Ntotila ya Kimfumu ya Nzambi, yandi nungaka Satana na bitumba yina bo nwanaka mpi kulosaka yandi ti bademo na yandi na ntoto. (Kus. 12:​7-9) Kununga na yandi na zulu ya mpunda talanda tii ntangu yandi ‘takwenda sambu na kununga diaka,’ disongidila kufwa ngidika ya mbi ya Satana kimakulu.​—Tanga Kusonga 19:11, 19-21.

¹¹ Kansi, bonso Davidi, Yezu kele ntotila yina kewilaka bantu mawa, mpi yandi tatanina ‘kibuka ya nene’ na Armagedoni. (Kus. 7:9, 14, NW) Dyaka, na nsi ya luyalu ya Yezu ti ya bantu yina tayala ti yandi, bantu 144 000 yina kufutumukaka, “bantu ya mbote ti bantu ya mbi ta telama na lufwa.” (Bis. 24:15) Bantu yina tafutumuka na ntoto tavanda ti kivuvu ya kuzinga mvula na mvula. Yai makwisa mosi ya kitoko mpenza ya kevingila bo! Bika beto yonso kubaka lukanu ya kulanda ‘kusala mambu ya mbote,’ ebuna beto tavanda na luzingu ntangu ntoto tafuluka ti bantu ya lunungu mpi ya kyese na nsi ya luyalu ya Davidi ya Nene.​—Nk. 37:27-29.

Nzambi Kupesaka Mvutu na Kisambu Yina Salomo Kusalaka Sambu na Kulomba Mayele

12. Inki Salomo kulombaka na kisambu?

¹² Salomo mwana ya Davidi kuvandaka mpi kifwani ya Yezu. c Ntangu Salomo kukumaka ntotila, Yehowa kumonanaka na yandi na ndosi mpi kutubaka nde Yandi tapesa yandi konso kima yina yandi  talomba yandi. Salomo lendaka kulomba kimvwama, kiyeka, to luzingu mosi ya nda. Kansi, kukonda bwimi yandi lombaka Yehowa nde: “Pesa mono mayele ti ngangu sambu mono zaba kuyala mbote bantu yai. Kana ve nki mutindu mono ta kuka kuyala bantu na nge yai me lutana mingi?” (2 Bans. 1:7-10) Yehowa kupesaka mvutu na kisambu ya Salomo.​—Tanga 2 Bansangu 1:11, 12.

13. Inki mutindu mayele ya Salomo kuvandaka ya kuluta mingi, mpi nki kuvandaka Nto ya mayele na yandi?

¹³ Ntangu yonso yina Salomo kuvandaka ya kwikama na Yehowa, bangogo na yandi ya mayele kulutaka bangogo ya bantu ya ntangu na yandi. Salomo kusonikaka “bingana mile tatu.” (1 Bant. 5:10, 12, 14) Bo mesonikaka bingana mingi na kati ya bingana yango mpi tii bubu yai, bantu yina kesosaka mayele kezolaka yo. Ntotila-nkento ya nsi ya Saba kusalaka nzyetelo ya kiteso ya kitamina ya bakilometre 2 400 sambu na kumeka mayele ya Salomo ti kuyula yandi “mambu ya mpasi-mpasi mpenza.” Yandi yitukaka na mambu yina Salomo kutubaka mpi na kimvwama ya kimfumu na yandi. (1 Bant. 10:1-9) Biblia kemonisa Nto ya mayele ya Salomo na kutubaka nde: “Bo yonso vandaka kwisa kuwa mayele yina ya Nzambi pesaka yandi.”​—1 Bant. 10:24.

