Sambu na Nki Biblia Kele Mfunu na Bilumbu na Beto?

“Masonuku yonso kele ya kupemama na Nzambi mpi bo lenda sadila yo mbote . . . sambu na kutwadisa luzingu ya bantu.”​—2 TIMOTEO 3:16, La Bible de Jérusalem.

BANDA bamvu-nkama mingi, Biblia mepusaka bantu ya bikanda mingi na kusoba mpi kutomisa mutindu na bo ya kuzinga. Verse ya beto mevutukila awa na zulu ketendula sambu na nki Biblia kenungaka na kusala mutindu yai: mayele na yo kekatukaka na Nzambi. Ata kele bantu kusonikaka yo, Biblia kezabisaka beto mabanza ya Nzambi. Biblia ketendula nde: “[Bantu] vandaka kutuba na zina ya Nzambi sambu mpeve-santu vandaka kusonga bo mambu yonso ya bo vandaka kutuba.”​—2 Piere 1:21.

Biblia kele ntwadisi mosi ya mbote na mitindu zole. Ya ntete, yo kepesaka ngindu ya mbote na yina metala mutindu ya mbote ya kuzinga. Ya zole, yo kele ti kiyeka ya kupusa bantu na kusala bansoba ya mfunu sambu na kukuma ti mutindu yina ya mbote ya kuzinga. Bika beto tadila mitindu yai zole.

Mayele Sambu na Kubakisa Balukanu ya Mbote

Na Biblia, Nzambi kupesaka lusilu yai: “[Mono takumisa nge mayele, NW] mpi mono ta songa nge nzila ya nge fweti landa, mono ta longa nge mambu yonso, mono ta talaka nge.” (Nkunga 32:8) Simba nde Nzambi kepesaka kaka ve bandongisila kansi mpi mayele, ya kele makuki ya kubakisa dyambu mosi mbotembote. Kuvanda ti mayele ya kuswasukisa inki balukanu kele mpenza mfunu lenda tanina beto na kukonda kuyonika luzingu na beto na kulandaka balukanu ya kukonda mfunu.

Mu mbandu, bantu mingi kevandaka ti lukanu ya kukuma bantu ya nene to bamvwama na luzingu. Mikanda yina kesadisaka bantu na kuyidika bo mosi makambu na bo ketubilaka mingi mutindu ya kukusa bankaka sambu na kuzwa lukumu to kukuma mvwama. Kansi Biblia kezabisa beto nde: “Bantu . . . ke zola kuzwa bima mingi kuluta bankaka. Kansi yo kele ka yo mpamba, yo kele kaka mupepe.” “Muntu yina ke zolaka mbongo, yandi ta mona kiese ve na yo.” (Longi 4:4; 5:9) Keti bandongisila yai kele mbote sambu na beto bubu yai?

Sambu na kumonisa mutindu bandongisila ya Biblia kele mbote, bika beto tadila mbandu ya Akinori, yina kezingaka na Japon. Na nima ya kununga kutesana ya ngolo, Akinori kulungisaka lukanu na yandi ya kumanisa nzo-nkanda na iniversite mosi ya lukumu mpi yandi bakaka kisalu na kompani mosi ya nene. Mambu yonso vandaka kumonana bonso nde yo vandaka kusalama mutindu yandi vandaka kuzola. Ata mpidina, kununga na yandi kupesaka yandi ve kyese yina yandi vandaka kusosa. Kansi, kutungisama  na mawi mpi kulemba-nitu kubebisaka mavimpi na yandi. Banduku na yandi ya kisalu kupesaka yandi mpenza ve kikesa. Yandi lembaka na mabanza, mpi yandi kumaka mpika ya malafu mpi kuyindulaka nkutu na kudifwa. Ebuna yandi yantikaka kulonguka Biblia ti Bambangi ya Yehowa. Mambu yina yandi longukaka kusobaka mutindu na yandi ya kutadila mambu yina kele mfunu na luzingu. Ntangu fyoti na nima, maladi yina yandi belaka sambu na kutungisama na mawi kuyantikaka kumana. Na kisika ya kubika nde lulendo mpi mpusa ya kuvanda ti kiyeka kuyala yandi, Akinori kumonaka yandi mosi mambu yina kingana mosi ya Biblia ketuba: “Ntima ya pima ke pesaka ngolo na nitu.”​—Bingana 14:30.

Sambu na nge, inki kele lukanu ya kuluta mfunu na luzingu? Inki kima nge lenda sala yina tapesa nge mpenza kyese? Keti yo kele kuvanda ti makwela ya mbote? To kupesa bana na nge luyantiku ya mbote na luzingu? Kuvanda ti banduku mingi? Kuzwa kyese na luzingu? Balukanu yai yonso kele mfunu. Nkutu, Biblia kesyamisaka beto na kulungisa yo, ata yo ketulaka yo ve bonso lukanu na beto ya ntete na luzingu. Ti mayele yonso, Biblia kemonisa kima ya mfunu yina yo kelombaka na kulungisa sambu na kuvanda ti mutindu ya mbote ya luzingu ntangu yo ketuba nde: “Zitisa Nzambi, lemfuka na bansiku na yandi, sambu yai kele kisina ya Nzambi me sadilaka muntu.” (Longi 12:13) Ntangu beto kelungisaka ve ntuma yai, luzingu kevandaka ve ti lukanu, yo kepesaka kiseku, mpi nsukansuka yo kepesaka ve kyese. Na ndambu yankaka, Biblia kendimisa beto nde: “Tula ntima na Mfumu Nzambi, ebuna nge ta vanda na kiese.”​—Bingana 16:20.

Mutindu Biblia Kepusaka Bantu na Kusoba

Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Nsangu ya Nzambi kele ya moyo, yo ke salaka konso ntangu.” Bonso mbele ya makasi zole, yo lenda kota na mabanza ti na bangindu ya ntima ya muntu. (Baebreo 4:12) Biblia kele ti ngolo ya kusoba mutindu bantu kezingaka sambu yo kesadisaka bo na kudimona mutindu bo kele mpenza kansi ve kaka mutindu bo keyindulaka nde bo kele. Ebuna, bantu yina kele ti nkadilu ya mbote ya ntima tabakisa nde bo lenda vanda ti mfunu ya kusala bansoba. Mu mbandu, sambu na bantu ya dibundu ya Bukristu ya Korinto ya ntama yina kuvandaka ntete miyibi, bantu ya kelaukaka malafu, basadi-bizumba, basadi mambu yankaka, Polo kutubaka nde: “Beno ya nkaka vandaka mutindu yina. Kansi beno me sukulaka ntima na beno . . . na mpeve-santu.” (1 Korinto 6:9-11) Kaka mutindu yo salaka na ntangu yina, bubu yai mpeve santu ya Yehowa kele ngolo mpi yo kesalaka mutindu mosi. Yo lenda pusa bantu na kusala bansoba yina kele mfunu.

Mario, yina kezingaka na Eropa, kuvandaka muntu ya nku yina vandaka kunwa makaya mpi kuteka bima ya kelausaka. Na dibaku mosi, ntangu polisi mosi kubotulaka bima na yandi ya kelausaka, yandi waka makasi mingi mpenza, yandi bulaka polisi yina mpi kubebisaka kaminio na yandi. Dyaka, Mario vandaka ti kisalu ve mpi yandi vandaka ti bamfuka mingi. Ntangu yandi bakisaka nde yandi lendaka ve kumanisa yandi mosi mambu na yandi, yandi ndimaka kulonguka Biblia. Ntangu yandi vandaka kuyela na kimpeve, Mario kutomisaka kimuntu na yandi ya nganda, kuyambulaka na kusadila mpi kuteka bima yina kelausaka, mpi kuyambulaka kusadila nku. Bantu mingi ya kuzabaka mutindu na yandi ya ntama ya kuzinga kuyitukaka. Bo vandaka kutedimisa yandi mpi kuyula yandi nde: “Mario, keti yai nge mpenza?”

Inki kepusaka bantu bonso Akinori mpi Mario na kutomisa luzingu na bo mpi kuzwa kyese na luzingu? Yo kele pwelele nde yo kele nzayilu ya mpa ya Nzambi yina bo katukaka kubaka na nzila ya kulonguka ya Biblia. Nzambi mpamba muntu lenda pesa malongi ya mbote yina beto kele na yo mfunu sambu na kuvanda ti luzingu ya mbote bubu yai mpi kivuvu ya luzingu ya mvula na mvula na bilumbu kekwisa. Bonso Tata, Yehowa Nzambi ketubila beto na nzila ya Biblia nde: “Mwana na mono, wila mono. Malongi na mono kele nsaka ve, yo ta pesa nge luzingu ya nda. . . . Ata kima ve ta pesa nge mpasi na nzila kana nge tambula na mayele; nge ta ta sakuba mpi ve kana nge baka ntinu. Yindula konso ntangu mambu ya nge longukaka. Malongi ya nge bakaka, kuvila yo ve, yo kele luzingu na nge.” (Bingana 4:10-13) Keti kele ti bandongisila yina meluta mbote sambu na beto kuluta kusosa lutwadisu ya Ngangi na beto?