Landa Ntotila ya Mayele

14. Na nki mitindu Yezu kele “muntu mosi me luta Salomo”?

¹⁴ Yo kele pwelele nde, muntu mosi mpamba lutaka Salomo na mayele. Muntu yango vandaka Yezu Kristu, yina kuditubilaka bonso “muntu mosi me luta Salomo.” (Mat. 12:42) Yezu kutubaka mambu ya “ke pesaka moyo ya mvula na mvula.” (Yoa. 6:68) Mu mbandu, Disolo na Zulu ya Ngumba keyika mambu mingi mpi minsiku mingi na minsiku ya bingana yina Salomo kutubaka. Salomo kutubilaka mambu mingi yina kesalaka nde bansambidi ya Yehowa kuvanda na kyese. (Bing. 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20) Yezu kumonisaka nde kyese ya kyeleka kekatukaka na mambu yina ke na kuwakana ti lusambu ya Yehowa mpi na kulungana ya balusilu ya Nzambi. Yandi tubaka nde: “Kiese na bantu yina ke zabaka na ntima na bo nde bo kele bansukami mpenza, sambu Kimfumu ya Nzambi kele ya bo!” (Mat. 5:3) Bantu yina kesadilaka minsiku yina kele na malongi ya Yezu kekwendaka penepene ya Yehowa, “nto ya moyo.” (Nk. 36:10; Bing. 22:11; Mat. 5:8) Kristu kemonisa “mayele” ya Nzambi. (1 Kor. 1:24, 30) Sambu yandi kele Ntotila ya Mesia, Yezu Kristu kele ti mpeve ya “mayele.”​—Yez. 11:2.

15. Inki mutindu beto lenda baka mambote na mayele yina kekatukaka na Nzambi?

¹⁵ Sambu beto kele balongoki ya Salomo ya Nene, nki mutindu beto lenda baka mambote na mayele yina kekatukaka na Nzambi? Sambu mayele ya Yehowa kele na kati ya Ndinga na yandi, beto fwete sala kikesa sambu na kuzwa yo na kulongukaka Biblia ti dikebi yonso, mingimingi masolo ya mambu yina Yezu kutubaka, mpi na kuyindululaka mambu yina beto ketanga. (Bing. 2:1-5) Dyaka, beto fwete kwamina na kulombaka Nzambi mayele. Ndinga ya Nzambi kendimisa beto nde, Nzambi tapesa mvutu na bisambu ya masonga yina beto kesalaka sambu na kulomba lusadisu. (Yak. 1:5) Ti lusadisu ya mpeve santu, beto tabaka mayele ya mfunu mingi na Ndinga ya Nzambi, mayele yina lenda sadisa beto na kunwana ti bampasi mpi kubaka badesizio ya mayele. (Luka 11:13) Salomo kubingamaka mpi “longi” yina “vandaka kulonga kaka bantu mambu yina ya yandi zabaka.” (Lo. 12:9, 10) Sambu yandi kele Ntu ya dibundu ya Bukristu, Yezu kele mpi longi ya bantu na yandi. (Yoa. 10:16; Kol. 1:18) Yo yina, yo kele mbote na kukwenda na balukutakanu ya dibundu, kisika bo ‘kelongaka’ beto ntangu yonso.

16. Tanga dyambu ya mefwanana na kati ya Salomo ti Yezu.

¹⁶ Salomo kuvandaka ntotila mosi yina vandaka kikesa mpenza. Yandi bongisaka manaka ya kutunga sambu na bwala ya mvimba, kutwadisaka mambu ya metala kutunga banzo ya nene, banzila, masa, babwala ya kubumba bima,  babwala sambu na bapusupusu ti bampunda. (1 Bant. 9:17-19) Kimfumu na yandi ya mvimba kubakaka mambote na bisalu ya kutunga yina. Yezu mpi kele mutungi. Yandi tungaka dibundu na yandi na zulu ya “ditadi.” (Mat. 16:18) Yandi tatwadisa mpi bisalu ya kutunga yina tasalama na nsi-ntoto ya mpa.​—Yez. 65:21, 22.

Landa Ntotila ya Ngemba

17. (a) Inki dyambu ya kuluta mbote kuvandaka na luyalu ya Salomo? (b) Inki Salomo lendaka ve kulungisa?

¹⁷ Zina Salomo mekatuka na ngogo yina ketendula “ngemba.” Ntotila Salomo kuyalaka na Yeruzalemi, zina yina ketendula “Kisika ya Kele ti Ngemba na Mitindu Zole.” Na nsi ya luyalu na yandi ya bamvula 40, dikanda ya Izraele kuvandaka na ngemba mpenza. Biblia ketuba sambu na bamvula yina nde: “Na luzingu na yandi yonso, bantu ya Yuda ti Israele vandaka kuzinga na ngemba na ndambu na ndambu, katuka bwala Dani na ndambu ya norde tii kuna na bwala Beresheba na ndambu ya sude; konso muntu vandaka na bilanga na yandi ya vinu ti ya bafige.” (1 Bant. 5:5) Ata mpidina Salomo, na mayele na yandi yonso, lendaka ve kukatula bantu na yandi na kimpika ya maladi, masumu, mpi lufwa. Kansi, Salomo ya Nene takatula bantu ya Kimfumu na yandi na kimpika ya mambu yina yonso.​—Tanga Roma 8:19-21.

18. Inki mambote beto kebaka na dibundu ya Bukristu?

¹⁸ Ata ntangu yai, beto kele na ngemba na dibundu ya Bukristu. Ya kyeleka, beto kezinga na paladisu ya kyeleka ya kimpeve. Beto kele na ngemba ti Nzambi mpi ti bamfinangani na beto. Simba mambu yai Yezaya kubikulaka na yina metala mambu ya beto kemona bubu yai: “Bambele na bo ya bitumba bo ta kumisa yo bansengo, makonga na bo ta kuma bakupukupu. Bantu ta kwenda diaka ve na bitumba, bo ta yilama mpi ve sambu na kunwana bitumba.” (Yez. 2:3, 4) Na kusalaka na kuwakana ti mpeve ya Nzambi, beto kesala na mpila nde ngemba kuvanda na paladisu ya kimpeve.

19, 20. Inki bikuma kepusa beto na kuvanda na kyese?

¹⁹ Kansi, bilumbu kekwisa tavanda kitoko kuluta. Sambu bantu ya bulemfu tazinga na ngemba na nsi ya luyalu ya Yezu na mutindu mosi yina mesalamaka ntete ve, bo takatuka malembemalembe na “kimpika yina ke nataka lufwa” tii bo takuma bantu ya kukuka. (Roma 8:21) Na nima ya kununga kumekama ya nsuka yina tasalama na nsuka ya Luyalu ya Bamvula Funda, “bantu yina ke kudikulumusaka, bo ta zinga mbote na ngemba mpenza na ntoto.” (Nk. 37:11; Kus. 20:7-10) Ya kyeleka, luyalu ya Yezu Kristu taluta luyalu ya Salomo na mitindu yina beto lenda yindula ve!

²⁰ Kaka mutindu bantu ya Izraele kuvandaka na kyese na nsi ya lutwadisu ya Moize, Davidi, mpi ya Salomo, beto tavanda na kyese ya kuluta mingi na nsi ya luyalu ya Kristu. (1 Bant. 8:66) Beto kepesa matondo yonso na Yehowa sambu yandi mepesaka beto mwana na yandi kaka mosi ya kubutuka yina kele Moize ya Nene, Davidi ya Nene, mpi Salomo ya Nene!

[Banoti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Lenda Tendula?

• Na nki mutindu Yezu kele Davidi ya Nene?

• Na nki mutindu Yezu kele Salomo ya Nene?

• Inki kesepedisa nge na yina metala Davidi ya Nene, yina kele mpi Salomo ya Nene?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]

Mayele yina Nzambi kupesaka Salomo kuvandaka kifwani ya mayele ya Salomo ya Nene

[Kifwanisu ya kele na lutiti 32]

Luyalu ya Yezu taluta luyalu ya Salomo mpi ya Davidi na mitindu yina beto lenda yindula ve!