 [Lupangu/​Kifwanisu ya kele na lutiti 7]

Bandongisila ya Mbote Sambu na Bubu

Biblia kepesa minsiku ya mfunu mpenza kansi ya mbote yina lenda twadisa beto na mambu yonso ya luzingu ya bubu. Beto tala mwa bambandu yai:

• Kuvanda ti bangwisana ya mbote ti bankaka

“Beno sala bantu ya nkaka mambu yonso yina ya beno zola nde bo sala beno.”​—Matayo 7:12.

“Muntu yina me luta fioti na kati na beno yonso, yandi muntu me luta nene.”​—Luka 9:48.

“Beno yamba banzenza mbote na banzo na beno.”​—Roma 12:13.

• Kununga bikalulu ya mbi

“Kana nge landa bantu ya mayele, nge ta kuma mpi mayele; kana nge landa bazoba, nge mpi ta kuma zoba.”​—Bingana 13:20.

“Kuta kinduku ve na bantu yina ke nwaka malafu mingi.”​—Bingana 23:20.

“Kuta kinduku ve na bantu ya makasi-makasi.”​—Bingana 22:24.

• Kusala makwela ya ngolo

“Konso bakala fweti zola nkento na yandi bonso yandi mosi, konso nkento fweti zitisa bakala na yandi.”​—Efezo 5:33.

“Beno fweti wila bantu mawa mingi, beno fweti vanda bantu ya mbote, beno lenda kudisonga ve, beno fweti vanda pima, beno fweti kanga ntima. Kana muntu mosi na kati na beno ke na mambu na muntu ya nkaka, mbote yandi kukanga ntima, yandi kulolula yandi.”​—Kolosai 3:​12, 13.

• Kusadisa bana

“Longa mwana mutindu yandi fweti zinga, ebuna ntangu yandi me kuma mbuta yandi ta vila yo ve.”​—Bingana 22:6.

“Beno batata ti bamama mpi, beno pesa bana na beno makasi ve. Kansi, ntangu beno ke sansa bo, beno longa bo malongi ti mambu ya [Bu]kristo.”​—Efezo 6:4.

• Kubuya kuswana

“Mvutu ya malembe ke lembikaka makasi kansi mvutu ya makasi ke tedimisaka yo.”​—Bingana 15:1.

“Beno tula ngolo na kusonga luzitu na beno.”​—Roma 12:10.

Ata na kati ya banduku, bo lenda buya kuswana mbala mingi kana bo sonika mambu yina bo kewakana. Yo yina, Yeremia, nsadi ya Nzambi, kusonikaka nde: “Mono bakaka mukanda ya kilanga, mono tulaka diboko na mono, batemwe mpi tulaka maboko na bo.”​—Yeremia 32:10.

• Kuyedisa nkadilu mosi ya mbote

“Beno yindula mambu yina kele ya kieleka, . . . ti ya kiese, ti ya lukumu, ti ya mbote, ti ya bo fweti zitisa.”​—Filipi 4:8.

Biblia kesyamisaka ve kikalulu ya kulanda kuvanda ti mabanza ya mbi mpi yo kebuyaka “bantu yina ke bokutaka.” Yo ketuba nde: “Beno vanda na kiese sambu na mambu yina ya beno ke tulaka ntima.”​—Yude 4, 16; Roma 12:12.

Kusadila minsiku yai ya mbote tasadisa beto kaka ve na kuvanda na ngemba mpi na kyese ntangu yai, kansi mpi na kulungisa mambu yina Nzambi kelombaka mpi kubaka balusakumunu na yandi. Biblia ketuba nde: “Bantu ya mbote ta zinga na ngemba na ntoto yina ya Mfumu Nzambi tubaka na kupesa bo; yo ta vanda ya bo tii kuna.”​—Nkunga 37:29.

[Bifwanisu ya kele na lutiti 5]

Akinori ntangu yandi vandaka kusala mumbongo (na diboko ya kimama) mpi ti nkento na yandi bubu yai bo kezabisa na kyese yonso kyeleka ya Biblia